جولاقتاعى ويۋ-ورنەك
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: شىعارماشىلىق
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاپسىرۋ
تاقىرىبى: جولاقتاعى ويۋ - ورنەك
كىرىكتىرىلگەن ساباقتار: ءتىل دامىتۋ، مۇسىندەۋ. سۋرەت (باستىرما، نۇكتە ارقىلى)
ماقساتى: تۋعان حالقىنىڭ مادەني مۇراسىمەن، ساندىك قولدانبالى ونەرىنىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ. اسەمدىكتى سەزىنۋ، ويۋ - ورنەكتى ۇيلەسىمدى قۇرىلىم جاساي ورنالاستىرۋ ارقىلى كەڭىستىكتى باعدارلاۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. بالالاردىڭ وي - قيالىنىڭ، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىنىڭ جانە ەستەتيكالىق تالعامىنىڭ ارتۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ، ۇلتتىق ۇلگىدەگى كيىمدەر جايىندا تۇسىنىك بەرۋ، كيىمدەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە نازار اۋدارتۋ، بولىكتەردى جيناقتاۋدا ۇيلەستىرە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ويۋ - ورنەكتەر تۋرالى تاقپاق، ونەر تۋرالى ماقال - ماتەلدەر ايتقىزىپ، ءتىلىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە ۇيرەتۋ. ويۋ - ورنەكتىڭ ماعىناسىنا قاراي ءبولىنۋى جايىندا قاراپايىم تۇسىنىك بەرۋ. قىزىقتى ويىندار ارقىلى سۋرەت سالۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن، شىعارماشىلىق مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ جانە مەرەكەلىك كوڭىل - كۇي تۋعىزۋ.
ءادىس - ءتاسىلى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، شەبەرحانا ۇيىمداستىرۋ.
كورنەكىلىگى: قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمدەر ۇلگىسى: ساۋكەلە، ەتىك، بەشپەت. ەرمەكسازبەن اشەكەيلەنگەن بىلەزىك، سۋرەتتەر.
قاجەتتى قۇرالدار: ءتۇرلى - ءتۇستى كارانداشتار، گۋبكا، گۋاشش، جەلىم، ەرمەكساز.
كەيىپكەرلەر: ايسۇلۋ، جەلاياق.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: شاتتىق شەڭبەرى
بالالار اۋەنمەن توپقا كىرىپ،
«ۋگاي - ءاي» ءانىن ايتادى
- ۇشىپ جۇرگەن اسپاندا
الا قارعا ۋگاي - اي
ولەڭ ايتىپ بەرەيىك،
اپايلارعا ۋگاي - اي
ۋگاي، ۋگاي ءانىمىز
ارپا - بيداي ءدانىمىز
اشىق بولىپ اسپانىم
ءساتتى بولسىن كۇنىمىز!
II. نەگىزگى ءبولىم.
- بالالار، ءبىز بۇگىن شەبەرلەر ەلىنە ساياحاتقا شىعامىز، وندا ءبىزدى ءارتۇرلى قىزىقتار كۇتىپ تۇر. شەبەرحانادان تالاي ونەر ۇيرەنەمىز. ساپارعا شىققىلارىڭ، قىزىقتى نارسەلەر كورگىلەرىڭ كەلە مە؟
- ءيا، كەلەدى.
- ونداي بولسا، باستالىق. (بالالار سازبەن اينالىپ جۇرەدى).
ەسىك قاعىلادى (ارۋ قىز ايسۇلۋ كىرەدى)
ايسۇلۋ: - سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار، سەندەر كىمسىڭدەر؟
بالالار:- سالەمەتسىز بە، ءبىز مەكتەپالدى دايارلىق توبىنىڭ بالالارىمىز، ال، ءسىز كىم بولاسىز؟
ايسۇلۋ: - مەنىڭ اتىم - ايسۇلۋ. مەن قازاقتىڭ ايداي سۇلۋ قىزىمىن. بالالار، مەنى پاتشا سارايعا قوناققا شاقىرعان ەدى، ءبىراق ۇستىمە كيەتىن ادەمى، ۇلتتىق كيىمىم، اسىل بۇيىمدارىم جوق، مەن سونداي كوڭىلسىزبىن. نە ىستەيمىن؟
بالالار:-- ءسىز مۇڭايماڭىز، ۇيىڭىزگە بارىپ، ءوز ىسىڭىزبەن اينالىسا بەرىڭىز، ءبىز سىزگە كومەكتەسەمىز (ايسۇلۋ ۇيىنە قايتادى)
بالالار جۇرۋلەرىن جالعاستىرا، الدارىندا دايار تۇرعان «زەرگەرلىك شەبەرحانا»، «كيىمدەر»،«ەتىك شەبەرحاناسى»،«باس كيىمدەر»شەبەرحاناسى دەگەن تابليسالارى بار ارنايى ۇستەلگە وتىرادى. ۇستەلدەردە جاپسىرۋ، سۋرەت، قولونەرىنە ارنالعان قۇرال - جابدىقتاردىڭ ءبارى بار.
