
- 04 قىر. 2018 00:00
- 370
كۇن كۇركىرەۋى مەن نايزاعاي
كۇن كۇركىرەپ، نايزاعاي جارقىلداۋىنان بۇرىن اسپاندا جيىلعان بۇلتتار تەرىس (نەگاتيۆتى) ەلەكتر زاريادىمەن جۇكتەلەدى. وسى ساتتە بۇلتتار مەن جەر اراسىندا ۇلكەن پوتەنسيالدىق ايىرماشىلىق ورىن الادى. سول سەبەپتى بۇلت جيناعان ەلەكتر جۇگىن جەر بەتىنە بوساتىپ، شامادان ارتىق ەنەرگياسىنان قۇتىلۋعا بەيىم تۇرادى. الايدا مۇنىڭ جۇزەگە اسۋى ءۇشىن اراداعى اۋادان جەرگە وتەتىن كوپىر قۇرىلۋى كەرەك. ءبارى جەر بەتىنە قاراي زيگزاگ قۇرىپ تۇسەتىن ارەكەتتەرمەن باستالادى. كىشكەنتاي جارىق نۇكتە بۇلتتان شىعىپ، جارىق جىلدامدىعىنىڭ التىدان بىرىنە تەڭ جىلدامدىقتا تومەن قاراي تۇسەدى. شامامەن 50 مەتر تۇسكەننەن كەيىن 50 ميلليسەكۋندتاي ۋاقىت توقتاپ، تاعى قادام تاستايدى، تاعى توقتاپ، تاعى قادام تاستايدى... وسىلاي جالعاسادى. قالىپتاسقان وسى نەگاتيۆتى جۇكتى بۇلتتان جەر بەتىنە تاسىعاندىقتان، كانالدىڭ بارلىعى نەگاتيۆتى ەلەكترگە تولى بولادى. جەر بەتىنە ءتيىپ بوساعان ساتتە، جەردەن بۇلقا دەيىنگى ارالىقتا وتكىزگىش سىم قويىلعانداي بولادى. وسى ارقىلى بۇلتتاعى نەگاتيۆتى جۇك بوساپ، وسى ارادا تومەندە پايدا بولعان ءپوزيتيۆتى يوندار ءدال وسى جولمەن بۇلتقا قاراي ورلەيدى. وسى كەزدە الدارىنان شىعاتىن اۋا مولەكۋلالارىنىڭ دا يوندانۋى ارقىلى وتە جارىق ساۋلە پايدا بولادى. نايزاعايدى جەردەن جوعارى كوتەرىلىپ جاتقانداي كورەتىندىگىمىزدىڭ سەبەبى وسى. سونداي-اق نايزاعاي ۇرعان كەزدەگى پايدا بولاتىن جىلۋ، ول جەردەگى اۋانىڭ بىردەن كەڭەيۋىنە سەبەپ بولادى. وسىنىڭ سالدارىندا كۇن كۇركىرەۋى رەتىندە ەستىلەتىن دىبىس پايدا بولادى. دىبىس بۇلتتان بۇلتقا جاڭعىرىپ قايتالانادى جانە ءبىزدىڭ قۇلاعىمىزعا جارىلعان، گۇرىلدەگەن تۇردە جەتەدى. كەيدە وسى ءۇردىس بۇلتتان بۇلتقا قاراي دا ورىن الادى.