جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ «ءانشى»
ساباق تاقىرىبى: جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ «ءانشى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ ءومىربايانىن، شىعارمالارىن وقىتا وتىرىپ، قايتالانباس سۋرەتكەر ەكەنىن تانىتۋ.
ءا) دامىتۋشىلىعى: لوگيكالىق ويلارىن، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىگى: ونەردى ءسۇيۋ، ونەرگە قۇشتارلىق ءتارىزدى ونەر ادامدارىنا دەگەن كوزقاراستى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، مۋزىكا.
كورنەكىلىگى: پورترەت، سلايد
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
1) سالەمدەسۋ،
2) وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ، كەزەكشىمەن سۇحبات.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسى
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆقا ارناپ حات جازۋ
ءىىى. جاڭا ماتەريال
حح عاسىرداعى قازاقتىڭ اسا كورنەكتى جازۋشىسى، قازاق ادەبيەتىنىڭ التىن قورىنا كوركەم شىعارمالار قوسقان سان قىرلى دارىندى اقىن 1889 جىلى پاۆلودار وبلىسىنىڭ باياناۋىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. بىرنەشە گازەتتەردە رەداكتورلىق قىزمەت اتقارعان. كوركەم پروزا شەبەرى. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ اڭگىمەلەر، كۇردەلى شىعارمالار جازعان اقىن. اكەسىنىڭ شىن اتى - ويماۋىت. ج. ايماۋىتوۆ ادەبي شىعارماشىلىعىن ولەڭ جازۋدان باستاسا دا، كەزىندە جيناق باستىرماعان. ونىڭ ولەڭدەرى كۇندەلىكتى باسپا ءسوز بەتىندە ساقتالعان.
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ كىم؟
اقىن
اعارتۋشى - ۇستاز
دراماتۋرگ
سىنشى
پۋبليسيست
اۋدارماشى
پەداگوگ
جازۋشى
«ەل قورعانى»، «مانساپقورلار»، «قاناپيا مەن ءشاربانۋ»، «شەرنياز» پەسالارى بار.
اۋدارماشى ەسەبىندە ايماۋىتوۆ قازاق ادەبيەتى مەن دۇنيەجۇزىلىك پروگرەسشىل ادەبيەتتىڭ، ورىس ادەبيەتىنىڭ بايلانىسىن ۇلعايتۋعا كوپ كۇش جۇمسادى. ن. ۆ. گوگولدىڭ «ريەۆيزورىن» (باقىلاۋشى)، ا. س. پۋشكيننىڭ «تاس مەيمان»، «ساراڭ سەرى» اتتى ەڭبەكتەرىن اۋدارعان.
اقىننىڭ كۇردەلى شىعارمالارى
«قارتقوجا» «اقبىلەك» «كۇنىكەيدىڭ جازىعى»
پروزاداعى ۇلكەن تابىسى - «اقبىلەك» رومانى.
«ءانشى» اڭگىمەسىن ءتۇسىندىرۋ جوسپارى:
انشىمەن العاش تانىستىق.
ءان قۇدىرەتى.
ناۋرىزداعى ساۋىق توي.
ارۋاقتى ءانشى.
ءامىرحاننىڭ ۇيىندە.
ءانشىنىڭ جۇدەۋ تۇرمىسى.
ءان سالۋ - ۇلكەن ونەر.
ءانشى دە جىلايدى ەكەن.( قىسقاشا مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ)
اڭگىمەدەگى ءامىرحاننىڭ ءپروتوتيپى – ايگىلى قازاق ءانشىسى امىرە قاشاۋبايەۆ. ول - پاريجدە وتكەن دۇنيەجۇزىلىك ەتنوگرافيالىق كونسەرتتە بۇكىل الەم جۇرتشىلىعىنا تانىلعان تارلانبوز ءانشى. سول پاريجدە ول يسانىڭ ءانى «جەلدىرمەنى» ورىنداعان. شەتەلدىكتەر ول ءاندى كۇيتاباققا جازىپ العان. كەيىننەن قازاقستاندىقتار پاريج مۇراجايىنان سول جازبانى الدىرتقان. «جەلدىرمە» ءانى تىڭداتىلادى.
