InfoHub Logo

پەردەنىڭ اشىق قالعان تۇسىنان ەنگەن تاڭنىڭ بوزامىق بەلگىلەرىنەن بولمە ءىشىنىڭ قاراڭعىلىعى ازداپ سەيىلىڭكىرەدى. اينالا وڭعان شۇبەرەكتەي بوزارا تۇسكەن. ايمان پەردەنى ىسىرىپ، سىرتقا ءۇڭىلدى دە: «كەشە تۇستەن كەيىن جاۋا باستاعان قار اجەپتەۋىر ءوندىرىپ تاستاپتى... ءالى دە جاۋىپ تۇر ما قالاي؟..» — دەپ ىشتەي كۇبىرلەدى. تىستاعى ىزعاردى جان-دۇنيەسىمەن سەزىنگەن ايماننىڭ بويى قالتىراپ كەتتى.

پەشتىڭ قىزۋى الدەقاشان باسىلىپ قالعاندىقتان ءۇي ءىشى سالقىن تارتقان. ول كورشى بولمەدە جاتقان ەنەسى مەن كىشكەنتاي ۇلى قاسىمدى وياتىپ المايىن دەپ ەسىكتى اقىرىن اشىپ، دالىزگە شىقتى دا سىرت كيىمىن كيدى. وسى كەزدە ەنەسى قالامپىر ءوز بولمەسىنىڭ ەسىگىنەن باسىن قىلتيتىپ، كەلىنىنىڭ وت جاعۋ قامىمەن تىسقا شىعىپ بارا جاتقانىن ءبىلىپ تۇرسا دا زىلدەنە سىبىرلاي:

— نەمەنە، تاڭ قاراڭعىسىندا تۇرىپ الىپ قايدا بارماقسىڭ؟! — دەپ جاقتىرماي كوز تاستادى.

كەلىنىنە ىلعي دا جەكىپ سويلەۋ قالامپىردىڭ ۇيرەنشىكتى ادەتى. ەنەسىنىڭ شىمبايىنا باتىرا ايتاتىن سوزدەرىن ەستي-ەستي ايماننىڭ دا ەتى ءولىپ كەتكەن. سوندىقتان كەيۋانانىڭ كەزەكتى كەيىستى سوزىنە شامدانا قويمايدى.

*****

ايماننىڭ بۇل شاڭىراققا كەلىن بولىپ تۇسكەنىنە بيىل التىنشى قىس. وسى التى جىلدا بۇل كەمپىر ايمانعا داۋىس كوتەرە سويلەۋىنەن استە جاڭىلعان ەمەس. ول بارىنە كونىپ، جاۋاپ قاتۋدىڭ ورنىنا ءۇن-تۇنسىز، تۇك بولماعانداي ۇي-ىشىلىك كۇيكى تىرلىگىن جالعاستىرىپ جۇرە بەرەدى. كەلىنىنىڭ وزىنە قارسىلاسپاي، ءسوز قايتارماي قۇتىلاتىندىعىنا ىزاسى كەلە مە، «بادىكتىڭ سوزىنە قۇلاق اسىپ نە وپا تابامىن دەپ ويلايدى» دەي مە، بالكىم، مۇنىڭ مىنەزىنىڭ تىم جۇمساقتىعى مەن مومىندىعىنا نالي ما، ايتەۋىر قالامپىر ايمانعا ءتىل تيگىزە باستاسا، بۇكىل ءۇيدى باسىنا كوتەرىپ، ۇدەتە تۇسەدى. ايمان ەنەسىنەن كورگەن ءجابىرىن وسى ۋاقىتقا دەيىن بىردە-بىر رەت تىسىنەن شىعارىپ، كورشى-قولاڭعا، توركىنىنە ايتپاق تۇگىلى، سەزدىرمەۋگە تىرىساتىن. بۇل ونىڭ تابيعاتىنىڭ مومىندىعىنان بولار... جو-جوق، ولاي ەمەس، قانشا جەردەن قولعا ۇيرەنگەن قوڭىر قوزىداي جۋاس بولعانىمەن، ءتىل باردا ىشكى سارايداعى سۇرىقسىز مۇڭدى سىرتقا شىعارماۋ مۇمكىن ەمەس قوي. مۇنىڭ سەبەبى مۇلدە باسقا...

ول ەنەسى قانشاما زىركىلدەپ جاتسا دا ءوزىن ىشتەي جاقسى كورەتىنىن، جۇرەگىندە كەلىنىن «وزىمدىكى، مەنىڭ كەلىنىم» دەپ يەمدەنۋ سەزىمى بار ەكەنىن تەرەڭ تۇسىنەتىن. ونىڭ ۇستىنە كىمدە-كىم وزىنەن تۋعانعا جەكىپ سويلەسە ول ءسوز كوڭىلگە قاياۋ تۇسىرمەيتىنى، ال ءوزىنىڭ قۇرساعىنان شىقپاعانعا داۋىس كوتەرۋ جۇرەككە اۋىر تيەتىنى ءالىمساقتان قالىپتاسقان قاعيدا ەكەنىن بىلەتىن ايمان ەنەسىنىڭ ءومىردىڭ وسى ءبىر زاڭدىلىعىنا قارسى ءوز شاما-شارقىنشا كۇرەس جۇرگىزىپ كەلە جاتقانىن انىق بايقايتىن. سونىمەن قاتار اق كەبىن كيىپ، سۋىق كوردىڭ سىزدى توپىراعىنا جامباسى تيگەلى ءبىراز بولعان مارقۇم شەشەسىنىڭ: «قىزىم، وسەك تاسىپ، ءورىسىڭدى تارىلتىپ جۇرمەگەي. جەڭىلتەك بولما. ول كوپ نارسەنىڭ بايىبىنا بارعىزباي، ارزانقول، جايداق، ءبىر قاراعاندا ءايبات، جاقىننان ۇڭىلسەڭ سۇرەڭسىز دۇنيەلەرگە ۇيىرسەك ەتىپ، تۇيسىگى تايىز، باقىتىن شالقىعان مۇحيتتان گورى كولباقالار قۇجىناعان ساسىق سۋلى كولشىكتەن ىزدەيتىن، ودان ءارى شارىقتاۋعا شاماسى جوق ادامدار ساناتىنا قوسادى، مالداندىرىپ، تاعدىر تاياعىنىڭ استىندا قالدىرادى. ال توزىمدىلىك سەنىڭ باياندى عۇمىر كەشۋىڭە، وتباسىڭ مەن ورتاڭنىڭ قۇرمەتىنە بولەنۋىڭە جول اشادى» دەگەن انالىق ءسوزىنىڭ اسەرى دە ايماندى سابىرلىلىققا، سالماقتىلىققا، قالامپىردى ماركۇم كۇيەۋىنىڭ شەشەسى ەكەندىگىن ءبىر پاستە ەستەن شىعارماۋىنا سەپتىگىن تيگىزەتىن...

