جادىڭدا ءجۇرسىن جاقسى ادەت
جادىڭدا ءجۇرسىن جاقسى ادەت.
ساباقتىڭ ەپيگرافى: «ءار ءسوزى، ءار ناقىلى بۇرىنعىنىڭ،
جول سىلتەرى بۇگىنگىنىڭ».
ساباقتىڭ ماقساتى: حالقىمىزدىڭ سانداعان عاسىرلار بويى جيناقتاعان باعا جەتپەس قازىناسى – بابالاردان قالعان ۇلاعاتتى، عيبرات الارلىق سوزدەردى بالالارعا ۇعىندىرىپ، سول سوزدەردەن ونەگە بەرۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى:
- حالىق دانالىعىنىڭ تاعىلىمدارىن بويعا ءسىڭىرۋ، ءتىل دامىتۋ؛
- ۇلتتىق ءداستۇرىمىزدى ناسيحاتتاي وتىرىپ، بالالارعا ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: فاكۋلتاتيۆ؛
ساباقتىڭ ءتيپى: تانىم ساباعى؛
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمە - سۇحبات، ءتۇسىندىرۋ، كورنەكى جانە تەحنيكالىق قۇرالدار كومەگىنە سۇيەنۋ؛
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاقىرىپ بويىنشا دايىندالعان سلايد، بالالارعا تاراتىلاتىن جۇمىس ماتەريالدارى.
ساباقتىڭ باسىندا تاقىرىپ بويىنشا دايىندالعان «اتالار ءسوزى – تاربيە كوزى» دەپ اتالاتىن سلايد كورسەتىلەدى. سلايدتىڭ مازمۇنى تومەندەگىدەي:
اتام – كىتاپ، مەن داپتەر،
اقىل تولى سوزىنە
قىزىعام دا البەتتە
كوشىرەمىن وزىمە.
ەش دۇكەندە ساتىلماس،
تەگىن كىتاپ – اتامىز.
قانشا وقىساڭ سارقىلماس،
ءومىر – كىتاپ – اتامىز.
بەتتەرى اشىق ۇدايى
وقىلاتىن كىتاپ ول.
سىرىن اشىپ ۇدايى
توقىلاتىن كىتاپ ول.
- بالالار، وزدەرىڭ كورگەن سلايدتىڭ مازمۇنىنان نە ۇقتىڭدار؟
- بۇگىنگى ساباعىمىز نە تۋرالى بولماق ەكەن؟
- ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى مەن ەپيگرافىنا نازار اۋدارايىقشى.
ءار حالىقتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، سالت - ءداستۇرى، ءدىنى، ءتىلى بولاتىنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ ۇلتتىق تاربيەمىز دە انانىڭ ءالديى مەن اق سۇتىنەن، اتانىڭ قاسيەتتى سوزدەرىنەن باستاۋ الادى. حالقىمىزدىڭ ءقادىر - قاسيەتىن وسى بالاۋسا - بالعىن جاس كەزدەرىڭنەن باستاپ بويلارىڭا دارىتۋ كەرەك. ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدى، يناباتتىلىقتى، يماندىلىقتى، قايىرىمدىلىقتى، مەيىرىمدىلىكتى، ىزەتتىلىك پەن مەيماندوستىقتى جانە ءتىل ونەرىن بالالارعا جاس كەزىنەن ۇيرەتۋ – ول ءبىزدىڭ وركەنيەتتىك ءداستۇرىمىز. كەشەگى وتكەن قاريالاردان، عۇلاما ويشىلدار مەن شەشەن - بيلەردەن، اقىن - جىراۋلار مەن سال - سەرىلەردەن مۇرا، ميراس بولىپ قالعان ۇلى تاربيە قۇرالى، ولاردىڭ دانالىق بولجامى، عيبرات الارلىق سوزدەرى مەن پايىمداۋلارى بۇگىندە حالىقپەن قايتا قاۋىشىپ، جۇرەگىمىزدەن ورىن الۋدا.
