جانتاق – ەمدىك شوپتەردىڭ ءبىرى
بەينەۋ اۋدانى
«سام ورتا مەكتەبى» مم
3 - سىنىپ وقىشىسى ەلداشبايەۆ نۋربەك.
جەتەكشىسى: باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى كويشىبايەۆا بايان كيپچاكوۆنا
«دارىن ورتالىعى» مكقك
«زەردە» شىعارماشىلىق جوبالار مەن زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ اۋداندىق ىرىكتەۋ تۋرى
تاقىرىبى: جانتاق – ەمدىك شوپتەردىڭ ءبىرى
باعىتى:
سەكسيا: دۇنيەتانۋ
زەرتتەۋ ماقساتى:
جەرگىلىكتى جەردىڭ دارىلىك شوپتەرىن تانىپ، اجىراتا ءبىلۋ، ونى كۇندەلىكتى تۇرمىستا ەرەسەكتەردىڭ كومەگىمەن قولدانا ءبىلۋ جولدارىن زەرتتەۋ.
زەرتتەۋدىڭ عىلىمي بولجامى:
ادام بالاسىنىڭ تىرشىلىگى وسىمدىكتەر دۇنيەسىمەن تىعىز بايلانىستى.
وسىمدىكتىڭ ەمدىك قاسيەتى ادام بالاسىنا بۇرىننان بەلگىلى، ونى پايدالانۋ جولدارىن زەرتتەۋ اسا وزەكتى تاقىرىپ بولىپ تابىلادى.
زەرتتەۋدىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرى:
1. عىلىمي جۇمىستىڭ تاقىرىبى تاڭدالىپ، قاجەتتى ماتەريالدار مەن زەرتتەۋلەر ىزدەلىپ، ولار جۇيەلەندى.
2. باسپا ءسوز ماتەريالدارى جانە عىلىمي ەڭبەكتەر مەن كوركەم ادەبيەت ماتەريالدارى جيناقتالىپ، شولۋ جاسالدى. جەرگىلىكتى ولكەتانۋ مۇراجايىنا ساياحات جاسالىپ، كونە جادىگەرلەرمەن تانىستىم.
3. بەينەۋ كەرۋەن سارايلارى تۋرالى بايانداما، جانە بۋكلەتتەر دايىندالدى.
جۇمىستىڭ ناتيجەلەرى مەن قورىتىندىلارى:
وسىمدىك – ادام اعزاسىنا قاجەتتى دارۋمەننىڭ قاينار كوزى. دۇنيەجۇزىندەگى بارلىق دارىلەردىڭ وسىمدىكتەردەن الىناتىنى انىقتالدى. قازاقستان جەرىندە دە كوپتەپ وسەتىنى بەلگىلى بولدى. دارىلىك وسىمدىكتەردە پايدالى زاتتار وتە كوپ. ولاردىڭ ەمدىك قاسيەتتەرى بار، ۆيتاميندەر مەن مينەرالدى زاتتار دا بار. كوپ تاجىريبەنىڭ ناتيجەسىندە وسىمدىك قاسيەتى كەيبىر وسىمدىكتىڭ جاپىراعىندا، ال كەيبىرەۋلەردىڭ تامىرىندا نەمەسە تۇقىمدارىندا بولاتىنى انىقتالدى.
قورىتىندىلاردىڭ پراكتيكالىق تۇرعىدان پايدالانىلۋى:
زەرتتەلگەن جۇمىس دۇنيەتانۋ ساباقتارىندا، فاكۋلتاتيۆتەردە، ۇيىرمەلەردە، تاربيە ساعاتتارىندا قوسىمشا ماتەريال رەتىندە قولدانىلدى.
1. 1 كىرىسپە
قازاقستان ەۆرازيانىڭ ورتالىعىندا ورنالاسقان بايتاق ەل، جەر كولەمى 2 ملن. 715 مىڭ شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتىر. قازاقستاننىڭ تابيعي زونالارى دا گەوگرافيالىق ەندىك بويىنشا ورنالاسقان، ءوزارا ۇيلەسىمدى. مۇنداي ۇيلەسىمدىلىك ەلىمىزدىڭ وسىمدىكتەر الەمىنىڭ جان – جاقتى ءارى ءار ءتۇرلى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى. سوڭعى دەرەكتەر بويىنشا قازاقستاندا جوعارى ساتىداعى 5754 وسىمدىكتەر ءتۇرى كەزدەسەدى. البەتتە بۇل ساندار تۇپكىلىكتى ەمەس، قازاقستان بوتانيكتەرىنىڭ ۇزدىكسىز زەرتتەۋلەرى ءاربىر ايماق ءۇشىن، سونداي – اق عىلىم ءۇشىن جاڭالىق بولىپ تابىلاتىن تۇرلەرمەن تولىقتىرىپ وتىرادى.