ءىV. ساباقتى بەكىتۋ:
اڭگىمە تاقىرىبى نە؟ (انشىلىك ونەر)
شىعارمانىڭ نەگىزگى يدەياسى؟ (ونەردى جوعارى باعالاۋعا، انشىلىك شەبەرلىكتى تەرەڭ ۇعىنىپ قادىرلەي بىلۋگە ۇندەۋ.
شىعارمانىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىسى
وقيعانىڭ باستالۋى: انشىمەن العاش تانىستىق.
وقيعانىڭ بايلانىسى: ءان قۇدىرەتى.
وقيعانىڭ دامۋى: ناۋرىزداعى ساۋىق - توي.
وقيعانىڭ شيەلەنىسۋى: اقتاماق حيكاياسى.
وقيعانىڭ شارىقتاۋ شەگى: ءولىمدى جەڭگەن ونەر قۇدىرەتى.
وقيعانىڭ شەشىمى: ءانشى دە جىلايدى ەكەن.
ءانشى ءامىرقاننىڭ بەينەسى
مىنەزى سەزىمى
(كوپشىل، مەيىرىمدى) (ادال، پاك)
نەگىزگى ەرەكشەلىگى بىرلەستىگى
(ونەرگە قۇشتار، تاۋەكەلشىل) (حالىق، دوستار، ونەر)
جازباشا جۇمىس.
انگە سيپاتتاما.
ماڭىزدىلىعى.
قازاق حالقىنىڭ انگە قۇشتارلىق قاسيەتى.
ادامعا اسەرى.
V. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
1) وقۋشىلاردى باعالاۋ.
2) ۇيگە تاپسىرما: «ءان - ءومىر ايناسى» شىعارما جۇمىسى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىگى: جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ ءومىربايانىن، شىعارمالارىن وقىتا وتىرىپ، قايتالانباس سۋرەتكەر ەكەنىن تانىتۋ.
ءا) دامىتۋشىلىعى: لوگيكالىق ويلارىن، ءتىل مادەنيەتىن دامىتۋ.
ب) تاربيەلىگى: ونەردى ءسۇيۋ، ونەرگە قۇشتارلىق ءتارىزدى ونەر ادامدارىنا دەگەن كوزقاراستى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، مۋزىكا.
كورنەكىلىگى: پورترەت، سلايد
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
1) سالەمدەسۋ،
2) وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ، كەزەكشىمەن سۇحبات.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسى
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆقا ارناپ حات جازۋ
ءىىى. جاڭا ماتەريال
حح عاسىرداعى قازاقتىڭ اسا كورنەكتى جازۋشىسى، قازاق ادەبيەتىنىڭ التىن قورىنا كوركەم شىعارمالار قوسقان سان قىرلى دارىندى اقىن 1889 جىلى پاۆلودار وبلىسىنىڭ باياناۋىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. بىرنەشە گازەتتەردە رەداكتورلىق قىزمەت اتقارعان. كوركەم پروزا شەبەرى. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ اڭگىمەلەر، كۇردەلى شىعارمالار جازعان اقىن. اكەسىنىڭ شىن اتى - ويماۋىت. ج. ايماۋىتوۆ ادەبي شىعارماشىلىعىن ولەڭ جازۋدان باستاسا دا، كەزىندە جيناق باستىرماعان. ونىڭ ولەڭدەرى كۇندەلىكتى باسپا ءسوز بەتىندە ساقتالعان.
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ كىم؟
اقىن
اعارتۋشى - ۇستاز
دراماتۋرگ
سىنشى
پۋبليسيست
اۋدارماشى
پەداگوگ
جازۋشى
«ەل قورعانى»، «مانساپقورلار»، «قاناپيا مەن ءشاربانۋ»، «شەرنياز» پەسالارى بار.