ايمان جوعارى سىنىپتاردا وقىپ جۇرگەن كەزىندە قىزىعى مەن دۋمانى مول، جاستىق شاقتىڭ اجارىن اشا تۇسەتىن، بار اسەمدىك پەن سۇلۋلىق، ءومىر ءمانى سوندا دەپ ەسەپتەلىنەتىن ۇلكەن قالالاردىڭ بىرىنە وقۋعا ءتۇسىپ، ودان ءارى اتاقتى جانداردىڭ اراسىنان ورىن الىپ، سولار سەكىلدى ەل اۋزىندا ەسىمى جۇرەتىن ادام بولسام دەپ ويلايتىن، قيالدايتىن، ۇمىتتەنەتىن. ءبىراق، باقىتتى بالالىق شاعى، بويجەتكەن بۇلا كۇنى...

مەكتەپتى بىتىرەر كەز جاقىنداعان سايىن ونىڭ وي-ارمانى، قيالىنداعىلارى دىتتەگەنىنە قالاي دا جەتەمىن دەگەن سەنىمىن سەمىرتىپ، سەرپىلتە تۇسەتىن. ول ارمان-تىلەگىمنىڭ ورىندالماۋى مۇمكىن ەمەس دەپ ەسەپتەيتىن. ءۇمىتى كۇن نۇرىمەن شاعىلىسقان التىن كۇمبەزدەي جارقىراي كورىنىپ، سول كۇمبەزگە ساتى قويىپ، وپ-وڭاي شىعا سالاتىنداي كورىنەتىن. قايدا-ا-ا-ن! جۇرەگىن قىتىقتاپ، سامال جەلدەي ايمالاپ، الىسقا قۇلاش ۇرعىزعان، ەلجىرەتىپ، مەنمۇندالاپ قول بۇلعاعان، ساناسىن سانعا، ويىن ونعا بولە مازالاعان بيىك ارمانى، ىزگىلىكتى ءۇمىتى بىرتە-بىرتە تىرشىلىك شىرماۋىعىنا شىرمالىپ، سوڭىندا عۇمىردىڭ ءمانى اتاق-داڭق، بيىك مانساپ، جۇرت الدىندا جارقىراپ كورىنۋمەن عانا ولشەنبەس، ماڭدايعا جازىلعان جازمىشتىڭ، تاعدىردىڭ نەسىبىن قاناعات تۇتىپ، كوڭىلگە ارقاۋ ەتىپ، ەل قاتارلى، قالتارىستا قالىپ قويماي، وتباسىلىق باقىت پەن الدامشى ءومىردىڭ الدان بەرەر ىرىزىعىنان قۇر قالماي، بالا ءوسىرىپ، شاتتىقتى ءوزى قۇرعان شاڭىراقتان ىزدەۋدىڭ ءوزى دە كەرەمەت ءبىر دۇنيە ەمەس پە دەگەندەي وي-تۇجىرىمدارعا ۇلاسىپ، ءوزىن-وزى جۇباتىپ، الداۋسىراتقانى بار ەدى.

ايمان كۇيەۋگە شىققاندا 19 جاستا بولاتىن. شەشەسى ومىردەن وزعان سوڭ، اكەسى ءبىر جىل وتە شاڭىراققا وگەي شەشە كىرگىزدى. اپكەسى مەن ەكى اعاسى اياقتانىپ، ءوز الدارىنا وتاۋ كوتەردى دە، بۇعان قارايلاسۋعا مۇرشالارى كەلمەي كەتتى. پەشەنەگە بۇيىرعان وگەي شەشەنىڭ جايسىزدىعىنان جان-دۇنيەسى قۇلازىعان ايماننىڭ جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسەمىن دەپ تالپىنعانى ادىرە قالدى. ويتكەنى كەيىنگى جىلداردا ورىن العان ءۇي تۇرمىسىنىڭ جۇتاڭدىعى قولدى ماتاپ، مويىنعا بۇرشاقتاي كيىلگەن ەدى. اقىرى كوڭىل جاراسىپ، تىلەك قوسىلىپ، تاعدىردىڭ مۇنىسىنا دا شۇكىر، قالاعان جىگىتىنە تۇرمىسقا شىعىپ تىنىش تاپتى. ءبىراق، بۇل قىزىق تا ۇزاققا سوزىلمادى-اۋ!

كۇيەۋىمەن نەبارى ەكى جىلعا جەتپەيتىن عانا ۋاقىت وتاستى. ەگەر اجال اراعا كيلىكپەگەندە وسىلاي جالعىزدىقتىڭ جاپانىندا شولىركەپ، بار قىزىعىن جارتىلاتىپ الار ما ەدى. ايتەۋىر جالعىزى — قاسىمنىڭ قاسىندا بولعانى جانىنا جۇبانىش. كۇيەۋىمەن بىرگە وتكىزگەن از عانا ۋاقىت ءومىرىنىڭ ەڭ ءبىر شۋاقتى، ءنارلى كەزدەرى ەكەن عوي. نۇرباق ايمان دەگەندە قۇراق ۇشىپ، قۇرمەتپەن قاراۋى كۇن وتكەن سايىن ارتا تۇسكەن. ول شەشەسىنىڭ قىڭىر مىنەزىنەن قىسىلىپ، بۇعان ەنەسىنىڭ ورىنسىز ءتىل تيگىزىپ جاتقان كەزىندە ەكى وتتىڭ ورتاسىندا تۇرعانداي سەزىنىپ، ايمانعا بايسالدى بولۋعا كوز قيىعىمەن يشارات جاسايتىن. تۇندە جەكە قالعاندا «رەنجىمەشى، اپامنىڭ وسىندايى بار، ءبىراق كوكەيىندە ءزىلى جوق. سەنى ءسوزىمدى كوتەرەدى، كوڭىلىنە اۋىر المايدى دەيتىن شىعار» دەپ شەشەسىن جاماندىققا قيماي، ءبىر جاعىنان ايماننىڭ دا كوڭىلىن تاۋىپ، ارا-اعايىندىق قىزمەتىن ويداعىداي اتقاراتىن.

ايمان نۇرباققا: «نەمەنەسىن قينالاسىڭ، مەن تۇسىنبەيدى دەيسىڭ بە؟» دەپ ەركەلەي ءتىل قاتاتىن. ول دا ءبىر كەلمەسكە كەتكەن، ءلاززاتتى كۇندەر ەكەن-اۋ.

بوسانىپ، پەرزەنتحانادان كەلگەندە كۇيەۋىنىڭ قۋانىشىن كورسەڭىز... شەشەسىنەن قىسىلىپ، نارەستەنىڭ جانىنا جولاي قويمايتىن، ءبىراق، وڭاشا قالعاندا شەكسىز، ەسسىز، بالاجاندىقپەن وبەكتەپ، راقاتتانا، قۋانىشىن جاسىرا الماي، سوڭىندا جۇبايىن ىستىق كۇشاعىنا كومىپ، قۇمارلانا ايمالايتىن.

ومىردە ساتتىلىك پەن سۇرەڭسىزدىك قاتار جۇرەدى... نۇرباقتى ويلاسا بولدى، بىرگە وتكىزگەن، ءتاتتى ءلاززات سىيلاعان كۇندەر تىزبەكتەلە كوز الدىنا كەلە قالادى دا، ارتىنشا قارا جامىلدىرعان قارالى كۇندەر جۇتىنىپ شىعا كەلەدى...

