كومپيۋتەر. كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى
ينفورماتيكا 5 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كومپيۋتەر. كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كومپيۋتەر قۇرىلعىلارىن جانە مىندەتتەرىن مەڭگەرۋ
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتىمەن قورىتىندى شىعارىپ، ويلارىن اشىق ايتۋ جانە ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ەستە ساقتاۋ، تاپقىرلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
ساباقتىق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: جەكە، جۇپتىق، توپتىق جۇمىس، دجيگو ءادىسى، «ەكى جۇلدىق ءبىر تىلەك» ستراتەگياسى، سۇراق - جاۋاپ، كوشباسشىلىق
كورنەكىلىك: دك، سلايدتار، توپتارعا ارنالعان تاپسىرما پاراقتارى،
پايدالانعان ادەبيەتتەر: ينفورماتيكا 5 - سىنىپ، ە. ا ۆيۋشكوۆا، ن. ۆ. پاراسكۋن، ب. ق. ابەنوۆ
ساباقتىق بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) وقۋشىلار ءتىزىمى، كابينەت جاعدايى، ساباق بارىسىمەن تانىستىرۋ
ءا) سمايليكتەر ارقىلى 3 توپقا ءبولۋ (12 سمايليك). توپ باسشىسىن سايلاۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. «كونۆەرت - سۇراق» ءتاسىلى
نەگىزگى ەرەجەسى: 4 سۇراق جازىپ، كونۆەرتكە سالامىن (وقۋ ماقساتىنا قاراي). ءاربىر وقۋشىدا وزىنىكى بولاتىنداي ەتىپ، بىرنەشە كونۆەرت دايىنداۋ. ءارقايسىسىنا ەكى مينۋت بەرۋ: وقۋشى ستيكەردە اتىن جانە جاۋابىن جازادى؛ ەكى مينۋت وتكەن سوڭ كونۆەرت كەلەسى وقۋشىعا بەرىلەدى، وسىلاي بۇل 4 سۇراققا بارلىعى جاۋاپ بەرگەنشە جۇرە بەرەدى. ستيكەرلەردى جيناپ، بىرنەشە جاۋاپتى داۋىستاپ وقيمىن. (اتتارىن اتاماستان)؛ كەيىن سىنىپقا بەلگىلى ءبىر سۇراقتىڭ قانشالىقتى دۇرىس بولعانىن تالقىلاتامىن.
سۇراقتارى:
ءى توپقا:
1. اقپارات كومپيۋتەردە قانداي تۇردە ساقتالادى؟
2. اقپاراتتىڭ ەڭ كىشى ولشەم بىرلىگى؟
3. 1 كبايت – ول...
4. «اقپارات» دەگەن سوزدە قانشا بايت قانشا بيت بار؟
ءىى توپقا:
1. ءبىر بايت – ول...
2. ءبىر سيمۆولدىق ءماتىن ادەتتە... كودتالادى.
3. 1 مبايت – ول...
4. «ينفورماتيكا» سوزىندە قانشا بايت، قانشا بيت بار؟
ءىىى توپقا:
1. 1 گبايت – ول...
2. قانداي اقپارات ديسكىدە ەڭ از ورىن الادى؟
3. قانداي اقپارات ديسكىدە ەڭ كوپ ورىن الادى؟
4. «ماتەماتيكا» سوزىندە قانشا بايت، قانشا بيت بار؟
باعالاۋ
جاڭا ساباق.
- وقۋشىلار سەندەر اقپاراتتىق تەحنولوگيانى كۇندەلىكتى قولداناسىڭدار ما؟ ال اقپاراتتىق تەحنولوگياعا نە جاتقىزاسىڭدار؟
- ال، ەندەشە بالالار بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى:. كومپيۋتەر. كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى.
جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ ماقساتىندا ” دجيگسو” ءادىسىن پايدالانامىن. ياعني 3 شاعىن توپقا
1) كومپيۋتەر؛
2) كومپيۋتەردىڭ تۇرلەرى؛
3) كومپيۋتەردىڭ قۇرىلىمى؛
وقۋعا ۇسىنىلعان ماتەريالدىڭ تاقىرىبى تالقىلانعان سوڭ، وسى ءماتىندى ءتۇسىنۋ كەرەكتىگى ەسكەرتىلەدى. (تاقىرىپشالارى بەرىلەدى) ءار وقۋشى ءوز بەتىنشە تاقىرىپتى وقىپ تۇسىنەدى، جۇپتا تالدايدى، توپتا تالدايدى. پوستەرگە تۇسىرەدى.
