InfoHub Logo

ستۋدەنت: بيسەنوۆا اكجاركىن جەتەگۋلوۆنا
عىلىمي جەتەكشى: سايم ل.ن.
«كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىندا ءزار شىعارۋ جولدارىنىڭ نەسەپ تاس اۋرۋى بار پاسيەنتتەرگە كۇتىم كورسەتۋ كەزىندەگى مەيىرگەرلەردىڭ جۇمىس ساپاسىن انىقتاۋ»
كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسى
قىزىلوردا مەديسينالىق جوعارى كوللەدجى

كىلت سوزدەر: ءبىلىم، مەيىرگەرلەر، رەسپوندەنتتەر، اۋرۋ، تارالۋى، ءقاۋىپ فاكتورلارى، اۋرۋدىڭ قايتالانۋى، ۋرولوگيالىق اۋرۋلار.

تاقىرىپتىڭ وزەكتىلىگى: ءزار شىعارۋ جولدارىنىڭ اۋرۋلارى پروبلەماسىن زەرتتەۋدىڭ وزەكتىلىگى، ەڭ الدىمەن ولاردىڭ جوعارى جيىلىگىمەن، سوڭعى جىلدارى ءوسۋ تەندەنسياسىمەن جانە اۋىر اسقىنۋلارىمەن بايلانىستى.

ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر: 

امەريكا قۇراما شتاتتارىندا جانە بۇكىل الەمدە كەزدەسەتىن نەسەپ تاس اۋرۋىنىڭ ءوسۋى مەن تارالۋىن ءىشىنارا رەنتگەنوگرافيالىق زەرتتەۋلەردى، اسىرەسە كومپيۋتەرلىك توموگرافيانى كەڭىنەن قولدانۋ ارقىلى اسيمپتوماتيكالىق ەمەس تاستاردى انىقتاۋدىڭ جوعارىلاۋىمەن تۇسىندىرۋگە بولادى دەگەن بولجام ايتىلدى . يسلانديادا 1985 جىلدان 2008 جىلعا دەيىن (العاشقى دياگنوز قويىلعان بۇيرەك تاستارىنىڭ 5945 جاعدايى) زەرتتەۋشىلەر جىل سايىنعى نەسەپ تاس اۋرۋى زەرتتەۋدىڭ العاشقى 5 جىلىنداعى 108-دەن 100000-عا 138-دەن 100000-عا دەيىن ايتارلىقتاي وسكەنىن انىقتادى. دەگەنمەن، سيمپتومدىق تاستاردىڭ جىل سايىنعى سانى ەكى جىنىستا دا سيمپتومسىز تاستاردى انىقتاۋ جيىلىگىنىڭ ەداۋىر ارتۋىمەن سالىستىرعاندا (ەرلەردە 100000-عا 7-دەن 24-كە دەيىن، ايەلدەردە p<0،001 جانە 100000-عا 7-دەن 21-گە دەيىن، P<0،001) سالىستىرعاندا ايتارلىقتاي ارتپاعانى انىقتالدى .

نەسەپ تاس اۋرۋىنىڭ ەڭ كۇردەلى ماسەلەسى-بۇيرەكتىڭ مارجان تاستارىن ەمدەۋ ماسەلەسى (Staghorn stones) - بۇل بۇيرەكتىڭ قۋىس جۇيەسىنىڭ كوپ بولىگىن نەمەسە بارلىعىن الىپ جاتقان ۇلكەن بۇيرەك تاستار. تاستار كوبىنەسە بۇيرەك جامباسىن تولتىرادى جانە اينالاداعى شىنىاياقتارعا تارالادى. تولىق جانە جارتىلاي مارجان تاستارىنا ارنالعان ستاندارتتالعان انىقتامالار جوق، دەگەنمەن كوپشىلىگى تولىق مارجان ءتارىزدى تاستار بۇيرەكتىڭ بۇكىل قۋىس جۇيەسىن الادى، ال جارتىلاي مارجان ءتارىزدى تاستار از كولەمدى الادى دەپ سانايدى. سترۋۆيتتەر مارجان تاستارىنىڭ كوپشىلىگىن قۇرايدى، دەگەنمەن بۇل كونفيگۋراسيا كەز-كەلگەن تاستى قامتۋى مۇمكىن