«كۇيەۋىڭ جول اپاتىنان قازا بولدى» دەگەن سۋىق حاباردى ەستىگەندە ەستەن تانا قۇلاعان جاس كەلىنشەك ولمەگەن سوڭ وسىلايشا تىرشىلىگىن ىشتەن تىنىپ جالعاستىرا بەرگەن. العاشقىدا نۇرباق مەرت بولدى دەگەندە سەنبەي، كەتكەن جاعىنا قارايلاپ، جول توسىپ، ونىڭ بۇ دۇنيەدەن قايتقانىنا سەنە الماي، الدەبىر جاقتان اۋلاعا كىرىپ كەلەتىندەي كورىنىپ، الدامشى سەنىمنىڭ جەتەگىندە ءجۇردى. ودان كەيىن دە، دالىرەگى ءمايىتتى قورىمعا الىپ بارا جاتقانىن، شىعارىپ سالۋ عۇرپىن كوزبەن كورىپ، بىلگەنمەن دە جاماندىقتى ماڭىنا جاقىنداتقىسى كەلمەي، ونى ولدىگە قيماي الاسۇرىپ باققان ەدى. ءبىراق، ۋاقىت وتە كەلە جولعا قاراپ ەلەڭدەۋىن، الدامشى سەنىمىن سەيىلتىپ، شىندىقتى مويىنداماسقا لاجى قالماعان.

ەنەسىنە دە جەڭىل تيگەن جوق. جارىقتىق، تاعدىردىڭ تالكەگىن كورىپ الايىن دەگەندەي ىشكى دۇنيەسى ەزىلىپ، ەڭىرەپ تۇرسا دا بەلىن بۇكپەي، سىرت كوزگە سىر بەرمەي، شىداپ باقتى. مىقتى ەكەن. كۇنى ەرتەڭ نە بولارىن جۇمباقتاپ ۇستايتىن مەڭىرەۋ ءومىردىڭ مەنمەندىگىنە مەنمەنسىپ جاۋاپ بەرگەن قايسار جان بار ەرمەگىم، بار بايلىعىم وسى دەگەن سىڭاي بىلدىرگەندەي نەمەرەسىن قاسىنان ءبىر ەلى تاستاماي، ءاربىر ءتاي-تاي باسقان ادىمىن باقىلاپ، استى-ۇستىنە ءتۇسىپ، بايەك بولادى دا جۇرەدى. ودان باسقا نە قالدى؟..

قارالى كۇندەردىڭ قاباعى اشىلماي، تۇڭىلىگى تۇرىلمەگەننەن قايعىعا بىرتە-بىرتە ەتى ۇيرەنىپ، كۇرسىنە-كۇرسىنە بارىنە دە لاجسىزدان كونە بىلگەنگە دەيىن ەنە تاراپىنان تۋىندايتىن كەيىستى ءۇن ءبىرشاما ءۇزىلىپ قالعان ەدى. دەگەنمەن، كۇن وتە ەنەنىڭ ۇستەمدىگى قالپىنا ءتۇستى. الايدا بۇل ۇستەمدىك اراقاتىناستى الشاقتاتپاي، قايتا جاقىنداستىرا ءبىلدى. مۇنىڭ سىرى ورتاق قايعىنىڭ جۇگىن ەكەۋى تەڭ ءبولىپ كوتەرگەندەرىندە جاتىر ەدى.

ەنەسى سىرتقا قازىمىر كورىنگەنىمەن، شىن مانىندە جومارتتىققا قارا جاياۋ ەمەس-تى. وتباسىنىڭ ازىن-اۋلىق قارجىسى وسى ۇيگە كەلىن بولىپ تۇسكەلى ايماننىڭ قالتاسىندا. كەرەك-جاراق، ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋ ءوزىنىڭ ەنشىسىندەگى ءىس. مۇنداي ىستەرگە ەنەسىمەن اقىلداسپاقشى بولسا «ءوزىڭ بىلسەيشى، قاشانعى مەنى اينالدىرا بەرەسىڭ» دەپ تىزگىنىنە جارماسپايتىن، ونى-مۇنىعا كيلىگە بەرمەيتىن.

كەلىن مەن بالا ۇي-ىشىلىك تىرلىكتە ۇلكەندەرمەن اقىلداسىپ وتىرماسا، ولاردى باسىنۋ، كەرەك ەتپەۋ، وتباسىنان وقشاۋلاپ، ءبولىپ تاستاۋ دەپ سانايتىن ايمان الدا-جالدا «وزدەرىڭ بىلىڭدەر» دەسە دە كوڭىلى ءۇشىن ءبىر مەزگىل ءمان-جايدان حاباردار ەتىپ وتىرۋ كەرەك دەپ ۇعاتىن. ايمان بۇ جاعىنان كەلگەندە اعاتتىققا بارماپتى. قالامپىر زەينەتاقىسىن العان كۇنى توي-تومالاق، ولىم-جىتىمگە بارعاندا كادەگە بەرەتىن ازىن-اۋلاق تەڭگەنى الىپ قالادى دا، قالعانىن مۇرتىن بۇزباي كەلىنىنە ۇستاتادى.

بۇل وتباسى قارجىدان كەمدىك كورگەن ەمەس. قالامپىردىڭ زەينەتاقىسى شاي پۇلعا جەتسە، باسقا دا قاجەتتىلىكتەرگە قولداعى وتىزعا جۋىق مايدا مال مەن ءسۇتى قويۋ ەكى سيىردىڭ ءونىمى توتەپ بەرەدى. نۇرباق مۇعالىمدىك قىزمەت اتقارىپ جۇرگەندە، ەڭبەك اقىسىن جيناپ، تاعى ءبىراز ۋاق مال ساتىپ الماقشى بولىپ ەدى، شەشەسى: «قوي، بالام، وسى قولداعىنى كەمىتپەي، سول كۇيىندە ۇستاپ تۇرساق تا بولادى. كوبەيگەن سايىن بەينەتى دە ارتا تۇسەدى. ءوزىڭ مەكتەپتەسىڭ، مەن بولسام ءقايبىر جەتىسىپ ءجۇر دەيسىڭ، اينالىپ كەلىپ، مال كۇتىمى ايمانعا جۇكتەلەدى، قازان-وشاقتىڭ تىرلىگى تاعى بار...»، — دەپ توقتاتىپ تاستاعان.

مىنە، وسىلايشا بۇل وتباسى وسى قولداعى مالدىڭ باسىن كەمىتپەي نە كوبەيتپەي جىلداعى ءونىمىن جاراتىپ، كۇندەرىن كورىپ كەلەدى.

