ارمىسىڭ! بالقاش-الاكول
ارمىسىڭ! بالقاش – الاكول.
بارمىسىڭ بارشا تابيعات جاناشىرلارى. ەلىمىزدىڭ وسىناۋ ۇلانعايىر دالاسىندا جورتسا اڭنىڭ، ۇشسا قۇستىڭ قاناتى تالاتىن كەڭ بايتاق ساحارانىڭ وڭتۇستىك - شىعىسىنداعى باسىن تاۋعا، اياعىن كولگە، ارقاسىن قۇمعا توسەپ جاتقان جەر جانناتى جەتىسۋدىڭ جومارت جەرى. قازاقتىڭ داناگوي ابىزى اسان قايعى «اعاشى تۇنعان جەمىس ەكەن، شارۋاعا جاقسى قونىس ەكەن»- دەپ سۇيسىنگەن.
ەرتەدەگى تاحالاۋ كولى نەمەسە اق تەڭىز نەمەسە جۇمباق كول دەپ اتالعان بالقاشتىڭ قازىرگى اتاۋىنا بايلانىستى حالىق ىشىندە بۇرىننان ايتىلىپ كەلە جاتقان اڭىز بار. ءبىزدىڭ زامانىمىزدان كوپتەگەن عاسىر بۇرىن كولدىڭ باتىس جاعالاۋىن مەكەندەگەن اتاعى اسقان ءبىر باي ادام بولىپتى. ول بايدىڭ بالقيا دەگەن قىزى اسا كورىكتى، سۇلۋ بولىپ ءوسىپتى. بالقيانى تەك ءوزىنىڭ ءۇي - ءىشى عانا ەمەس، بۇكىل جۇرت ەركەلەتىپ، بالقاش دەپ اتادى. بالقاش ون جەتىگە تولىپ، بوي جەتكەندە ەردەن دەگەن جىگىتكە عاشىق بولادى. قىز بەن جىگىت ءبىر تۇندە اۋىلىنان اتقا ءمىنىپ قاشىپ شىعادى. ەكەۋى قالىڭ قامىستى پانالايدى. كەنەتتەن ولاردىڭ اتتارىنا قاباندار شابۋىل جاسايدى. اۋىر جاراقات الىپ ەردەن قايتىس بولادى. قاشقىنداردى ىزدەپ شىققاندار قىزدىڭ تىعىلعان جەرىن تابادى. قۋعىنشىلاردى كورگەن سوڭ، اكەسىنىڭ قاتال مىنەزىن بىلەتىن بالقيا بيىك جارتاستان كولگە سەكىرىپ، سۋ تۇبىنە باتىپ كەتەدى. سودان بەرى بالقيا سۋعا كەتكەن كولدى بالقاش دەپ اتايتىن بولعان.
الاكول كولى (شۇبار كول) – اتتاس كولدەر توبىنىڭ ءىرىسى، الاكول ويىسىنىڭ ەڭ تەرەڭ بولىگىنەن ورىن الادى. 13 - 19 - عاسىرلار ارالىعىندا كول گۋرگەنور (كوپىر كولى)، الاقتىگۇل، الاتەڭىز، الاقتا، وڭتۇستىك(شىعىس) الاكول اتاۋلارىمەن تانىمال بولدى. الاكول كولى قازاقستاننىڭ ىشكى بوگەندەر اراسىنداعى كولەمى جاعىنا ەكىنشى جانە رەسپۋبليكانىڭ اعىنسىز وزەن دەرىنىڭ اراسىنداعى جالعىز تەرەڭ كول بولىپ تابىلادى. الاكولدىڭ سۋ كولەمى بالقاشتىڭ سۋ كولەمىنىڭ جارتىسىنا تەڭ. الاكولگە ساسىق كول، قوشقار كول، جالاڭاش كول دەپ اتالاتىن كولدەر جۇيەسىن قۇرايدى.
1. الماتى وبلىسى بويىنشا سۋ قورلارىنىڭ ساپالىق جانە ساندىق سيپاتتاماسى.
قورشاعان ورتانى قورعاۋدى ءتۇرلى اسپەكتىلەرىنىڭ كەشەندى تۇردە شەشىلۋىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتقا كوشۋ جاعدايىندا ورىن الىپ وتىرعان ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك پروبلەمالار كەدەرگى جاساۋدا. ءبىراق، ەكولوگيالىق جاعدايعا ساي شارالاردى قابىلداماۋ – سۋ قورلارىنىڭ كۇيىنە عانا ەمەس، مەملەكەت ەكونوميكاسىنا دا زارداپ تيگىزەدى.
