جاراس جانە ونىڭ دوستارى
مەرگەن ساقا، ويىنشىل دوپ، ۇشقىش لاڭگى سەگىز جاسار جاراستىڭ جان دوستارى ەدى. ويىننان تىس ۋاقىتتا ۇشەۋى بۇرىشتا تۇرعان الاسا اعاش تەكشەدە جاتاتىن. ۇيدە ەشكىم جوقتا ولار بىر-بىرىمەن تىلدەسۋدى ۇناتۋشى ەدى. اسىرەسە ويىنشىل دوپ ازىلگە بەيىم. ءبىر ورىندا تىنشىپ جاتا المايدى. كەيدە ەكەۋىنە ازداپ ۇلكەندىك قىلىپ قوياتىنى بار.
— ەي، ساقا، قالايسىڭ؟
— جاقسى.
— ە، ءقايبىر جاقسىمىن دەيسىڭ؟ ءار اسىقتى اتقاندا، شاق ەتە قالاسىڭ! سوندا شەكەڭ اۋىرماي ما؟
— ە، ول ابدەن شىنىققان شەكە ەمەس پە؟ — دەيدى ساقا ساقىلداي كۇلىپ. — ال ءوزىڭ شە؟ مەنەن گورى كوپ تاياق جەيتىن سەن شىعارسىڭ.
— مەن بە؟! مەن ونداي سوققىلاردى شىبىن شاققان قۇرلى كورمەيمىن.
ەكەۋى قارقىلداي كۇلدى. دوپ قاسىندا جاتقان لاڭگىگە بۇرىلىپ:
— ال سەن نەعىپ ءۇنسىز جاتىرسىڭ؟ — دەدى.
— مەن سەندەرگە قاراعاندا باقىتتىمىن عوي، — دەدى ول جۇمساق جىميىپ.
— ءپاۋ، دەگەنىڭ! سوندا باقىتىڭ نەدە؟ — دەدى دوپ تاڭدانا.
— باقىتىم سول، مىسالى، ساقانىڭ ۇنەمى شەكەسى ءىسىپ جۇرەدى. سەن بولساڭ تەپكىدەن كوز اشپايسىڭ. ال مەنى اياقپەن ايالاپ، اسپانعا كوتەرەدى. ادەمىلەپ قاقپاقىلداپ، اۋەلەتەدى.
دوپ پەن ساقا سىقىلىقتاي كۇلىپ:
— ءوي، ماقتانشاعىم-اي! ايتادى-اق ەكەنسىڭ، — دەدى...
قىزىقتى كۇندەر بىرىنەن سوڭ ءبىرى وسىلاي ءوتىپ جاتتى. جاراس بولسا ءبىر كۇنى دوپپەن، ءبىر كۇنى اسىقپەن وينايدى. كۇز، قىس ايلارىندا لاڭگىنى سەرىك ەتەدى. بىردە... ءيا، بىردە، بۇلاردىڭ كوڭىلدى كۇندەرىنە كۇتپەگەن وزگەرىس ەندى. جاراستىڭ قالادا وقيتىن اعاسى بار ەدى. ول جاڭا جىل الدىندا جاراسقا الۋان ءتۇرلى ويىنى كوپ سۋ جاڭا كومپيۋتەر اكەلىپ بەردى.
— وھو، كوپ راقمەت! تاماشا! ەندى راقاتتانىپ، ارمانسىز وينايتىن بولدىم! — دەدى جاراس. ونىڭ قۋانىشتى ءۇنى ۇشەۋىنىڭ قۇلاعىنا جەتىپ جاتتى...
سودان كۇن ارتىنان كۇن ءوتتى، اپتا ءوتتى، اي ءوتتى. مەرگەن ساقا، ويىنشىل دوپ، ۇشقىش لاڭگى جاراستىڭ ەسىنەن مۇلدە شىقتى. ول كوگىلدىر مونيتور الدىنان شىقپايتىن بولدى. ءسويتىپ نەبىر سيقىرلى ويىنداردىڭ ارباۋىنا ءتۇستى. وز-وزىنەن كەيدە ساقىلداپ كۇلەدى. ايقايلاپ قول شاپالاقتايدى! «وھو، مەن جەڭدىم! ۋرا، مەن ءولتىردىم! ءاپ، بالەم، ءدال تيگىزدىم بە؟ مەنەن باسىپ وزىپ كورشى! وزا المايسىڭ! حا-حا-حا!». وسىندايدا ءار جاقتان اناسىنىڭ ۇرەيلى داۋىسى ەستىلدى.