قالامپىر ايماندى وسى ۋاقىتقا دەيىن «ايمان» نەمەسە «كەلىن» دەپ اتاعان ەمەس. تەك، «قىزىم» دەيتىن. ايمان العاش كەلىن بولىپ تۇسكەن جىلى ەنەسىنىڭ: «قىزىم، انانى سىيلاماۋ — ازعىندىق. شەشەڭنىڭ ولگەن كۇنىن ۇمىتپاي، ءازىر مۇمكىندىك بار عوي، توركىنىڭە ءبىر قويىڭدى، ءتاتتى-پاتتىڭدى، نان-پانىڭدى الىپ بارىپ، اعايىندارىڭدى جيناپ، قۇران وقىتىپ، ونى ءبىر جىلمەن عانا شەكتەمەي، ءار جىلى قايتالاپ تۇراتىن بول. مەن قولىڭدى قاقپايمىن. «شەشەمنىڭ ءارۋاعىن وياتىپ، ەسكە الامىن. بۇل مەنىڭ وعان كورسەتكەن قۇرمەتىمنىڭ بەلگىسى عوي» دەپ ويلايتىن ادامعا قارسى بولادى دەيمىسىڭ. شەشەڭ بايعۇس قىزىعىڭدى كورە الماي كەتتى...»، — دەگەن ءسوزى ايماننىڭ قۇلاعىندا شەشەسى قايتقان كۇن جاقىنداعاندا جاڭعىرا ءتۇسىپ، توركىنىنە ەنەسىن ەرتىپ بارىپ، اعايىن-تۋىستارىن جيناپ، اناسىنا قۇران باعىشتاتىپ قايتاتىن. ونىڭ ۇستىنە، ەنەسى مارقۇم بالاسىنىڭ قۇلاعىنا قايتا-قايتا قۇيىپ ءجۇرىپ: «بالام-اۋ، ايەلىڭنىڭ اناسىن سىيلاماساڭ، ايەلىڭ مەنى سىيلار دەيمىسىڭ، بار، قۇداعيدىڭ باسىنا جۇرت قاتارلى قورشاۋ ورنات، ول دا سەنىڭ شەشەڭ عوي، ەكى قايىن اعاڭ مەن قايىن بيكەڭنىڭ مۇمكىندىكتەرى بولماي جۇرگەن شىعار»، دەپ شەشەسىنىڭ باسىنا بەلگى ورناتۋعا مۇرىندىق بولعان دا وزگە ەمەس، وسى قالامپىر اپاسى. وسىنىڭ ءبارىن كوڭىلىنىڭ جىلى جەرىنە ساقتاعان ايمان ەنەسىنىڭ قايراپ، ىسىلا ءتۇسسىن، تىرلىگىنە مىعىم بولسىن دەگەن پيعىلمەن داۋىس كوتەرۋىن قالاي عانا كوڭىلىنە اۋىر السىن؟..

ەنەسىنىڭ ءقادىرى ايمان ءۇشىن كۇننەن-كۇنگە ارتا تۇسكەندەي. وسىدان ەكى اپتا بۇرىن قالامپىر اپا تۇماۋراتىپ، قىزۋى كوتەرىلىپ، اۋرۋحاناعا تۇسكەندە ايمان ەنەسىنىڭ ورنى وپىرىلىپ، ۇڭىرەيىپ قالعانىن سەزدى. قاشان ۇيگە كەلەدى ەكەن دەپ تاعاتسىزدانا كۇتىپ، سول كەتكەننەن قايتىپ كەلمەيتىندەي ۇرەيلەنىپ، جان ءدارۋى — جالعىزى جانىندا بولسا دا ىشكى دۇنيەسى كۇلازىپ، شىدامى تاۋسىلا ارنەنى ءبىر ويلاپ، قاسىمدى قۇشاعىنا قىسا، بىلدىرمەي كوز جاسىنا ەرىك بەرگەن ەدى.

ەنەسى ون كۇن اۋرۋحانادا جاتقاندا ايمان كۇن قۇرعاتپاي بارىپ تۇردى. اپاسى وعان كۇن سايىن كەلە بەرمەۋىن ەسكەرتسە دە ونىسىن تىڭداماي، ىستىق تاماعى مەن ءسۇت، مايىن ۇستەمەلەپ الىپ بارۋمەن بولدى. كەلىنىنىڭ كەلۋىن توقتاتپاسىن بىلگەن قالامپىر بىردە: «قىزىم-اي، وزىڭنەن باسقا ماعان قارايتىن كىم بار؟ مارقۇم نۇرباق بالام ادال جار تاۋىپ، ءسوزىمدى جەرگە تاستامايتىن، تۇزىمدى اقتايتىن ادامدى جانىما قالدىرىپ كەتكەنىنە و دۇنيەگە سەنىپ اتتانعان ەكەن عوي. ماڭدايىما جالعىزىمدى سىيدىرماعانىمەن ونىڭ ورنىن جوقتاتپايتىن، نۇرباعىمنىڭ جۇرەگىن كورگە كومبەي، موينىنا تۇمارداي تاعىپ العان قىزىمدى بەرگەن تاڭىرىمە العىستان باسقا نە ايتامىن؟!» دەپ ايماندى باۋىرىنا قىسقان بولاتىن. عۇمىرىندا ءبىرىنشى رەت ەنەسىنىڭ قۇشاقتاعانىنان ايماننىڭ كوڭىلى بوساپ، جاسىن زورعا ىركىدى. مەيىرىمدى، قاجەت بولسا قاتال بولا بىلەتىن، كەزى كەلسە قانتتاي ەرىپ، ەرەكشە ءبىر ءتاتتى كۇيگە بولەي دە الاتىن ادۋىندى كەمپىردىڭ قۇشاعى وعان ەرەكشە اسەر ەتتى. جان سارايىنا سيقىرلى نۇر قۇيىلعانداي بولدى. سول ساتتە بەينە ءبىر ءوز اناسى ءتىرىلىپ كەلىپ، ماڭدايىنان سيپاعانداي بولدى. «شىركىن، وزىڭدىكىنە نە جەتسىن!»

*****

كۇيەۋىنىڭ جىلدىق اسىن اتقارعاننان كەيىن اكەسى مەن وگەي شەشەسى، اعايىندار، اۋىل اقساقالدارى جينالىپ، «جالعىزدىق قۇدايعا عانا جاراسادى»، رەتى بولسا، تەڭى تابىلسا جولىنان قاقپاي، كەلىنىڭىزگە رۇقسات بەرىڭىز»، — دەپ قالامپىردىڭ الدىنان وتكەن.

ەنەسى: «رۇقسات اللادان بولسىن، جاس ادامدى ۇيدە قاماپ ۇستامايمىن! ەركى وزىندە»، — دەپ كەلىسىمىن بەرگەن. كىسى اياعى باسىلعاننان سوڭ ەكەۋى وڭاشا قالعاندا، كەيۋانا: «قىزىم، كوزدى اشىپ-جۇمعانشا ۋاقىت شىركىن دەمدە ەمەس پە، ءبىر جىل دا وتە شىعىپتى. ەندى ءوز بيلىگىڭ وزىڭدە. ءسوز سالىپ كەلگەندەر بولسا، مەنىڭ كوڭىلىمە قاراماي باقىتىڭدى تاپ. مەنى ۇيدەن قۋىپ وتىر دەمە. مەنىكى سەنىڭ جايىڭدى ويلاعاندىق»، — دەگەن.