الەم بويىنشا نەسەپ تاس اۋرۋى - بۇل جالپى اۋرۋ. قازىرگى ۋاقىتتا حالىقتىڭ 5% - ى نەفروليتيازبەن اۋىرادى. نەسەپ تاس اۋرۋى الەمنىڭ بارلىق ەلدەرىندە كەزدەسەدى، ءبىراق ونىڭ ەداۋىر تارالۋ ايماقتارى بەلگىلى، بۇل اۋرۋدىڭ پايدا بولۋىنداعى ەكزوگەندىك فاكتورلاردىڭ ءرولىن راستايدى. نەسەپ تاس اۋرۋى  اسىرەسە زاكاۆكازەدە، ورالدا، ەدىل ايماعىندا، سىبىردە، اركتيكادا، تاياۋ شىعىستا، ءۇندىستاندا، ورتا ازيادا جانە سولتۇستىك امەريكادا ءجيى كەزدەسەدى.

الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە، سونىڭ ىشىندە رەسەيدە نەسەپ تاس اۋرۋى بارلىق ۋرولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ 40% قۇرايدى. ۋرولوگيالىق ستاسيونارلاردا پاسيەنتتەردىڭ ۇشتەن بىرىنەن كوبى نەسەپ تاس اۋرۋى بويىنشا ەمدەلەدى. تاماقتانۋ سيپاتىنىڭ وزگەرۋىنە، الەۋمەتتىك ءومىر ءسۇرۋ جاعدايلارىنا جانە ادام اعزاسىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن قولايسىز ەكولوگيالىق فاكتورلاردىڭ اسەرىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى، كوپتەگەن عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، نەسەپ تاس اۋرۋى جيىلىگى ودان ءارى ارتادى.

رەسەيدە رەسەيدە ۋرولوگيالىق اۋرۋلار حالىقتىڭ جالپى اۋرۋىنىڭ 10-12%-دى قۇرايدى جانە ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىنىڭ تومەندەۋىنىڭ، مۇگەدەكتىكتىڭ جانە ءولىمنىڭ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى .

بۇل جۇمىستى ورىنداۋ ءۇشىن ينستيتۋتتا ەپيدەميولوگيا جانە ۋرولوگيالىق كومەكتى ۇيىمداستىرۋ توبى قۇرىلدى جانە 1990-شى جىلداردىڭ باسىندا العاشقى نۇسقاۋلار شىقتى: "مەديسينالىق مەكەمەلەرگە حالىقتىڭ ءوتىنىشى بويىنشا ۋرولوگيالىق اۋرۋدى زەرتتەۋ" جانە "پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋلەردە ولاردى انىقتاۋ ارقىلى رسفسر تۇرعىندارى اراسىندا ۋرولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ تارالۋىن زەرتتەۋ". بولاشاقتا ايماقتىڭ ۋرولوگيالىق اۋرۋى، ۋرولوگيالىق قىزمەتتىڭ قۇرىلىمى جانە ونىڭ قاجەتتىلىكتەرى تۋرالى نەگىزگى اقپارات جازىلعان ساۋالناما جاسالدى، الىنعان ماتەريالعا كوپ ولشەمدى تالداۋ جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن اۆتوماتتاندىرىلعان مالىمەتتەر بازاسى قۇرىلدى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى. ديناميكادا 2015 جىلى حالىقتىڭ نەسەپ تاس اۋىرۋى 2013 جىلمەن سالىستىرعاندا 7،9% - عا ءوستى، ال 2014 جىلعا قاتىستى 2،7% - عا ءوستى. 2015 جىلى سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ 2014 جىلمەن سالىستىرعاندا ايتارلىقتاي ءوسۋى استانا قالاسىندا – 1204 جاعدايدان 2420 جاعدايعا دەيىن، جامبىل وبلىسىندا 2013 جىلى 1930 جانە 2015 جىلى 2339 جاعداي انىقتالدى. بۇل ايماقتارداعى جوعارى كورسەتكىشتەر نتا ەرتە دياگنوزىمەن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە حالىقتىڭ ەڭبەك كوشى-قونىمەن دە بايلانىستى. كورسەتكىشتەردىڭ تومەندەۋى اتىراۋ، اقتوبە وبلىستارىندا بايقالدى.

