InfoHub Logo

مەنىڭ بەيشارا گۇلدەرىم مۇلدە سولىپ قالىپتى، – دەدى يدا. – كەشە كەشكىلىك سونشالىق ادەمى ەدى، ەندى، مىنە، قىلجيىپ جاتىر. نەگە بۇلاي؟ – ول ديۆاندا وتىرعان ستۋدەنتتەن وسىلاي دەپ سۇرادى.

قىز ستۋدەنتتى وتە جاقسى كورەتىن. ويتكەنى ول تاڭعاجايىپ اڭگىمەلەردى مايىن تامىزىپ ايتا بەرەتىن جانە اعاشتان جونىپ، ىشىندە كىپ-كىشكەنتاي ءبيشىنىڭ بەينەسى بار جۇرەكشە، گۇل، ەسىك-تەرەزەسى اشىلىپ-جابىلاتىن كەرەمەت سارايلار سەكىلدى ويىنشىقتار جاسايتىن. ستۋدەنت وتە ءبىر كوڭىلدى جان ەدى.

— بۇلارعا نە بولعان؟ – دەپ قايتالاپ سۇرادى دا، قىز سولىپ قالعان ءبىر شوق گۇلدى كورسەتتى.

— نە بولعانىن بىلەسىڭ بە؟ – دەدى ستۋدەنت. – گۇلدەر تۇندە بي كەشىنە بارعان، شارشاپ قىلجيىپ جاتقانى دا سوندىقتان.

— گۇلدەر بيلەمەيدى عوي! – دەدى كىشكەنتاي يدا.

— بيلەيدى! – دەدى ستۋدەنت سەنىمدى ۇنمەن. – ءتۇن جارىمدا قاراڭعى ءتۇسىپ، ءبارىمىز ۇيقىعا كەتكەندە، ولاردىڭ بىر-بىرىمەن قالاي بيلەگەنىن كورسەڭ، سونشالىق عاجاپ!

— ولاردىڭ بيىنە كىشكەنە بالالاردىڭ بارۋىنا بولا ما؟

— نەگە بولماسىن، – دەدى ستۋدەنت، – كىشكەنتاي مەرۋەرت گۇلدەر مەن داستۇرگۇلدەر دە بيلەيدى عوي.

— ەڭ ادەمى گۇلدەر قاي جەردە بيلەيدى، ا؟ – دەپ سۇرادى يدا.

— سەن قالانىڭ سىرتىندا، عاجايىپ گۇلدەر وسەتىن باعى بار، جاز كەزىندە پاتشا كەلەتىن الگى ۇلكەن ساراي تۇرعان جەردە بولماپ پا ەدىڭ؟ قولىڭداعى ناندى كورىپ، سوعان ءجۇزىپ كەلگەن اققۋلاردى ۇمىتىپ قالدىڭ با؟ مىنە، ءدال سول جەردە ناعىز بي كەشتەرى ءوتىپ تۇرادى!

— مەن كەشە ماماممەن بىرگە سول جەرگە باردىم، – دەدى كىشكەنە يدا. – ءبىراق اعاشتاردا بىردە-بىر جاپىراق قالماپتى، باقتا دا جالعىز تال گۇل جوق. ولار قايدا كەتتى ەكەن؟ جازدا سونشالىق كوپ ەدى!..