ايمان ءجۇزىن تومەن سالىپ: «اپا، بۇ نە دەگەنىڭىز، ءسىزدى تاستاپ قايدا بارماقپىن، نۇرباقتىڭ وتىن ءوشىرىپ نە وپا تاپپاقپىن؟ وسى ۇيدەن شىعىپ، ەشقايدا بارمايمىن»، — دەگەن-دى. سوندا قالامپىر كەمسەڭدەپ: «ءيا، ساعان دا قيىن... سەنى مازالاپ تۇرعان قاسىمنىڭ جايى بولار. بالاعا ءوزىنىڭ تۋعان اناسىنان ارتىق كىم بار؟ ەكەۋىڭدى اجىراتپايمىن. تەك، اندا-ساندا ىزدەپ كەلىپ، ءبىر يىسكەتىپ تۇرساڭ ماعان سول دا جەتەدى. نۇرباعىمنىڭ كوزى ەمەس پە ەدى؟» — دەپ جانارىنا ۇيىرىلگەن جاستى كۇشتەپ توقتاتىپ، ءوزىن ارەڭ باسقان.

ايمان «ءتۇۋ-ۋ-ۋ اپا، مەنى ءدال ءقازىر ۇزاتايىن دەپ وتىرعانداي بولدىڭىز عوي. نە دەسەڭىز دە ءبارىبىر، ءسىزدىڭ قاسىڭىزدا قالامىن»، — دەپ جۇزىنە كۇلكى ۇيالاتا، ورنىنان تۇرىپ كەتكەن. قالامپىر سول كەزدە كەلىنىن توقتاتىپ: «قىزىم، بۇل ىسكە جەڭىل قاراما، سوندا سەن مەنىڭ تاعدىرىمدى قايتالاماقشىسىڭ با؟ وسى شاڭىراقتىڭ استىندا ءبىر سارىندى، ۇقساس تاعدىر يەلەرى مەكەن ەتپەك پە؟ جالعىزدىقتىڭ وتىنا كۇيىپ، ايازىنا توڭىپ، اپتابىندا شولدەپ، جالعىزدىڭ قامىمەن ەلۋ جىلعا جۋىق ءومىرىمدى وتكىزىپپىن. وسى ارالىقتا نە كورمەدىم؟ عۇمىر بولعان سوڭ، نەشە ءتۇرلى تاۋقىمەت، ارقاڭا باتار ازاپ پەن قىنجىلىستى قيىندىقتار كەزدەسەدى ەمەس پە، ءبىراق بۇلاردىڭ ىشىندە ەڭ پارمەندىسى جالعىزدىقپەن جازالانۋ ەكەن. بۇل جالعىزدىق دەگەن جالماۋىزدىڭ قۇزىرىندا ءومىرىن وتكىزگەن مەنىڭ پايىمىم. دەگەنمەن، سول ءبىر سارىندا سىرعىپ وتكەن، ءوزىم سۇرەڭسىز جىلدار دەپ ەسەپتەيتىن كەزدەردىڭ دە وزىندىك قۋانىشى، الدانىشى، شامشىراقتاي جارقىراعان ءۇمىتى بولدى. ونىڭ ءبارىن جوققا ساناسام كۇپىرلىك بولار. تاعدىردان العان از عانا سىيىمدى قاناعات تۇتىپ، مالدانۋىما نۇرباعىم سەبەپ بولدى. بارلىق قۋانىشىمدى بالامنان كۇتتىم. سەن بوساعامنان اتتاعاندا ەڭبەگىم جاندى، ءسۇتىم اقتالدى دەپ سىرتقا سىر بەرمەسەم دە، ىشتەي ماساتتانىپ، قۇلپىرىپ ءجۇر ەدىم. ءتاڭىرىم كوپ كوردى مە، اياعى وسىلاي بولدى. ەندى قاسىمدى قايدا جۇرسەڭ دە امان-ەسەن ءوسىرىپ، ەل قاتارىنا قوسساڭ، نۇرباقتىڭ وتىن وشىرمەگەنىڭ»، — دەدى.

سول اڭگىمەدەن كەيىن ايمان تۇنىمەن دوڭبەكشىپ، ۇيقىسى كەلمەي، تاڭدى كوزبەن اتقىزدى. «سوندا قالاي، شىنىمەن بۇيرىق بولىپ، وزگەنىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ، ۇلىمدى ەرتىپ كەتە بارسام، بايعۇس كەمپىردىڭ كۇنى نە بولماق؟ مىنا ءتورت قابىرعاعا قاراپ، كۇرسىنىپ، ءتۇڭىلىپ، قۇلازىپ، جالعىزدىقتىڭ ۋىن ءىشىپ، قالاي كۇنىن وتكىزبەك؟ ال ءوزىم جەكە، سالت كەتەر بولسام، قۇرساعىمدى جارىپ شىققان قاسىمىم قايتپەك؟ ول ءالى جاس. اكەدەن بىلاي ايىرىلىپ، شەشەدەن تىرىدەي كوز جازعان بالانىڭ الداعى تاعدىرى قاي قيىرعا بەت بۇرماق؟ ونى وسى ۇيگە تاستاپ كەتسەم، جەتىمدىكتىڭ تاقسىرەتىن اجەسى سەزدىرە قويماسا دا، ەسەيە كەلە: «مەنىڭ اكەم قايدا، شەشەم قايدا؟» دەسە كىمنەن جان تۇششىتارلىق جاۋاپ الماق؟ اجەسىنىڭ دە تورىنەن كورى جۋىق. قۇداي بەتىن اۋلاق قىلسىن. ءتىفا، ءتىفا! ەگەر اپام ولاي-بۇلاي بولىپ كەتسە، بۋىنى قاتپاعان بالعىن بالا اجەسى مەن شەشەسىنىڭ قولدان قاساقانا جاساعانداي كورىنەتىن ۇسقىنسىز تاعدىرىنىڭ جەمتىگىنە اينالماي ما؟.. جىلدار جىلجىپ قايتا تابىسقانىمىزبەن شىتىرماندى شىرعالاڭنىڭ ىلاڭى تۋىنداپ، اراداعى ۋاقىت سالعان سوقپاقتى كەدەرگىلەردى اتتاپ ءوتىپ، ءبارىن دە قالپىنا كەلتىرە الامىز با؟ تۋعان شەشەسىنەن جەرىنىپ كەتسە شە؟ جو-جوق، مۇمكىن ەمەس، بالا مەن انا اراسىنداعى كوزگە كورىنبەيتىن تابيعي بايلانىس ەشقاشان دا ۇزىلمەيدى. تەك، ءتۇرلى كەدەرگىلەردىڭ اسەرىنەن بايلانىس ءجىبى شاڭ-توزاڭعا كومىلىپ، كومەسكىلەنىپ كەتۋى عاجاپ ەمەس، ءبىراق ونى تازارتىپ، جاڭعىرتىپ، جارقىراتا جارىققا شىعارۋعا بولادى. ول انا مەن بالانىڭ پاراساتتىلىعىنا، ءبىرىن انام، ءبىرىن بالام دەپ شىنايى سەزىنە بىلگەندىگىنە، قىسقاسى، وزدەرىنە بايلانىستى. ەگەر بالانى وزىمەن بىرگە الا كەتسەم شە؟... بولاشاق وگەي اكەسىمەن ءتۇسىنىسىپ كەتە مە، جوق پا؟ ۇلىما وگەيلىكتىڭ ءدام-تۇزىن تاتتىرماي-اق قويسام قايتەدى. بايعۇس كەمپىر... بالانى الا كەتسەم، وندا مەن ءوزىمنىڭ كۇيىمدى كۇيتتەپ، باسقانىڭ بار-جوعىمەن ساناسپاي، ونىڭ دا ادام، ادام بولعاندا دا بەيتانىس بىرەۋ ەمەس، ءوزىمنىڭ تۋعان ەنەم ەكەندىگىنە قول سىلتەپ، ونسىز دا جان-جاراسى اسقىنعان، ءدارۋ ىزدەپ كۇندىز-تۇنى اھ ۇرىپ، جۇرەگىندە سونۋگە اينالعان ساۋلەنى ءۇمىتتىڭ ۇلبىرەك سامالىمەن ۇرلەپ، قايسارلىقپەن جان تالاسا، جاسىماۋدىڭ، مۇجىلمەۋدىڭ قارەكەتىن قولىنان كەلگەنىنشە جاساپ جۇرگەن كارى كەمپىرگە قياناتتىڭ قىلىشىن سۇعىپ، سۇلاتىپ، قانسىراتىپ كەتكەندەي، قاندى قول قاراقشى، قانىپەزەر قانسورعىش، وزىنەن باسقا تۇكتى دە ويلامايتىن ءوزىمشىلدىڭ ناق ءوزى بولىپ شىقپايمىن با؟ اكەم مەن شەشەمنىڭ ماعان بەرگەن تاربيەسىنىڭ ناتيجەسى وسىنداي بولماق پا؟ قاسىمدى اجەسىنىڭ قوينىنان سۋىرىپ الۋ، ەنەسىن ءوز قولىمەن سۋىق كورگە لاقتىرا سالعانمەن بىردەي ەمەس پە؟ مازداتىپ جاققان سوڭعى ساۋلەسىن كەمپىر بايعۇس ءلۇپ ەتكەن ءالسىز جەلتەڭ تۇرسا ءوشىرىپ المايىن دەپ بارىن سالا، بايىز تاپپاي جۇرگەن جوق پا؟ مەن سوندا، ونىڭ الدانىشىن — سوڭعى ساۋلەلى ءۇمىتىن ايارلىعىمدى وياتا جالپ ەتكىزىپ ءوشىرىپ، ساۋلەسىنەن ايىرىپ، قاراڭعى، ءتۇپسىز ءتۇڭعيىققا قامالعان كەمپىردىڭ دىم كورمەي قالعانىن ءوز پايداما اسىرىپ، ءومىر سۇرە تۇسۋگە يتەرمەلەپ تۇرعان سۇيەنىشىن، رۋحىن، جان دۇنيەسىن ۇرى تۇسكەن ۇيدەي استاڭ-كەستەڭىن شىعارىپ، توناپ، جان-جاراسىنا تىرناعىمدى باتىرىپ كەتە بەرمەكپىن بە؟ سودان كەيىن ومىرىمدە نە ءمان قالماق؟ قاشان كورگە كىرگەنشە جان ازابىن يىعىما ارتىپ، يتىرقىلجىڭ كۇن كەشپەكپىن بە؟!»

