InfoHub Logo

ساباقتىڭ ماقساتى: جۇرناق پەن جالعاۋ
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا قوسىمشالاردىڭ قىزمەتى ءارتۇرلى بولاتىنىن بايقاتۋ. سول ارقىلى جۇرناق پەن جالعاۋ تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ساباقتا ۇلتتىق داستۇرلەردى، ويىن تۇرلەرىن پايدالانا وتىرىپ تاپقىرلىق، ىزدەنىمپازدىق قاسيەتتەرىن دامىتۋ، وي بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
ەپتىلىككە، جىلدام ويلاۋعا جانە ادەپتىلىككە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ۆاتمان، كەسپە ارىپتەر، قيما قاعازدار
ساباق ءتۇرى: قوناق كۇتۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرۋ
ادىستەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ
ءپانارالىق بايلانىس: ماتەماتيكا، مۋزىكا
ساباق بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
كەسپە ارىپتەردەن وقۋشىلارعا ادام قۇراستىرتۋ
- وتە جاقسى، بالالار، ەندى وسى ادامعا ات قويايىقشى.
- ارىپبەك.
- ولاي بولسا، وسى ارىپبەك بۇگىن بىزگە قوناققا كەلىپتى. ءبىز ونى قوناق ەتىپ كۇتۋ ارقىلى قازاق حالقىنىڭ قوناق كۇتۋ داستۇرىمەن تانىسامىز. قوناقجاي قازاق حالقى قوناقتى بىرنەشە تۇرگە بولگەن. سونىڭ ىشىندە الىستان ايتپاي كەلگەن قوناقتى «قۇدايى قوناق» دەيدى. ارىپبەك تە بىزگە قۇدايى قوناق.
1 - ءراسىم: كەلگەن قوناق ۇلكەن نە كىشى بولسىن سالەم بەرىپ، اماندىق - ساۋلىق سۇراۋ كەرەك:
- اسسالاۋماعالەيكۋم!
- سالەمەتسىز بە؟
- مال - جان امان با؟
ۇيگە بەرىلگەن 258 - جاتتىعۋدىڭ ورىندالىسىن تەكسەرۋ، بەكىتۋ:
- ءسوز نەدەن قۇرالادى؟ (ءسوز دىبىستاردان قۇرالادى)
- ول نەنى بىلدىرەدى؟ (بەلگىلى ءبىر ۇعىمدى، ماعىنانى بىلدىرەدى)
- ولاي بولسا، ارىپبەكتىڭ بويىنداعى ارىپتەردەن ءسوز قۇرايىقشى (الما، لاق، گۇل، سيىر، دوپ، ورمان).
- بۇلار قانداي سوزدەر؟ (ءتۇبىر سوزدەر)
- ءتۇبىر سوزدەر دەگەنىمىز قانداي سوزدەر؟

ءىى. جاڭا ساباق. ءسوز قۇرامى تۋرالى ەسكە ءتۇسىرۋ:

ءسوز قۇرامى
ءتۇبىر. قوسىمشا
قوسىمشا
جۇرناق -------------------------- جالعاۋ
بۇركىت+ءشى ----------------------- بۇركىت+پەن
جاڭا ءسوز جاسايدى -------------- ءسوز بەن ءسوزدى بايلانىستىرادى

داپتەرمەن جۇمىس: كوركەم جازۋ ءارپى (جىڭىشكەلىك بەلگىسى). كۇننىڭ جادى مەن تاقىرىپتى جازدىرتۋ.

2 - ءراسىم: قولعا سۋ قۇيۋ
لەگەن، قۇمان سۋرەتتەرىن كورسەتۋ.
اس الدىندا قولعا سۋدى شورىلداتپاي قۇيۋ، سۇلگىنى ادەپپەن ۇسىنۋ كوبىنەسە بالالارعا جۇكتەلەدى.
260 - جاتتىعۋ. 1. ءتۇبىر ءسوز بەن قوسىمشالى سوزدەردى سالىستىرىپ وقۋ. 2. ماعىنالارى ءار ءتۇرلى ەكەنىن اڭعارتۋ. 3. سوزدەرگە سۇراق قويعىزۋ. نە سەبەپتەن سۇراقتارى ءار ءتۇرلى؟
العاشقى ءۇش جۇپتى اۋىزشا تالداتۋ. سوڭعى ءۇش جۇپ جازباشا ورىنداتىلادى.
سۋ - سۋسىن (نە؟ نە؟)
اقىل - اقىلدى (نە؟ قانداي؟)
تازا - تازالىق (قانداي؟ نە؟)
3 - ءراسىم: كورپە سالۋ.
كەلگەن قوناققا كورسەتىلەتىن قۇرمەتتىڭ ءبىر ءتۇرى - كورپە سالۋ. وسىعان وراي «قۇراق قۇراۋ» ويىنىن ويناتۋ. بەرىلگەن ءتۇبىر سوزدەرگە قوسىمشالار جالعاۋ.
قوي، وقۋ
- شى – شى - عا
- دان - دان - دى - شى - لىق
- دى - عا

