InfoHub Logo

جاھاندانۋ - ادامزاتپەن بىرگە كەلە جاتقان ءۇردىس. دامۋ ارقىلى ادامزاتتىڭ ومىرىنە ايتارلىقتاي ىقپال ەتەدى. جاھاندانۋ، دامۋ، بولشاققا دەگەن قادامدار، بارلىعىدا ادامزات ءومىرىن جەڭىلدەتۋ، قولايلى ەتۋ ءۇشىن جاسالىنىپ جاتىر. ادامزات ويلاپ تاۋىپ، قۇراستىرىپ، پايدالانىپ، زيانىن تيگىزىپ الىپ تا جاتىر. بۇل تايعا تاڭبا باسقانداي قازىرگى تاڭدا بولىپ جاتقان ۇدەرىس. ياعني، ادامزات ءۇشىن  كۇندەلىكتى قالىپتى جاعدايعا اينالىپ بارا جاتقانداي.

ايتا كەتەرلىك، جەتىستىكتەردىڭ كوبىسى تەحنولوگيا سالاسىندا كەڭ ءورىس الىپ تۇر. الەۋمەتتىك جەلى اياسىنىڭ كەڭەيۋى، ونى پايدالانۋشىلاردىڭ كوبەيۋى، تۇرمىسقا قاجەتتى تەحنيكانىڭ كۇننەن كۇنگە سانى ءوسىپ، ءار سالادا پايدالانۋدا. ادامزاتقا قانشالىقتى پايدالى جانە جاعىمدى  بولعانىمەن، باسقا سالالارعا ونىڭ ىشىندە، ەكولوگيا سالاسىنا سونشالىقتى زيان كەلتىرىپ جاتىر.

جاھاندانۋدىڭ بىردەن-بىر جەتىستىگى ول «ەكسپو-2017» كورمەسى. وسى ارقىلى ەلىمىز وزگە ەلدەرگە تانىلدى. تەك كورمە ارقىلى عانا ەمەس سپورت جانە ونەر جاعىنان دا جەتىستىكتەرىمىز  جەتەرلىكتەي. وسىنداي جەتىستىككە جەتۋ ءۇشىن قانشاما ادامنىڭ ەڭبەكتەرى توگىلدى. سول ارقىلى  جەتىستىكتەرىمىزدىڭ سانى كۇننەن-كۇنگە ءوسىپ، الەمدىك دارەجەگەدە اقىرىنداپ قول جەتكىزۋدەمىز. قازاقستاندا جەڭىل كولىكتەر، ۇيالى تەلەفوندار، تۇرمىستىق جابدىقتار سۇرانىسقا يە. قولدانىسى جاعىنان ءرولى ايتارلىقتاي جوعارى بولىپ تۇر. مىسالى، ادامدار كولىكسىز جۇرە المايتىن، ۇيالى تەلەفونسىز ەشكىمنەن حابار الا المايتىن، تەحنيكالىق تۇرمىس جابدىقتارسىز ءۇي تازالىعىن جاساي المايتىن جاعدايعا جەتتى. وسىلاردىڭ بىرەۋى بولماسا ءومىرىمىز قاراڭ سەكىلدى. ويتكەنى، ءبىز ۋاقىت وتكەن سايىن وسى دۇنيەلەرگە تاۋەلدى بولىپ قالعاندايمىز. تاۋەلدى  بولۋدىڭ  كەسىرىنەن ءومىرىمىزدىڭ ءمانى قۇر بوسقا ءوتىپ بارا جاتقانداي.

پەندە بولعان سوڭ، ءار نارسەنىڭ  وزىمىزگە پايدالى، ىڭعايلى، جايلى جاعىن ىزدەپ جانە قالاپ تۇرامىز. وزىمىزگە پايداسىن ويلاپ ءجۇرىپ، زيانى  قالاي ءتيىپ جاتقانىڭ اڭعارامايمىزدا. جاھاندانۋ ءۇردىسىن قازىرگى تاڭدا ەكى تاراپقا ءبولىپ قاراستىرۋعا بولادى. ءبىرىنشىسى - ەكونوميكالىق جاھاندانۋ، ەكىنشىسى - مادەني جاھاندانۋ.

بىرىنشىدەن، جاھاندانۋ جالپى الەم بويىنشا بولىپ جاتقان ءۇردىس. سوندىقتاندا، بارلىق ادام بۇل ۇردىسكە بەيىمدەلۋدە. ەكونوميكالىق جاھاندانۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرى-تىلدەردىڭ بىركەلكىلىگىنە قارسىلىق، ءار ەلدىڭ ءدىنى مەن مادەنيەتىن ساقتاپ قالۋ جولدارىنداعى ريەۆاليۋسيالار. وسى ەكى سالانىڭ جيىنتىعى-ساياسي جاھاندانۋ. بۇل سالادا حالىقارالىق جانە ايماقتىق ءىرى ۇيىمدار ەرەكشە ءرول اتقارادى. وسى ءۇش سالانىڭ ارتىقشىلىعى - ادامدار اراسىنداعى باسەكەلەستىك، كەيبىر ەلدەردىڭ  ارتتا قالىپ، مۇمكىنشىلىگىنىڭ ازايۋى. ياعني، دامىعان ەلدەردىڭ وسى ءۇش سالادا قارقىندى دامىپ، ال ءالسىز ەلدەرگە  مۇمكىندىك بەرمەۋى. بۇل دا ءبىر ەلدىڭ وزىنەن-وزى جويىلىپ كەتۋىنە سەبەپ بولىپ وتىر. جالپى وسى دۇنيەجۇزىندە ەلدەر اراسىنداعى باسەكەلەستىك كوككە جەتكەندەي. ءبىر ەل ەكىنشى ەلدەن اسىپ تۇسەتىندەي جاڭاشىلدىقتاردى ويلاپ تابۋدا. ونىڭ  پايداسى مەن سۇرانىسى جوعارى بولعانىمەن، حالىققا تيگىزەر زيانىدا جوعارى ەكەنى ايدان انىق.

قازىرگى تاڭدا حالىق اراسىندا وزگە ەلگە ەلىكتەۋشىلىك دەگەن نارسە باسىمىراق. كوبىنە وزگە ەلدىڭ ارتىستەرىنە ۇقساۋ، سولار سەكىلدى كيىنۋ، شاش ۇلگىسىن وزگەرتۋ جاسوسپىرىمدەر اراسىندا بەلەڭ الۋدا. تاعىدا ءبىر ايتا كەتەرلىك جاعداي ول وزگە ەلدىڭ تاماعىن شەكتەن تىس قولدانۋ. بۇل ءتۇرلى اۋرۋلارعا، سەمىزدىككە الىپ كەلەتىنىڭ ەستەن شىعارماعان دۇرىس.

وزگە تىلگە قىزىعۋ ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىزدى ۇمىتتىرۋعا اكەلەدى «وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل، ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە» - دەگەندەي ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز ءارقاشاندا ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى ءتيىس. سوندىقتان دا، وزگە تىلگە قىزىعىپ ءوز ءتىلىمىزدى ۇمىتۋ بۇل ۇلكەن قاتەلىك.

جاھاندانۋ ارقىلى ءوز مادەنيەتىمىزدى، ۇلتتىق  قۇندىلىقتارىمىزدى  دارىپتەۋ، ناسيحاتتاۋ، كەلەشەك ۇرپاققا جەتكىزە ءبىلۋ وسى ناعىز جەتىستىكتەردىڭ ءبىرى. وسى جەتىستىك جولىندا ايانباي ەڭبەك ەتۋ، ءار ادامنىڭ ءوز قولىندا.

---