ول تۇپكىلىكتى شەشىمگە كەلە المادى. ويتكەنى، پەندەنىڭ نە دەسەڭ دە ءبارىبىر ءوز قامىن ويلايتىنى، وزىمشىلدىكتىڭ ءونىپ شىققان بۇتاعى — ىشكى «مەنى» ماعان دا ءبىر اۋىق كوڭىل اۋدار دەگەندەي كوڭىل تەرەزەسىنەن اسىرە كۇلىپ، باسىن قىلتيتىپ تۇرادى ەمەس پە؟

سول كۇنى ايمان ءوزىن شىن مانىندە ءۇش جولدىڭ ايىرىعىندا تۇرعانداي سەزىندى. ءبىر جول — ءوزىن قۇربان ەتىپ، الدىڭنان شاقىراتىن دا تۇراتىن، قىزىعى مول ءتارىزدى كورىنەتىن جارقىن كۇندەرىنەن ەرىكتى تۇردە باس تارتۋ، ياعني ەكىنشى رەت كۇيەۋگە شىقپاۋ. ەكىنشى جول — قارا باسىنىڭ قامىن بارىنەن جوعارى قويىپ، پەرزەنتىن سوڭىنان ەرتىپ الىپ، كوڭىلى تارتقان اداممەن جاڭادان وتاۋ قۇرۋ، دالىرەگى، ەنەسىن جالعىز تاستاپ كەتۋ. ءۇشىنشى جول — قاسىمدى اجەسىنە قالدىرىپ، ءوز ءجونىن تابۋ.

نۇرباقتىڭ جىلى وتكەننەن كەيىن ءسوز سالۋشىلار تابىلا باستادى. ءبىرى ابىسىن-اجىندارى ارقىلى ەمەۋرىن بىلدىرسە، ءبىرى تۋرا ۇيگە كەلىپ، ءمان-جايلارىن ءتۇسىندىرىپ، قالامپىردىڭ الدىنان وتەتىن. نە دەسە دە، سوڭعى نۇكتەنى قوياتىن، شەشىمدى ايتاتىن ايماننىڭ ءوزى ەدى. ورايى كەلىپ تۇرسا دا ايمان بىرىنە دە كەلىسىم بەرگەن جوق. قالامپىر دا كەلىنىنە بىر-ەكى رەت «باعىڭدى بايلاما، ماعان الاڭداما» دەگەنى بولماسا، ودان ارىعا بارا قويمادى. ءسوز سالۋشىلاردىڭ كوبىسى تانىس، كورشىلەس اۋىلداردىڭ ادامدارى ەدى. ءسوز جاتا ما، بىرەۋدەن بىرەۋ ەستىپ دەگەندەي، تانىمايتىن، الىس جاقتاردان دا كەلگەندەر بولدى. ايماننىڭ كەلىسىمىن الا الماي، تاۋى شاعىلعاندار مەن جەڭىل سوزگە جەل بەرۋشى كەيبىرەۋلەر تاراپىنان: «بەتى اشىلماعان قىزداي قىلىمسۋىن قاراساڭشى، ول كەمپىردىڭ جايىنا باس اۋىرتىپ ءجۇر دەيمىسىڭ، ونىڭ كوكەيىن تەسىپ جۇرگەنى، ەنەسى ولسە تام-تاس، باۋ-شارباق، مال-پالدى الىپ قالۋ عوي... كەمپىردىڭ قانشا ءومىرى قالدى دەيسىڭ؟» — دەگەن ىڭعايسىز سوزدەر دە ايتىلماي قالعان جوق. مۇندايدا ايمان «جۇرت نە دەمەيدى، كىمنىڭ اۋزىنا قاقپاق بولعاندايسىڭ؟ بىرەۋلەردىڭ وسى ىسپەتتەس ءجونسىز اڭگىمەلەرىنەن قاشىپ، ءوز وتباسىمدى تاستاپ كەتە المايمىن»، — دەپ ويلايتىن.