كومپيۋتەر – كۇردەلى قۇرىلعىلاردىڭ جيىنى. ول جۇمىس جاساۋ ءۇشىن پروگراممالىق جابدىقتامالار كەرەك. كومپيۋتەردىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن ەڭ قاجەتتى پروگرامما – ونىڭ جۇمىس قابىلەتى مەن باسقارۋدى قامتاماسىز ەتەتىن وپەراسيالىق جۇيە. وپەراسيالىق جۇيەنىڭ ءبىر مىسالى رەتىندە Windows وپەراسيالىق جۇيەسىن اتاساق بولادى.
كومپيۋتەر كەز كەلگەن ەسەپتى شىعارۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ول دەرەكتەردى تالداۋ، اقپاراتتى ساندىق فورماتتا ساقتاۋ، ۆيدەو جانە فوتو ماتەريالداردى وڭدەۋ، ماتىندىك اقپاراتتى قۇرۋ جانە تۇزەتۋ، ت. ب. بولۋى مۇمكىن. كومپيۋتەر تەك پروگراممالاردىڭ جۇمىسىن، جۇمىس جىلدامدىعىن قامتاماسىز ەتۋ مىندەتىن اتقارادى. ورىندالعان جۇمىستىڭ ناتيجەسى تۇتىنۋشىعا ءارتۇرلى مونيتورلار، پرينتەرلەر، پروەكتورلار جانە ت. ب. اقپاراتتى باسىپ شىعارۋ، بەينەلەۋ قۇرىلعىلارىنىڭ كومەگىمەن ۇسىنىلۋى مۇمكىن.
كومپيۋتەرلەردى قولدانۋ
العاشقى كومپيۋتەرلەر «كومپيۋتەر» جانە «ەەم» اتاۋلارىندا كورىنىس تاپقانداي، تەك ەسەپتەۋلەر ءۇشىن جاسالىپ شىققان بولاتىن. ەڭ قاراپايىم ەسەپتەۋ ماشينالارى ەسەپتەۋ ۇدەرىستەرىن اسا جىلدامداتىپ، ادامدارعا كومەككە كەلدى.
ەسەپتەۋلەردەن كەيىن كومپيۋتەرلەر ۇلكەن كولەمدى اقپاراتتى ەلەكتروندىق تۇردە ساقتاۋ ءۇشىن قولدانىلا باستادى. ونداي اقپاراتتى ارنايى اقپاراتتىق ونىمدەردە – دەرەك قورلارىندا ورنالاستىرادى. وسىنداي دەرەك قورلارى ءۇشىن قوسىمشا قۇرىلعىلاردى قوسۋعا بولاتىن كۇردەلىرەك كومپيۋتەرلەر قاجەت.
كومپيۋتەردى قولدانۋدىڭ كەلەسى قادامى - ءارتۇرلى قۇرىلعىلاردى باسقارۋ. بۇگىنگى قۇرىلعىلاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ قۇرامىندا ىشكى ەنگىزىلگەن كومپيۋتەرلەر بار، مىسالى، ۇيالى تەلەفوندار، دۇكەندەردەگى كاسسالىق اپپاراتتار، ءارتۇرلى ەسەپ ايىرۋ قۇرىلعىلارى.
كومپيۋتەردىڭ تۇرلەرى
قازىرگى كەزدە كومپيۋتەرلەردى ونىمدىلىگى مەن مولشەرىنە قاراي ءار تۇرگە بولۋگە بولادى.
سۋپەركومپيۋتەرلەر ارنايى ماقساتتا نەمەسە ناقتى تاپسىرىسپەن جاسالادى. سۋپەركومپيۋتەر جاپپاي وندىرىلەتىن دەتالداردان قۇرالادى. باسقاشا ايتقاندا، دايىن دەتالدار جيىنىنان قاتاڭ انىقتالعان مىندەتتەردى ورىندايتىن كومپيۋتەر جينالادى. سۋپەركومپيۋتەر ءۇشىن ادەتتە جۇزدەگەن پروسەسسورلار كەرەك. سۋپەركومپيۋتەردىڭ وراسان زور جەدەل جادى بولادى، ورىنداۋ جىلدامدىعى وتە جوعارى. ونداي كومپيۋتەرلەر كوپ ورىن الادى، ءبىر كومپيۋتەر تۇتاس ءبىر بولمەنى الۋى مۇمكىن. مۇنداي كومپيۋتەردە ءبىر ادامنىڭ جۇمىس ىستەۋى جەتكىلىكسىز بولعاندىقتان ادەتتە سۋپەركومپيۋتەردە ءبىر مەزگىلدە كوپ ادام جۇمىس ىستەيدى.
