جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ تۇرلەنۋى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ تۇرلەنۋى.
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك - وقۋشىنىڭ ەسىمدىكتەن العان ءبىلىمىن، ىسكەرلىگىن، داعدىسىن تەكسەرۋ، باعالاۋ، جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ تۇرلەنۋىن ءتۇسىندىرۋ؛ تاربيەلىك - وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، اقىل - وي، پاراسات تاربيەسىن بەرۋ؛ دامىتۋشىلىق - وقۋشىلاردىڭ اقىل - ويىن دامىتاتىن اڭگىمە، ماقال - ماتەل، جۇمباقتار، گرامماتيكالىق ويىندار پايدالانىپ، وي - ءورىسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم قالىپتاستىرۋ.
كورنەكىلىگى: وقۋلىق، ينتەربەلسەندى تاقتا ارقىلى سلايدتار، كەستەلەر.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، حالىقتىق پەداگوگيكا.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
ءۇي تاپسىرماسى: ەسىمدىكتەردى قاتىستىرىپ سويلەم جازۋ.
پىسىقتاۋ سۇراقتارى:
1. ەسىمدىك دەگەنىمىز نە؟
2. ەسىمدىك ماعىناسىنا قاراي قالاي بولىنەدى؟
جاڭا ساباق.
جىكتەۋ ەسىمدىگى.
بەلگىلى ءبىر زاتتىق ۇعىممەن
بايلانىستى قولدانىلادى.
جەكەشە -----كوپشە
مەن --------- ءبىز، بىزدەر
سەن ---------- سەندەر
ءسىز ----------- سىزدەر
ول ------------ ولار
مىسالى: مەن - بالاڭ، جارىق كۇندە ساۋلە قۋعان...
ءوز ءتىلى مەن ادەبيەتى بار ەل عانا ءوز الدىنا دەربەس ەل بولا الاتىنىن ءبىز ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. (ا. بايتۇرسىنوۆ).
قازاقستاننىڭ بولاشاعى سەنىڭ قولىڭدا، جاس ۇرپاق!
ول - ەلدىڭ تىرەگى.
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرى زات ەسىمنىڭ ورنىنا ءجۇرىپ، زات ەسىمدەرشە سەپتەلەدى جانە جىكتەلەدى.
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ سەپتەلۋ ۇلگىسى تومەندەگى كەستەدەن كورۋگە بولادى:
مەن، سەن، ول دەگەن جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ سەپتەلۋىندە مىناداي ەرەكشەلىكتەر بايقالادى:
1. ىلىك بارىس، تابىس، شىعىس سەپتىكتەرىندە تۇبىردەگى ل، ن دىبىستارى ءتۇسىپ قالادى؛
2. جاتىس سەپتىكتە ول ەسىمدىگىندەگى ل دىبىسى ن - عا اينالادى؛
3. كومەكتەس سەپتىكتە ءتۇبىر مەن جالعاۋدىڭ اراسىندا – ى، - ءى دانەكەرى پايدا بولادى؛
4. بارىس سەپتىك جالعاۋى جۋاندانىپ، ل، ن ءتۇسىپ قالعان تۇبىرگە – عان تۇرىندە جالعانادى.
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرى ءوز جاعىندا عانا جىكتەلەدى، ياعني جىكتەۋ ەسىمدىگى قاي جاقتى بىلدىرسە، وعان سول جاقتىڭ جىكتىك جالعاۋى جالعانىپ جىكتەلەدى.
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ جىكتەلۋ ۇلگىسى:
سىنىپ ىشىندە 77 - جاتتىعۋ ورىندالادى. سەن قۇرمەتتە ونى.
1. تاپسىرما. جۇمباقتار. ەسىمدىكتەردى تاپ.
ماعان دا، ساعان دا،
جاقىن تۋىس - بەس ادام.
ءۇش ارىپتەن تۇراتىن،
وڭعا وقى، سولعا وقى،
وزگەرمەيدى ەش ودان،
ءبارى دە ءوز جۇراتىڭ،
ايتادى كانە: كىم اتىن؟
2. مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ «پوەزيا» اتتى ولەڭىنەن جىكتەۋ ەسىمدىگىن تاۋىپ، تالداڭىز.
پوەزيا!
مەنىمەن ەگىز بە ەدىڭ؟
سەن مەنى سەزەسىڭ بە،
نەگە ىزدەدىم؟
الاۋىرتقان تاڭداردان سەنى ىزدەدىم،
قاراۋىتقان تاۋلاردان سەنى ىزدەدىم.
3. “قازاقستان مەنىڭ وتانىم ونىڭ مەن ءۇشىن جاۋاپتى ەكەنى سياقتى، مەن دە ول ءۇشىن جاۋاپتىمىن” (نۇرسۇلتان نازاربايەۆ)
4. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى ەسىمدىكتەردى قويىڭىزدار. اقىنداردىڭ ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى كەلتىرەيىك.
1) باقىت دەگەن -... بالا كۇندەرىڭ،
باقىتسىز – اق باقىتتى بوپ جۇرگەنىڭ. (مۇقاعالي ماقابايەۆ)
2)... قازاقپىن، مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن. (تۇمانباي مولداعالييەۆ)
3)... جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن،
جوق باردى ەرتەگىنى تەرمەك ءۇشىن.( اباي قۇنانبايەۆ)
بەكىتۋ.
باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: 79 – جاتتىعۋ. اقىنداردىڭ ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى كەلتىرىپ، ەسىمدىكتەردى تابۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك - وقۋشىنىڭ ەسىمدىكتەن العان ءبىلىمىن، ىسكەرلىگىن، داعدىسىن تەكسەرۋ، باعالاۋ، جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ تۇرلەنۋىن ءتۇسىندىرۋ؛ تاربيەلىك - وقۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، اقىل - وي، پاراسات تاربيەسىن بەرۋ؛ دامىتۋشىلىق - وقۋشىلاردىڭ اقىل - ويىن دامىتاتىن اڭگىمە، ماقال - ماتەل، جۇمباقتار، گرامماتيكالىق ويىندار پايدالانىپ، وي - ءورىسىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىم قالىپتاستىرۋ.
كورنەكىلىگى: وقۋلىق، ينتەربەلسەندى تاقتا ارقىلى سلايدتار، كەستەلەر.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، حالىقتىق پەداگوگيكا.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
ءۇي تاپسىرماسى: ەسىمدىكتەردى قاتىستىرىپ سويلەم جازۋ.
پىسىقتاۋ سۇراقتارى:
1. ەسىمدىك دەگەنىمىز نە؟
2. ەسىمدىك ماعىناسىنا قاراي قالاي بولىنەدى؟
جاڭا ساباق.
جىكتەۋ ەسىمدىگى.
بەلگىلى ءبىر زاتتىق ۇعىممەن
بايلانىستى قولدانىلادى.
جەكەشە -----كوپشە
مەن --------- ءبىز، بىزدەر
سەن ---------- سەندەر
ءسىز ----------- سىزدەر
ول ------------ ولار
مىسالى: مەن - بالاڭ، جارىق كۇندە ساۋلە قۋعان...
ءوز ءتىلى مەن ادەبيەتى بار ەل عانا ءوز الدىنا دەربەس ەل بولا الاتىنىن ءبىز ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. (ا. بايتۇرسىنوۆ).
قازاقستاننىڭ بولاشاعى سەنىڭ قولىڭدا، جاس ۇرپاق!
ول - ەلدىڭ تىرەگى.
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرى زات ەسىمنىڭ ورنىنا ءجۇرىپ، زات ەسىمدەرشە سەپتەلەدى جانە جىكتەلەدى.
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ سەپتەلۋ ۇلگىسى تومەندەگى كەستەدەن كورۋگە بولادى:
مەن، سەن، ول دەگەن جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ سەپتەلۋىندە مىناداي ەرەكشەلىكتەر بايقالادى:
1. ىلىك بارىس، تابىس، شىعىس سەپتىكتەرىندە تۇبىردەگى ل، ن دىبىستارى ءتۇسىپ قالادى؛
2. جاتىس سەپتىكتە ول ەسىمدىگىندەگى ل دىبىسى ن - عا اينالادى؛
3. كومەكتەس سەپتىكتە ءتۇبىر مەن جالعاۋدىڭ اراسىندا – ى، - ءى دانەكەرى پايدا بولادى؛
4. بارىس سەپتىك جالعاۋى جۋاندانىپ، ل، ن ءتۇسىپ قالعان تۇبىرگە – عان تۇرىندە جالعانادى.
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرى ءوز جاعىندا عانا جىكتەلەدى، ياعني جىكتەۋ ەسىمدىگى قاي جاقتى بىلدىرسە، وعان سول جاقتىڭ جىكتىك جالعاۋى جالعانىپ جىكتەلەدى.
جىكتەۋ ەسىمدىكتەرىنىڭ جىكتەلۋ ۇلگىسى:
سىنىپ ىشىندە 77 - جاتتىعۋ ورىندالادى. سەن قۇرمەتتە ونى.
1. تاپسىرما. جۇمباقتار. ەسىمدىكتەردى تاپ.
ماعان دا، ساعان دا،
جاقىن تۋىس - بەس ادام.
ءۇش ارىپتەن تۇراتىن،
وڭعا وقى، سولعا وقى،
وزگەرمەيدى ەش ودان،
ءبارى دە ءوز جۇراتىڭ،
ايتادى كانە: كىم اتىن؟
2. مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ «پوەزيا» اتتى ولەڭىنەن جىكتەۋ ەسىمدىگىن تاۋىپ، تالداڭىز.
پوەزيا!
مەنىمەن ەگىز بە ەدىڭ؟
سەن مەنى سەزەسىڭ بە،
نەگە ىزدەدىم؟
الاۋىرتقان تاڭداردان سەنى ىزدەدىم،
قاراۋىتقان تاۋلاردان سەنى ىزدەدىم.
3. “قازاقستان مەنىڭ وتانىم ونىڭ مەن ءۇشىن جاۋاپتى ەكەنى سياقتى، مەن دە ول ءۇشىن جاۋاپتىمىن” (نۇرسۇلتان نازاربايەۆ)
4. كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءتيىستى ەسىمدىكتەردى قويىڭىزدار. اقىنداردىڭ ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى كەلتىرەيىك.
1) باقىت دەگەن -... بالا كۇندەرىڭ،
باقىتسىز – اق باقىتتى بوپ جۇرگەنىڭ. (مۇقاعالي ماقابايەۆ)
2)... قازاقپىن، مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن. (تۇمانباي مولداعالييەۆ)
3)... جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن،
جوق باردى ەرتەگىنى تەرمەك ءۇشىن.( اباي قۇنانبايەۆ)
بەكىتۋ.
باعالاۋ.
ۇيگە تاپسىرما: 79 – جاتتىعۋ. اقىنداردىڭ ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى كەلتىرىپ، ەسىمدىكتەردى تابۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جارىقشاقتى قول گراناتتارىن لاقتىرۋ تاسىلدەرى.