سۋدى پايدالانۋ سەبەبىن تالداۋ ەكونوميكانىڭ بارلىق قالاسىندا جىلدىق سۋدى تۇتىنۋ مولشەرى 2، 6 - دان 5، 2 كم3 – كە دەيىن ەكەنىن كورسەتتى، وزەندەردىڭ سۋعا سۋ اعۋ كولەمىنىڭ مىندەتتى مولشەرى (ەكولوگياعا، ەنەرگەتيكاعا جانە ت. ب) ورىندالعاندا ورتاشا سۋلى جىلداردا وبلىستىڭ قاجەتتى مولشەردە سۋمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. قۇرعاقشىلىق جىلدارى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيى 60%- دى قۇراپ، سۋدىڭ جەتىسپەۋشىلىگى، نەگىزىنەن، سۋارمالى جەرلەرگە كەلدى. وبلىسىمىزدا سۋارمالى جەرلەردىڭ اۋدانى 594، 8 مىڭ گەكتارىن قۇراپ، ونىڭ ىشىندە 436 مىڭ گەكتارى – ەگىستىك القاپتارى بولدى. ءداندى داقىلداردىڭ، قانت قىزىلشاسىنىڭ، تەمەكىنىڭ، مايلى داقىلداردىڭ، جەمىستەردىڭ، سونىمەن قاتار كارتوپ، جوڭىشقا ەگىستىكتەرىنىڭ كوپ بولىگى سۋارمالى جەرلەردە ورنالاستىرىلعان. وسى وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋ ارقىلى قورشاعان ورتانى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ قاراستىرىلعان:
• تۇرعىنداردى ساپالى اۋىز سۋىمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە سۋ رەسۋرستارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن ازايتۋ؛
• جەر ءۇستى جانە جەر استى سۋلارىن ءتيىمدى پايدالانۋدى ىنتالاندىراتىن ەكونوميكالىق مەحانيزمدەردى جاساۋ جانە ەنگىزۋ؛
وبلىس اۋماعىندا بۇگىنگى كۇنى 800 - دەي وزەندەر مەن سۋ اعىمدارى جانە 24 مىڭنان استام كولدەرمەن جاساندى سۋ قويمالارى بار. وبلىستاعى ەڭ ءىرى كولدەر بالقاش كولى، الاكولدەر جۇيەسى (الاكول، ساسىق كول، قوشقار كول، جالاڭاش كولدەرى) جانە كولساي كولى.
بالقاش كولىنە قۇيىلىتىن سۋدىڭ 75% قۇرايتىن ىلە وزەنى بالقاش - الاكول ويپاتتارىنىڭ نەگىزگى سۋ ارتەرياسى. ىلە وزەنى باسسەيىننىڭ نەگىزگى سۋ قۇراۋشى بولىگى جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا ورنالاسقان.
الماتى وبلىسىنىڭ نەگىزگى وزەندەرىنىڭ گيدرولوگيالىق سيپاتتاماسى.
الماتى وبلىسىنىڭ جەر ءۇستى سۋلارىنىڭ جالپى قورى قازاقستان سۋ قورلارىنىڭ 24، 6% قۇرايدى.
2. سۋ قاجەتتىلىگى، ونى پايدالانۋ مەن سۋ قورلارىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋدىڭ كۇيى.
وبلىستىڭ سۋعا قاجەتتىلىگىنىڭ 98% جەر ءۇستى سۋلارى ەسەبىنەن، ال قالعان جەر استى، اعىن سۋلار ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
سۋدى پايدالانۋدىڭ نەگىزگى ۇلەسى، ياعني 2523، 12 ملن. م3 نەمەسە جالپى قولدانىلاتىن سۋ كولەمىنىڭ 95% اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىنە كەلەدى. اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى سۋدى تۇتىنۋدىڭ ۇلكەن ۇلەسى سۋارمالى جەرلەرگە تيەدى.
تازا تۇششى سۋعا قويىلاتىن تالاپتاردىڭ ءوسۋى سۋ قورلارىن قورعاۋدى، سۋ كوزدەرىن لاستاۋدى تومەندەتۋدى، ءوندىرىس جانە اۋىل شارۋاشىلىعى اعى سۋلارىن اعىزۋ مەن پايدالانۋدى رەتتەۋدى، سۋدى تەحنولوگيالىق ماقساتتا تۇتىنۋ ۇلەسىنىڭ كورسەتكىشىن تومەندەتۋدى كۇن تارتىبىنە قاتاڭ قويىپ وتىر.
