InfoHub Logo

بيىل ۇلى جەڭىسكە – 77 جىل! 1941 جىل مەن 1945 جىلدار اراسىن قامتىعان ۇلى وتان سوعىسى جەڭىسپەن اياقتالعانى بارىنە ءمالىم. ءبىراق ول جەڭىستىڭ قانداي كۇشپەن، قانداي ەرلىكپەن، قانداي رۋحپەن، قانداي اۋىرتپاشىلىقپەن كەلگەندىگىن بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەيدى. سوعىس زاردابى ون بەس وداقتاس مەملەكەتتىڭ بارلىعىنا زيانىن تيگىزدى. قانشاما شاڭىراقتى ورتاعا ءتۇسىردى. مەن ۇلى وتان سوعىسىنىڭ زارداپتارىن ىلعي ەستىپ ءوستىم. سەبەبى مەنىڭ اجەم، قاسىمبەكوۆا نۋريپا، سوعىس جىلدارىندا تىلدا ەڭبەك ەتكەن ەدى. ول اركەز سوزىندە: "سوعىس- ادامدارعا باقىت الىپ كەلمەدى، ءبىز تەك ونىڭ زاردابىن شەكتىك، باسىمىزعا نە كۇن تۋمادى، بالالار جەتىم قالدى، ايەلدەر جەسىر قالدى. سوعىس تەك قيىنشىلدىق الىپ كەلدى..." - دەپ ايتىپ وتىراتىن. شىنىندا، بۇل سوعىستىڭ زاردابى قانشاما ادامعا، قاراپايىم قارا حالىققا ءتيدى. بۇل ۋاقىت كەڭەستىك مەملەكەتەرگە رۋحاني كۇش پەن تالپىنىستى تالاپ ەتتى. سەبەبى وسى ءتورت عاسىرعا تاتيتىن ءتورت جىل حالىقتى قاجىتتى، ەشكىمدى ايامادى. ەكونوميكالىق داعدارىستارعا ۇشىرادى، قانشاما سارباز قىرشىن قيىلدى، دەموگرافيالىق احۋالىمىزعا اسەرى ءتيدى. وسى كەزدەردە سوعىس قاتارىنان قالعان ايەلدەر مەن ءجاسوسپىرىم جاستار تىلدا ەڭبەك ەتتى. ەڭبەكتىڭ شىققان قارا تەرى ءبىزدىڭ جاساپ جۇرگەن دۇنيەلەرىمىزدىڭ قاسىندا كوكپەن تالاسقان تاۋدان دا ۇلكەن. اجەم وتىرا قالىپ، ءبىر اڭگىمە قوزعاعانىندا: "ءبىز تىلدا ەڭبەك ەتكەندە، بۇقاعا تىرماق تىركەپ، سوقا تىركەپ قارا جۇمىس اتقاردىق. ارىق قازدىق، بوس وتىرا قالساق توقىما توقىپ، تىگىن تىگىپ، ءوز جىرتىعىمىزدى جامادىق، ءبىزدىڭ ەشكىم ماڭدايىمىزدان سيپامادى. ءبىز وعان سىنىپ، ءوز جۇمىسىزدى جەرگە قالدىرمادىق، ىلعي ەرىنبەي ەڭبەك ەتتىك، بەيبىتشىلىكتى ارماندادىق، تىنىش ءومىردى قالادىق، سول ءۇشىن بىرىگىپ جۇمىس اتقاردىق"- دەپ ايتىپ وتىراتىن ەدى. وسى ءبىر اڭگىمەلەردىڭ تۇبىندە ءبىر قيىن زامان جاتقانىن قازىرگى زامان جاستارىنىڭ تۇسىنبەيتىنىن، ءوز تاريحىنان حابار الا الماۋى مەنى قىنجىلتادى. وسىنشاما ەڭبەك – ءبىز وتىرعان ازات كۇننىڭ جولىندا توگىلگەن كوز جاس پەن ەڭبەكتىڭ اششى تەرى. سوعىستا قان كەشىپ، جاۋدىڭ ورتىنە قورىقپاي، قايمىقپاي شابۋىلداعان اتا-بابانىڭ اڭساعانى - ۇرپاقتارىنىڭ ازات جەردە الاڭسىز كۇن كەشۋى ەدى...

جاڭا ءسوزىمنىڭ باسىندا اتاپ وتكەنىمدەي بيىل ۇلى جەڭىسكە – 77 جىل! ءبىر كوڭىل قىنجىلتارلىعى ارداگەر جانداردىڭ سانىنىڭ ازايۋى. ءبىر ۋايىم - ءبىز سول جانداردىڭ ءومىر سۇرۋىنە قانشالىقتى جەڭىلدىكتەر جاسادىق، قانشالىقتى العىس ايتا الدىق، ولار ۇرپاقتارىنىڭ قۇرمەتىن سەزىنە الدى ما؟ بۇل ءاربىر ەلىم دەپ جۇرگەن ەرەن ازاماتتاردىڭ كوكەيىندەگى سۇراق ەكەنى راس. 2021 جىلعى ەسەپ بويىنشا 665 قانا سوعىس ارداگەرلەرى قالعان ەكەن.  ومىردە بار، ومىردەن وتكەن اتا -اجەلەرىمىز ءبىزدىڭ ماڭگى جادىمىزدا ساقتالاتىنى انىق.

جەڭىستىڭ قالاي كەلگەنىن بارشا ۇرپاق ءبىلۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. 9 -مامىر كۇنى قۋانا شەرۋگە شاعىپ، جەڭىس كۇنىن قۋانا تويلاۋىمىزدىڭ سەبەبشىسى بولعان جاندار ماڭگى ەسىمىزدە!

اۆتورى: نۋرمۋحانوۆا تورعىن  جاپارعالي قىزى

قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ دوسەنتى دجولدىبايەۆا ۋ.م 

---