كوپ ولشەمدى جيىمدار
№31 ت. بيگەلدينوۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى: سارسەنوۆا گ.
ينفورماتيكا 9 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوپ ولشەمدى جيىمدار
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلاردى پاسكال تىلىندە جيىمدارمەن تانىستىرۋدى جالعاستىرىپ، پاسكال تىلىندە ەكىولشەمدى جيىمعا بەرىلگەن قاراپايىم ەسەپتەردى شىعارۋدى ۇيرەتۋ
دامىتۋشىلىق ماقساتى: كوپ ولشەمدى جيىمدار تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردى باعدارلاما قۇرۋعا داعدىلاندىرۋ، وي - ورىستەرىن دامىتۋ. ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋعا جانە پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، ىزدەمپازدىعىن، بايقاۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ
تاربيەلىك ماقساتى: تاقىرىپ بويىنشا وزبەتىمەن جۇمىس جاساۋعا، بۇرىنعى ءبىلىمدى جاڭا اقپارات ءۇشىن قولدانۋعا ماقساتتى وقۋعا باۋلۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: پراكتيكالىق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىم
1. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ، كلاسس تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ
2. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ:
1. ءبىر ولشەمدى جيىمنىڭ ەڭ ۇلكەن ەلەمەنتى جانە ونىڭ تۇرعان ورنىن انىقتاۋ.
2. ءبىر ولشەمدى جيىمنىڭ ەڭ كىشى ەلەمەنتى جانە ونىڭ تۇرعان ورنىن انىقتاۋ باعدارلامالارىن تەكسەرۋ.
وتكەن ماتەريالدى قايتالاۋ سۇراقتارى
1. جيىم دەپ نەنى ايتادى؟
2. پاسكال تىلىندە بىرولشەمدى جيىم قالاي سيپاتتالىپ جازىلادى؟
3. جيىم ەلەمەنتتەرىنىڭ ورنى قالاي سيپاتتالادى؟
4. يندەكس دەگەنىمىز نە؟
5. بىرولشەمدى جيىمدى باعدارلاماعا قالاي ەنگىزەدى؟
6. بىرولشەمدى جيىمدى ەكرانعا قالاي شىعارادى؟
7. جيىم ەلەمەنتتەرىنە قانداي امال قولدانادى؟
3. جاڭا تاقىرىپتى بايانداۋ
كوپ ولشەمدى جيىمدار
جيىم – بۇل ءبىر اتاۋمەن بەلگىلەنىپ بىرىكتىرىلگەن ەلەمەنتتەر جيىنى.
تۋربو پاسكالدا جيىم ولشەمىنە شەك قويىلماعان، ءىس جۇزىندە ءبىر جانە ەكى ولشەمدى جيىمدار ءجيى قولدانىلادى. جالپى بىرولشەمدى جيىم ماتەماتيكادا ۆەكتور، ال ەكىولشەمدى جيىم ماتريسا ۇعىمدارىمەن سايكەس كەلەدى. ەگەر جيىم اتاۋىندا ءبىر عانا يندەكس بولسا، وندا ول جيىمدى بىرولشەمدى، ال ەكى يندەكس بولسا - ەكىولشەمدى جانە ت. س. س. n يندەكس بولسا، n - ولشەمدى جيىم دەيدى.
وسى ايتىلعاندارعا سايكەس جيىم ەلەمەنتتەرى بىلاي بەلگىلەنەدى: ا[i]، B[i، j]، C[i، j، k] جانە ت. س. س.، كوپولشەمدى جيىم ەلەمەنتتەرىن باسقاشا دا بەلگىلەۋگە بولادى، مىسالى، B [i] [j]. مۇنداعى A [j] ءبىر ولشەمدى جيىمنىڭ i - ءشى ەلەمەنتى، ونى ماتەماتيكادا a i تۇرىندە بەلگىلەيدى، B[i، j]- ەكىولشەمدى جيىمنىڭ (كەستەسىنىڭ) i - جولى مەن j - باعاناسىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان ەلەمەنتىنىڭ بەلگىلەنۋى؛ ال C[i، j، k] ۇشولشەمدى جيىم، ونىڭ ەلەمەنتىن كەڭىستىكتە ورنالاسقان نۇكتە كوورديناتالارى (i، j، k) دەپ قاراۋعا بولادى.
تيپتەر بولىگىندە ەكىولشەمدى جيىم بىلاي سيپاتتالادى:
TYPE atau= array [1…n، 1…m] of ؛
ەكىولشەمدى جيىمدى كوبىنەسە اينىمالى بولىگىندە بىلاي سيپاتتاۋ ءجيى قولدانىلادى:
VAR B: array [1…N، 1.. M] of ؛
كوپولشەمدى جيىمدارمەن جۇمىس اتقارعاندا ءبىر سيكل وپەراتورىنىڭ ىشىندە بىرنەشە سيكل وپەراتورلارى بولۋى مۇمكىن. مىسالى، جيىم ەكىولشەمدى بولسا، وندا قايتالاۋ ەكى رەت، ال ۇشولشەمدى بولسا قايتالاۋ ءۇش رەت جانە ت. س. س. ورىندالادى. دەمەك، جيىم ەلەمەنتتەرىن ەنگىزۋ نەمەسە ەكرانعا شىعارۋ ءۇشىن سيكل وپەراتورلارىن مىناداي تۇردە پايدالانۋعا بولادى:
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى: سارسەنوۆا گ.