جەراستى قازىنالارى مەن تاريحي – مادەني ەسكەرتكىشتەرگە مەيلىنشە باي ماڭعىستاۋ تۇبىگىندەگى ەرەكشە جاراتىلىستى ولكەلەردىڭ ءبىرى – بەينەۋ.
بەينەۋدىڭ وسىمدىكتەر دۇنيەسى مەن جايىلىمدىق ءشوبىنىڭ ونىمدىلىگى ەرتە كەزدەردەن - اق باستالىپ جاقسى زەرتتەلگەن. قاراقۇم، سام، ماتاي قۇمدارى مەن ۇستىرتتە جانە تۇلەيلەردە سەكسەۋىل، جۇزگەن، جىڭعىل، قويانسۇيەك، شاعىر؛ وڭتۇستىك ءۇستىرتتىڭ سام قۇمىن وراپ جاتقان بولىگىندە بايالىش، تاۋ بويى مەن قۇم جيەكتەرىندە قاتتىقارا، تەرىسكەن، تۇيەسىڭىر، توراڭعى، توبىلعى، بوزدا وسەدى. جەردىڭ بەدەرى مەن قۇرىلىمىنا، توپىراعىنىڭ اششى – تۇششىلىعىنا قاراي تەرىسكەن، كۇيرەۋىك، جانتاق؛ تەڭىز جاعالارىندا سوراڭ مەن قاڭباق ساداق ارالاس وسكەن. يتسيگەك پەن ادىراسپان ەل وتىرعان نەمەسە مال كوپ جايلاعان تۇياقكەستى جەرلەردە كەزدەسەدى. قاراقۇمنىڭ قۇمى مەن بۇيرات جازىعىندا ەركەك پەن بوز بيدايىق، ءاقشوپ وسەدى. قورەكتىك ساپاسى جوعارى يزەن، جانتاق، الابوتا، اجىرىقتى ءار جەرلەردەن سيرەك تە بولسا كەزدەستىرۋگە بولادى. ولكەدە جىل سايىن قونىس بولا بەرمەيدى. كوكتەمگى جەلسىز جانە جىلى، جاڭبىرلى بولعان جىلدارى ءشوپتىڭ قاي ءتۇرى دە كوپ وسەدى
«سام ورتا مەكتەبى» مم
3 - سىنىپ وقىشىسى ەلداشبايەۆ نۋربەك.
جەتەكشىسى: باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى كويشىبايەۆا بايان كيپچاكوۆنا
«دارىن ورتالىعى» مكقك
«زەردە» شىعارماشىلىق جوبالار مەن زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ اۋداندىق ىرىكتەۋ تۋرى
تاقىرىبى: جانتاق – ەمدىك شوپتەردىڭ ءبىرى
باعىتى:
سەكسيا: دۇنيەتانۋ
زەرتتەۋ ماقساتى:
جەرگىلىكتى جەردىڭ دارىلىك شوپتەرىن تانىپ، اجىراتا ءبىلۋ، ونى كۇندەلىكتى تۇرمىستا ەرەسەكتەردىڭ كومەگىمەن قولدانا ءبىلۋ جولدارىن زەرتتەۋ.
زەرتتەۋدىڭ عىلىمي بولجامى:
ادام بالاسىنىڭ تىرشىلىگى وسىمدىكتەر دۇنيەسىمەن تىعىز بايلانىستى.
وسىمدىكتىڭ ەمدىك قاسيەتى ادام بالاسىنا بۇرىننان بەلگىلى، ونى پايدالانۋ جولدارىن زەرتتەۋ اسا وزەكتى تاقىرىپ بولىپ تابىلادى.
زەرتتەۋدىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرى:
1. عىلىمي جۇمىستىڭ تاقىرىبى تاڭدالىپ، قاجەتتى ماتەريالدار مەن زەرتتەۋلەر ىزدەلىپ، ولار جۇيەلەندى.
2. باسپا ءسوز ماتەريالدارى جانە عىلىمي ەڭبەكتەر مەن كوركەم ادەبيەت ماتەريالدارى جيناقتالىپ، شولۋ جاسالدى. جەرگىلىكتى ولكەتانۋ مۇراجايىنا ساياحات جاسالىپ، كونە جادىگەرلەرمەن تانىستىم.
3. بەينەۋ كەرۋەن سارايلارى تۋرالى بايانداما، جانە بۋكلەتتەر دايىندالدى.