ۇلكەن كومپيۋتەرلەر. ولار ۇلكەن كولەمدى اقپاراتتى ساقتاۋعا ارنالعان. ادەتتە ول – دەرەك قورلارى، ينتەرنەت جەلىسىنىڭ ءارتۇرلى قىزمەتتەرى. سەبەبى، جەلى دۇرىس جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن كوپ كولەمدى اقپاراتتى تەز وڭدەۋ قاجەت. قاراپايىم كومپيۋتەر مۇنداي اعىندى يگەرە المايدى. ۇلكەن كومپيۋتەرلەر قۇرىلعىلار قوسىلعان ۇلكەن شكافقا ۇقسايدى.
كومپيۋتەرلىك جەلىلەردىڭ ورتالىق تورابى بولىپ تابىلاتىن ۇلكەن كومپيۋتەرلەردى سەرۆەرلەر دەپ اتايدى. سەرۆەرلەردە جەلىگە قوسىلعان بارلىق كومپيۋتەرلەر پايدالانا الاتىن اقپارات ساقتالادى. سەرۆەر بۇكىل جەلىنىڭ سەنىمدى جۇمىسىن، دەرەك قورلارى مەن باسقا دا اقپاراتتىڭ بۇزىلماي ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
دەربەس كومپيۋتەر – ول ءبىر ادام باسقا كومپيۋتەرلەردەن تاۋەلسىز، جەكە قولدانا الاتىن كومپيۋتەر. دەربەس كومپيۋتەرلەر ۇستەل ءۇستى، الىپ جۇرەتىن، الاقان كومپيۋتەرلەرى بولىپ بولىنەدى
ۇستەل ءۇستى كومپيۋتەرى – ۇيدە نەمەسە وفيستە ەڭ ءجيى قولدانىلاتىن كومپيۋتەر. ول مونيتوردان، جۇيەلىك بلوكتان جانە پەرنەتاقتادان تۇرادى.
الىپ جۇرەتىن كومپيۋتەردى نوۋتبۋك دەپ تە اتايدى. كىشكەنە مولشەرلى نوۋتبۋكتەردى نەتبۋكتەر دەپ اتايدى. دەربەس كومپيۋتەرلەردىڭ ىشىندەگى مولشەرى ەڭ كىشىسى الاقان كومپيۋتەرى.
كومپيۋتەردىڭ ەڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنا: مونيتور، جۇيەلىك بلوك، پەرنەتاقتا جاتادى. كومپيۋتەردىڭ بارلىق قۇرىلعىلارى ونىڭ ارتىنداعى اجىراتىپ قوسقىشتار ارقىلى اجىراتىلادى. جۇيەلىك بلوك - مۇندا كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارى ورنالاسقان. كومپيۋتەردى قوسىپ ءوشىرۋ باتىرماسى، ديسكجەتەك، كومپاكت - ديسكىنى وقيتىن CD - ROM ورنالاستىرىلعان. جۇيەلىك بلوك - كومپيۋتەردىڭ ەڭ باستى بولىگى. ول كومپيۋتەردىڭ «ميى». ول بۇكىل كومپيۋتەردىڭ جۇمىسىن باسقارادى جانە باعدارلاماداعى بارلىق كوماندالاردى ورىندايدى. ءىس جۇزىندە كومپيۋتەردىڭ ورىندايتىن جۇمىسىنىڭ ءبارىن ونىڭ باس ميكروسحەماسىنا – ميكروپروسەسسور اتقارادى. قازىرگى كەزدە ەڭ كوپ تاراعان «پەنتيۋم» پروسەسسور. سوندىقتان كومپيۋتەر دە پەنتيۋم دەپ اتالادى. پروسەسسور جادپەن جۇمىس ىستەيدى.
ديسپلەي – كومپيۋتەردىڭ ەكرانىنا اقپاراتتى شىعاراتىن قۇرىلعى. ديسپلەي: ەلەكتروندىق – ساۋلەلى تۇتىكشەدەن (ەست) (ەلەكتروننايا لۋچيەۆايا ترۋبا ەلت)، قورەكتەندىرۋ بلوگىنان جانە ساۋلەلى باسقارۋشى ەلەكتروندىق بلوكتان تۇرادى. مونيتور ءتۇرلى ءتۇستى مونوحرومدى بولادى. مونيتور - اقپاراتتى كومپيۋتەر ەكرانىنا شىعارۋ قۇرىلعىسى. مونيتوردى ەكى بەلگىسى بويىنشا جىكتەۋگە بولادى.