اۋدارماشى ەسەبىندە ايماۋىتوۆ قازاق ادەبيەتى مەن دۇنيەجۇزىلىك پروگرەسشىل ادەبيەتتىڭ، ورىس ادەبيەتىنىڭ بايلانىسىن ۇلعايتۋعا كوپ كۇش جۇمسادى. ن. ۆ. گوگولدىڭ «ريەۆيزورىن» (باقىلاۋشى)، ا. س. پۋشكيننىڭ «تاس مەيمان»، «ساراڭ سەرى» اتتى ەڭبەكتەرىن اۋدارعان.
اقىننىڭ كۇردەلى شىعارمالارى
«قارتقوجا» «اقبىلەك» «كۇنىكەيدىڭ جازىعى»
پروزاداعى ۇلكەن تابىسى - «اقبىلەك» رومانى.
«ءانشى» اڭگىمەسىن ءتۇسىندىرۋ جوسپارى:
انشىمەن العاش تانىستىق.
ءان قۇدىرەتى.
ناۋرىزداعى ساۋىق توي.
ارۋاقتى ءانشى.
ءامىرحاننىڭ ۇيىندە.
ءانشىنىڭ جۇدەۋ تۇرمىسى.
ءان سالۋ - ۇلكەن ونەر.
ءانشى دە جىلايدى ەكەن.( قىسقاشا مازمۇنىن ءتۇسىندىرۋ)
اڭگىمەدەگى ءامىرحاننىڭ ءپروتوتيپى – ايگىلى قازاق ءانشىسى امىرە قاشاۋبايەۆ. ول - پاريجدە وتكەن دۇنيەجۇزىلىك ەتنوگرافيالىق كونسەرتتە بۇكىل الەم جۇرتشىلىعىنا تانىلعان تارلانبوز ءانشى. سول پاريجدە ول يسانىڭ ءانى «جەلدىرمەنى» ورىنداعان. شەتەلدىكتەر ول ءاندى كۇيتاباققا جازىپ العان. كەيىننەن قازاقستاندىقتار پاريج مۇراجايىنان سول جازبانى الدىرتقان. «جەلدىرمە» ءانى تىڭداتىلادى.
ءىV. ساباقتى بەكىتۋ:
اڭگىمە تاقىرىبى نە؟ (انشىلىك ونەر)
شىعارمانىڭ نەگىزگى يدەياسى؟ (ونەردى جوعارى باعالاۋعا، انشىلىك شەبەرلىكتى تەرەڭ ۇعىنىپ قادىرلەي بىلۋگە ۇندەۋ.
شىعارمانىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىسى
وقيعانىڭ باستالۋى: انشىمەن العاش تانىستىق.
وقيعانىڭ بايلانىسى: ءان قۇدىرەتى.
وقيعانىڭ دامۋى: ناۋرىزداعى ساۋىق - توي.
وقيعانىڭ شيەلەنىسۋى: اقتاماق حيكاياسى.
وقيعانىڭ شارىقتاۋ شەگى: ءولىمدى جەڭگەن ونەر قۇدىرەتى.
وقيعانىڭ شەشىمى: ءانشى دە جىلايدى ەكەن.
ءانشى ءامىرقاننىڭ بەينەسى
مىنەزى سەزىمى
(كوپشىل، مەيىرىمدى) (ادال، پاك)
نەگىزگى ەرەكشەلىگى بىرلەستىگى
(ونەرگە قۇشتار، تاۋەكەلشىل) (حالىق، دوستار، ونەر)
جازباشا جۇمىس.
انگە سيپاتتاما.
ماڭىزدىلىعى.
قازاق حالقىنىڭ انگە قۇشتارلىق قاسيەتى.
ادامعا اسەرى.
V. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
1) وقۋشىلاردى باعالاۋ.
2) ۇيگە تاپسىرما: «ءان - ءومىر ايناسى» شىعارما جۇمىسى.
You Might Also Like