— ولاردىڭ بارلىعى دا سارايدا! – دەدى ستۋدەنت. – پاتشا مەن ونىڭ قىزمەتشىلەرى قالاعا كوشىپ كەلىسىمەن بارلىق گۇل اتاۋلى باقتان سارايعا قاشىپ بارادى. سول جەردە ولاردىڭ ساۋىق-سايرانى باستالادى. بارىپ كورسەڭ عوي، شىركىن! ەڭ ادەمى ەكى راۋشان گۇل تاققا وتىرادى، بۇلار پاتشا مەن ونىڭ زايىبى. قىپ-قىزىل قوراز ايدارلى ءتاج گۇلدەر ولاردىڭ ەكى جاعىنا تۇرىپ الىپ، ءيىلىپ، ءتاجىم ەتەدى. بۇلار نوكەرلەر. سونان سوڭ تولىپ جاتقان ادەمى گۇلدەر كەلەدى دە، بي كەشى باستالادى. تەڭىزشىلەر بەينەسىندەگى كىپ-كىشكەنتاي ءسۇمبىل يەك، جىلان قيىق بيكەشتەر ەسەپتى كوگىلدىر ءتۇستى شەگىر گۇلدەرمەن بيلەيدى، ال قىزعالداقتار مەن ۇپ-ۇلكەن سارى لالالار – كارى كەمپىرلەر سەكىلدى ءبيدى سىرتتاي قىزىقتاپ، ءتارتىپتى باقىلاپ تۇرادى.

— پاتشا سارايىندا بيلەگەنى ءۇشىن گۇلدەرگە ەشكىم ۇرىسپاي ما؟ – دەپ سۇرادى، كىشكەنتاي يدا.

— بۇل تۋرالى ەشكىم دە بىلمەيدى عوي!– دەدى ستۋدەنت.

راس، كەي كەزدە ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا قولىندا ءبىر توپ كىلت بار كۇزەتشى شال كەلىپ كەتەدى. كىلتتىڭ سىلدىرىن ەستىگەن ساتتە گۇل اتاۋلى تەرەزەگە تۇتىلعان ۇزىن پەردەنىڭ تاساسىنا جاسىرىنىپ قالادى دا، كىشكەنتاي ساڭىلاۋدان ۇرلانا قاراپ تۇرادى. «مىنا جەردەن گۇلدىڭ ءيىسى اڭقىپ تۇر عوي»، – دەپ مىڭگىرلەيدى شال. ءبىراق ەشتەڭە كورمەيدى.

— مىنە، قىزىق! – دەدى كىشكەنتاي يدا قول شاپالاقتاپ. – ولاردى مەن دە كورە المايمىن با سوندا؟

— كورە الاسىڭ، –دەدى ستۋدەنت. – ەندىگى بارعانىڭدا تەرەزەگە قاراساڭ جەتىپ جاتىر. مەن بۇگىن ول جەردەن ۇپ-ۇلكەن سارى لالاگۇلدى كوردىم. ول ءوزىن سارايدا تۇراتىن بيكەشتەي سەزىنىپ، ديۆاننىڭ ۇستىندە كەربەز كەرىلىپ جاتتى.

— بوتانيكالىق باقتاعى گۇلدەر ول جەرگە بارا الا ما؟ ەكى ارا تىم الىس قوي!

— قورىقپاي-اق قوي، – دەدى ستۋدەنت. – كەرەك بولسا ولار ۇشا دا الادى. سەن وتە ادەمى قىزىل، سارى گۇلدەرگە ۇقسايتىن اق كوبەلەكتى كورىپ پە ەدىڭ؟ ولار دا ءبىر كەزدە گۇل بولعان. ءوز ساباقتارىنان ءۇزىلىپ، بيىككە ىرشىپ، قانات سەكىلدى قاۋىزدارىن قاعىپ-قاعىپ قالىپ ۇشا جونەلگەن. ولار وتە ادەپتى بولعاندىقتان وسىنداي باقىتقا يە بولعان. ارينە، ولار تۇندە عانا ۇشپايدى. ال باسقالارى كۇندىز دە ساباقتارىنا جابىسىپ، قيمىلسىز وتىرادى. ولار بولسا ۇشىپ جۇرەدى. ۇشا-ۇشا قاۋىزدارى دا اقىرى ناعىز قاناتقا اينالادى. سەنىڭ ءوزىڭ ولارعا تالاي رەت قىزىعا قاراعان دا شىعارسىڭ. ايتپاقشى، بوتانيكالىق باقتاعى گۇلدەردىڭ پاتشا سارايىندا بولماۋى دا مۇمكىن. بالكىم، ولار ءار كۇن سايىن الگى سارايدا ساۋىق-سايران وتەتىنىن بىلمەيتىن دە شىعار. مەن ساعان كەيىننەن پروفەسسوردىڭ ءوزى تاڭ قالاتىن اڭگىمە ايتايىن. سەن ونى بىلەسىڭ، بىزبەن كورشى تۇرادى عوي. سونىمەن ونىڭ باعىنا بارعاندا كەز كەلگەن گۇلدىڭ بىرەۋىنە پاتشا سارايىنداعى بي كەشى تۋرالى ايت. ول باسقا گۇلدەرگە جەتكىزەدى دە، بارلىعى قاشىپ كەتەدى. باققا كەلگەن پروفەسسور وندا بىردە-بىر گۇلدىڭ قالماعانىن كورىپ، نە بولعانىن تۇسىنە الماي اڭ-تاڭ قالادى.