پەرنەتاقتا كومپيۋتەرگە اقپارات ەنگىزەتىن قۇرىلعى. وندا 101 نەمەسە 105 پەرنە بولادى. تاڭبالىق
دەرەكتەردى ەنگىزۋ قىزمەتىن اتقارادى جانە نەگىزگى ەنگىزۋ قۇرىلىسى بولىپ تابىلادى. تىشقان. قازىرگى كەزدەگى كومپيۋتەرلەر تاعى دا ءبىر اقپاراتتاردى ەنگىزۋ قۇرىلعىسى – «تىشقان»
مانيپۋلياتورىمەن جابدىقتالعان. بۇدان بىلاي ونى تەك تىشقان (ماۋس) دەپ قانا اتايتىن بولامىز. ونىڭ اتى تىشقان دەپ بەكەر اتالماعان. سەبەبى ول - سۇر ءتۇستى، تىشقاننىڭ قۇيرىعىنا ۇقسايتىن كومپيۋتەرگە جالعانعان يىلگىش سىمى بار قوراپ. ول الاقانعا ىڭعايلى جانە كىلەمشە بەتىندە ەركىن جىلجيتىن ارنايى قۇرىلعى. سكانەر – قاعازداعى كەسكىندى (جازۋدى، سۋرەتتى) ءتۇسىرىپ، ديسپلەي ەكرانىنا شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن قۇرىلعى. ونىڭ كومەگىمەن سۋرەتتى، گرافيكتى، ماتىندەردى سكانەرلەۋگە (ءتۇسىرىپ الۋعا) بولادى
سەرگىتۋ ءساتى: «مايمىل» ويسەرگەك. مايمىل رولىندەگى وقۋشى ءوز سىنىپتاسىنىڭ جاساعانىڭ ءدال سول قالپىندا قايتالايدى.
توپتىق جۇمىس.
ءى توپ “كومپيۋتەردىڭ قۇرىلعىلارى”،
ءىى توپ “كومپيۋتەردىڭ تۇرلەرى”،
ءىىى توپ “كومپيۋتەردى پايدالاۋ” مودەلىن جاساتۋ، قورعاتۋ.
پراكتيكالىق جۇمىس. وقۋشىلارعا كومپيۋتەرمەن جەكە جۇمىس جاساۋعا تاپسىرما بەرۋ. «اقپاراتپەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن قاجەتتى زاماناۋي قۇرىلعى – ول كومپيۋتەر.
كومپيۋتەر – كۇردەلى قۇرىلعىلاردىڭ جيىنى» ءماتىنىن تەرۋ ارقىلى Shift، Caps Losk، Enter پەرنەلەر قىزمەتىن ءتۇسىندىرۋ.
دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىنداۋ:
ا دەڭگەيى: پەرنەتاقتا قانداي قۇرىلعى ەكەنىن ايتۋ.
ۆ دەڭگەيى: ءار پەرنەنىڭ قىزمەتىن ءبىلۋ
س دەڭگەيى: "پەرنەتاقتا" سوزىنە ءسوزجۇمباق قۇراستىرۋ
ءىۇ. جاڭا ساباقتى قورىتۋ
1. ساباققا بەلسەندىلىك تانىتپاعان وقۋشىلار ەستە ساقتالعان مالىمەتتەردى ايتادى.
Y. باعالاۋ. "ەكى جۇلدىز ءبىر تىلەك" ستراتەگياسى بويىنشا توپتار ءبىرىن - ءبىرى باعالايدى. (ەكى ۇناعان نارسە، ءبىر ۇسىنىس)
Yءى. ۇيگە تاپسىرما. § 5، 6 باقىلاۋ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ، دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىنداۋ
رەفلەكسيا: «باعدارشام»
• قىزىل ءتۇس: «ساباق وتە قىزىقتى بولدى، مەن ساباقتا بەلسەندى قاتىسىپ وتىردىم. بەرگەن تاپسىرمالاردىڭ ءبارىن ورىندادىم»
• سارى ءتۇس: «ساباق ۇنادى. مەن ورىندا وتىرىپ جاۋاپ بەردىم. تاپسىرمالاردا قيىن بولعان جوق. ساباقتا ءوزىمدى ەركىن سەزىندىم».