— نە بولدى، بالام-اۋ؟
— ەشنارسە ەمەس، اناشىم!
جاراستىڭ اناسىنىڭ كوڭىلىنە قاتتى ۋايىم كىرە باستادى.
— جاراس، تاماعىڭدى ءىش!
— ءقازىر...
— ءاي، بالام-اۋ، ساباعىڭدى وقىمايسىڭ با؟
— وقيمىن عوي ءقازىر.
— ءاي، انا گۇلدەرگە سۋ قۇيساڭشى.
— ءقازىر، ءقازىر!...
— ءوزىڭ تازا اۋاعا شىعۋدى دا قويدىڭ عوي.
— شىعامىن عوي...
ءبىر كۇنى اناسى جاراستىڭ بولمەسىنە كەلدى. ءوزى قاتتى رەنجۋلى.
— نە ىستەيمىن ەندى؟ ساعان ايتقان ءسوزدىڭ ءبارى دالاعا كەتىپ جاتىر. ءتىل الۋدى قويدىڭ. بەت-جۇزىڭدە ءقان-سول جوق! تۇرىڭە قاراشى! بوپ-بوزسىڭ. سەنىڭ جالعىز وتىرىپ ايقايلاۋىڭنان قورقايىن دەدىم. ءاي، ءبىر مەزگىل دالاعا شىعىپ ويناساڭشى، — دەپ قاتتى اشۋلاندى. ول اناسىنا بۇرىلىپ قاراماستان:
— نەمەنەگە اشۋلاناسىز؟ — دەپ دۇڭك ەتە قالدى.
— نەگە اشۋلانبايمىن؟ ءمۇعالىمىڭ «جاراس ساباقتى مۇلدە قويدى» دەيدى. ماسقارا بولعاندا، ساباق ۇستىندە ۇيىقتايتىندا شىعارىپسىڭ.
ىزاعا بۋلىققان اناسى جىلاپ جىبەردى. ءسويتتى دە بولمەدەن شىعىپ كەتتى...
ۋاقىت وتە بەردى. جاراس ويىن كومپيۋتەرىنىڭ تۇتقىنىنا اينالدى. اينالاداعى بار دۇنيە ۇمىتىلدى. تۇنىمەن وتىرۋدان جالىقپادى.
ءبىر كۇنى توسىن وقيعا بولدى. كەنەت جاراستىڭ باسى اينالىپ، ساناسى تۇماندانا باستادى. كوز الدىندا مىڭ سان ءتۇرلى كوبەلەك كولبەڭدەپ ۇشىپ جۇرگەن تارىزدەندى. سول ساتتە مونيتوردان كوزى الارعان، ازۋ ءتىسى اقسيعان قۇبىجىق شىعا كەلىپ، جاراسقا شانشىلا قارادى. ول كوزىن تارس جۇمىپ الدى. بويى قالشىلداپ، دىرىلدەي جونەلدى. ەركىنەن ايىرىلعان دەنە تەڭسەلە باستادى. ەندى ءسال قوزعالسا، ورىندىقتان قۇلاپ تۇسەتىندەي. مۇنى كورىپ جاتقان ساقانىڭ زارەسى كەتتى. ساسقانىنان دوپتى بۇيىرىنەن ءتۇرتتى.
— نە ىستەيمىز؟
— باسە، نە ىستەيمىز؟ — لاڭگى دە سەرگەك ءۇن قاتتى.
ويىنشىل دوپ ويلانىپ تۇرعان جوق. سەكىرىپ باردى دا، جاراستى شەكەسىنەن سوعىپ ءوتتى. سول بەتتە كەرى سەرپىلىپ، مونيتورعا ۇرىلدى. ازۋ ءتىسى اقسيعان قۇبىجىق جوق بولدى. ال مەرگەن ساقا شيىرشىق اتىپ، شىر اينالىپ، اۋەلەي ۇشتى. ءسويتىپ مونيتوردىڭ الدىنا دىك ەتىپ، الشىسىنان ءتۇستى. جاراس كوزىن اشىپ الدى. قاتتى ۇرەيلەنگەن. كوزى ۇياسىنان شىعۋعا ءسال-اق تۇر.
— س-س-ە-ندەر كىمسىڭدەر؟ — دەدى كەكەشتەنىپ. — دوپ قاتتى تاڭدانعان ۇنمەن:
— سەن ءوزىڭنىڭ جان دوستارىڭدى شىنىمەن تانىماي تۇرسىڭ با؟ — دەدى
— مىنە، قىزىق! سەن ءبىزدى راسىمەن ۇمىتىپ قالدىڭ با؟! — دەپ قاتتى داۋىستاپ جىبەردى ۇشقىش لاڭگى.
— ەسىمدە جوق! جو- جو- جوق، تانىمايمىن! — دەدى جاراس باسىن قۇشاقتاپ.
سول ساتتە مەرگەن ساقا:
كەشكە دەيىن اسىقتى،
ويناپ ءجۇرمىن، ءلاي-لاي!
قىزىعىنا ويىننىڭ،
تويماي ءجۇرمىن، ءلاي-لاي!
ۇلتتىق ويىنى قازاقتىڭ
اسىق ويناۋ، ءلاي-لاي!
ونىڭ سىرىن مەڭگەرگەن،
جاراس بالاڭ، ءلاي-لاي! — دەيتىن كىم ەدى؟ ءوز قۇربىلارىڭدى سىپىرا ۇتقاندا، اتام ۇيرەتتى دەپ ايتاتىن جىرىڭ ەسىڭنەن شىعىپ كەتكەن بە؟! — جاراس كوزىن سىعىرايتىپ، ساقاعا جاسقانشاقتاي قارادى. وسى مەزەتتە لاڭگى تىك كوتەرىلە زۋ ەتىپ، جاراستىڭ الدىنا قالقىپ تۇرا قالدى.
لاڭگىم مەنىڭ، ۇشقىشىم،
جان سەرىگىم، ءلاي-لاي!
كوككە ۇشار قۇسىمسىڭ،
سامعار بيىك، ءلاي-لاي!
بار دەنەمدى بۇلقىنتار،
سيقىرىڭ بار، ءلاي-لاي!
قوس اياعىم — قاناتىم،
تىنىم تاپپاس، ءلاي-لاي! — دەيتىن دە سەن ەمەس پە ەڭ!؟ وسى ولەڭدى اكەم مارقۇم ۇيرەتكەن دەۋشى ەڭ عوي. مەنى مىڭ قۇبىلتا وينايتىن ونەرىڭدى نەگە ۇمىتاسىڭ!؟ وسى ساتتە دوپ مونيتوردىڭ الدىندا دىك ەتە قالدى دا:
— دوبىم، دوبىم، دوبىم، دەپ،
ەركەلەتەم، ءلاي-لاي!
بوي سەرگىتەر دوسىم، دەپ،
ايالايمىن، ءلاي-لاي!
قاقپاعا ءدال كىرگەندە،
شىن قۋانام، ءلاي-لاي!
سەندەي دوستار تۇرعاندا،
مىقتى بولام، ءلاي-لاي! — دەپ تالاي اندەتكەنسىڭ. وسى ولەڭدى سەنىڭ ءوزىڭنىڭ شىعارعانىڭا ماقتاناتىنبىز. قۋانىشىمىزدا شەك بولمايتىن. بارلىعىن ويىڭنان شىعارىپ جىبەرگەنىڭە قايرانبىز! — دەدى قاباعىن شىتىپ.
جاراس بويىن تەز جيناپ الدى. جانارى جارق ەتتى. ورنىنان اتىپ تۇرىپ:
— كىنا مەندە، كەشىر، دوستارىم! — دەپ، ۇشەۋىن قۇشاعىنا قۇشىرلانا قىستى. وسى ساتتە ەسىكتى اقىرىن اشىپ، اناسى ىشكە ەندى. جاراس جۇگىرىپ بارىپ، اناسىنىڭ قۇشاعىنا قويىپ كەتتى.
— كەشىر، اناشىم! كەشىرشى مەنى! كەشىرشى بارلىعىن! — دەپ جىلاپ جىبەردى.
You Might Also Like
-
سوڭعى بىرنەشە جىلدا العاش رەت تالاپكەرلەر ەڭ كوپ تاڭدايتىن بەيىندىك پاندەر كومبيناسياسى وزگەردى.
-
«الەمنىڭ جەتى كەرەمەتى» دەگەن تىركەستى ءجيى ەستىسەك تە كوبىمىز ول كەرەمەتتەرگە نە جاتاتىنىن بىلە بەرمەيمىز. دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، ادامزات سالعان ەرەكشە قۇرىلىس نىساندارىن توپتاستىرىپ، ولا...