زەرتتەۋ ماقساتى: كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىندا ءزار شىعارۋ جولدارىنىڭ نەسەپ تاس اۋرۋى بار پاسيەنتتەرگە كۇتىم كورسەتۋ كەزىندەگى مەيىرگەرلەردىڭ جۇمىس ساپاسىن انىقتاۋ. بۇل ماسەلە بويىنشا مەديسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جانە پاسيەنتتەردىڭ پىكىرىن انىقتاۋ ارقىلى سۇراقتارعا جاۋاپ الۋعا جانە زەرتتەۋ مىندەتتەرىنە قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

تاسىلدەر مەن ماتەريالدار

زەرتتەۋ جۇمىسى كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىندا جۇرگىزىلدى. زەرتتەۋگە بارلىعى 20 پاسيەنت قاتىستى.

زەرتتەۋ ءتۇرى:ساپالىق،فەنومەنالدى

زەرتتەۋ ديزاينى:جاعدايدى زەرتتەۋ.ساۋالناما ءادىسى قولدانىلدى. ساۋالناما ۋرولوگيا بولىمشەسىندەگى پاسيەنتتەر اراسىندا جۇرگىزىلدى.

زەرتتەۋ وبەكتىسى: 2020 جىلى جەلتوقسان ايىندا قىزىلوردا قالاسى، كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ ۋرولوگيا بولىمىندە زەرتتەۋ جۇمىسى جۇرگىزىلدى. وسى  زەرتتەۋدى  جۇرگىزۋدە ساۋالناما الىندى. زەرتتەۋگە جالپى 20 پاسيەنت قاتىستى.

زەرتتەۋ قۇرالى: ساۋالناما سافيا ءيانميستىڭ «ۋنيۆەرسيتەتتىك اۋرۋحانانىڭ ۋرولوگيالىق بولىمشەسىندە پاسيەنتتەردىڭ مەيىرگەرلىك قىزمەتكە قاناعاتتانۋ دەڭگەيى» اتتى ماقالاسىنا سۇيەنە وتىرىپ جاسالدى.

«ۋنيۆەرسيتەتتىك اۋرۋحانانىڭ ۋرولوگيالىق بولىمشەسىندە پاسيەنتتەردىڭ مەيىرگەرلىك قىزمەتكە قاناعاتتانۋ دەڭگەيى» تاقىرىبىندا زەرتتەۋ 2014 جىلى شىلدە ايىنان قىركۇيەك ايىنا دەيىن جۇرگىزىلىپ، 70 پاسيەنت قاتىسقان. بۇ زەرتتەۋ ستامبۋل قالاسىنىڭ ۋرولوگيالىق كلينيكاعا جاتقىزىلعان پاسيەنتتەردىڭ مەيىرگەرلىك قىزمەتتەرىنە قاناعاتتانۋشىلىعىن انىقتاۋ ماقساتىندا جۇرگىزىلگەن. وسى زەرتتەۋدەگى ساۋالناما سۇراقتارىنىڭ ۇلگىسى مەنىڭ زەرتتەۋىمدە قولدانىلادى.

ساۋالناما بارىسىندا اۋرۋحاناداعى «ۋرولوگيا» بولىمشەسىنىڭ مەيىرگەرلەرىنىڭ جۇمىس ساپاسىنىڭ قانداي ەكەنى انىقتالدى. ساۋالنامادا پاسيەنتتەرگە ارنالعان 20 سۇراقتان تۇردى. سۇراقتاردىڭ ءارقايسىسىنا بىرنەشە سايكەس جاۋاپتار ۇسىنىلدى. رەسپوندەنتتەرگە ىڭعايلى بولۋ جانە ساۋالناما ناتيجەلەرىن جاقسارتۋ ءۇشىن پاسيەنتتەرگە قازاق تىلىندە ساۋالناما دايىندالدى. ساۋالناما جاسىرىن تۇردە جۇرگىزىلدى. زەرتتەۋگە قاتىسۋشىلاردان زەرتتەۋگە رۇقسات بەرۋگە جازباشا تۇردە كەلىسىم الىندى.

