كوشپەلىلەردىڭ سالت – داستۇرلەرى مەن ءدىني نانىمدارى
كوشپەلىلەردىڭ سالت – داستۇرلەرى مەن ءدىني نانىمدارى
كونسپەكت
ساقتاردىڭ قۇرامىنا ماسساگەتتەر، اريماسپىلار، ارگيپپەيلەر، يسسەدوندار كىرگەن. “ولاردىڭ جەرلەۋ عۇرىپتارى، ادەت - سالتى مەن كۇندەلىكتى تۇرمىسى ۇقساس بولعان” دەپ جازادى گرەك تاريحشىلارى. ولار كوشپەلىلەردىڭ “باسقالارمەن دوستىق، ادال ءارى شىنايى قارىم - قاتىناسىنداعى قايىرىمدىلىق پەن ادىلەتتىلىكتى” اتاپ ايتقان.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانىنان تابىلعان ارالتوبە قورىمىنا قولباسشىلىق پەن ابىزدىقتى قاتار اتقارعان سارمات كوسەمى مەن ايەلى قاتار جەرلەنگەن. ولاردىڭ جانىنا ەكى ات قوسا كومىلگەن. ءمايىتتىڭ باسىن وڭتۇستىككە قاراتىپ شالقاسىنان جاتقىزعان. كوسەمنىڭ جانىنا جۇزدەن اسا جەبە سالىنعان قورامساق، تەمىر قىلىش پەن قانجار، قىش قۇمىرا قويىلعان. بۇدان باسقا شىنى مونشاق، جەبە، قانجار سىنىقتارى كەزدەسەدى.
قازاقستان جەرىن مەكەندەگەن تايپالاردىڭ مادەنيەتى ءبىر - بىرىنە ۇقساس. ولاردىڭ اراسىندا مارقۇممەن بىرگە اتتارىن كومۋ سالتى كەڭ تاراعان. ادامدار و دۇنيەدە ات پەن قارۋ قوجاسىنا قاجەت بولادى دەپ ويلاعان. ۇلكەن بەرەل قورعانىندا اتتار ءوز يەسىن جورىققا اپارا جاتقانداي، تولىق اسكەري دايىندىقپەن كومىلگەن.
قازاقستان اۋماعىنداعى ەجەلگى تايپالار اتا - بابا ارۋاعىنا، كوك تاڭىرىنە سيىنعان. قابىرگە مايتپەن بىرگە ونىڭ مۇلىكتەرىن كومگەن. ارناۋلى رۋلىق زيراتتار قىستاۋدىڭ ماڭىندا ورنالاسقان.
“مۇرتتى قورعاننىڭ” شىعىسقا باعىتتالۋى بۇل وبا - ەسكەرتكىشتەردى سالعان تايپالاردىڭ كۇنگە تابىنعاندىعىن بىلدىرەدى. “مۇرتتى وبالار” ەرەكشە سىيلى، ەڭ قاسيەتتى، اقسۇيەك ادامداردىڭ باسىنا سالىنعان ەسكەرتكىشتەر بولىپ سانالادى.
كونسپەكت سۇراقتار
1. “مۇرتتى قورعانداردىڭ” شىعىسقا باعىتتالۋى بىلدىرەدى:
2. قازاقستان اۋماعىنداعى ەجەلگى تايپالار سيىندى:
3. اتتار ءوز يەسىن جورىققا اپارا جاتقانداي، اسكەري دايىندىقپەن كومىلگەن قورعان:
4. سارمات كوسەمى جەرلەنگەن قورىم:
5. ساقتاردىڭ قۇرامىنداعى تايپالار:
6. قازاقستان جەرىن مەكەندەگەن كوشپەلى حالىقتاردىڭ رۋلىق قورىمدارى كوپ جاعدايدا قالاي بولىپ كەلەدى:
7. كليماتى مەن گەوگرافيالىق ورنالاسۋىنا بايلانىستى ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىندا بەلگىلى ءبىر مالدىڭ ءتۇرى باسىم ۇستالعان. وڭتۇستىكتە قاي مال باسىم بولعان:
8. سارماتتار ەرتەرەكتە ۇلكەن وباعا كىمدى جەرلەگەن:
9. ەلىمىزدى قونىستانعان ەجەلگى تايرالار كىمنىڭ ارۋاعىنا تابىنعان:
10. بويتۇمارلاردى نە ءۇشىن تاققان:
تاقىرىپتىڭ تەستى
كونسپەكت
ساقتاردىڭ قۇرامىنا ماسساگەتتەر، اريماسپىلار، ارگيپپەيلەر، يسسەدوندار كىرگەن. “ولاردىڭ جەرلەۋ عۇرىپتارى، ادەت - سالتى مەن كۇندەلىكتى تۇرمىسى ۇقساس بولعان” دەپ جازادى گرەك تاريحشىلارى. ولار كوشپەلىلەردىڭ “باسقالارمەن دوستىق، ادال ءارى شىنايى قارىم - قاتىناسىنداعى قايىرىمدىلىق پەن ادىلەتتىلىكتى” اتاپ ايتقان.