• جاسىل ءتۇس: « ساباقتىڭ ەش ءبىر پايداسى بولمادى. ءمۇعالىمنىڭ ايتقانىن تۇسىنبەي وتىردىم. ۇيگە بەرگەن تاپسىرما تۇسىنىكسىز»
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كومپيۋتەر. كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كومپيۋتەر قۇرىلعىلارىن جانە مىندەتتەرىن مەڭگەرۋ
دامىتۋشىلىق: ءوز بەتىمەن قورىتىندى شىعارىپ، ويلارىن اشىق ايتۋ جانە ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، ەستە ساقتاۋ، تاپقىرلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
ساباقتىق ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: جەكە، جۇپتىق، توپتىق جۇمىس، دجيگو ءادىسى، «ەكى جۇلدىق ءبىر تىلەك» ستراتەگياسى، سۇراق - جاۋاپ، كوشباسشىلىق
كورنەكىلىك: دك، سلايدتار، توپتارعا ارنالعان تاپسىرما پاراقتارى،
پايدالانعان ادەبيەتتەر: ينفورماتيكا 5 - سىنىپ، ە. ا ۆيۋشكوۆا، ن. ۆ. پاراسكۋن، ب. ق. ابەنوۆ
ساباقتىق بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ا) وقۋشىلار ءتىزىمى، كابينەت جاعدايى، ساباق بارىسىمەن تانىستىرۋ
ءا) سمايليكتەر ارقىلى 3 توپقا ءبولۋ (12 سمايليك). توپ باسشىسىن سايلاۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. «كونۆەرت - سۇراق» ءتاسىلى
نەگىزگى ەرەجەسى: 4 سۇراق جازىپ، كونۆەرتكە سالامىن (وقۋ ماقساتىنا قاراي). ءاربىر وقۋشىدا وزىنىكى بولاتىنداي ەتىپ، بىرنەشە كونۆەرت دايىنداۋ. ءارقايسىسىنا ەكى مينۋت بەرۋ: وقۋشى ستيكەردە اتىن جانە جاۋابىن جازادى؛ ەكى مينۋت وتكەن سوڭ كونۆەرت كەلەسى وقۋشىعا بەرىلەدى، وسىلاي بۇل 4 سۇراققا بارلىعى جاۋاپ بەرگەنشە جۇرە بەرەدى. ستيكەرلەردى جيناپ، بىرنەشە جاۋاپتى داۋىستاپ وقيمىن. (اتتارىن اتاماستان)؛ كەيىن سىنىپقا بەلگىلى ءبىر سۇراقتىڭ قانشالىقتى دۇرىس بولعانىن تالقىلاتامىن.
سۇراقتارى:
ءى توپقا:
1. اقپارات كومپيۋتەردە قانداي تۇردە ساقتالادى؟
2. اقپاراتتىڭ ەڭ كىشى ولشەم بىرلىگى؟
3. 1 كبايت – ول...
4. «اقپارات» دەگەن سوزدە قانشا بايت قانشا بيت بار؟
ءىى توپقا:
1. ءبىر بايت – ول...
2. ءبىر سيمۆولدىق ءماتىن ادەتتە... كودتالادى.
3. 1 مبايت – ول...
4. «ينفورماتيكا» سوزىندە قانشا بايت، قانشا بيت بار؟
ءىىى توپقا:
1. 1 گبايت – ول...
2. قانداي اقپارات ديسكىدە ەڭ از ورىن الادى؟
3. قانداي اقپارات ديسكىدە ەڭ كوپ ورىن الادى؟
4. «ماتەماتيكا» سوزىندە قانشا بايت، قانشا بيت بار؟
باعالاۋ
جاڭا ساباق.
- وقۋشىلار سەندەر اقپاراتتىق تەحنولوگيانى كۇندەلىكتى قولداناسىڭدار ما؟ ال اقپاراتتىق تەحنولوگياعا نە جاتقىزاسىڭدار؟
- ال، ەندەشە بالالار بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى:. كومپيۋتەر. كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنىڭ مىندەتتەرى جانە مۇمكىندىكتەرى.
جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ ماقساتىندا ” دجيگسو” ءادىسىن پايدالانامىن. ياعني 3 شاعىن توپقا
1) كومپيۋتەر؛
2) كومپيۋتەردىڭ تۇرلەرى؛
3) كومپيۋتەردىڭ قۇرىلىمى؛
وقۋعا ۇسىنىلعان ماتەريالدىڭ تاقىرىبى تالقىلانعان سوڭ، وسى ءماتىندى ءتۇسىنۋ كەرەكتىگى ەسكەرتىلەدى. (تاقىرىپشالارى بەرىلەدى) ءار وقۋشى ءوز بەتىنشە تاقىرىپتى وقىپ تۇسىنەدى، جۇپتا تالدايدى، توپتا تالدايدى. پوستەرگە تۇسىرەدى.
