- 20 قاز. 2022 00:00
- 202
ءجۋرناليستىڭ قىزمەتى قانشالىقتى ەركىن؟
جۋرناليستەر ەڭ الدىمەن - بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ارقىلى اقپاراتتى جيناۋ، وڭدەۋ ونى حالىققا تاراتۋ قىزمەتىن اتقارادى. قازىرگى الەم اقپاراتتىق تەحنولوگياداردىڭ جوعارى دەڭگەيدە دامىعان ۋاقىتى. وسىنداي ۋاقىتتا شىعارىلاتىن اقپاراتتىڭ شىن نەمەسە وتىرىگىنىڭ ارا-جىگىن اجىراتۋ جۋرناليستتەر ءۇشىن قيىنعا تۇسەتىنى ءسوزسىز. شىعارىلعان اقپارتتىڭ شىندىعى مەن ونىڭ دايەكتى بولۋى جۋرناليستەردىڭ موينىندا. جۋرناليست قانداي سالادا جۇمىس ىستەسە دە، ول قوعامدىق اقپاراتتىق سالانىڭ قىزمەتكەرى بولىپ سانالادى. ءبىراق حالىققا اقپارات تاراتۋدا ءجۋرناليستىڭ قىزمەتى قانشالىقتى ەركىن بولماق؟
بۇگىنگى تاڭدا جۋرناليستەردىڭ ءسوز بوستاندىعى باستى پروبلەمالاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ولاردى شەشۋ بۇگىنگى كۇننىڭ مىندەتى. «ەلىمىزدە ءسوز بوستاندىعى بار»،-دەپ جارياعا جار سالعانمەن، كوپ جاعدايدا بۇل سوزدەر مويىندالمايدى. نە دەگەنمەندە جۋرناليستەر ءوز ويلارىن اشىق تۇردە كورسەتىپ، جاريالاي المايدى. ولار ءاردايىم نەيترالدى پوزيسيانى ساقتاي وتىرىپ، تەك دالەلدەنگەن اقپاراتتى عانا ەل الدىنا شىعارا الادى. سەبەبى، جۋرناليست قاتە پىكىر نەمەسە اقپارات جاريالاسا، ول تەك ونىڭ قاتەلەسۋى عانا ەمەس، بارشا وقىپ وتىرعان حالىقتىڭ تەرىس پىكىر قالىپتاستىرۋىنا سەبەپ بولادى. سول ءۇشىن دە جۋرناليست ءوزىنىڭ ءار ايتاتىن اقپاراتىن دالەلدەپ، سەنىمدى بولعان جاعدايدا عانا ەل الدىنا شىعارا الادى. جۋرناليست ءوزىنىڭ ايتقان ءار ءسوزى ءۇشىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالايدى.
كەي جاعدايدا ساياسي بيلىكتىڭ «قولشوقپارىنا» اينالىپ جاتاتىن جۋرناليستەر بار. ولار حالىق اراسىندا تەرىس اقپارات تاراتىپ جىبەرۋى مۇمكىن. دەگەنمەن دە، ءوز ىستەرىنە ادال، حالىق ءۇشىن قىزمەت ەتەتىن جۋرناليستەرىمىز جەتەرلىك. ولار ءادىل شەشىم ىزدەپ، شىندىقتى ەلگە جەتكىزۋ ءۇشىن، كوپ جاعدايدا ءبىراز قيىنشىلىقتار كورىپ جاتادى. ءتىپتى ومىرلەرىنە ءقاۋىپ تونەتىن جاعدايلاردا از ەمەس.
ءسوز بوستاندىعى بويىنشا ەلدەر اراسىندا قازاقستان جىل ساناپ تومەندەپ كەلە جاتقانى دا وتىرىك ەمەس. سەبەبى، ەلدەگى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى تۋرالى زاڭعا ەنگىزىلگەن وزەرتۋلەر بەلسەندى حالىق پەن ازاماتتاردىڭ ءوز ويلارىن ءبىلدىرۋ مۇمكىندىكتەرىن شەكتەپ وتىر.
قورىتىندىلاي كەلە، جۋرناليستەر قىزمەتى ەركىن دەپ ايتا المايمىز. سەبەبى، كوپ جاعدايدا جۋرناليستەردە ءوز ويىن ەركىن بىلدىرۋگە مۇمكىندىك بولمايدى. ولار تەك دالەلدەنگەن اقپاراتتى تاراتۋشى رەتىندە قىزمەت اتقارادى. قازىرگى تاڭدا جۋرناليستەردىڭ ءسوز بوستاندىعى ماسەلەسى ۋلكەن پروبلەما رەتىندە قاراستىرىلىپ جاتىر جانە جاقىن ارادا ءوز شەشىمىن تابادى دەگەن سەنىمدەمىن. جۋرناليستيكانىڭ ەركىندىگى - ونىڭ باستى قۇندىلىعى بولىپ تابىلادى.
قاسىمحانوۆا گاۋحار جومارت قىزى