جامباس-سان بۋىندارىنىڭ ديسپلازياسى
بۇل – تىرەك-قيمىل جۇيەسىندە بولاتىن كەمىستىكتەردىڭ ءبىرى. مۇندا بالانىڭ ورتان جىلىگىنىڭ شىعىپ كەتۋى ىشتەن تۋا بولادى نەمەسە سوعان بەيىم بوپ تۋادى. سىرقاتتىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرى كۇنى بۇگىنگە دەيىن تولىق انىقتالعان جوق. ءبىراق ول جونىندە بىرنەشە تەوريالار بار:
1. العاشقى ۇرىقتانۋ كەزىندەگى كەمىستىك، ياعني ۇرىقتانعان انالىق جاسۋشا دۇرىس دامىپ جەتىلمەيدى. ءتىپتى بۇل تۇقىم قۋالاۋى دا مۇمكىن دەگەن پىكىرلەر ايتىلادى؛
2. جامباس-سان بۋىنىنىڭ قابىنۋى تەورياسى – ىشتەگى نارەستە جاتىردىڭ تارلىعىنا جانە ونداعى سۋدىڭ ازدىعىنا بايلانىستى مەحانيكالىق قىسىم كورەدى، ال ول قابىنۋعا اكەلەدى؛
3. اعزانىڭ تولىق جىكتەلمەگەن دانەكەر تىندەرىنىڭ ديسپلازياسى. بۇل تەوريا بويىنشا جامباس-سان بۋىنىن قۇراتىن قۇرىلىمدار (بۇلشىق ەت، ءسىڭىر، بۋىن قابى، سۇيەكتەردىڭ بۋىن جاق بەتتەرى) ۇيلەسىمدىلىگى تولىق جەتىلمەگەن.
ەر بالالاردا دا، قىز بالالاردا دا كوبىنەسە ءبىر جاق ۇرشىقتىڭ شىعۋى كەزدەسەدى. بوساناردا بوكسە جاعىمەن كەلىپ تۋعان نارەستەلەردە، شالا تۋعان بالالاردا مۇنداي شىعۋ ءجيى بايقالادى.
اۋرۋ كەزىندە جامباس-سان بۋىنىندا مىناداي وزگەرىستەر بولادى:
1. ۇرشىق ۇياسىنىڭ ۇستىڭگى جيەگى كوتەرىڭكى (تايقى) بولىپ قالىپتاسادى. ۇرشىق ۇياسى دۇرىس تەرەڭدەپ جەتىلمەيدى؛
2. بۋىن اينالاسىنداعى تىندەر وزگەرىسكە ۇشىرايدى: ا) جامباس-سان بۋىندارىنىڭ سىڭىرلەرى، مىسالى، شەڭبەرلى ايماق، جامباس-ورتان جىلىك، شونداناي-ورتان جىلىك سىڭىرلەرى سوزىلادى؛ ب) بۋىن قابىنىڭ سوزىلمالى شىعۋعا بەيىمدەلۋى بارىسىندا "قۇم ساعات" پىشىنگە وزگەرەدى؛ ۆ) جامباس-سان بۋىنى اۋماعىنداعى بۇلشىق ەتتەر (بوكسە، تاقىم ەتتەرى) قىسقارادى، ولاردىڭ جوعارعى (ومىرتقا) جانە تومەنگى (جامباس استاۋشاسى مەن ورتان جىلىك) بىرىگۋ نۇكتەلەرىنىڭ جاقىن ورنالاسۋىنا بايلانىستى قىسقارۋىنان جانە كولبەۋ تارتۋىنان وزدەرىنىڭ فيزيولوگيالىق تونۋستارىن جوعالتادى.
وسى ايتىلعان سەبەپتەر ورتان جىلىك باسىنىڭ، ياعني ۇرشىعىنىڭ جامباس شۇڭقىرى ورتاسىنان تايىپ، جوعارى جانە ارتقا قاراي قوزعالۋىنا الىپ كەلەدى.
سىرتقى بەلگىلەرى
جاڭا تۋعان نارەستەلەر مەن العاشقى ايداعى سابيلەردە فيزيولوگيالىق جوعارى تونۋس بولاتىندىعىنا بايلانىستى جامباس-سان بۋىنى ديسپلازياسىن انىقتاۋ كۇردەلىرەك.