كومپيۋتەر – كۇردەلى قۇرىلعىلاردىڭ جيىنى. ول جۇمىس جاساۋ ءۇشىن پروگراممالىق جابدىقتامالار كەرەك. كومپيۋتەردىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن ەڭ قاجەتتى پروگرامما – ونىڭ جۇمىس قابىلەتى مەن باسقارۋدى قامتاماسىز ەتەتىن وپەراسيالىق جۇيە. وپەراسيالىق جۇيەنىڭ ءبىر مىسالى رەتىندە Windows وپەراسيالىق جۇيەسىن اتاساق بولادى.
كومپيۋتەر كەز كەلگەن ەسەپتى شىعارۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ول دەرەكتەردى تالداۋ، اقپاراتتى ساندىق فورماتتا ساقتاۋ، ۆيدەو جانە فوتو ماتەريالداردى وڭدەۋ، ماتىندىك اقپاراتتى قۇرۋ جانە تۇزەتۋ، ت. ب. بولۋى مۇمكىن. كومپيۋتەر تەك پروگراممالاردىڭ جۇمىسىن، جۇمىس جىلدامدىعىن قامتاماسىز ەتۋ مىندەتىن اتقارادى. ورىندالعان جۇمىستىڭ ناتيجەسى تۇتىنۋشىعا ءارتۇرلى مونيتورلار، پرينتەرلەر، پروەكتورلار جانە ت. ب. اقپاراتتى باسىپ شىعارۋ، بەينەلەۋ قۇرىلعىلارىنىڭ كومەگىمەن ۇسىنىلۋى مۇمكىن.
كومپيۋتەرلەردى قولدانۋ
العاشقى كومپيۋتەرلەر «كومپيۋتەر» جانە «ەەم» اتاۋلارىندا كورىنىس تاپقانداي، تەك ەسەپتەۋلەر ءۇشىن جاسالىپ شىققان بولاتىن. ەڭ قاراپايىم ەسەپتەۋ ماشينالارى ەسەپتەۋ ۇدەرىستەرىن اسا جىلدامداتىپ، ادامدارعا كومەككە كەلدى.
ەسەپتەۋلەردەن كەيىن كومپيۋتەرلەر ۇلكەن كولەمدى اقپاراتتى ەلەكتروندىق تۇردە ساقتاۋ ءۇشىن قولدانىلا باستادى. ونداي اقپاراتتى ارنايى اقپاراتتىق ونىمدەردە – دەرەك قورلارىندا ورنالاستىرادى. وسىنداي دەرەك قورلارى ءۇشىن قوسىمشا قۇرىلعىلاردى قوسۋعا بولاتىن كۇردەلىرەك كومپيۋتەرلەر قاجەت.
كومپيۋتەردى قولدانۋدىڭ كەلەسى قادامى - ءارتۇرلى قۇرىلعىلاردى باسقارۋ. بۇگىنگى قۇرىلعىلاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ قۇرامىندا ىشكى ەنگىزىلگەن كومپيۋتەرلەر بار، مىسالى، ۇيالى تەلەفوندار، دۇكەندەردەگى كاسسالىق اپپاراتتار، ءارتۇرلى ەسەپ ايىرۋ قۇرىلعىلارى.
كومپيۋتەردىڭ تۇرلەرى
قازىرگى كەزدە كومپيۋتەرلەردى ونىمدىلىگى مەن مولشەرىنە قاراي ءار تۇرگە بولۋگە بولادى.
سۋپەركومپيۋتەرلەر ارنايى ماقساتتا نەمەسە ناقتى تاپسىرىسپەن جاسالادى. سۋپەركومپيۋتەر جاپپاي وندىرىلەتىن دەتالداردان قۇرالادى. باسقاشا ايتقاندا، دايىن دەتالدار جيىنىنان قاتاڭ انىقتالعان مىندەتتەردى ورىندايتىن كومپيۋتەر جينالادى. سۋپەركومپيۋتەر ءۇشىن ادەتتە جۇزدەگەن پروسەسسورلار كەرەك. سۋپەركومپيۋتەردىڭ وراسان زور جەدەل جادى بولادى، ورىنداۋ جىلدامدىعى وتە جوعارى. ونداي كومپيۋتەرلەر كوپ ورىن الادى، ءبىر كومپيۋتەر تۇتاس ءبىر بولمەنى الۋى مۇمكىن. مۇنداي كومپيۋتەردە ءبىر ادامنىڭ جۇمىس ىستەۋى جەتكىلىكسىز بولعاندىقتان ادەتتە سۋپەركومپيۋتەردە ءبىر مەزگىلدە كوپ ادام جۇمىس ىستەيدى.
