InfoHub Logo

جامبىل وبلىسى تالاس اۋدانى
قاراتاۋ قالاسى
«ءۇمىت» مەكتەپ–ينتەرناتى
9 سىنىپ وقۋشىسى ابدراسيلوۆا اقجان
جەتەكشىسى: اديلوۆا دينا

قازاق حالقى تاربيەگە اسا قاتتى ءمان بەرگەن. ۇل بالانى «ازامات»، «ەلدىڭ قورعانى» دەپ باعالاسا، قىزداردى «ىرىس الدى — قىز»، «قىزدار بولاشاق انا، ۇلتتىڭ اناسى» دەپ ارداقتاعان.

ال جىگىتتەرگە ارتقان سەنىمى ەرەكشە بولعان. ات اۋىزدىعىمەن سۋ ءىشىپ، ەر ەتىگىمەن سۋ كەشكەن قاسىرەتتى شاقتاردا، قيىن شاقتاردا ەل نامىسىن، وتانىن، جەرىن، ەلىن جىگىتتەر قورعاعان. ولار سوندىقتان، جاستاي شىنىعىپ، شيراپ، شيرىعىپ وسكەن. قازاقتىڭ باتىر جىگىتتەرىنىڭ بويىنان  اقىل، ايلا، ءتوزىم، جىگەر، باتىرلىق وتە كوپ كەزدەسكەن.

«جىگىتكە جەتى ونەر دە از» دەگەن قازاق اتامىز. ونەر، ءبىلىم تەك قاتەرلى كۇندەردە عانا ەمەس، بەيبىت كۇندە دە، جاقسىلىقتاردا دا قاجەت ەكەنى بەلگىلى. ءار قازاق ءوز پەرزەنتىن ءتۇرلى ونەرگە باۋلىعان. ولار شەتىنەن ءانشى، اقىن،بالۋان، ەتىكشى، اڭشى، مەرگەن بولعان. كورشىلەس قاي ەلگە، قاي جەرگە بارسا دا قازاق جىگىتەرىنىڭ مەرەيى ۇستەم، بەدەلى اسقاق بولعان.

مۇنىڭ بارلىعى ونەردىڭ ارقاسىندا جۇزەگە اسقان. قازاقتىڭ ءار جىگىتىنە ونەر، ءبىلىم ارتىق بولماعان. ولار ۇيرەنۋدەن جالىقپاعان.
قازاققا بارلىعىنان ارتىعى — ادالدىق، ار، ۇيات بولعان. بويىندا ادالدىعى، ۇيات، ارى، ادامشىلدىعى بار جىگىتتەردەن ۇلكەن ونەگەلى قاسيەتتەر، ەرلىكتەر شىققان.

بويىندا الۋان ونەرى بولا تۇرا ساتقىن بولعان، ەلدى ساتقان جىگىتتەردەن ەل ءۇمىت كۇتپەگەن. ولارعا كۇدىكپەن، كۇمانمەن قاراعان.

ءقازىر تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باقىتتى تۇرعىندارىمىز. ەلىمىز تىنىش، جەرىمىز تىنىش. حالقىمىز امان. بەيبىت، بەرەكەلدى زاماندا ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز. مۇنداي بەيبىت كۇندە سپورتشىلار، ءان مەن ونەر، ادەبيەت سالاسىنىڭ ۇزدىكتەرى ەلىنىڭ ەركەسىنە، حالقىنىڭ ۇزدىك ۇلىنا اينالۋدا. ماسەلەن، وليمپيادادا، الەم چەمپيوناتىندا، ازيا بىرىنشىلىگىندە چەمپيون بولعان جەرلەستەرىمىز — ناعىز باتىرلار.
ونداي سپورتشى باتىرلار ءبىزدىڭ اۋداننان دا كوپ شىققان. ماسەدەن، قازاق كۇرەسىنەن الەم چەمپيونى، ءۇش دۇركىن «قازاقستان بارىسى» ءتۋرنيرىنىڭ جەڭىمپازى بەيبىت ىستۆبايەۆتى تالاستىقتار ەرەكشە ماقتان ەتەدى. ءبىز بەيبىت جەرلەسىمىزدىڭ بويىنان تەك قانا بالۋاندىقتى ەمەس. باسقا دا ونەردى كوپ كورەمىز. مىسالى، بەيبىت ازىلگە دە شەبەر، اۆتوكولىكتى جاقسى جۇرگىزەدى. كەيدە ءان سالاتىن ونەرى دە بار. بوكستان الەم جانە ازيا بىرىنشىلىكتەرىنىڭ چەمپيونى ولجاس ساتتىبايەۆ تا تالاستىق سپورتشى. ولجاستىڭ بويىندا دا بوكستان بولەك قاسيەتتەر مول. مىسالى، ولجاس فۋتبولدى جاقسى وينايدى، كۇرەسە دە الادى. ءان ايتادى. بيليارد تا جاقسى وينايدى. ءسوز سويلەۋ ە دە شەشەندىگى بار.
قازاقتا «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى» دەگەن دە ءسوز بار. بۇل العاشقى «جىگىتكە جەتى ونەر دە از» دەگەن ماعىناعا ۇقساس.

الايدا «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى» دەگەننىڭ تاربيەلىك، حالىقتىق ءمانى ۇلكەن. بۇل جەردە قانشا ونەرىڭ، قانشا جاقسى قاسيەتىڭ بولسا دا ءبىر سىرلى بول. قاراپايىم بول. ەلدى جەردى، حالىقتى سىيلا دەگەن ماعانانى بەرەدى.

حالقىمىز ءار پەرزەنتىنىڭ بويىنان وسىنداي ىزگى، جاقسى قاسيەتتەردى كوپ كورگىسى كەلەدى..

قازاقتىڭ ءار جىگىتى سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى بولۋعا لايىق..

---