مەنشىكتەۋ وپەراتورى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مەنشىكتەۋ وپەراتورى.
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: وسى تاقىرىپتى، وقۋشىلارعا جالپى پاسكال ءتىلىنىڭ قاراپايىم وپەراتورلارىن ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءار وقۋشىنىڭ وي قابىلەتىن ارتتىرۋ، ەستە ساقتاۋ، ەسەپ شىعارا ءبىلۋ، وسى تاقىرىپقا بايلانىستى كەڭ ءبىلىمدى تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ەركىن سويلەۋ بىلۋگە، ۇستامدىلىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: سىزبا. پلاكاتتار. سلايد
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ مازمۇنى مەن بارىسى:
1. ساباقتى ۇيىمداستىرۋ
- وقۋشىلارمەن تانىسۋ
- سىنىپ تازالىعىن تەكسەرۋ، وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
تەست جۇمىسىن وتكىزۋ.
4. جاڭا ساباقتىڭ مازمۇنى
قاراپايىم وپەراتورلار قۇرامىنا باسقا ءبىر وپەراتور ەنبەيدى. ال كۇردەلى وپەراتورلار ىشىنە بىرنەشە قاراپايىم وپەراتورلار ەنىپ تۇرۋى ءتيىس.
پروگراممالاۋ تىلدەرىنىڭ قاراپايىم وپەراتورلارىنا: مەنشىكتەۋ، شارتسىز كوشۋ، ەنگىزۋ - شىعارۋ وپەراتورلارى مەن بوس وپەراتور جانە پروسەدۋرالاردى ورىنداۋ (شاقىرۋ) وپەراتورلارى جاتادى.
مەنشىكتەۋ وپەراتورى بارلىق تىلدە پايدالانىلاتىن نەگىزگى وپەراتور بولىپ تابىلادى. ماتەماتيكاداعى قاراپايىم تەڭدەۋ ءتارىزدى اينىمالىلارعا ساندىق (سيمۆولدىق تا بولۋى مۇمكىن) ءمان بەرۋ بۇل جاعدايدا مەنشىكتەۋ وپەراتورى دەپ اتالادى. مەنشىكتەۋ وپەراتورىنىڭ جازىلۋى ەرەجەسى (ءپىشىمى) تومەندەگىدەي بولادى:
:=؛
مۇنداعى - اينىمالى يدەنتيفيكاتورى،:=- مەنشىكتەۋ
بەلگىسى، ياعني اينىمالىنىڭ ءمانى ورنەكتىڭ ەسەپتەلگەن سان ءمانىن قابىلدايدى؛- اريفمەتيكالىق ورنەك نەمەسە سان.
بۇل وپەراتور ەكى مىندەت اتقارادى:
1. اينىمالىلاردىڭ بەلگىلى ماندەرى بويىنشا اريفمەتيكالىق ورنەكتىڭ ساندىق ءمانىن ەسەپتەيدى.
2. تابىلعان ءمان اينىمالى اتاۋىنا مەنشىكتەلەدى، ياعني انىقتالعان ءمان سول اينىمالىعا سايكەس كومپيۋتەر جادى ۇياشىعىنا ورنالاسادى. مۇندا ادەتتەگى «=» بەلگىسى مەن پروگراممالاۋ تىلىندەگى مەنشىكتەۋ «:=» بەلگىسىن شاتاستىرماۋ قاجەت. ولار ۇقساس بولعانىمەن، ماعىناسى جاعىنان وزگەشە. مىسالى: x=5 ورنەگى x - ءتىڭ ءمانى 5 - كە تەڭ دەگەندى بىلدىرەدى، ال x:=5 ورنەگى x اينىمالىسىنا ارنالعان ۇياشىققا 5 سانىن جازامىز دەگەندى بىلدىرەدى.
مەنشىكتەۋ وپەراتورى تەك اريفمەتيكالىق ورنەكتەر ءۇشىن عانا ەمەس لوگيكالىق جانە سيمۆولدىق ورنەكتەر ۇشىندە قولدانىلادى. مىسالى: ەگەر K:=A AND B. مۇنداعى ا - اقيقات، ال ۆ - جالعان بولسا، وندا ك جالعان ءمان قابىلدايدى. ك اقيقات ءمان قابىلداۋ ءۇشىن ا جانە ۆ ماندەرى اقيقات بولۋى قاجەت، ويتكەنى AND ءسوزى جانە دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى.
سيمۆولدىق ءمان ءارقاشاندا اپوستروف"(الگوريتمدىك تىلدە قوس قىرناقشا) ىشىنە الىنىپ جازىلادى.
مىسالى: ۆ:='T'؛ B5:='9'.
1 - مىسال: 2. 11 - كەستەدە بەرىلگەن ورنەكتەردىڭ قايسىسى مەنشىكتەۋ وپەراتورى بولاتىنى نەمەسە بولمايتىنى كورسەتىلىپ، وعان تۇسىنىك بەرىلگەن.
ورنەك تۇسىنىكتەمە
α:=b بولادى
α:=C+1 بولمايدى «:=» ورنىنا «=» الىنعان
α: b¬sqr(4) بولمايدى، «:=»ورنىنا «:» الىنعان
α*X+b:=0 بولمايدى، سول جاقتا اتاۋ ورنىنا ورنەك الىنعان
Z:=0 بولادى
Z:=Z+5 بولادى
Z:=Z+1، 4 بولمايدى، 1. 4ورنىنا 1، 4 الىنعان
Z:=Z بولادى،
¬Z:=y بولمايدى، سول جاقتاعى اتاۋدىڭ تاڭباسى بولماۋى ءتيىس
2 - مىسال: ورنالاسۋ ءتارتىبى تومەندەگىدەي:
a) K:=K+M؛
M:= 2*M
ءا) M:=2*M
K:=K+M بىرنەشە وپەراتور بەرىلگەن.
ك مەن م - ءنىڭ كەز كەلگەن باستاپقى ماندەرىندە ا) جانە ءا) پۋنكتەرىندە ك مەن م - ءنىڭ سوڭعى ماندەرى بىردەي بولا ما؟
جاۋابى: ك=2، م=4 دەگەن باستاپقى ءمان بەرسەك، وندا
ا) ورنالاسۋى بويىنشا K:=K+M=2+4=6؛ K=6، ال M:=2*M=2*4=8، M=8 بولدى.
ءا) ورنالاسۋى بويىنشا M:=2*M=2*4=8؛ K:=K+M=2+8=10؛ K=10، بولادى.
بۇل مىسالدان وپەراتورلاردىڭ ورنالاسۋ ءتارتىبى قالاۋىمىزشا وزگەرتە بەرۋگە بولمايتىندىعىن كورۋگە بولادى.
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
بىلىمدىلىك: وسى تاقىرىپتى، وقۋشىلارعا جالپى پاسكال ءتىلىنىڭ قاراپايىم وپەراتورلارىن ءتۇسىندىرۋ.
دامىتۋشىلىق: ءار وقۋشىنىڭ وي قابىلەتىن ارتتىرۋ، ەستە ساقتاۋ، ەسەپ شىعارا ءبىلۋ، وسى تاقىرىپقا بايلانىستى كەڭ ءبىلىمدى تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ەركىن سويلەۋ بىلۋگە، ۇستامدىلىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىك: سىزبا. پلاكاتتار. سلايد
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ مازمۇنى مەن بارىسى:
1. ساباقتى ۇيىمداستىرۋ
- وقۋشىلارمەن تانىسۋ
- سىنىپ تازالىعىن تەكسەرۋ، وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
تەست جۇمىسىن وتكىزۋ.
4. جاڭا ساباقتىڭ مازمۇنى
قاراپايىم وپەراتورلار قۇرامىنا باسقا ءبىر وپەراتور ەنبەيدى. ال كۇردەلى وپەراتورلار ىشىنە بىرنەشە قاراپايىم وپەراتورلار ەنىپ تۇرۋى ءتيىس.
پروگراممالاۋ تىلدەرىنىڭ قاراپايىم وپەراتورلارىنا: مەنشىكتەۋ، شارتسىز كوشۋ، ەنگىزۋ - شىعارۋ وپەراتورلارى مەن بوس وپەراتور جانە پروسەدۋرالاردى ورىنداۋ (شاقىرۋ) وپەراتورلارى جاتادى.
مەنشىكتەۋ وپەراتورى بارلىق تىلدە پايدالانىلاتىن نەگىزگى وپەراتور بولىپ تابىلادى. ماتەماتيكاداعى قاراپايىم تەڭدەۋ ءتارىزدى اينىمالىلارعا ساندىق (سيمۆولدىق تا بولۋى مۇمكىن) ءمان بەرۋ بۇل جاعدايدا مەنشىكتەۋ وپەراتورى دەپ اتالادى. مەنشىكتەۋ وپەراتورىنىڭ جازىلۋى ەرەجەسى (ءپىشىمى) تومەندەگىدەي بولادى:
:=؛
مۇنداعى - اينىمالى يدەنتيفيكاتورى،:=- مەنشىكتەۋ
بەلگىسى، ياعني اينىمالىنىڭ ءمانى ورنەكتىڭ ەسەپتەلگەن سان ءمانىن قابىلدايدى؛- اريفمەتيكالىق ورنەك نەمەسە سان.
