InfoHub Logo

ماعجان جۇمابايەۆ (1893 - 1938) سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى بۋلايەۆ اۋدانى «مولودەجنىي» كەڭشارىندا تۋعان. العاش ءبىلىمدى اۋىل مولداسىنان، مەكتەپ مۇعالىمىنەن، سودان كەيىن ۋفاداعى «عاليا» مەدرەسەسىنەن العان. ومبىداعى مۇعالىمدەر سەمينارياسىن، ماسكەۋدەگى ادەبي-كوركەم ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، تاشكەنتتە، قىزىلجاردا ۇستازدىق قىزمەت اتقارعان. ماعجاننىڭ شىعارماشىلىق جولى اقىندىقتان باستالدى. ول حالىق، جەر تۋرالى جىرلادى. اقىننىڭ «جازعى تاڭ»، «قازاعىم»، «ونەر-بىلىم قايتسە تابىلار» اتتى ولەڭدەرىندە جاستاردى بىلىمگە شاقىرۋ، ازاتتىق جولعا ءتۇسۋ، ناداندىقپەن كۇرەسۋ كەڭ ورىن العان. شىعارمالارىندا ءومىر مەن تابيعاتقا دەگەن قۇشتارلىعى تەرەڭ تانىلعان.

اقىننىڭ «باتىر بايان»، «ەرتەگى»، «قورقىت»، «ءجۇسىپ حان» اتتى پوەمالارىندا حالىقتىڭ تاريحى، تاعدىرى مەن جەكە تۇلعالاردىڭ ىس-ارەكەتتەرى سۋرەتتەلەدى.

ماعجان بالا ءومىرىن، قيال قاناتىن تەرەڭ تۇسىنگەن. ولارعا ارنالعان شىعارمالارىن جەڭىل جانە تارتىمدى بايانداعان.

م. جۇمابايەۆ قازاقستاندىق پەداگوگيكا عىلىمىنىڭ باستاۋىندا تۇردى. ول گازەتتەر مەن جۋرنالدارعا كوپتەگەن ماقالالار جازىپ، ءبىرقاتار وقۋلىقتار مەن ادىستەمەلىك قۇرالدار دايىندادى. وقۋ-اعارتۋ سالاسىندا ەڭبەك ەتە ءجۇرىپ، «پەداگوگيكا»، «باستاۋىش مەكتەپتەگى انا ءتىلىن وقىتۋ جايى»، «ساۋاتتى بول!»، «الىپپە»، «تارتۋ»، «وقۋ-جازۋعا ۇيرەتۋ»، «ەرەسەكتەرگە وقۋ كىتابى»، ت.ب. تۋىندىلارىن جاريالادى.

ماعجاننىڭ پوەزياداعى العاشقى قادامدارىنان-اق جارقىن، وزىندىك تالانتتىڭ بەلگىلەرى اڭعارىلادى. «شولپان» ولەڭدەر جيناعى اقىندى كەڭىنەن تانىمال ەتتى. ول «باتىر بايان» پوەماسىن، تۇركىستان تۋرالى ولەڭدەر توپتاماسىن، «قويلىبايدىڭ قوبىزى»، «وقجەتپەستىڭ قياسىندا» پوەمالارىن جازدى. م. جۇمابايەۆ شىعارمالارىندا شىعىس حالىقتارى مەن باتىستىڭ رۋحاني اعىندارى ۇشتاسقان. ورتا ازيا مەن قازاقستان ايماعىنداعى اقىنداردىڭ العاشقى ۇرپاعىنا جاتادى.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ولەڭدەرى

ماعجان جۇمابايەۆتىڭ تۋىندىلارى

ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ناقىل سوزدەرى

---