ينفورماتيكا 9 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كوپ ولشەمدى جيىمدار
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلاردى پاسكال تىلىندە جيىمدارمەن تانىستىرۋدى جالعاستىرىپ، پاسكال تىلىندە ەكىولشەمدى جيىمعا بەرىلگەن قاراپايىم ەسەپتەردى شىعارۋدى ۇيرەتۋ
دامىتۋشىلىق ماقساتى: كوپ ولشەمدى جيىمدار تۋرالى تولىق ماعلۇمات بەرە وتىرىپ، وقۋشىلاردى باعدارلاما قۇرۋعا داعدىلاندىرۋ، وي - ورىستەرىن دامىتۋ. ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋعا جانە پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، ىزدەمپازدىعىن، بايقاۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ
تاربيەلىك ماقساتى: تاقىرىپ بويىنشا وزبەتىمەن جۇمىس جاساۋعا، بۇرىنعى ءبىلىمدى جاڭا اقپارات ءۇشىن قولدانۋعا ماقساتتى وقۋعا باۋلۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: پراكتيكالىق
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
1. ۇيىمداستىرۋ ءبولىم
1. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ، كلاسس تازالىعىنا كوڭىل ءبولۋ
2. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ:
1. ءبىر ولشەمدى جيىمنىڭ ەڭ ۇلكەن ەلەمەنتى جانە ونىڭ تۇرعان ورنىن انىقتاۋ.
2. ءبىر ولشەمدى جيىمنىڭ ەڭ كىشى ەلەمەنتى جانە ونىڭ تۇرعان ورنىن انىقتاۋ باعدارلامالارىن تەكسەرۋ.
وتكەن ماتەريالدى قايتالاۋ سۇراقتارى
1. جيىم دەپ نەنى ايتادى؟
2. پاسكال تىلىندە بىرولشەمدى جيىم قالاي سيپاتتالىپ جازىلادى؟
3. جيىم ەلەمەنتتەرىنىڭ ورنى قالاي سيپاتتالادى؟
4. يندەكس دەگەنىمىز نە؟
5. بىرولشەمدى جيىمدى باعدارلاماعا قالاي ەنگىزەدى؟
6. بىرولشەمدى جيىمدى ەكرانعا قالاي شىعارادى؟
7. جيىم ەلەمەنتتەرىنە قانداي امال قولدانادى؟
3. جاڭا تاقىرىپتى بايانداۋ
كوپ ولشەمدى جيىمدار
جيىم – بۇل ءبىر اتاۋمەن بەلگىلەنىپ بىرىكتىرىلگەن ەلەمەنتتەر جيىنى.
تۋربو پاسكالدا جيىم ولشەمىنە شەك قويىلماعان، ءىس جۇزىندە ءبىر جانە ەكى ولشەمدى جيىمدار ءجيى قولدانىلادى. جالپى بىرولشەمدى جيىم ماتەماتيكادا ۆەكتور، ال ەكىولشەمدى جيىم ماتريسا ۇعىمدارىمەن سايكەس كەلەدى. ەگەر جيىم اتاۋىندا ءبىر عانا يندەكس بولسا، وندا ول جيىمدى بىرولشەمدى، ال ەكى يندەكس بولسا - ەكىولشەمدى جانە ت. س. س. n يندەكس بولسا، n - ولشەمدى جيىم دەيدى.
وسى ايتىلعاندارعا سايكەس جيىم ەلەمەنتتەرى بىلاي بەلگىلەنەدى: ا[i]، B[i، j]، C[i، j، k] جانە ت. س. س.، كوپولشەمدى جيىم ەلەمەنتتەرىن باسقاشا دا بەلگىلەۋگە بولادى، مىسالى، B [i] [j]. مۇنداعى A [j] ءبىر ولشەمدى جيىمنىڭ i - ءشى ەلەمەنتى، ونى ماتەماتيكادا a i تۇرىندە بەلگىلەيدى، B[i، j]- ەكىولشەمدى جيىمنىڭ (كەستەسىنىڭ) i - جولى مەن j - باعاناسىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان ەلەمەنتىنىڭ بەلگىلەنۋى؛ ال C[i، j، k] ۇشولشەمدى جيىم، ونىڭ ەلەمەنتىن كەڭىستىكتە ورنالاسقان نۇكتە كوورديناتالارى (i، j، k) دەپ قاراۋعا بولادى.
تيپتەر بولىگىندە ەكىولشەمدى جيىم بىلاي سيپاتتالادى:
TYPE atau= array [1…n، 1…m] of ؛
ەكىولشەمدى جيىمدى كوبىنەسە اينىمالى بولىگىندە بىلاي سيپاتتاۋ ءجيى قولدانىلادى:
VAR B: array [1…N، 1.. M] of ؛
كوپولشەمدى جيىمدارمەن جۇمىس اتقارعاندا ءبىر سيكل وپەراتورىنىڭ ىشىندە بىرنەشە سيكل وپەراتورلارى بولۋى مۇمكىن. مىسالى، جيىم ەكىولشەمدى بولسا، وندا قايتالاۋ ەكى رەت، ال ۇشولشەمدى بولسا قايتالاۋ ءۇش رەت جانە ت. س. س. ورىندالادى. دەمەك، جيىم ەلەمەنتتەرىن ەنگىزۋ نەمەسە ەكرانعا شىعارۋ ءۇشىن سيكل وپەراتورلارىن مىناداي تۇردە پايدالانۋعا بولادى:
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
№31 ت. بيگەلدينوۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەبىنىڭ
