InfoHub Logo

جەلتوقسان كوتەرىلىسى — 1986 جىلى 16 — 18 جەلتوقسان ارالىعىندا الماتىدا بولعان قازاق جاستارىنىڭ كسرو ۇكىمەتىنىڭ وتارشىلدىق، امىرشىل-اكىمشىل جۇيەسىنە قارسى نارازىلىق ءىس-قيمىلدارى. بوستاندىققا، تاۋەلسىزدىككە ۇمتىلعان قازاق حالقى تاريحىنداعى ەلەۋلى وقيعا بولىپ تابىلادى.

الاڭعا مەن قونايەۆتى دا، باسقانى دا قورعاۋعا ەمەس، قازاق قىزدارىن شاشىنان سۇيرەپ، ۇرىپ جاتىر دەگەن سوڭ باردىم.

قايرات رىسقۇلبەكوۆ

كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا كوتەرلىستى «بۇزاقىلاردىڭ ارەكەتى» دەپ باعالاسا، كەيىن كەلە «قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ باس كوتەرۋى» رەتىندە قارالدى. وسىلايشا كوپتەگەن تاريحي مالىمەتتەر بۇگىنگە جەتپەي وتقا ورانىپ، جويىلىپ كەتتى. تەك 1991 جىلى كسرو تاراعان سوڭ كوتەرلىسكە قاتىسقانداردىڭ باسىم كوپشىلىگى اقتالىپ، جەلتوقسان وقيعاسى «تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كوتەرىلىس» رەتىندە باعا الدى.

جەلتوقسان تولقۋى سوكپ وك-نىڭ باس حاتشىسى س. گورباچيەۆتىڭ ۇلت باسشىسى – قازاقستان كومپارتياسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى دىنمۇحامەد قونايەۆتىڭ ورنىنا ۋليانوۆسك وبكوم پارتياسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى گەناديي كولبيندى قويۋ تۋرالى شەشىمىنەن سوڭ باستالعان. قازاق جاستارى ۇلت باسشىسىن قازاق ۇلتىنان قويۋدى تالاپ ەتىپ، 1986 جىلى 16 جەلتوقسان كۇنى الماتىداعى جاڭا (برەجنيەۆ) الاڭىنا بەيبىت شەرۋگە شىقتى. 17 جەلتوقسان كۇنى باس كوتەرۋشىلەردىڭ سانى 20 مىڭعا جەتىپ، كەيىننەن كوتەرىلىسشىلەر مەن ءتارتىپ ساقشىلارى اراسىنداعى قاندى قاقتىعىسقا اينالعان.

«جەلتوقسان» - تەك كولبينگە عانا قارسىلىق ەمەس. بۇل - يمپەريالىق قورلىققا، زورلىققا قارسىلىق. «مەن - قازاقپىن!» دەپ قاسقايا تۇرىپ ايتا الماي، ءتىلى بايلانىپ، اۋزى بۋىلعان ازاپقا قارسىلىق.

شەرحان مۇرتازا

رەسمي دەرەكتەر بويىنشا، قاقتىعىس كەزىندە ەكى ادام كوز جۇمدى دەلىنگەن. ال بەيرەسمي اقپاراتتا قازا بولعانداردىڭ سانى 168 ادام. وسى كوتەرىلىستى باستادى، بيلىك وكىلىنە قارسى شىقتى دەگەن ايىپپەن ەلىمىزدىڭ ءار ايماقتارىندا 107 ازامات سوتتالعان.

جەلتوقسان وقيعاسىندا ورتالىق الاڭعا باس كوتەرگەن جاستاردىڭ سيرەك فوتولار لەگىن ۇسىنامىز. اتالعان سۋرەتتەردىڭ ناقتى اۆتورلارى بەلگىسىز.

---