قورىتىندى: 2020 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ ۋرولوگيا بولىمىندە پاسيەنتكە كورسەتىلەتىن مەيىرگەرلەردىڭ قىزمەتىن پاسيەنتتەر 70%-عا  باعالادى.

كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىنىڭ جەلتوقسان ايىندا «كوپ بەيىندى وبلىستىق اۋرۋحاناسىندا ءزار شىعارۋ جولدارىنىڭ نەسەپ تاس اۋرۋى كەزىندەگى مەيىرگەرلەردىڭ جۇمىس ساپاسىن  انىقتاۋ » اتتى ساپالىق زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزدىم. زەرتتەۋگە ءوز كەلىسىمدەرى نەگىزىندە ۋرولوگيا ءبولىمى بويىنشا 20 پاسيەنت قاتىستى، زەرتتەۋ نىسانى رەتىندە پاسيەنتتەردەن ساۋالناما الىندى. 

نەسەپ تاس اۋرۋىمەن اۋىراتىن ناۋقاستارعا مەيىرگەرلىك كۇتىم جاساۋ، اسقىنۋ ءقاۋپىن ازايتىپ قانا قويماي، ولاردىڭ الدىن الادى، وسىلايشا قالپىنا كەلتىرۋ پروسەسىن، ساۋىعۋىن جەدەلدەتەدى.

بۇل زەرتتەۋدە مەيىرگەرلەردىڭ قىزمەتىنە قاناعاتتانۋ دەڭگەيى ورتاشا بولدى. قاناعاتتانۋ دەڭگەيىنە ءبىلىم دەڭگەيى، ەكونوميكالىق مارتەبە، الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ جانە بۇرىنعى كۇتىمگە قاناعاتتانۋ سياقتى فاكتورلار اسەر ەتەتىنى انىقتالدى. پاسيەنتتەردىڭ قاناعاتانۋىن باعالاۋ ناتيجەسىندە الىنعان اقپارات مەيىرگەر ءىسى مەن مەديسينالىق قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋدىڭ ماڭىزدى دالەلى بولا الادى.

دۇرىس ۇيىمداستىرىلعان مەيىرگەرلىك كۇتىم نەسەپ تاس اۋرۋىنىڭ دامۋ ءقاۋپىن ازايتادى.

پايدالانىلعان ادەبيەتتەردىڭ ءتىزىمى:

1. اندرەيەۆ و. ل. موچەكامەننايا بولەزن. - م.: ناۋكا، 2009. - 241 س.

2. بارىكينا ن.ۆ. سەسترينسكوە دەلو ۆ حيرۋرگيي. - م.: فەنيكس، 2014. - 179 س.

3. بەلىي ل.ە. پوچەچنايا كوليكا. - سپب.، 2009. - 322 س.

4. ۆالياگينا-ماليۋتينا ە.ت. موچەكامەننايا بولەزن چەلوۆەكا. - سپب.: سپەس. ليت.، 2006. - 314 س.

5. ەليسەيەۆا يۋ.يۋ. سپراۆوچنيك مەديسينسكوي سەسترى. -م.: ەكسمو، 2004. - 840س.

6. كولپاكوۆ ي.س. موچەكامەننايا بولەزن: رۋكوۆودستۆو دليا ۆراچەي. - م.: ناۋكا، 2014. - 397 س.

7. كوسيەۆ پ.ا. تەورەتيچەسكيە وسنوۆى سەسترينسكوگو دەلا. - م.: ەكسمو - پرەسس، 2010. - 225 س.

8. لادىگينا ە.ا. موچەكامەننايا بولەزن: رۋكوۆودستۆو دليا ۆراچەي. -م.: مەديسينا،2010. - 310 س.

9. لارين ت.پ. وسنوۆى سەسترينسكوگو دەلا. - روستوۆ-نا-دونۋ: «فەنيكس»، 2012. - 480 س. 10.ماشكوۆسكيي م.د. موچەكامەننايا بولەزن چەلوۆەكا. - م.: نوۆايا ۆولنا، 2010. - 422 س.

---