ىلە وزەنىندە قاپشاعاي سۋ قويماسىن سالۋ، ىلە وزەنى القابىندا ءىرى سۋعاراتىن جانە سۋ جىبەرەتىن كانالدارى بار سۋارمالى جەرلەردى يگەرۋ جانە سۋارمالى جەرلەرگە الىناتىن سۋ مولشەرىنىڭ كەنەت كوبەيۋى بالقاش كولىنە قۇياتىن وزەندەردىڭ كولەمىن ازايتتى. وزەننىڭ جاعالاۋىندا سور پايدا بولىپ، توپىراقتىڭ جانە جەراستى سۋلارىنىڭ تۇزدىلانۋى ءجۇرىپ جاتىر.
ىلە وزەنىنىڭ سۋ قورلارىندا ءتيىمسىز پايدالانىپ وتىر. سۋارمالى جەرلەردەن جۋىلىپ كەلگەن پەستيسيدتەرمەن، گەربيسيدتەرمەن جانار جاعار ماي ستانسيالارىنان توگىلگەن فەنولدارمەن، مۇناي ونىمدەرىمەن لاستانۋدا.
الماتى وبلىسى بويىنشا جالپى كولەمى 475، 642 ملن م3
جىلىنا تەڭ بارلىعى 40 سۋ جىبەرەتىن ورىندار بار ولاردىڭ ىشىندە كولساي كولىنە ەكولوگيالىق جاعدايدىڭ ناشارلاۋى ءۇشىن اعىن سۋلاردى سۋ جىبەرۋ ورىندارىنا اعىزاردا ۇنەمى بايقاۋمەن باقىلاۋ قاجەت.
ءبىز ايتىپ وتىرعان بالقاش پەن الاكولدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالىپ وتىر. سۋ لاستاعىش كوزدەرى - وندىرىستىك كاسىپ ورىندار، سۋ بويىنداعى ەلدى مەكەندەر، كوممۋنالدى – تۇرمىس شارۋاشىلىعى مەكەمەلەرى. ەگەردە كولدى قورعاۋ ساۋىقتىرۋ شارالارى دەرەۋ قولعا الماسا، مۇنىڭ ەرتەڭگى كۇنى اۋىر زارداپتارعا سوعاتىنى ءسوزسىز.
جىل سايىن 5 تەكشە كيلومەتر، ونىڭ ىشىندە 3 تەكشە كيلومەترى تازارتىلماعان، لاس سۋلار سۋ قويمالارىنا قۇيىلادى. اۋىز سۋعا قويىلاتىن جوعارعى تالاپتار، اداممەن ونىڭ ادام ومىرگە وتە قاجەت كومپونەنتتەرىندەگى ەرەكشە رولىنە بايلانىستى. سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدە سانيتارلىق - گيگيەنالىق نورماتيۆتەردىڭ ساقتالۋى – ادامنىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن ءقاۋىپسىز جانە زيانسىز، ەكولوگيالىق تازا سۋدىڭ ساپاسىن ءبىر قالىپتا ۇستاپ تۇرۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى.
ەكولوگيالىق پروبلەمالار - ەڭ ماڭىزدى ومىرلىك پروبلەمالاردى ءبىرى عوي، ويتكەنى اڭگىمە ادامنىڭ ءومىر سۇرەتىن ورتاسى تۋرالى، بولاشاق ۇرپاقتاردىڭ ءومىرى تۋرالى بولىپ وتىر. ەگەر ءاربىر ادام وزىنە تيەسىلى اياداي جەردە قولىنان كەلەتىنىنىڭ ءبارىن جاساسا عوي، وندا ءبىزدىڭ جەرىمىز قانداي قۇلپىرىپ، جايناپ كەتكەن بولار ەدى.
قورىتا كەلگەندە، وبلىسىمىزدىڭ ءاربىر تۇرعىنى بۇگىنگى جانە كەلەشەك ۇرپاق ءۇشىن سۋ تازالىعىنىڭ ماڭىزدىلىعىن تۇسىنسە، جەر جانناتى – جەتىسۋدىڭ تاماشا تابيعاتى ساقتالاتىنىنا كۇمان كەلتىرۋگە بولمايدى!
بارمىسىڭ بارشا تابيعات جاناشىرلارى. ەلىمىزدىڭ وسىناۋ ۇلانعايىر دالاسىندا جورتسا اڭنىڭ، ۇشسا قۇستىڭ قاناتى تالاتىن كەڭ بايتاق ساحارانىڭ وڭتۇستىك - شىعىسىنداعى باسىن تاۋعا، اياعىن كولگە، ارقاسىن قۇمعا توسەپ جاتقان جەر جانناتى جەتىسۋدىڭ جومارت جەرى. قازاقتىڭ داناگوي ابىزى اسان قايعى «اعاشى تۇنعان جەمىس ەكەن، شارۋاعا جاقسى قونىس ەكەن»- دەپ سۇيسىنگەن.