ءاربىر قولقا سالىپ كەلۋشىلەر كەلىپ، كەتسە بولدى ءۇي-ىشىن كوڭىلسىزدىك جايلاپ، ايمان دا، قالامپىر دا كۇرسىنۋلەرىن جيىلەتىپ، مۇڭايىپ قالاتىن. ويتكەنى، وندايلار كەلگەن سايىن ەكەۋىنىڭ دە ورتاق قايعىلارى قايتا جاڭعىرىپ، قاي-قايداعىلارى ەستەرىنە ءتۇسىپ، قاپالانىپ قالاتىن.

اراعا اجال كيلىگىپ، كۇيەۋىنەن اجىراپ قالعان العاشقى كەزدەردە ايماننىڭ قىزۋى شارپىعان جاس ءتانى كۇيىپ-جانىپ، دەگبىرىن الاتىن. ءقازىر بىرتە-بىرگە كوڭىلى سۋىپ، ىستىق سەزىمى باسىلىپ، جار توسەگىنە سونشالىقتى اڭسارى اۋمايتىن، قينالا قويمايتىن بولىپ بارادى.

وسىدان ءبىر جىل بۇرىن، ابىسىنى كاليما كورشى اۋىلداعى ايەلى ولگەن نۇرلان دەگەن جىگىتتىڭ كوڭىلىن جەتكىزگەن. كاليمانىڭ جىگىتتى ءتىل مايىن اعىزا ماقتاپ ايتقان سوزىنەن كەيىن ويلانىپ قالعان. سودان، ەكى اپتاعا جۋىق جاۋابىن بەرمەي، ەكى ۇداي كۇي كەشىپ ءجۇرىپ، اقىرى «بولمايدى» دەپ، كەسىپ ءبىر-اق ايتقان-دى.

نۇرلاندى ايمان بۇرىننان بىلەتىن. ول وزىنەن ءتورت جاس ۇلكەن، ۇزىن بويلى، كەڭ يىقتى، كەلبەتتى، كوركەم جىگىت ەدى. مىنەزى دە جۇمساق، تاربيەلى وتباسىدان شىققان. اۋىلىنداعى مەكتەپتە ءمۇعالىم بولىپ جۇمىس ىستەيدى.

قىزۋى سىرتىنا تەپكەن، جيىرما بەستەن ەندى عانا اسقان، ەركىنەن تىس ادۋىندى سەزىمنىڭ ىستىق شارپۋىنا توتەپ بەرىپ، سالقىنقاندى مىنەزىنە ارقا سۇيەي بىلگەن ايمان سول ەكى اپتانىڭ ىشىندە وزىنە قۇشاعىن اشىپ، كۇلىمسىرەپ تۇرعان باقىتىن ۇركىتىپ جىبەرەرىن نە بارىنە قول سىلتەپ، وعان ەركەلەي قاراما-قارسى جۇرەرىن بىلمەي دەل-سال، بەيمازا كۇن كەشكەن. وسى كۇندەرى ول تۇنىمەن جار قۇشاعىن اڭساپ، نۇرلانمەن قيالىندا قاۋىشىپ، سەزىمنىڭ وتىنا ابدەن ورتەنگەن-دى. ءبىراق، جان-جاعىنان قاۋمالاعان وزگە سۇراقتار ەركىنە جىبەرمەي، ەڭسەسىن ەزىپ، شارىقتاۋىنا مۇرشا بەرمەگەن ەدى. نۇرلاننىڭ بەينەسىن كوز الدىنا الىپ كەلسە بولدى كۇناھارلىق ءىس جاساپ قويعانداي بەتىنە قىزىل ۇيالاپ شىعا كەلەتىن. نۇرباقتىڭ كوزىنە ءشوپ سالعانداي جان-جاعىنا جالتاقتاي قاراپ، ىشكى ويىن الدەكىم وقىپ، ءبىلىپ قويىپ ماسقارالانعان جوقپىن با دەپ، ارسىز سەزىمىن بۇركەمەلەگەندەي راي تانىتاتىن.

بۇرىن كۇيەۋى باردا اينا الدىندا بويىن تۇزەپ، ءۇستى-باسىن جيناقى ۇستاپ، رەڭدى جۇزىنە نۇرباقتى ىنتىقتىرا ءتۇسۋ ءۇشىن ەنەسى بايقامايتىنداي ەتىپ وپا-دالاپ پايدالانىپ قوياتىن. كۇيەۋى ولگەن سوڭ بۇلايشا ساندەنۋىن دوعارعان. ال نۇرلان ءسوز سالعان كەزدە ءوزىن قايتادان اينا الدىنا وتىرعىزعان...

ايناداعى بەينەسىنە بارلاپ كوز سالعان كەلىنشەك اق ءجۇزىن ءالى ءاجىم شالا قويماعانىن، رەڭىنە كەكسەلىكتىڭ بەلگىلەرى از-كەم تاراي باستاعانىمەن، اجارى بۇرىڭعى قالپىنان سونشالىقتى وزگەرمەگەنىن بايقادى دا وزدى-وزىنە كوڭىلى تولىپ، ءبىر سەرپىلىپ قالدى. مويىلداي قارا كوزدەرى، جازىق ماڭدايى، قىر مۇرىنى، ءاجىم ايعىزداماعان اپپاق ەكى بەتى كىمدى دە بولسا ءبىر قاراتپاي قويمايتىنداي. اتتەڭ بار سۇلۋلىعى ۋاقىت وتە كەلە تاعدىردىڭ توزاڭىنا كومىلىپ، قاسيەتىنەن ايىرىلىپ، نارسىزدەنە باستايتىنىن ايتساڭشى...

مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە قۇربىلارىنىڭ اراسىندا ەڭ رەڭدىسى ايمان ەدى. نەبىر بوزبالالار وعان جۇرەك جاردى سىرلارىن اق قاعازعا ءتۇسىرىپ، بىرىنەن سوڭ ءبىرى جولداپ جاتاتىن. بۇل تۇرعان جەردە بوزبالالار سىپايى، تاربيەلى بولىپ كورىنگىسى كەلىپ، نە بولماسا، بار ونەرىن سالىپ، «مەن وسىندايمىن» دەگەندەي وزدەرىن كورسەتىپ قالۋعا تىرىساتىن.

سۇلۋ، اجارلى كەيبىرەۋلەردىڭ ءوز ورتاسىندا پاڭدانىپ، وزگەلەرگە ۇستەمدىكپەن، تاكاپپارلىقپەن، مەنسىنبەۋشىلىكپەن قاراپ، قازديىپ قالاتىنى بار عوي. وندايلار كەۋدەلەرىنە وزىمشىلدىكتىڭ، قيقار، قيسىق مىنەزدىڭ كەسەلىن جۇقتىرىپ الادى. ال ايماندى ءوزىنىڭ تابيعاتىنان ۇياڭ، كىشىپەيىل، ىزەتشىل بولىپ وسكەنى، بەتكە بىتكەن سۇلۋلىقتىڭ ارعى جاعىندا ءىلىپ الار تۇيسىك بولماسا ءبارى دە بەكەر ەكەندىگىن تەرەڭ تۇسىنگەندىگى كەكىرەيتپەي، ءور كوكىرەك، ءوزىن بيىك ساناۋ ءتارىزدى جاعىمسىز قاسيەتتەرگە جولاتا قويمادى.