ۇلكەن كومپيۋتەرلەر. ولار ۇلكەن كولەمدى اقپاراتتى ساقتاۋعا ارنالعان. ادەتتە ول – دەرەك قورلارى، ينتەرنەت جەلىسىنىڭ ءارتۇرلى قىزمەتتەرى. سەبەبى، جەلى دۇرىس جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن كوپ كولەمدى اقپاراتتى تەز وڭدەۋ قاجەت. قاراپايىم كومپيۋتەر مۇنداي اعىندى يگەرە المايدى. ۇلكەن كومپيۋتەرلەر قۇرىلعىلار قوسىلعان ۇلكەن شكافقا ۇقسايدى.
كومپيۋتەرلىك جەلىلەردىڭ ورتالىق تورابى بولىپ تابىلاتىن ۇلكەن كومپيۋتەرلەردى سەرۆەرلەر دەپ اتايدى. سەرۆەرلەردە جەلىگە قوسىلعان بارلىق كومپيۋتەرلەر پايدالانا الاتىن اقپارات ساقتالادى. سەرۆەر بۇكىل جەلىنىڭ سەنىمدى جۇمىسىن، دەرەك قورلارى مەن باسقا دا اقپاراتتىڭ بۇزىلماي ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
دەربەس كومپيۋتەر – ول ءبىر ادام باسقا كومپيۋتەرلەردەن تاۋەلسىز، جەكە قولدانا الاتىن كومپيۋتەر. دەربەس كومپيۋتەرلەر ۇستەل ءۇستى، الىپ جۇرەتىن، الاقان كومپيۋتەرلەرى بولىپ بولىنەدى
ۇستەل ءۇستى كومپيۋتەرى – ۇيدە نەمەسە وفيستە ەڭ ءجيى قولدانىلاتىن كومپيۋتەر. ول مونيتوردان، جۇيەلىك بلوكتان جانە پەرنەتاقتادان تۇرادى.
الىپ جۇرەتىن كومپيۋتەردى نوۋتبۋك دەپ تە اتايدى. كىشكەنە مولشەرلى نوۋتبۋكتەردى نەتبۋكتەر دەپ اتايدى. دەربەس كومپيۋتەرلەردىڭ ىشىندەگى مولشەرى ەڭ كىشىسى الاقان كومپيۋتەرى.
كومپيۋتەردىڭ ەڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىنا: مونيتور، جۇيەلىك بلوك، پەرنەتاقتا جاتادى. كومپيۋتەردىڭ بارلىق قۇرىلعىلارى ونىڭ ارتىنداعى اجىراتىپ قوسقىشتار ارقىلى اجىراتىلادى. جۇيەلىك بلوك - مۇندا كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارى ورنالاسقان. كومپيۋتەردى قوسىپ ءوشىرۋ باتىرماسى، ديسكجەتەك، كومپاكت - ديسكىنى وقيتىن CD - ROM ورنالاستىرىلعان. جۇيەلىك بلوك - كومپيۋتەردىڭ ەڭ باستى بولىگى. ول كومپيۋتەردىڭ «ميى». ول بۇكىل كومپيۋتەردىڭ جۇمىسىن باسقارادى جانە باعدارلاماداعى بارلىق كوماندالاردى ورىندايدى. ءىس جۇزىندە كومپيۋتەردىڭ ورىندايتىن جۇمىسىنىڭ ءبارىن ونىڭ باس ميكروسحەماسىنا – ميكروپروسەسسور اتقارادى. قازىرگى كەزدە ەڭ كوپ تاراعان «پەنتيۋم» پروسەسسور. سوندىقتان كومپيۋتەر دە پەنتيۋم دەپ اتالادى. پروسەسسور جادپەن جۇمىس ىستەيدى.
ديسپلەي – كومپيۋتەردىڭ ەكرانىنا اقپاراتتى شىعاراتىن قۇرىلعى. ديسپلەي: ەلەكتروندىق – ساۋلەلى تۇتىكشەدەن (ەست) (ەلەكتروننايا لۋچيەۆايا ترۋبا ەلت)، قورەكتەندىرۋ بلوگىنان جانە ساۋلەلى باسقارۋشى ەلەكتروندىق بلوكتان تۇرادى. مونيتور ءتۇرلى ءتۇستى مونوحرومدى بولادى. مونيتور - اقپاراتتى كومپيۋتەر ەكرانىنا شىعارۋ قۇرىلعىسى. مونيتوردى ەكى بەلگىسى بويىنشا جىكتەۋگە بولادى.