— ول باسقالارىنا قالاي ايتادى؟ گۇلدىڭ ءتىلى جوق قوي.

— ارينە، جوق، – دەپ كەلىستى ستۋدەنت. – دەگەنمەن ولار بىر-بىرىمەن ىمداسىپ يشارا ارقىلى تۇسىنىسەدى. ءسال عانا سامال سوقسا ولاردىڭ تەڭسەلىپ، جاپ-جاسىل جاپىراقتارىنىڭ قالاي جەلپىلدەيتىنىن تالاي رەت كورمەپ پە ەدىڭ. وسىنىڭ ءوزى قانداي تاماشا! بىر-بىرىمەن سويلەسىپ جاتقان سەكىلدى.

— ال پروفەسسور ولاردىڭ ىمداسۋىن تۇسىنە مە؟ – دەپ سۇرادى كىشكەنتاي يدا.

— ارينە! تاڭەرتەڭ باققا كەلگەن ول ۇلكەن قالاقايدىڭ تەڭسەلە قوزعالىپ، كوزدىڭ جاۋىن الارداي قىپ-قىزىل قالامپىرعا يشارات جاساپ تۇرعانىن كورەدى. قالاقايدىڭ: «سەن سونشالىق سۇيكىمدىسىڭ، مەن سەنى سۇيەمىن»، –دەپ تۇرعانىن تۇسىنگەن پروفەسسور ونى سالىپ قالادى. قالاقايدىڭ قىلقاندارىنىڭ قالاي ەكەنىن بىلەسىڭ عوي، ول پروفەسسوردىڭ قولىن شاعىپ الادى. وسىدان كەيىن ول الگىگە ءتيىسۋدى قويعان.

— مىنە، قىزىق! – دەپ يدا كۇلىپ جىبەردى.

— قايداعىنى ايتىپ، بالانىڭ باسىن قاتىرۋعا بولا ما؟ – دەدى وسى ۇيگە قوناققا كەلىپ، ديۆاندا ماناۋراپ وتىرعان كەڭەسشى.

ول ستۋدەنتتى جاقتىرمايتىن، ۇنەمى كۇڭكىلدەپ، سوگىپ وتىراتىن. اسىرەسە ونىڭ اعاشتان جونىپ جاساعان قولىنا جۇرەك ۇستاپ، دارعا اسۋلى تۇرعان ادام (جۇرەك ۇرلاعانى ءۇشىن دارعا اسىلعان) نەمەسە مۇرنىنا كۇيەۋىن مىنگىزىپ، تاياقتا وتىرعان مىستان كەمپىردىڭ ءمۇسىنى سەكىلدى كوز تارتارلىق ويىنشىقتارىن كورگەندە كەڭەسشى قاراپ وتىرىپ بۇلىنەتىن.

— قايداعىنى ايتىپ، بالانىڭ باسىن قاتىرۋعا بولا ما؟ بۇنىڭ ءبارى بوس دالباسا! –دەيتىن ول ءارقاشان.