ول – بولاشاق ۇرپاقتى ءومىر سۇرۋگە تاربيەلەيتىن تاربيە كىتابى. تاربيە تامىرى – حالىق قازىناسىندا، سونىڭ ءقادىر قاسيەتى مەن ءبىتىم - بولمىسىندا.
ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىزدان بىزگە جەتكەن كوپتەگەن ۇلاعاتتى، عيبرات الارلىقتاي تاماشا، ءتالىم - تاربيە بەرەرلىكتەي وسيەت سوزدەر بار. بۇگىنگى جاس ۇرپاق، وزدەرىڭە وسى قاسيەتتى سوزدەرمەن تانىسىپ، ونىڭ ءمان - ماعىناسىن جەتە ۇعىناتىنداي دارەجەگە جەتۋ پارىز. وسى مىندەتتى كوزدەگەن ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز ءۇش بولىمنەن تۇراتىنىنىن حابارلايمىن.
ءى ءبولىم. قارت اتا مەن جاس جىگىتتىڭ اراسىندا بولعان اڭگىمە تۇرىندە وتەدى. ياعني قاريانىڭ جىگىتكە قويعان ساۋالىنا جىگىتتىڭ جاۋاپ بەرۋى جانە قاريانىڭ ول پىكىردى تولىقتىرىپ، ءوز ويىن ايتىپ بەرۋى ارقىلى كورسەتەمىز.
ءارى قاراي بالالار قىسقا ماتىندەرمەن جۇمىس ىستەيدى، ياعني توپتاعى وقۋشىلاردىڭ ءبارى تاراتىلىپ بەرىلگەن ماتىندەردى كەزەكتەسىپ وقىپ، قاريا مەن جىگىتتىڭ اراسىندا بولعان اڭگىمەنى تالدايدى. ماتىندەردىڭ مازمۇنى تومەندەگىدەي بولىپ كەلەدى:
- ارمان دەگەن نە؟ – دەپتى قاريا.
- اتا، ارمان دەگەنىمىز اقىل - ويدىڭ شىندىعى. قۇس – «ۇشسام»، بالا – «وسسەم»، قىز – «كورىكتى بولسام»، جىگىت – «باقىتتى بولسام»، قارت «جۇزگە جەتسەم»، ۇستاز «شاكىرتىمە ۇلگى بولسام»، - دەيدى.
- ارمانىنا اداسپاعان جەتەدى. ال قيىس كەتكەن جاننىڭ ارمانىنا جەتۋى قيىن. ارمانىنا اقىلدى جەتەدى، اقىماق بۇل ومىردەن ءتۇڭىلىپ وتەدى، - دەگەن ەكەن قاريا سوندا.
قارت:
- باقىتتى بولۋ وڭاي ما؟
- اتا، جارى جاقسى بولسا، باقىتى جانىندا، - دەپ جاۋاپ بەرەدى جىگىت.
- جوق، بالام، اقىل باسىندا، باقىت جانىندا بولادى. اقىل – ادامدى ازاپتان دا، مازاقتان دا قۇتقارادى. ومىردە شىن باقىتتى بولامىن دەسەڭ، اقىلدىلىقتى ۇيرەن، نە اقىلدى قىزعا ۇيلەن.
- ادامنىڭ اقىلى قايدا؟
- ادامنىڭ اقىلى تىلىندە، اتا.
- جوق، بالام، ءتىل – اقىلدىڭ ايناسى، اقىل – ءىستىڭ پايداسى. ەسىڭدە بولسىن، حاننىڭ اقىلى – تاعىندا، اكىمنىڭ اقىلى – جانىندا، عالىمنىڭ اقىلى باسىندا، اعانىڭ اقىلى – جاسىندا، جىگىتتىڭ اقىلى – جاقسىلىعىندا، اقىماقتىڭ اقىلى – كىم - كورىنگەننىڭ قالتاسىندا.