پەداگوگ: بالالار، ءبىز جاڭا عانا ايسۇلۋعا ۋادە بەردىك، ەندى سول ۋادەمىزدى ورىنداۋىمىز قاجەت. قاراڭدارشى، بۇگىن بىزدە 4 شەبەرحانا جۇمىس جاسايدى.(بالالاردى شەبەرحاناعا ءبولىپ، پەداگوگ ءار شەبەرحانانىڭ جۇمىس مىندەتىن تۇسىندىرەدى)
1. زەرگەرلىك شەبەرحاناسى
«بىلەزىك، القا، سىرعا، شاشباۋ جاساۋ» بىلەزىكتى جاساتۋ.
بالالار الدىن - الا ازىرلەنگەن ەرمەكسازدان بىلەزىككە ويۋ - ورنەك تۇسىرەدى
2. ەتىك شەبەرحاناسى
«ەتىك، كەبىس، ءماسى ت. ب. اياق كيىمدەرگە ويۋ - ورنەكتى نۇكتە ارقىلى سۋرەتتى سالادى»ەتىكتى جاساتۋ.
ۇلگىگە قاراپ، ەتىكتىڭ ورتاسىنا ءتۇرلى - ءتۇستى كارانداشپەن ويۋ - ورنەك سالۋ.
3. كيىمدەر شەبەرحاناسى
«بەشپەت، كويلەك، جەڭسىز، شاپاندى اشەكەيلەۋ» بەشپەت جاساتۋ.
ۇلگىگە قاراپ، بەشپەتتىڭ جيەگىنە ويۋ - ورنەك جاپسىرۋ. جەلىمدى دۇرىس پايدالانۋ، ويۋ - ورنەكتى دۇرىس ورنالاستىرا ءبىلۋ.
4. باس كيىمدەر شەبەرحاناسى
«ساۋكەلە، تاقيا، جاۋلىق، ورامالدى اشەكەيلەۋ»ساۋكەلە جاساتۋ.
ءازىر ۇلگىلەرگە گۋبكامەن باسىپ، جۇمىس جاسايدى.
سەرگىتۋ ءساتى:
ءبىر ساۋساعىم ءتىپتى دە،
ۇستاي الماس ءجىپتى دە.
ەكى ساۋساق بىرىكتى،
قولعا ينە ىلىكتى.
ءۇش ساۋساعىم ورامدى،
جۇگىرتەدى قالامدى.
ونەرلى ەكەن ون ساۋساق،
ويۋ ويىپ، سۋرەت سالساق. (قيمىل - قوزعالىستارىن كەلتىرىپ، بىرگە ايتادى)
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاپسىرۋ
تاقىرىبى: جولاقتاعى ويۋ - ورنەك
كىرىكتىرىلگەن ساباقتار: ءتىل دامىتۋ، مۇسىندەۋ. سۋرەت (باستىرما، نۇكتە ارقىلى)
ماقساتى: تۋعان حالقىنىڭ مادەني مۇراسىمەن، ساندىك قولدانبالى ونەرىنىڭ تۇرلەرىمەن تانىستىرۋ. اسەمدىكتى سەزىنۋ، ويۋ - ورنەكتى ۇيلەسىمدى قۇرىلىم جاساي ورنالاستىرۋ ارقىلى كەڭىستىكتى باعدارلاۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. بالالاردىڭ وي - قيالىنىڭ، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىنىڭ جانە ەستەتيكالىق تالعامىنىڭ ارتۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ، ۇلتتىق ۇلگىدەگى كيىمدەر جايىندا تۇسىنىك بەرۋ، كيىمدەردىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە نازار اۋدارتۋ، بولىكتەردى جيناقتاۋدا ۇيلەستىرە بىلۋگە ۇيرەتۋ.
ويۋ - ورنەكتەر تۋرالى تاقپاق، ونەر تۋرالى ماقال - ماتەلدەر ايتقىزىپ، ءتىلىن دامىتۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە ۇيرەتۋ. ويۋ - ورنەكتىڭ ماعىناسىنا قاراي ءبولىنۋى جايىندا قاراپايىم تۇسىنىك بەرۋ. قىزىقتى ويىندار ارقىلى سۋرەت سالۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن، شىعارماشىلىق مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ جانە مەرەكەلىك كوڭىل - كۇي تۋعىزۋ.
ءادىس - ءتاسىلى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ، شەبەرحانا ۇيىمداستىرۋ.
كورنەكىلىگى: قازاقتىڭ ۇلتتىق كيىمدەر ۇلگىسى: ساۋكەلە، ەتىك، بەشپەت. ەرمەكسازبەن اشەكەيلەنگەن بىلەزىك، سۋرەتتەر.
قاجەتتى قۇرالدار: ءتۇرلى - ءتۇستى كارانداشتار، گۋبكا، گۋاشش، جەلىم، ەرمەكساز.
كەيىپكەرلەر: ايسۇلۋ، جەلاياق.
ساباقتىڭ بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: شاتتىق شەڭبەرى
بالالار اۋەنمەن توپقا كىرىپ،
«ۋگاي - ءاي» ءانىن ايتادى
- ۇشىپ جۇرگەن اسپاندا
الا قارعا ۋگاي - اي
ولەڭ ايتىپ بەرەيىك،
اپايلارعا ۋگاي - اي
ۋگاي، ۋگاي ءانىمىز
ارپا - بيداي ءدانىمىز
اشىق بولىپ اسپانىم
ءساتتى بولسىن كۇنىمىز!