پەرنەتاقتا كومپيۋتەرگە اقپارات ەنگىزەتىن قۇرىلعى. وندا 101 نەمەسە 105 پەرنە بولادى. تاڭبالىق
دەرەكتەردى ەنگىزۋ قىزمەتىن اتقارادى جانە نەگىزگى ەنگىزۋ قۇرىلىسى بولىپ تابىلادى. تىشقان. قازىرگى كەزدەگى كومپيۋتەرلەر تاعى دا ءبىر اقپاراتتاردى ەنگىزۋ قۇرىلعىسى – «تىشقان»
مانيپۋلياتورىمەن جابدىقتالعان. بۇدان بىلاي ونى تەك تىشقان (ماۋس) دەپ قانا اتايتىن بولامىز. ونىڭ اتى تىشقان دەپ بەكەر اتالماعان. سەبەبى ول - سۇر ءتۇستى، تىشقاننىڭ قۇيرىعىنا ۇقسايتىن كومپيۋتەرگە جالعانعان يىلگىش سىمى بار قوراپ. ول الاقانعا ىڭعايلى جانە كىلەمشە بەتىندە ەركىن جىلجيتىن ارنايى قۇرىلعى. سكانەر – قاعازداعى كەسكىندى (جازۋدى، سۋرەتتى) ءتۇسىرىپ، ديسپلەي ەكرانىنا شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن قۇرىلعى. ونىڭ كومەگىمەن سۋرەتتى، گرافيكتى، ماتىندەردى سكانەرلەۋگە (ءتۇسىرىپ الۋعا) بولادى
سەرگىتۋ ءساتى: «مايمىل» ويسەرگەك. مايمىل رولىندەگى وقۋشى ءوز سىنىپتاسىنىڭ جاساعانىڭ ءدال سول قالپىندا قايتالايدى.
توپتىق جۇمىس.
ءى توپ “كومپيۋتەردىڭ قۇرىلعىلارى”،
ءىى توپ “كومپيۋتەردىڭ تۇرلەرى”،
ءىىى توپ “كومپيۋتەردى پايدالاۋ” مودەلىن جاساتۋ، قورعاتۋ.
پراكتيكالىق جۇمىس. وقۋشىلارعا كومپيۋتەرمەن جەكە جۇمىس جاساۋعا تاپسىرما بەرۋ. «اقپاراتپەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن قاجەتتى زاماناۋي قۇرىلعى – ول كومپيۋتەر.
كومپيۋتەر – كۇردەلى قۇرىلعىلاردىڭ جيىنى» ءماتىنىن تەرۋ ارقىلى Shift، Caps Losk، Enter پەرنەلەر قىزمەتىن ءتۇسىندىرۋ.
دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىنداۋ:
ا دەڭگەيى: پەرنەتاقتا قانداي قۇرىلعى ەكەنىن ايتۋ.
ۆ دەڭگەيى: ءار پەرنەنىڭ قىزمەتىن ءبىلۋ
س دەڭگەيى: "پەرنەتاقتا" سوزىنە ءسوزجۇمباق قۇراستىرۋ
ءىۇ. جاڭا ساباقتى قورىتۋ
1. ساباققا بەلسەندىلىك تانىتپاعان وقۋشىلار ەستە ساقتالعان مالىمەتتەردى ايتادى.
Y. باعالاۋ. "ەكى جۇلدىز ءبىر تىلەك" ستراتەگياسى بويىنشا توپتار ءبىرىن - ءبىرى باعالايدى. (ەكى ۇناعان نارسە، ءبىر ۇسىنىس)
Yءى. ۇيگە تاپسىرما. § 5، 6 باقىلاۋ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ، دەڭگەيلىك تاپسىرمالاردى ورىنداۋ
رەفلەكسيا: «باعدارشام»
• قىزىل ءتۇس: «ساباق وتە قىزىقتى بولدى، مەن ساباقتا بەلسەندى قاتىسىپ وتىردىم. بەرگەن تاپسىرمالاردىڭ ءبارىن ورىندادىم»
• سارى ءتۇس: «ساباق ۇنادى. مەن ورىندا وتىرىپ جاۋاپ بەردىم. تاپسىرمالاردا قيىن بولعان جوق. ساباقتا ءوزىمدى ەركىن سەزىندىم».
• جاسىل ءتۇس: « ساباقتىڭ ەش ءبىر پايداسى بولمادى. ءمۇعالىمنىڭ ايتقانىن تۇسىنبەي وتىردىم. ۇيگە بەرگەن تاپسىرما تۇسىنىكسىز»
You Might Also Like