اتىراۋ وبلىسى، جىلىوي اۋدانىنان تابىلعان ارالتوبە قورىمىنا قولباسشىلىق پەن ابىزدىقتى قاتار اتقارعان سارمات كوسەمى مەن ايەلى قاتار جەرلەنگەن. ولاردىڭ جانىنا ەكى ات قوسا كومىلگەن. ءمايىتتىڭ باسىن وڭتۇستىككە قاراتىپ شالقاسىنان جاتقىزعان. كوسەمنىڭ جانىنا جۇزدەن اسا جەبە سالىنعان قورامساق، تەمىر قىلىش پەن قانجار، قىش قۇمىرا قويىلعان. بۇدان باسقا شىنى مونشاق، جەبە، قانجار سىنىقتارى كەزدەسەدى.
قازاقستان جەرىن مەكەندەگەن تايپالاردىڭ مادەنيەتى ءبىر - بىرىنە ۇقساس. ولاردىڭ اراسىندا مارقۇممەن بىرگە اتتارىن كومۋ سالتى كەڭ تاراعان. ادامدار و دۇنيەدە ات پەن قارۋ قوجاسىنا قاجەت بولادى دەپ ويلاعان. ۇلكەن بەرەل قورعانىندا اتتار ءوز يەسىن جورىققا اپارا جاتقانداي، تولىق اسكەري دايىندىقپەن كومىلگەن.
قازاقستان اۋماعىنداعى ەجەلگى تايپالار اتا - بابا ارۋاعىنا، كوك تاڭىرىنە سيىنعان. قابىرگە مايتپەن بىرگە ونىڭ مۇلىكتەرىن كومگەن. ارناۋلى رۋلىق زيراتتار قىستاۋدىڭ ماڭىندا ورنالاسقان.
“مۇرتتى قورعاننىڭ” شىعىسقا باعىتتالۋى بۇل وبا - ەسكەرتكىشتەردى سالعان تايپالاردىڭ كۇنگە تابىنعاندىعىن بىلدىرەدى. “مۇرتتى وبالار” ەرەكشە سىيلى، ەڭ قاسيەتتى، اقسۇيەك ادامداردىڭ باسىنا سالىنعان ەسكەرتكىشتەر بولىپ سانالادى.
كونسپەكت سۇراقتار
1. “مۇرتتى قورعانداردىڭ” شىعىسقا باعىتتالۋى بىلدىرەدى:
2. قازاقستان اۋماعىنداعى ەجەلگى تايپالار سيىندى:
3. اتتار ءوز يەسىن جورىققا اپارا جاتقانداي، اسكەري دايىندىقپەن كومىلگەن قورعان:
4. سارمات كوسەمى جەرلەنگەن قورىم:
5. ساقتاردىڭ قۇرامىنداعى تايپالار:
6. قازاقستان جەرىن مەكەندەگەن كوشپەلى حالىقتاردىڭ رۋلىق قورىمدارى كوپ جاعدايدا قالاي بولىپ كەلەدى:
7. كليماتى مەن گەوگرافيالىق ورنالاسۋىنا بايلانىستى ەلىمىزدىڭ ءار ايماعىندا بەلگىلى ءبىر مالدىڭ ءتۇرى باسىم ۇستالعان. وڭتۇستىكتە قاي مال باسىم بولعان:
8. سارماتتار ەرتەرەكتە ۇلكەن وباعا كىمدى جەرلەگەن:
9. ەلىمىزدى قونىستانعان ەجەلگى تايرالار كىمنىڭ ارۋاعىنا تابىنعان:
10. بويتۇمارلاردى نە ءۇشىن تاققان:
تاقىرىپتىڭ تەستى
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
1 تاراۋ. ەرتە ورتا عاسىرلارداعى مەملەكەتتەر (6 - 9 ع).