استانا قالاسى، № 45 ورتا مەكتەپ
ناۋرازبايەۆا مادينا التىنبەكوۆنا
ساباقتىڭ ەپيگرافى: «ءار ءسوزى، ءار ناقىلى بۇرىنعىنىڭ،
جول سىلتەرى بۇگىنگىنىڭ».
ساباقتىڭ ماقساتى: حالقىمىزدىڭ سانداعان عاسىرلار بويى جيناقتاعان باعا جەتپەس قازىناسى – بابالاردان قالعان ۇلاعاتتى، عيبرات الارلىق سوزدەردى بالالارعا ۇعىندىرىپ، سول سوزدەردەن ونەگە بەرۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى:
- حالىق دانالىعىنىڭ تاعىلىمدارىن بويعا ءسىڭىرۋ، ءتىل دامىتۋ؛
- ۇلتتىق ءداستۇرىمىزدى ناسيحاتتاي وتىرىپ، بالالارعا ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: فاكۋلتاتيۆ؛
ساباقتىڭ ءتيپى: تانىم ساباعى؛
ساباقتىڭ ءادىسى: اڭگىمە - سۇحبات، ءتۇسىندىرۋ، كورنەكى جانە تەحنيكالىق قۇرالدار كومەگىنە سۇيەنۋ؛
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تاقىرىپ بويىنشا دايىندالعان سلايد، بالالارعا تاراتىلاتىن جۇمىس ماتەريالدارى.
ساباقتىڭ باسىندا تاقىرىپ بويىنشا دايىندالعان «اتالار ءسوزى – تاربيە كوزى» دەپ اتالاتىن سلايد كورسەتىلەدى. سلايدتىڭ مازمۇنى تومەندەگىدەي:
اتام – كىتاپ، مەن داپتەر،
اقىل تولى سوزىنە
قىزىعام دا البەتتە
كوشىرەمىن وزىمە.
ەش دۇكەندە ساتىلماس،
تەگىن كىتاپ – اتامىز.
قانشا وقىساڭ سارقىلماس،
ءومىر – كىتاپ – اتامىز.
بەتتەرى اشىق ۇدايى
وقىلاتىن كىتاپ ول.
سىرىن اشىپ ۇدايى
توقىلاتىن كىتاپ ول.
- بالالار، وزدەرىڭ كورگەن سلايدتىڭ مازمۇنىنان نە ۇقتىڭدار؟
- بۇگىنگى ساباعىمىز نە تۋرالى بولماق ەكەن؟
- ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى مەن ەپيگرافىنا نازار اۋدارايىقشى.
ءار حالىقتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، سالت - ءداستۇرى، ءدىنى، ءتىلى بولاتىنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ ۇلتتىق تاربيەمىز دە انانىڭ ءالديى مەن اق سۇتىنەن، اتانىڭ قاسيەتتى سوزدەرىنەن باستاۋ الادى. حالقىمىزدىڭ ءقادىر - قاسيەتىن وسى بالاۋسا - بالعىن جاس كەزدەرىڭنەن باستاپ بويلارىڭا دارىتۋ كەرەك. ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدى، يناباتتىلىقتى، يماندىلىقتى، قايىرىمدىلىقتى، مەيىرىمدىلىكتى، ىزەتتىلىك پەن مەيماندوستىقتى جانە ءتىل ونەرىن بالالارعا جاس كەزىنەن ۇيرەتۋ – ول ءبىزدىڭ وركەنيەتتىك ءداستۇرىمىز. كەشەگى وتكەن قاريالاردان، عۇلاما ويشىلدار مەن شەشەن - بيلەردەن، اقىن - جىراۋلار مەن سال - سەرىلەردەن مۇرا، ميراس بولىپ قالعان ۇلى تاربيە قۇرالى، ولاردىڭ دانالىق بولجامى، عيبرات الارلىق سوزدەرى مەن پايىمداۋلارى بۇگىندە حالىقپەن قايتا قاۋىشىپ، جۇرەگىمىزدەن ورىن الۋدا.
