InfoHub Logo

قازاق ادەبيەتى، 8 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماعجان جۇمابايەۆتىڭ «ساعىندىم» ولەڭىن وقىتۋ
«ماعجان ءسوزى» شەبەرحاناسى
ساباقتىڭ ۇرانى: وقيمىز، ويلانامىز، تابامىز.
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى “ماعجان سوزىنە” قىزىقتىرىپ وتىرا، ءوز قابىلەتتەرىنە ساي تاپسىرمالار ورىنداۋ بارىسىندا ولەڭدى تالداۋعا ۇيرەتۋ

ساباقتىڭ الگوريتمى
• 1 - كەزەڭ يندۋكتور. شىعارماشىلىق ۇردىسكە كىرۋ، تاقىرىپقا قىزىقتىرۋ. فيلم “ماعجان اقىن”
• 2 - كەزەڭ رەكونسترۋكسيا. ءوزىن ساباققا بەيىمدەۋ، اسسوسياسيالىق قاتار قۇرۋ
• 3 - كەزەڭ سوسياليزاسيا. جالپى سىنىپقا بەيىمدەۋ. ولەڭدى تالداۋ
• 4 - كەزەڭ ءبولۋ، جەكەلەۋ. بەرىلگەن ءبىلىمدى قاي دارەجەدە قابىلداعانىن پايىمداۋ
• 5 - كەزەڭ پلاستيكا ويلارىن قورىتىندىلاۋ
• 6 - كەزەڭ جارنامالاۋ. جاساعان جۇمىستى جاريا ەتۋ
• 7 - كەزەڭ رەفلەكسيا. وزدىك زەرتتەۋ، وزدىك تالداۋ، اڭگىمەلەۋ
كۇتىلەتىن ناتيجە:
- م. جۇمابايەۆ تۋرالى مالىمەت الادى.
- تۋعان ەلى، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرى ويانادى.
- ءوز بەتتەرىمەن ءبىلىم الۋعا تالاپتانادى، ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جۇمىس جاساپ، ينتەربەلسەندى تاپسىرمالاردى ءوزى ورىنداۋعا مۇمكىندىك الادى.
- شىعارماشىلىق جۇمىسپەن اينالىسۋعا توسەلەدى.

ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
ا) بىلىمدىلىك: م. جۇمابايەۆتىڭ ءومىر جولى مەن جازۋشىلىق قىزمەتىنەن قىسقاشا ماعلۇمات بەرۋ، ولەڭدەگى نەگىزگى ويىن تابا الۋعا داعدىلاندىرۋ
ءا) دامىتۋشىلىق: شاكىرتتەردى وزىندىك ىزدەنىس جۇمىستارىنا باۋلۋ، وي - ءورىسىن، رۋحاني جان دۇنيەسىن بايىتىپ، سويلەۋ ماشىقتارىن جەتىلدىرۋ، بىلگەندەرىن جاڭامەن ۇشتاستىرۋ
ب) تاربيەلىك: ەلجاندىلىققا، ادامگەرشىلىككە، ادەبيەتتى سۇيۋگە، ءوزارا كومەكتەسۋگە، ءبىرىن - ءبىرىن تىڭداۋعا، قولداۋعا تاربيەلەۋ. سۋرەتتەۋ، شىعارماشىلىق، زەرتتەۋ.
ساباقتىڭ تەحنولوگياسى: پەداگوگيكالىق شەبەرحانا
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: توپتىق جۇمىس، اسسوسياسيا قۇرۋ، وي سالۋ، ويلانتۋ زەرتتەۋ، تالداۋ، سۋرەتتەۋ، ينتەراكتيۆتى تاقتامەن جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، قوسىمشا ماتەريالدار، اقىن ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىمەن بايلانىستى ماتىندەر، زەرتتەۋ تاپسىرمالارى.

ساباقتىڭ بارىسى
1. ۇيىمداستىرۋ (3مين)
ماقساتى: وقۋشىلاردى ساباققا جۇمىلدىرۋ، وقۋ جاعدايىن تۋعىزۋ.
1 - كەزەڭ
يندۋكتور. جۇمىستاعى بولاشاق قادام.
ماقساتى:
جاڭا ساباقتا جاڭا ۇعىمدار، جاڭا ءبىلىم بەرۋ. نەگىزگى ماسەلەنى، جاڭا ءبىلىمنىڭ ءتۇيىندى داندەرىن ءبولىپ الا ءبىلۋ، ءبىلىمدى شىعارماشىلىق جولمەن تاجىريبەدە قولدانۋ.
ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ءومىرى تۋرالى فيلم كورۋ
2 - كەزەڭ
رەكونسترۋكسيا. ءوزىن ساباققا بەيىمدەۋ.
سوزبەن بايلانىستى قانداي ويىندار بىلەسىڭدەر؟(ءسوزجۇمباق شەشۋ، اناگراممالار، ءسوز قۇرۋ، «ساڭىراۋ تەلەفون»، «قالالار»، «تاڭعاجايىپ الەم»)
اسسوسياسيالىق قاتار قۇرۋ: ماعجان اقىن، سۋرەتشى، سەزىمتال، ازامات...
2. سوسياليزاسيا. جالپى سىنىپقا بەيىمدەۋ.
تۇسىنىك
ماقساتى: «ساعىندىم» ولەڭىمەن تانىسۋ، اقىننىڭ نەگىزگى ايتار ويىن ۇعىنۋ
جالپى سىنىپتىق تاپسىرما:
1. ولەڭدى ىشتەي جەكە وقىپ، تانىسۋ
2. ولەڭدى وقىعانداعى ءوز سەزىمىڭ؟
ولەڭ ۇنادى ما؟ نەلىكتەن؟
قالاي اسەر ەتتى؟
3. اقىن ولەڭدە قانداي ماسەلەنى ءسوز ەتەدى؟
قولدانۋ
ماقساتى: ماتىندەگى ويدى سۇراقتار ارقىلى اشۋ.
توپتىق تاپسىرمالار بەرۋ ارقىلى وقۋشى ويىنا وي سالۋ، پىكىر ايتۋعا جەتەلەۋ.