جۇمىستىڭ ناتيجەلەرى مەن قورىتىندىلارى:
وسىمدىك – ادام اعزاسىنا قاجەتتى دارۋمەننىڭ قاينار كوزى. دۇنيەجۇزىندەگى بارلىق دارىلەردىڭ وسىمدىكتەردەن الىناتىنى انىقتالدى. قازاقستان جەرىندە دە كوپتەپ وسەتىنى بەلگىلى بولدى. دارىلىك وسىمدىكتەردە پايدالى زاتتار وتە كوپ. ولاردىڭ ەمدىك قاسيەتتەرى بار، ۆيتاميندەر مەن مينەرالدى زاتتار دا بار. كوپ تاجىريبەنىڭ ناتيجەسىندە وسىمدىك قاسيەتى كەيبىر وسىمدىكتىڭ جاپىراعىندا، ال كەيبىرەۋلەردىڭ تامىرىندا نەمەسە تۇقىمدارىندا بولاتىنى انىقتالدى.
قورىتىندىلاردىڭ پراكتيكالىق تۇرعىدان پايدالانىلۋى:
زەرتتەلگەن جۇمىس دۇنيەتانۋ ساباقتارىندا، فاكۋلتاتيۆتەردە، ۇيىرمەلەردە، تاربيە ساعاتتارىندا قوسىمشا ماتەريال رەتىندە قولدانىلدى.
1. 1 كىرىسپە
قازاقستان ەۆرازيانىڭ ورتالىعىندا ورنالاسقان بايتاق ەل، جەر كولەمى 2 ملن. 715 مىڭ شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتىر. قازاقستاننىڭ تابيعي زونالارى دا گەوگرافيالىق ەندىك بويىنشا ورنالاسقان، ءوزارا ۇيلەسىمدى. مۇنداي ۇيلەسىمدىلىك ەلىمىزدىڭ وسىمدىكتەر الەمىنىڭ جان – جاقتى ءارى ءار ءتۇرلى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى. سوڭعى دەرەكتەر بويىنشا قازاقستاندا جوعارى ساتىداعى 5754 وسىمدىكتەر ءتۇرى كەزدەسەدى. البەتتە بۇل ساندار تۇپكىلىكتى ەمەس، قازاقستان بوتانيكتەرىنىڭ ۇزدىكسىز زەرتتەۋلەرى ءاربىر ايماق ءۇشىن، سونداي – اق عىلىم ءۇشىن جاڭالىق بولىپ تابىلاتىن تۇرلەرمەن تولىقتىرىپ وتىرادى.
جەراستى قازىنالارى مەن تاريحي – مادەني ەسكەرتكىشتەرگە مەيلىنشە باي ماڭعىستاۋ تۇبىگىندەگى ەرەكشە جاراتىلىستى ولكەلەردىڭ ءبىرى – بەينەۋ.
بەينەۋدىڭ وسىمدىكتەر دۇنيەسى مەن جايىلىمدىق ءشوبىنىڭ ونىمدىلىگى ەرتە كەزدەردەن - اق باستالىپ جاقسى زەرتتەلگەن. قاراقۇم، سام، ماتاي قۇمدارى مەن ۇستىرتتە جانە تۇلەيلەردە سەكسەۋىل، جۇزگەن، جىڭعىل، قويانسۇيەك، شاعىر؛ وڭتۇستىك ءۇستىرتتىڭ سام قۇمىن وراپ جاتقان بولىگىندە بايالىش، تاۋ بويى مەن قۇم جيەكتەرىندە قاتتىقارا، تەرىسكەن، تۇيەسىڭىر، توراڭعى، توبىلعى، بوزدا وسەدى. جەردىڭ بەدەرى مەن قۇرىلىمىنا، توپىراعىنىڭ اششى – تۇششىلىعىنا قاراي تەرىسكەن، كۇيرەۋىك، جانتاق؛ تەڭىز جاعالارىندا سوراڭ مەن قاڭباق ساداق ارالاس وسكەن. يتسيگەك پەن ادىراسپان ەل وتىرعان نەمەسە مال كوپ جايلاعان تۇياقكەستى جەرلەردە كەزدەسەدى. قاراقۇمنىڭ قۇمى مەن بۇيرات جازىعىندا ەركەك پەن بوز بيدايىق، ءاقشوپ وسەدى. قورەكتىك ساپاسى جوعارى يزەن، جانتاق، الابوتا، اجىرىقتى ءار جەرلەردەن سيرەك تە بولسا كەزدەستىرۋگە بولادى. ولكەدە جىل سايىن قونىس بولا بەرمەيدى. كوكتەمگى جەلسىز جانە جىلى، جاڭبىرلى بولعان جىلدارى ءشوپتىڭ قاي ءتۇرى دە كوپ وسەدى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