ءبىراق ستۋدەنتتىڭ اڭگىمەسى يدانىڭ كوكەيىنە مىقتاپ ورنىقتى، ول كۇنى بويى گۇلدەر تۋرالى عانا ويلاۋمەن بولدى.

«گۇلدەر بيدەن شارشاعان سوڭ قالجىراپ قالعان ەكەن عوي».

يدا ويىنشىقتارى جاتقان كىشكەنە ستولعا كەلدى. ستولدىڭ تارتپاسىندا ءار ءتۇرلى ويىنشىقتار وتە مول ەدى. سوفي ەسىمدى قۋىرشاق ءوز توسەگىندە ۇيىقتاپ جاتقان، يدا وعان:

— توسەكتەن تۇرىپ، بۇگىنشە جاشىككە تۇنەپ شىعۋىڭا تۋرا كەلەر، سوفي. بەيشارا گۇلدەر سىرقاتتانىپ قالىپتى، ولاردى سەنىڭ توسەگىڭە جاتقىزساق، بالكىم، جازىلىپ كوتەر، –دەدى.

ءسويتىپ قۋىرشاعىن توسەكتەن جۇلىپ الدى. سوفي ءوز توسەگىن وزىنە بيلەتپەگەنى ءۇشىن يداعا جاقتىرماي ءبىر قارادى دا ۇندەمەدى.

يدا گۇلدەردى توسەككە جاتقىزىپ، ءۇستىن كورپەمەن دۇرىستاپ جاپتى دا: «قوزعالماي جاتساڭدار شاي بەرەمىن، تاڭەرتەڭ سەندەر مۇلدە جازىلىپ كەتەسىڭدەر»، – دەپ ۋادە ءوتتى. سونان سوڭ كۇن تۇسپەسىن دەپ شىمىلدىقتى جاپتى.

ستۋدەنتتىڭ اڭگىمەسى ەسىنەن شىقپاي قويدى، توسەگىنە جاتقان سوڭ دا تەرەزەنى تۇگەل الىپ جاتقان پەردەنىڭ تاساسىنا جاسىرىنعان قىزعالداق، ءسۇمبىل سەكىلدى ماماسىنىڭ سۇيكىمدى گۇلدەرىنە قاراماۋعا شىدامى جەتپەدى. سۇيكىمدى گۇلدەرگە قاراپ جاتىپ: «مەن ءبارىن بىلەمىن، تۇندە سەندەردە بي كەشى بولادى»، – دەپ كۇبىرلەدى.

گۇلدەر ەشتەڭە بىلمەيتىندەي قيمىل-قىبىرسىز تۇرا بەردى، ءتىپتى بىردە-بىرەۋى سىبدىر ەتكەن جوق. ءبىراق كىشكەنتاي يدا ولاردىڭ بي كەشىنە باراتىندىعىنا ەش كۇماندانعان جوق.

توسەككە جاتقانمەن يدا ۇيىقتاي الماي ۇزاق ۋاقىت گۇلدەردىڭ قالاي بيلەيتىنىن كوز الدىنا ەلەستەتۋمەن بولدى. «مەنىڭ گۇلدەرىم شىنىمەن-اق پاتشا سارايىنداعى بي كەشىنە باردى ما ەكەن؟» – دەپ ويلادى. وسى ءبىر ءتاتتى ويعا بەرىلىپ جاتىپ ۇيىقتاپ كەتتى.

ءتۇن ورتاسىندا كىشكەنتاي يدا كەنەتتەن ويانىپ كەتتى. تۇسىندە ول ءار ءتۇرلى گۇلدەردى جانە مۇنىڭ باسىن تۇككە تۇرعىسىز بىردەمەلەرمەن قاتىرعان ستۋدەنتتى سوگىپ جاتقان كەڭەسشىنى كوردى. يدا جاتقان بولمەدەگى ستولدا شىراعدان جانىپ تۇرعان، اكەسى مەن شەشەسى ۇيىقتاپ جاتىر ەكەن.