• زەرتتەۋشىلەر توبى: تالداۋ
ماقساتى: اقىننىڭ ىشكى ويىن، سەزىمىن ءتۇسىنۋ
1. اقىن كىمدەردى، نەلەردى ساعىندى؟ كەستەنى تولتىرۋ
كىمدەردى ساعىندى؟ نەلەردى ساعىندى؟
2. اقىن اباقتىعا كىمدەر ءۇشىن ءتۇستى؟
3. بۇدان اقىننىڭ ەلىنە، جەرىنە، حالقىنا جەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
ساتىلاي كەشەندى تالداۋ ەلەمەنتتەرىن ەنگىزۋ.
تاقىرىبى: ەلىنە، جەرىنە، اناسىنا دەگەن ساعىنىش.
يدەياسى: شىندىق ءومىر كورىنىستەرىن سۋرەتتەي ەركىندىكتى، بوستاندىقتى باعالاۋ.
شۋماق – اياقتالعان سينتاكسيستىك ءبىرتۇتاس ويدى بىلدىرەدى. 8 شۋماقتى ولەڭ.
تارماق – ولەڭنىڭ ءار جولى. 4 تارماقتى.
بۋناق – بەلگىلى ءبىر داۋىس ىرعاعىمەن ءبولىنۋى. 3 بۋناقتى
ۇيقاس. قارا ولەڭ ۇيقاسى. ا - ا - ب - ب
ادەبي تەوريالىق ۇعىمدار. تەڭەۋلەر بار.
تۇسىندىرمە سوزدىك. اباقتى – تۇرمە، اۋىر ءيىس – جامان ءيىس، جۇيرىك جەل – قاتتى جەل.
ولەڭنىڭ نەگىزگى ءتۇيىنى. تۋعان جەرگە، تۋعان تابيعاتقا، تۋىسقان - باۋىرعا دەگەن ماحاببات.
ساباقتىڭ سالاۋاتتىلىق باعىتى
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ساباق بارىسىندا شارشاماۋىن قامتاماسىز ەتۋ
دەمالىس، سەرگىتۋ ءساتى. دەنە قوزعالىسىن جاساۋ، جاتتىعۋ جاساۋ
• شىعارماشىلىق توبى: جاڭالىق اشۋ
ماقساتى:
- قابىلدانعان جاڭا ءبىلىمدى سارالاي، تالداي بىلۋگە باعىتتاۋ.
- ءوز بەتىمەن شىعارماشىلىق جۇمىس جۇرگىزۋ، ىزدەنىسكە داعدىلانۋ، جاڭالىق اشۋعا تالپىنۋ، ويىن دالەلدەۋ.
- وقىعاندى ءتۇسىنۋ نەمەسە وقىعانىن ءوز ويىمەن ءارى قاراي ءوربىتۋ
كىنانى جۇرەككە قوي،
قويما ماعان... – دەپ اقىن نەلىكتەن ايتادى؟
ساراپشىلار توبى: ينتەراكتيۆتى تاقتادا جازۋشىنىڭ ومىرىنەن بەرىلگەن حابارلامانىڭ نەگىزگى ءتۇيىندى ءدانىن ءبولىپ الىپ، سىزىپ كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، دالەلدەۋ.
ينتەراكتيۆتىك تاقتامەن جۇمىس.
تىڭدايدى، قايتالايدى، جازادى، داپتەرمەن جۇمىس جاسايدى
ماتىنمەن جۇمىس. مانەرلەپ وقۋ، جەكە جۇمىس، توپتىق جۇمىس، سۇراق – جاۋاپ ءادىسى.
ولەڭدە قايتالانىپ وتىراتىن «ساعىندىم» سول اعايىندى، انامدى، جارىمدى، ەلىمدى، سارىارقامدى) ساعىندىم» دەگەن جولداردان اقىننىڭ قانداي سەزىمىن بايقاۋعا بولادى؟
ادەبيەت تەورياسى: ادامنىڭ كوڭىل - كۇيىن، جۇرەك سەزىمىن، كۇيىنگەنىن، سۇيىنگەنىن، ىشكى جان سىرىن جىرلايتىن ولەڭ – ليريكالىق ولەڭ دەپ اتالادى. ليريكانىڭ باس كەيىپكەرى – اقىننىڭ ءوزى.
ليريكانىڭ ءبىر ۇلگىسى – ماعجاننىڭ ولەڭدەرى. “ماعجان ولەڭدەرى وكىندىرەدى، مۇڭايتادى، جىلاتادى، اياتقىزادى، ەسىركەتەدى، جىگەر بەرەدى”
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ

3. سەرگىتۋ ءساتى.
ماعجاننىڭ سوزىنە جازىلعان “سەن سۇلۋ”ولەڭىن تىڭداۋ

4. ءبولۋ، جىكتەۋ
* وزدەرىڭ تۇرعان اۋىل - ايماق، قالا ت. ب مەكەندەرىڭدى باسقا جەرلەردەن ارتىق، ىستىق كورەتىندىكتەرىن، سەبەبىن اشىپ، تۇسىندىرىڭدەر، سىرلاسىڭدار. اقىن ويىمەن سەنىڭ ويىڭنىڭ ءبىر توعىساتىنى جەرى بار ما؟ بار بولسا سەبەبى نەدە؟
* وشپەس مۇرا. كوپتەگەن ولەڭدەر، اۋدارمالار، اڭگىمەلەرى، پوەمالارى
“مەن جاستارعا سەنەمىن”، “مەن كىم؟”، “اناما”، “قازاق ءتىلى”، “تۇركىستان” ت. ب. ولەڭدەرى
“ەرتەگى”، “قورقىت”، “باتىر بايان”، “قويلىبايدىڭ قوبىزى”

*ماعجان تۋرالى پىكىرلەر
“مەن شىعىس پوەزياسىن جوعارى باعالايمىن. ويتكەنى شىعىس پوەزياسى حالقى سياقتى مول تىنىستى، كەڭ قۇلاشتى، سوزدەرى ساف اياتىنداي.
اباي ولەڭدەرىن وقي وتىرىپ، وزىمە كوپ نارسەنى قابىل الدىم، ال ماعجان پوەزياسىنان ونىڭ حالقى، تۋعان جەرى تۋرالى كوپ نارسەلەر ءبىلدىم. “
(اگاتا كريستي)
“ماعجاننىڭ كەرەمەت ليريكاسى،”- كورنەكتى اقىننىڭ تۋىندىلارىن ن. نازاربايەۆ وسىلاي باعالاعان. تۋعان جەرىن، تۋعان حالقىن جانىنداي سۇيگەن اقىن بار شىعارماشىلىعىن سولارعا ارنايدى. ماعجان اقىننىڭ قانداي شىعارماسىن وقىساق تا، ءبىز ونىڭ جۇرەك جىلۋىن، ماحابباتىن سەزەمىز.
ماعجان – كۋلتۋراسى زور اقىن. اباي – اقىلدىڭ اقىنى، ال ماعجان – اقىننىڭ اقىنى، سوندىقتان ءبىز ماعجاننان ۇيرەنۋىمىز كەرەك.
(م. اۋەزوۆ)
ماعجاننىڭ اتاسى جۇماباي قاجى ءۇش جاسار نەمەرەسىنىڭ باسىنان سيپاپ:
“وسى بالدىرعانىم تۇبىندە مەنىڭ اتىمدى كۇللى عالامعا ايگىلى ەتەدى”، - دەپ دانىشپاندىلىقپەن بولجاعان.

5. پلاستيكا
ماعجان ءسوزى تۋرالى ويلارىڭىزدى
قورىتىندىلاپ، سۋرەتتەڭدەر

6. جارنامالاۋ
«ساعىندىم» ولەڭىن وقۋعا شاقىرۋ.

7. رەفلەكسيا.
ولەڭ ۇنادى ما؟ نەلىكتەن؟
“ساعىندىم” ولەڭىن ليريكالىق شىعارما دەپ اتاۋعا بولا ما؟
اقىن تۋرالى نە ايتاسىڭ؟
جۇيەلەۋ، وي - ءتۇيىن جاسا
«ادەبي تەوريالىق ۇعىمدار» ءمودۋلى
ليريكا جانە ونىڭ تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىك
ينتەراكتيۆتى تاپسىرمالار ءبولىمى
نەنى ءتۇسىندىم، نەنى جەتە تۇسىنە المادىم؟
ءۇي تاپسىرماسىن بەلگىلەۋ
ماقساتى: شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن دامىتۋ. ولەڭنەن وزىڭە ۇناعان ءۇزىندىنى جاتتاۋ، وي تولعاۋ جازۋ.
ءوز بەتىنشە ورىنداۋعا ارنالعان تاپسىرما:
“ماعجانداي بولۋ ارمانىم” اتتى شاعىن شىعارما جازۋ