II. نەگىزگى ءبولىم.
- بالالار، ءبىز بۇگىن شەبەرلەر ەلىنە ساياحاتقا شىعامىز، وندا ءبىزدى ءارتۇرلى قىزىقتار كۇتىپ تۇر. شەبەرحانادان تالاي ونەر ۇيرەنەمىز. ساپارعا شىققىلارىڭ، قىزىقتى نارسەلەر كورگىلەرىڭ كەلە مە؟
- ءيا، كەلەدى.
- ونداي بولسا، باستالىق. (بالالار سازبەن اينالىپ جۇرەدى).
ەسىك قاعىلادى (ارۋ قىز ايسۇلۋ كىرەدى)
ايسۇلۋ: - سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار، سەندەر كىمسىڭدەر؟
بالالار:- سالەمەتسىز بە، ءبىز مەكتەپالدى دايارلىق توبىنىڭ بالالارىمىز، ال، ءسىز كىم بولاسىز؟
ايسۇلۋ: - مەنىڭ اتىم - ايسۇلۋ. مەن قازاقتىڭ ايداي سۇلۋ قىزىمىن. بالالار، مەنى پاتشا سارايعا قوناققا شاقىرعان ەدى، ءبىراق ۇستىمە كيەتىن ادەمى، ۇلتتىق كيىمىم، اسىل بۇيىمدارىم جوق، مەن سونداي كوڭىلسىزبىن. نە ىستەيمىن؟
بالالار:-- ءسىز مۇڭايماڭىز، ۇيىڭىزگە بارىپ، ءوز ىسىڭىزبەن اينالىسا بەرىڭىز، ءبىز سىزگە كومەكتەسەمىز (ايسۇلۋ ۇيىنە قايتادى)
بالالار جۇرۋلەرىن جالعاستىرا، الدارىندا دايار تۇرعان «زەرگەرلىك شەبەرحانا»، «كيىمدەر»،«ەتىك شەبەرحاناسى»،«باس كيىمدەر»شەبەرحاناسى دەگەن تابليسالارى بار ارنايى ۇستەلگە وتىرادى. ۇستەلدەردە جاپسىرۋ، سۋرەت، قولونەرىنە ارنالعان قۇرال - جابدىقتاردىڭ ءبارى بار.
پەداگوگ: بالالار، ءبىز جاڭا عانا ايسۇلۋعا ۋادە بەردىك، ەندى سول ۋادەمىزدى ورىنداۋىمىز قاجەت. قاراڭدارشى، بۇگىن بىزدە 4 شەبەرحانا جۇمىس جاسايدى.(بالالاردى شەبەرحاناعا ءبولىپ، پەداگوگ ءار شەبەرحانانىڭ جۇمىس مىندەتىن تۇسىندىرەدى)
1. زەرگەرلىك شەبەرحاناسى
«بىلەزىك، القا، سىرعا، شاشباۋ جاساۋ» بىلەزىكتى جاساتۋ.
بالالار الدىن - الا ازىرلەنگەن ەرمەكسازدان بىلەزىككە ويۋ - ورنەك تۇسىرەدى
2. ەتىك شەبەرحاناسى
«ەتىك، كەبىس، ءماسى ت. ب. اياق كيىمدەرگە ويۋ - ورنەكتى نۇكتە ارقىلى سۋرەتتى سالادى»ەتىكتى جاساتۋ.
ۇلگىگە قاراپ، ەتىكتىڭ ورتاسىنا ءتۇرلى - ءتۇستى كارانداشپەن ويۋ - ورنەك سالۋ.
3. كيىمدەر شەبەرحاناسى
«بەشپەت، كويلەك، جەڭسىز، شاپاندى اشەكەيلەۋ» بەشپەت جاساتۋ.
ۇلگىگە قاراپ، بەشپەتتىڭ جيەگىنە ويۋ - ورنەك جاپسىرۋ. جەلىمدى دۇرىس پايدالانۋ، ويۋ - ورنەكتى دۇرىس ورنالاستىرا ءبىلۋ.
4. باس كيىمدەر شەبەرحاناسى
«ساۋكەلە، تاقيا، جاۋلىق، ورامالدى اشەكەيلەۋ»ساۋكەلە جاساتۋ.
ءازىر ۇلگىلەرگە گۋبكامەن باسىپ، جۇمىس جاسايدى.
سەرگىتۋ ءساتى:
ءبىر ساۋساعىم ءتىپتى دە،
ۇستاي الماس ءجىپتى دە.
ەكى ساۋساق بىرىكتى،
قولعا ينە ىلىكتى.
ءۇش ساۋساعىم ورامدى،
جۇگىرتەدى قالامدى.
ونەرلى ەكەن ون ساۋساق،
ويۋ ويىپ، سۋرەت سالساق. (قيمىل - قوزعالىستارىن كەلتىرىپ، بىرگە ايتادى)
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