— مەنىڭ گۇلدەرىم قالاي ۇيىقتاپ جاتىر ەكەن، بىلەيىنشى، – دەپ ويلاعان يدا جاستىقتان باسىن كوتەرىپ جارتىلاي اشىق تۇرعان ەسىككە قارادى. وسى ءسات ويىنشىقتارى مەن گۇلدەرى قالعان بولمەدە الدەكىم جايلاپ قانا فورتەپيانو ويناپ جاتقان سەكىلدەندى، مۇنداي اۋەندى ول ەشقاشان ەستىمەپ ەدى.

راسىندا دا، گۇلدەر بيلەپ جاتىر! – دەپ كۇبىرلەدى يدا. – شىركىن-اي، ءوز كوزىممەن كورەر مە ەدىم!

ءبىراق اكەسى مەن شەشەسىن وياتىپ الارمىن – دەپ قاۋىپتەنىپ، ورنىنان تۇرۋعا باتىلى جەتپەدى.

— گۇلدەر وسى بولمەگە كىرسەشى،– دەپ تىلەدى ول.

ءبىراق گۇلدەر ونىڭ بولمەسىنە كىرمەدى. جاڭاعى اسەم اۋەن باياۋ عانا قالىقتاپ تۇر. سونشالىق سۇيكىمدى، عاجاپ اۋەن! يدا شىداي الماي جايلاپ توسەكتەن ءتۇستى دە، اياعىنىڭ ۇشىمەن باسىپ بارىپ، جارتىلاي اشىق ەسىكتەن ەكىنشى بولمەگە كوز سالدى. عاجايىپتى كورىپ، اڭتارىلىپ تۇرىپ قالدى.

ول بولمەدە شىراعدان جانىپ تۇرماعانمەن كۇندىزگىدەي جاپ-جارىق ەدى. ەندى تەرەزەدەن اي ساۋلەسى تۇسكەن جەرگە قىزعالداق پەن ءسۇمبىل گۇل ەكى قاتارعا ساپ تۇزەپ تۇرا قالىپتى. تەرەزەنىڭ الدىندا توپىراق تولتىرىلعان تۇبەكتەن باسقا ەشتەڭە قالماعان، گۇل اتاۋلىنىڭ ءبارى جەرگە ءتۇسىپ كەتىپتى. ءار ءتۇرلى گۇلدەر اسا ءبىر جاراستىقپەن بيلەپ ءجۇر، ولار بىردە دوڭگەلەنىپ، ەندى بىردە بەينە ءبىر قول ۇستاسقانداي جاسىل جاپىراقتارى بىر-بىرىنە جابىسىپ، شىر اينالادى. فورتەپيانودا ۇپ-ۇلكەن سارى لالاگۇل ويناپ وتىر. مۇنى يدا جازدىگۇنى كورگەن دە شىعار، بالكىم. ستۋدەنتتىڭ ءبىر رەتتە «اح، ول لينا بيكەشكە قانداي ۇقسايدى» دەگەنى ءالى ەسىندە. سوندا بارلىعى دا ستۋدەنتتى مازاقتاپ كۇلگەن. ال ءدال ءقازىر لالاگۇل شىنىندا دا ليناعا ۇقسايتىن تارىزدەندى. ونىڭ رويالدا ويماۋى ليناعا قاتتى ۇقسايدى ەكەن، ول دا سوپاقشا كەلگەن بەتىن بىرەسە وڭعا، بىرەسە سولعا بۇرىپ، اۋەننىڭ ىرعاعىنا ساي باسىن شۇلعىپ وتىراتىن. يدانى ەشقايسىسى بايقاي قويمايدى.