ول – بولاشاق ۇرپاقتى ءومىر سۇرۋگە تاربيەلەيتىن تاربيە كىتابى. تاربيە تامىرى – حالىق قازىناسىندا، سونىڭ ءقادىر قاسيەتى مەن ءبىتىم - بولمىسىندا.
ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىزدان بىزگە جەتكەن كوپتەگەن ۇلاعاتتى، عيبرات الارلىقتاي تاماشا، ءتالىم - تاربيە بەرەرلىكتەي وسيەت سوزدەر بار. بۇگىنگى جاس ۇرپاق، وزدەرىڭە وسى قاسيەتتى سوزدەرمەن تانىسىپ، ونىڭ ءمان - ماعىناسىن جەتە ۇعىناتىنداي دارەجەگە جەتۋ پارىز. وسى مىندەتتى كوزدەگەن ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىز ءۇش بولىمنەن تۇراتىنىنىن حابارلايمىن.
ءى ءبولىم. قارت اتا مەن جاس جىگىتتىڭ اراسىندا بولعان اڭگىمە تۇرىندە وتەدى. ياعني قاريانىڭ جىگىتكە قويعان ساۋالىنا جىگىتتىڭ جاۋاپ بەرۋى جانە قاريانىڭ ول پىكىردى تولىقتىرىپ، ءوز ويىن ايتىپ بەرۋى ارقىلى كورسەتەمىز.
ءارى قاراي بالالار قىسقا ماتىندەرمەن جۇمىس ىستەيدى، ياعني توپتاعى وقۋشىلاردىڭ ءبارى تاراتىلىپ بەرىلگەن ماتىندەردى كەزەكتەسىپ وقىپ، قاريا مەن جىگىتتىڭ اراسىندا بولعان اڭگىمەنى تالدايدى. ماتىندەردىڭ مازمۇنى تومەندەگىدەي بولىپ كەلەدى:
- ارمان دەگەن نە؟ – دەپتى قاريا.
- اتا، ارمان دەگەنىمىز اقىل - ويدىڭ شىندىعى. قۇس – «ۇشسام»، بالا – «وسسەم»، قىز – «كورىكتى بولسام»، جىگىت – «باقىتتى بولسام»، قارت «جۇزگە جەتسەم»، ۇستاز «شاكىرتىمە ۇلگى بولسام»، - دەيدى.
- ارمانىنا اداسپاعان جەتەدى. ال قيىس كەتكەن جاننىڭ ارمانىنا جەتۋى قيىن. ارمانىنا اقىلدى جەتەدى، اقىماق بۇل ومىردەن ءتۇڭىلىپ وتەدى، - دەگەن ەكەن قاريا سوندا.
قارت:
- باقىتتى بولۋ وڭاي ما؟
- اتا، جارى جاقسى بولسا، باقىتى جانىندا، - دەپ جاۋاپ بەرەدى جىگىت.
- جوق، بالام، اقىل باسىندا، باقىت جانىندا بولادى. اقىل – ادامدى ازاپتان دا، مازاقتان دا قۇتقارادى. ومىردە شىن باقىتتى بولامىن دەسەڭ، اقىلدىلىقتى ۇيرەن، نە اقىلدى قىزعا ۇيلەن.
- ادامنىڭ اقىلى قايدا؟
- ادامنىڭ اقىلى تىلىندە، اتا.
- جوق، بالام، ءتىل – اقىلدىڭ ايناسى، اقىل – ءىستىڭ پايداسى. ەسىڭدە بولسىن، حاننىڭ اقىلى – تاعىندا، اكىمنىڭ اقىلى – جانىندا، عالىمنىڭ اقىلى باسىندا، اعانىڭ اقىلى – جاسىندا، جىگىتتىڭ اقىلى – جاقسىلىعىندا، اقىماقتىڭ اقىلى – كىم - كورىنگەننىڭ قالتاسىندا.
استانا قالاسى، № 45 ورتا مەكتەپ
ناۋرازبايەۆا مادينا التىنبەكوۆنا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباق تاقىرىبى: ۇلتتىق اسپاپتار. ەتىستىكتىڭ شاقتارىن قايتالاۋ