بۇل وپەراتور ەكى مىندەت اتقارادى:
1. اينىمالىلاردىڭ بەلگىلى ماندەرى بويىنشا اريفمەتيكالىق ورنەكتىڭ ساندىق ءمانىن ەسەپتەيدى.
2. تابىلعان ءمان اينىمالى اتاۋىنا مەنشىكتەلەدى، ياعني انىقتالعان ءمان سول اينىمالىعا سايكەس كومپيۋتەر جادى ۇياشىعىنا ورنالاسادى. مۇندا ادەتتەگى «=» بەلگىسى مەن پروگراممالاۋ تىلىندەگى مەنشىكتەۋ «:=» بەلگىسىن شاتاستىرماۋ قاجەت. ولار ۇقساس بولعانىمەن، ماعىناسى جاعىنان وزگەشە. مىسالى: x=5 ورنەگى x - ءتىڭ ءمانى 5 - كە تەڭ دەگەندى بىلدىرەدى، ال x:=5 ورنەگى x اينىمالىسىنا ارنالعان ۇياشىققا 5 سانىن جازامىز دەگەندى بىلدىرەدى.
مەنشىكتەۋ وپەراتورى تەك اريفمەتيكالىق ورنەكتەر ءۇشىن عانا ەمەس لوگيكالىق جانە سيمۆولدىق ورنەكتەر ۇشىندە قولدانىلادى. مىسالى: ەگەر K:=A AND B. مۇنداعى ا - اقيقات، ال ۆ - جالعان بولسا، وندا ك جالعان ءمان قابىلدايدى. ك اقيقات ءمان قابىلداۋ ءۇشىن ا جانە ۆ ماندەرى اقيقات بولۋى قاجەت، ويتكەنى AND ءسوزى جانە دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى.
سيمۆولدىق ءمان ءارقاشاندا اپوستروف"(الگوريتمدىك تىلدە قوس قىرناقشا) ىشىنە الىنىپ جازىلادى.
مىسالى: ۆ:='T'؛ B5:='9'.
1 - مىسال: 2. 11 - كەستەدە بەرىلگەن ورنەكتەردىڭ قايسىسى مەنشىكتەۋ وپەراتورى بولاتىنى نەمەسە بولمايتىنى كورسەتىلىپ، وعان تۇسىنىك بەرىلگەن.
ورنەك تۇسىنىكتەمە
α:=b بولادى
α:=C+1 بولمايدى «:=» ورنىنا «=» الىنعان
α: b¬sqr(4) بولمايدى، «:=»ورنىنا «:» الىنعان
α*X+b:=0 بولمايدى، سول جاقتا اتاۋ ورنىنا ورنەك الىنعان
Z:=0 بولادى
Z:=Z+5 بولادى
Z:=Z+1، 4 بولمايدى، 1. 4ورنىنا 1، 4 الىنعان
Z:=Z بولادى،
¬Z:=y بولمايدى، سول جاقتاعى اتاۋدىڭ تاڭباسى بولماۋى ءتيىس
2 - مىسال: ورنالاسۋ ءتارتىبى تومەندەگىدەي:
a) K:=K+M؛
M:= 2*M
ءا) M:=2*M
K:=K+M بىرنەشە وپەراتور بەرىلگەن.
ك مەن م - ءنىڭ كەز كەلگەن باستاپقى ماندەرىندە ا) جانە ءا) پۋنكتەرىندە ك مەن م - ءنىڭ سوڭعى ماندەرى بىردەي بولا ما؟
جاۋابى: ك=2، م=4 دەگەن باستاپقى ءمان بەرسەك، وندا
ا) ورنالاسۋى بويىنشا K:=K+M=2+4=6؛ K=6، ال M:=2*M=2*4=8، M=8 بولدى.
ءا) ورنالاسۋى بويىنشا M:=2*M=2*4=8؛ K:=K+M=2+8=10؛ K=10، بولادى.
بۇل مىسالدان وپەراتورلاردىڭ ورنالاسۋ ءتارتىبى قالاۋىمىزشا وزگەرتە بەرۋگە بولمايتىندىعىن كورۋگە بولادى.
You Might Also Like