كەنەت ۇلكەن كوگىلدىر جىلان قياق ويىنشىقتار جاتقان ستولدىڭ ورتاسىنا ىرشىپ شىقتى دا، اۋرۋ گۇلدەر جاتقان قۋىرشاقتىڭ توسەگىنە جاقىنداپ كەلىپ، كورپەنى اشىپ جىبەردى. ءبىزدىڭ دە بيلەگىمىز كەلەدى دەگەندەي باس شۇلعىسىپ، ورىندارىنان تۇرىپ كەتتى. استىڭعى ەرنى وپىرىلىپ تۇسكەن كارى كۋريلكا ادەمى گۇلدەردىڭ الدىنا كەلىپ، باس يگەنى سول ەدى، ولار ستولدان ىرعىپ-ىرعىپ ءتۇسىپ، باسقالارعا قوسىلىپ، كوڭىلدى سايرانعا ارالاسىپ كەتتى. ولاردىڭ بىردە-بىرەۋى اۋرۋ گۇلگە ۇقسامايتىن ەدى.

كەنەت الدەنە سارت ەتتى دە، الدەكىم ەدەنگە قۇلاپ تۇسكەندەي بولدى. يدا جالت قارادى، بۇل قىزىل تال ەكەن. ءوزىنىڭ گۇلدەرگە بوتەن ەمەستىگىن تانىتقىسى كەلگەندەي ول دا ستولدان ىرشىپ ءتۇسىپتى. قاعاز گۇلدەرمەن اشەكەيلەنگەن قىزىل تال دا كوزدىڭ جاۋىن الارداي ەدى. ونىڭ يىعىنا كەڭەسشىنىكىنە ۇقساس كەڭ جيەكتى قالپاق كيگەن بالاۋىزدان جاسالعان قۋىرشاق وتىرىپ الىپتى. قىزىل تال ءۇش بىردەي اعاش اياقتارىمەن ەدەندى دۇڭكىلدەتە تەپكىلەپ، گۇلدەردىڭ اراسىندا ەرەكشەلەنىپ، مازۋركا ءبيىن بيلەي باستادى. ال باسقا گۇلدەر تىم جەڭىل بولعاندىقتان بۇل ءبيدى بيلەي المايتىن-دى.

كەنەت قىزىل تالدىڭ يىعىندا وتىرعان بالاۋىز قۋىرشاق بويىن تۇزەپ، قاعاز گۇلدەردى شىر اينالدىرىپ، قاتقىل داۋىسپەن:

— قايداعىنى ايتىپ، بالانىڭ باسىن قاتىرۋعا بولا ما؟ مۇنىڭ ءبارى بوس دالباسا! – دەپ ايقاي سالدى.

كەڭ جيەكتى قالپاق كيگەن، ءوڭى سۇپ-سۇر ءارى ادۋىن قۋىرشاق كەڭەسشىدەن اينىماي قالىپتى. وسى كەزدە قاعاز گۇلدەر ونىڭ شىلميگەن تىرسەگىنەن سالىپ-سالىپ جىبەردى. بالاۋىز قۋىرشاق بۇرىنعى قالپىنا ءتۇسىپ، ءبۇرىسىپ وتىردى دا قالدى. مۇنىڭ كۇلكىلى بولعانى سونشالىق، يدا ءوزىن-وزى تەجەي المادى.

بىردە ەڭسەسىن كوتەرىپ، شىرەنىپ، ەندى بىردە جيەگىنەن قالپاق كيگەن بالاۋىز قۋىرشاق قالپىنا تۇسكەن كەڭەسشىنىڭ قىزىل تالمەن بىرگە بيلەمەسكە امالى قالمادى. اقىرى، بارلىعىنىڭ، اسىرەسە قۋىرشاق توسەگىنەن تۇرعان گۇلدەردىڭ ءوتىنىشى بويىنشا قىزىل تال بي الاڭىنان كەتىپ، بالاۋىز قۋىرشاقتىڭ جانى جاي تاپتى. كەنەت سوفي جانە باسقا ويىنشىقتار جاتقان جاشىك دۇڭكىلدەي باستادى. كۋريلكا ستول جيەگىمەن جۇگىرىپ بارىپ، ەتپەتتەپ جاتا قالدى دا، ستولدىڭ تارتپاسىن اشتى. سوفي ورنىنان تۇرىپ، جان-جاعىنا تاڭىرقاي قارادى.