4 - ءراسىم: داستارحان جايۋ.
قازاق حالقى سوڭعى ءبىر ءۇزىم نانىن دا قوناققا دەپ ساقتاعان جومارت ەل.
- قانداي ۇلتتىق تاعامداردىڭ تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟ (باۋىرساق، قازى - قارتا، جال - جايا، قۇرت، بالقايماق، قىمىز)
- ۇيىرىلگەن قىشقىل سارى قىمىز نەدەن جاسالادى؟ (بيە سۇتىنەن)
- ەندەشە، بالالار، اجەلەرىمىزدىڭ جومارتتىعىن تانىتىپ ارىپبەكتىڭ الدىنا بارىمىزدى قويايىق.
261 - جاتتىعۋ اۋىزشا ورىنداتىلادى.
1. ءتۇبىر سوزدەردى، قوسىمشالى سوزدەردى سالىستىرىپ وقۋ.
2. ءتۇبىر ءسوز بەن قوسىمشالى ءسوز ماعىنالارىنىڭ وزگەرمەگەنىن اڭعارتۋ.
مەكتەپ - مەكتەبىڭ، اكە - اكەسى، داپتەر - داپتەرلەر، شانا - شانامەن، ءۇي - ۇيگە، قالا - قالادان

5 - ءراسىم: قوناق كادە
قوناقتىڭ كوڭىلىن كوتەرۋ ءۇشىن، «اۋىلدىڭ التى اۋىزىن» ايتىپ، ونەر كورسەتكەن. ولەڭ قۇراستىرۋ.
ءۇنتاسپادان جىبەرىلگەن كۇي اۋەنىنە بيلەتۋ.
«ءسوز ويلا» ويىنىن وينايىق. (262 - جاتتىعۋ) ارىپبەك ءسوزدى جاقسى كورەتىندىكتەن سوزدەردەن جاڭا ءسوز جاساۋ
1. بي، قوبىز، كوپ، ساۋىق. -------- – شى، - ءشى، - شىل، - ءشىل
2. ءىس، ورىن، تالاپ، كول. ---------- – دىق، - كەر، - شىك
3. قىس، اربا، ءتۇن، جاز. ----------- – گى، - لى،- قى، - عى
جۇرناق جالعانعان سوزدەردى قاتىستىرىپ ءۇش قاتارعا ءۇش سويلەم قۇراپ جازدىرۋ.
1. ءبيشى، قوبىزشى قىزدار بىزدە قوناقتا.
2. ماقسات ورىندىق ساتىپ اكەلدى.
3. قىسقى دەمالىستا اجەمنىڭ اۋلىنا باردىم.
4.

6 - ءراسىم: قوناقاسى
اجالەرىمىز قۇدايى قوناقتى قۇدايىڭداي سىيلاپ، قىستاي سۇرلەگەن ەتىن اسىپ، قازان كوتەرگەن. ءبىز دە وسى كادەگە بايلانىستى «كىم تاپقىر؟» ويىنىن وينايىق. ارىپبەك بىزگە مىناداي وقيعانى باياندايدى: «مەن ءبىر كۇنى ساياباقتا سەرۋەندەپ ءجۇرىپ اعاشتاردىڭ اراسىندا جاتقان وزگەشە ءبىر ساندىقتىڭ ۇستىنەن ءتۇستىم. ونىڭ سيقىرلى ساندىق ەكەنىن ءتۇسىندىم. ساندىقتى اشىپ قالعاندا مەن تاماشا ءبىر نارسە كوردىم...»
ەندى بالالار، ارىپبەك سيقىرلى ساندىقتان نە كورگەنىن تابايىق. ول ءۇشىن ءبىر وقۋششى شىعىپ ساندىقتاعى زاتتى سيپاتتاپ ايتادى. ال، قالعان وقۋشىلار سونى تابادى. مىسالى: كۇننىڭ جادىن بىلدىرەدى، ءارى ايدى،
ۇستازعا ول كەرەك نارسە ءاردايىم (كۇنتىزبە)

7 - ءراسىم: قوناقتان بۇيىمتاي سۇراۋ. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
قوناق كەتەردە ءۇي يەلەرى ودان بۇيىم قىزمەت، ياعني نە قالايتىنىن سۇرايدى. ارىپبەك قوناعىمىز بىزدەن وسى ساباقتا نە بىلگەنىمىزدى سۇرايدى. تەست تاپسىرمالارى:
ءتۇبىر ءسوز -------------- جۇرناق ------------ جالعاۋ
ا) ءبىزدىڭ -------------- ا) ونەرلى ----------- ا) ولەڭ
ءا) دالا ---------------- ءا) اكەمدى ---------- ءا) بالاسى
ب) ساقشى ------------- ب) دوس --------------- ب) تازالىق

باعالاۋ. ۇيگە تاپسىرما: 263 - جاتتىعۋ