دەگەنمەن، سانداعى قاتپارلار سانىنا، اۋرۋ اياقتىڭ سىرتقا قاراي تەۋىپ جاتۋىنا، ەكىنشى اياقپەن سالىستىرعاندا قىسقالىعىنا، بالا ءجۇرىسىنىڭ وزگەرۋىنە، ياعني اقساۋىنا نەمەسە اياعىن سىلتىپ باسۋىنا جانە ت.ب. بەلگىلەرگە كوڭىل بولگەن ءجون.
اۋرۋ اياقتى رەنتگەنگە سالىپ تا تەكسەرەدى. سوندا مىناداي بەلگىلەر بايقالۋى مۇمكىن:
ا) جامباس سۇيەك اينالما ويدىمىنىڭ شاتىرشاسىنىڭ كولبەي ءبىتۋى؛
ب) ورتان جىلىكباسى يادروسىنىڭ سۇيەكتەنۋ مەرزىمىنىڭ كەشەۋىلدەۋى؛
ۆ) ورتان جىلىكتىڭ شەتكە قاراي ىعىسىپ ورنالاسۋى.
بۇل ءۇش بەلگى "پۋتتي ۇشتىگى" (ترياداسى) دەپ اتالادى.
ءۇش ايعا تولماعان نارەستەنى رەنتگەنگە تۇسىرۋگە رۇقسات ەتىلمەيدى. ويتكەنى وسىعان دەيىن ورتان جىلىكتىڭ باسى سۇيەكتەنە قويمايدى جانە ويدىمدارىنىڭ فيزيولوگيالىق تۇرعىدان ۇلكەندىگى قاتە شەشىم جاساۋعا سەبەپشى بولادى.
ەمى
ەمدەۋدىڭ ەكى جولى بار. ولار: ا) وتاسىز جانە دارى-دارمەكپەن ەمدەۋ؛ ءا) وتا جاساۋ.
ەم بالانىڭ جاسىنا، سىرقاتىنىڭ تۇرىنە قاراي ىرىكتەلەدى. ناتيجەسى بالا سىرقاتىنىڭ ەرتە، دەر كەزىندە انىقتالۋىنا بايلانىستى. وتاسىز ەمنىڭ نەگىزگى شارتى: ا) بالانىڭ جامباس-سان بۋىندارىنا قىسىم جاساماۋ، ەركىن بولۋىن قاداعالاۋ؛ ءا) قۇنداقتاۋ، مۇنداعى ماقسات – ورتان جىلىكتىڭ باسىن جامباس ويدىمىنىڭ ورتا تۇسىنا بەيىم ۇستاپ، ويدىمنىڭ جۇمساق شەمىرشەك جيەگىن جانە ت.ب. بۋىن اينالاسىنداعى جۇمساق تىندەرگە زاقىم كەلتىرمەۋ جانە قوزعالىستى ارناۋلى باعىتتا ساقتاۋ. وسى مەزگىلدە، ەگەر بالادا ديسپلازيا نەمەسە جامباس-سان شىعۋى بولماسا، ەت-سىڭىر شەتىندەگى فيزيولوگيالىق تونۋس قالىپتى جاعدايعا كەلەدى؛ ب) كۇنىنە بىرنەشە رەت، مىسالى، ەمىزەر الدىندا قۇنداعىن اشىپ، جاۋىرىن، جامباس اينالاسىن سىلاپ-سيپاپ، بۋىندارىن ەركىن بۇگىپ-جازىپ، سوزىپ تۇرۋ كەرەك.
وڭ قولمەن بۇگىلگەن سول اياقتى ساعات ءتىلى باعىتىمەن، سول قولمەن وڭ اياقتى ساعات تىلىنە قارسى، ەكى اياقتى ءبىر دەڭگەيگە كەلتىرىپ، سونان سوڭ جامباس-سان بۋىنىن دا اينالدىرۋ كەرەك. اينالدىرۋ سانى بالانىڭ جاعدايىنا بايلانىستى، ونى كۇشتەپ جاساۋعا بولمايدى.
تورەحان زاتايەۆ
You Might Also Like
-
قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە وقىتۋ ءۇردىسىن تىڭ جاڭالىقتارعا تولعان جاڭا مازمۇنمەن قامتاماسىز ەتۋ مىندەتى تۇر. سولاردىڭ ءبىرى – قوعامدىق-ساياسي ومىرگە بەلسەندى ارالاسۋعا قابىلەتت...