— سەندەر بي كەشىن وتكىزىپ جاتىر ەكەنسىڭدەر عوي، – دەدى ول. – ماعان نەگە ايتپايسىڭدار؟

— مەنىمەن بيلەگىڭ كەلە مە؟ – دەپ سۇرادى كۋريلكا.

— مەنىمەن بيلەيتىن كىسىنىڭ سۇرىن قارا! – دەدى دە سوفي تەرىس اينالدى. سونان سوڭ جاشىككە وتىرىپ، گۇلدەردىڭ ءوزىن بيگە شاقىرۋىن كۇتتى. ءبىراق ونىمەن بيلەۋ بىردە-بىرەۋىنىڭ قاپەرىنە كىرىپ شىقپايتىن ءتارىزدى. ول قاتتى جوتەلدى، سوندا دا ەشكىم نازار اۋدارمادى. كۋريلكا جالعىز ءوزى اپ-ادەمى بيلەپ ءجۇردى.

بىردە-بىر گۇلدىڭ وزىنە كوز سالماعانىنا ىزالانعان سوفي جەرگە قۇلاپ ءتۇستى، سول-اق ەكەن، بارلىعى جۇگىرىپ كەلىپ: «ءبىر جەرىڭدى جاراقاتتاپ العان جوقپىسىڭ»، – دەپ سۇراي باستادى. بارلىعى بىردەي، اسىرەسە ونىڭ توسەگىنە جاتىپ تۇرعان گۇلدەر سوفيمەن سونشالىق جىلى سويلەستى. سوفيدىڭ ەش جەرى جاراقاتتانباعان ەدى. كىشكەنە يدانىڭ گۇلدەرى سونشالىق تاماشا توسەگىن بەرگەنى ءۇشىن العىس جاۋدىرىپ، ونى ورتاعا الىپ شىعىپ، بيگە تارتتى، ال باسقالارى قول ۇستاسىپ، ولاردى قورشاپ، اينالا باستادى. قاتتى كوڭىلدەنگەن سوفي گۇلدەرگە قاراپ، «توسەگىن ولارعا بەرەتىندىگىن، ءوزى جاشىكتىڭ ىشىندە ۇيىقتايتىندىعىن» ايتتى.

— راقمەت! – دەستى گۇلدەر. – ءبىراق ءبىز ۇزاق ءومىر سۇرە المايمىز. تاڭ اتىسىمەن ءبىز ءبىرجولا ولەمىز! كىشكەنتاي يداعا ءتۇسىندىرىپ ايت، ول ءبىزدى باقتىڭ ءانشى قۇس كومىلگەن جەرىنە ساقتاسىن؛ جاز كەلىسىمەن قايتادان ءوسىپ شىعامىز، ءارى بۇدان دا ادەمى بولامىز.

— جوق، سەندەر ولۋگە ءتيىستى ەمەسسىڭدەر! – دەدى دە سوفي گۇلدەردى قۇشاقتاپ ءسۇيدى. وسى كەزدە ەسىك اشىلىپ، ىشكە ءبىر توپ گۇل كىردى. يدا بۇلاردىڭ قايدان كەلگەنىن بىلە المادى. بالكىم، پاتشا سارايىنان كەلگەن شىعار دەپ ويلادى. ەڭ الدىندا باستارىنا التىن ءتاج كيگەن ەكى راۋشان گ ۇلى كەلەدى. بۇلاردىڭ پاتشا مەن ونىڭ زايىبى ەكەنىن قىز بىردەن ءتۇسىندى. ول ەكەۋىنىڭ سوڭىندا جان-جاعىنا باس شۇلعىپ، كوزدىڭ جاۋىن الارداي ادەمى قالامپىر مەن مەرۋەرت گۇلدەر كەلە جاتىر. مۋزىكانتتار ءىرى كەلگەن... ...كوكنار مەن سارعالداقتار بۇرشاق قاۋىزىن ۇرلەي-ۇرلەي جارىلارداي ابدەن ءىسىنىپ كەتكەن ءتارىزدى، ال كىپ-كىشكەنتاي كوكشىل قوڭىراۋگۇلدەر مەن اپپاق جاۋقازىندار بەينە ءبىر قوڭىراۋ تاعىپ العانداي سىلدىرلاعان ءۇن شىعارادى. ولاردىڭ سوڭىن الا توپ-توپ بولىپ ءار ءتۇرلى گۇلدەر كوگىلدىر شەگىرگۇل، قىزعىلت سارى داستۇرگۇل جانە باسقالارى قىزۋ بيلەپ كىرىپ كەلەدى. گۇل اتاۋلىنىڭ بىر-بىرىمەن ءسۇيىسىپ، ءجۇرىپ بيلەگەنى سونشالىق عاجايىپ ءبىر سۋرەت ەدى.