ايناداعى بەينەسىنە سۇيسىنە قاراعان ايمان الداعى كۇندەرى وسى ءتورت بولمەلى ۇيدە قامالىپ، ءبىر توعا كۇيكى تىرلىكتىڭ توڭىرەگىندە قازىققا بايلانعانداي اينالشىقتاپ شىعا الماي وتەتىندىگىن، وعان ءوزىنىڭ بەل شەشە قامدانىپ قويعاندىعىن ويلاعاندا جۇرەگى زىرق ەتە قالدى. ىلە كۇيەۋى مەن كوڭىلىن بىلدىرگەن نۇرلاننىڭ كەلبەتتى بەينەسى كوز الدىندا كولبەڭدەپ تۇرىپ الدى. «نە ىستەۋ كەرەك؟» وسى سۇراقتى وزىنە قويعان ساتتە، الگى بەينەلەردى ەنەسىنىڭ سۇلباسى ىسىرىپ، ساناسى سىلكىنىپ شىعا كەلدى. ءتاتتى سەزىمدەرى كۋدەسىندە تۇنشىقتى. جىلادى، ىزاعا بۋلىقتى. كوزدەن اققان جاس بەتىن جۋىپ، اجارلى كەلىنشەكتى ودان سايىن قۇلپىرتا تۇسكەندەي.

*****

ايمان ەسىك الدىن باسىپ قالعان قاردى قونىشىنان كەشىپ بارىپ، باستىرما استىنداعى تامىزىق پەن ءبىر شەلەك كومىردى ۇيگە الىپ كىرىپ، وت جاقتى. ۇيدەگى سالقىندىقتى اپ-ساتتە قۇردىمعا جىبەرگەن جىلىلىق ايماندى كوڭىلدەندىرىپ جىبەردى. ەنەسىنىڭ كۇمعانىنا جىلى سۋ قۇيدى.

جاڭا عانا سىرتتاعى سۋىقتان دەنەسى تىتىركەنىپ، زىپ بەرىپ ىشكە كىرىپ كەتكەن ايمان قايتادان اڭسارى تىسقا اۋىپ، جىلى كيىمدەرىن، ەتىگىن كيىپ دالاعا شىقتى. قىبىر ەتكەن جان كورىنبەيدى. تىرشىلىك اتاۋلى قالىڭ قارعا كومىلىپ جوعالعانداي. سالقىن، تازا اۋانى قۇمارتا جۇتىپ، تىنىسى اشىلعان ايمان ەكى جاعىنا ەلىكتەي ەلەڭدەپ قارادى دا، ەشكىم قاراپ تۇرماعاندىقتان ەركىنسي، ءاپپاق قارعا ەركەلەگەندەي قۇلاشىن جايعان كۇيى جاس بالاشا قۇلاي كەتتى دە، و جاق، بۇ جاعىنا راحاتتانا اۋنادى. اسپانداعى سيرەي باستاعان جۇلدىزدارعا قول سوزا، الدەنە دەگەندەي بولدى. ەنەسى ۇيدەن شىعا كەلىپ: «مىناعان نە كورىنگەن؟!» دەپ ۇرسىپ جۇرەر، الدەكىم كورىپ، «جىن ۇرعان با؟» دەپ كۇلەر دەگەن ءقاۋىپ ساناسىنا كىرىپ-شىقپادى. ول بار دۇنيەنى ۇمىتىپ، مىنا كىرشىكسىز اق ۇلپەك قار مەن ەندى عانا تۋىپ كەلە جاتقان بوزعىلت تاڭنىڭ ەركە قىزىنداي عاشىقتىق پاك كوڭىلىمەن ەلجىرەي ەلىتىپ، ءبىر ساتكە جالعاننىڭ قيسىنىن تاۋىپ، قيۋلاستىرىپ توقىعان تىكەنەكتى تورىنان ازات بولعانداي. ەشنارسە ويلاعىسى كەلمەدى. ءبىراق ويدان قالاي قاشىپ كۇتىلماق؟ بۇل انشەيىن شەرلى جەسىردىڭ بوستاندىققا، پەندەشىلىكتىڭ بەلىن اتتاپ ءوتىپ، بەلگىسىزدىككە جۇتىلىپ كەتە بارسام عوي دەپ، ەشقاشان ورىندالمايتىن ويىنىڭ شاۋجايىنا جارماسقان ءتۇرى ەدى.

ول ەكى قولىمەن ۇلپەك قاردى ۋىستاي الىپ، ونى ۇرلەپ، الاقانىندا قالعان ازعانا قالدىعىن بەتىنە باستى.

وسىنداي قار جاۋعان كۇندەرى نۇرباق ەكەۋى ۇيدەن ۇرلانا شىعىپ، ءبىر-بىرىن قۋالاپ، قار شاشىسىپ، اسىر سالاتىن، بالاشا قىزىققا باتاتىن. نۇرباق قۋىپ جەتىپ، جەرگە قۇلاتا قويىن-قونىشىنا قار تىققىلايتىن بولدى-اۋ دەگەندە، ول بۇنى قاپسىرا قۇشاقتاپ، قۇنداقتاۋلى سابيدەي كوتەرگەن كۇيى شىر اينالدىراتىن ەدى-اۋ...

اقجايماداي اپپاق دۇنيە جالت-جۇلت ەتە سيقىرلانعاندا بەينە ءبىر التىنمەن قاپتالعان ايشىقتى سارايدىڭ ىشىندە حور قىزدارىنىڭ اراسىنداعى حانزاداداي قۇرمەتتىڭ شەكسىز مۇحيتىن كەشىپ بارا جاتقانداي بولاسىڭ. سەزىمنىڭ سەلدەتە توككەن اسەم اۋەزى جۇرەگىڭدى ايمالاپ، جەلپىگەندە ساناڭدى سان ءتۇرلى، سان قيلى سۇلۋ ويلار، سۇلۋ كورىنىستەر قاۋمالاپ، قاناتتاندىرىپ، سەرپىلدىرگەندە ۇمىتىلماستاي كورىنەتىن ۇسقىنسىز وتكەن كۇن بەينەلەرى ەسكەرۋسىز، ىسىرىلىپ، ءبىر قالتارىستا قالىپ قويماق. ءبىراق ولار قايتا بوي كورسەتىپ شىعا كەلەتىنى وكىنىشتى-اق.

ءبارى دە وتە شىقتى. ءومىردىڭ قىزىعى جارتىلادى دەگەن وسى بولار، بالكىم. ءبىرى ماڭگىلىككە، بەلگىسىز الەمگە جول تارتىپ كەتە باردى. ەكىنشىسى...

ايمان سالدەن كەيىن ۇيقىدان ويانعانداي سەلك ەتە، جان-جاعىنا كوز سالىپ ەدى تۋ سىرتىندا ەنەسىنىڭ تۇرعانىن كورىپ قالدى. ول ىڭعايسىزدانىپ، بوكەبايىن تۇزەپ، ءۇستى-باسىنىڭ قارىن قاعىپ، مال جايعاۋعا ەرتەرەك بولسا دا قوراعا كىرىپ كەتتى. انشەيىندە ءبىر سويلەپ قالاتىن قالامپىر ەشتەڭە دەمەدى.

---