اقىرى بارلىعى بىر-بىرىنە ءتاتتى ۇيقى تىلەپ، تاراپ كەتتى. كىشكەنە يدا توسەگىنە كەلىپ جاتتى. ءتۇنى بويى ول ءتۇس كوردى. تۇسىندە وسىلاردىڭ بارلىعىن قايتالاپ كورىپ شىقتى.

تاڭەرتەڭ ورنىنان تۇرا سالىپ، گۇلدەرىن كورۋ ءۇشىن ستولعا كەلدى.

كورپەنى اشىپ جىبەردى، گۇلدەرى ورنىندا جاتىر ەكەن، ءبىراق مۇلدە سولىپ قالىپتى. سوفي دا جاشىكتىڭ ىشىندە قاتتى ۇيىقتاپ جاتىر.

— سەنىڭ ماعان نە ايتۋىڭ كەرەك ەكەنىن بىلەسىن بە؟ – دەپ سۇرادى يدا.

سوفي وعان تۇك تۇسىنبەگەندەي باجىرايا قاراپ، ءلام دەمەستەن جاتا بەردى.

— سەن قانداي جامانسىڭ، – دەدى اشۋلى يدا. – ولار سەنىمەن بيلەدى عوي.

وسىدان كەيىن ول قالپاعىندا ادەمى قۇستىڭ سۋرەتى بار قاتتى قاعازدان جاسالعان قوراپتى الىپ، ونىڭ ىشىنە سولىپ قالعان گۇلدەردى سالدى.

— Miنe، سەندەردىڭ تابىتتارىن وسى! – دەدى ول. – مەنىڭ نورۆەگ تۋىستارىم كەلگەن سوڭ كەلەسى جازدا بۇدان دا ادەمى بولىپ قايتا ءوسىپ شىعۋلارىن ءۇشىن ءبىز سەندەردى باققا اپارىپ كومەمىز.

يوناس پەن ادولف العىر دا وجەت بالالار ەدى. اكەلەرى ەكەۋىنە جاڭا ساداق ساتىپ اپەرگەن-دى. ولار جاڭا ويىنشىقتارىن كورسەتۋگە يداعا كەلگەن. قىز ولارعا سولىپ قالعان بەيشارا گۇلدەر تۋرالى ايتىپ، كومەكتەسۋلەرىن سۇرادى. بالالار ساداقتارىن اسىنىپ، جول باستادى، ولاردىڭ سوڭىنان ءولى گۇلدەر سالىنعان قوراپتى كوتەرگەن كىشكەنتاي يدا ىلەستى. ب ا ق ىشىنەن جەر قازدى. يدا ءولى گۇلدەردى ءسۇيىپ بولعان سوڭ، قوراپتى شۇڭقىرعا ءتۇسىردى، ال يوناس پەن ادولف بەيىت باسىندا تۇرىپ، ساداق اتتى. ويتكەنى ولاردىڭ نە مىلتىعى، نە زەڭبىرەگى بولمادى عوي.

اۋدارعان ب.مۇقايەۆ