ەرتەدەگى تاحالاۋ كولى نەمەسە اق تەڭىز نەمەسە جۇمباق كول دەپ اتالعان بالقاشتىڭ قازىرگى اتاۋىنا بايلانىستى حالىق ىشىندە بۇرىننان ايتىلىپ كەلە جاتقان اڭىز بار. ءبىزدىڭ زامانىمىزدان كوپتەگەن عاسىر بۇرىن كولدىڭ باتىس جاعالاۋىن مەكەندەگەن اتاعى اسقان ءبىر باي ادام بولىپتى. ول بايدىڭ بالقيا دەگەن قىزى اسا كورىكتى، سۇلۋ بولىپ ءوسىپتى. بالقيانى تەك ءوزىنىڭ ءۇي - ءىشى عانا ەمەس، بۇكىل جۇرت ەركەلەتىپ، بالقاش دەپ اتادى. بالقاش ون جەتىگە تولىپ، بوي جەتكەندە ەردەن دەگەن جىگىتكە عاشىق بولادى. قىز بەن جىگىت ءبىر تۇندە اۋىلىنان اتقا ءمىنىپ قاشىپ شىعادى. ەكەۋى قالىڭ قامىستى پانالايدى. كەنەتتەن ولاردىڭ اتتارىنا قاباندار شابۋىل جاسايدى. اۋىر جاراقات الىپ ەردەن قايتىس بولادى. قاشقىنداردى ىزدەپ شىققاندار قىزدىڭ تىعىلعان جەرىن تابادى. قۋعىنشىلاردى كورگەن سوڭ، اكەسىنىڭ قاتال مىنەزىن بىلەتىن بالقيا بيىك جارتاستان كولگە سەكىرىپ، سۋ تۇبىنە باتىپ كەتەدى. سودان بەرى بالقيا سۋعا كەتكەن كولدى بالقاش دەپ اتايتىن بولعان.
الاكول كولى (شۇبار كول) – اتتاس كولدەر توبىنىڭ ءىرىسى، الاكول ويىسىنىڭ ەڭ تەرەڭ بولىگىنەن ورىن الادى. 13 - 19 - عاسىرلار ارالىعىندا كول گۋرگەنور (كوپىر كولى)، الاقتىگۇل، الاتەڭىز، الاقتا، وڭتۇستىك(شىعىس) الاكول اتاۋلارىمەن تانىمال بولدى. الاكول كولى قازاقستاننىڭ ىشكى بوگەندەر اراسىنداعى كولەمى جاعىنا ەكىنشى جانە رەسپۋبليكانىڭ اعىنسىز وزەن دەرىنىڭ اراسىنداعى جالعىز تەرەڭ كول بولىپ تابىلادى. الاكولدىڭ سۋ كولەمى بالقاشتىڭ سۋ كولەمىنىڭ جارتىسىنا تەڭ. الاكولگە ساسىق كول، قوشقار كول، جالاڭاش كول دەپ اتالاتىن كولدەر جۇيەسىن قۇرايدى.
1. الماتى وبلىسى بويىنشا سۋ قورلارىنىڭ ساپالىق جانە ساندىق سيپاتتاماسى.
قورشاعان ورتانى قورعاۋدى ءتۇرلى اسپەكتىلەرىنىڭ كەشەندى تۇردە شەشىلۋىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتقا كوشۋ جاعدايىندا ورىن الىپ وتىرعان ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك پروبلەمالار كەدەرگى جاساۋدا. ءبىراق، ەكولوگيالىق جاعدايعا ساي شارالاردى قابىلداماۋ – سۋ قورلارىنىڭ كۇيىنە عانا ەمەس، مەملەكەت ەكونوميكاسىنا دا زارداپ تيگىزەدى.
سۋدى پايدالانۋ سەبەبىن تالداۋ ەكونوميكانىڭ بارلىق قالاسىندا جىلدىق سۋدى تۇتىنۋ مولشەرى 2، 6 - دان 5، 2 كم3 – كە دەيىن ەكەنىن كورسەتتى، وزەندەردىڭ سۋعا سۋ اعۋ كولەمىنىڭ مىندەتتى مولشەرى (ەكولوگياعا، ەنەرگەتيكاعا جانە ت. ب) ورىندالعاندا ورتاشا سۋلى جىلداردا وبلىستىڭ قاجەتتى مولشەردە سۋمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. قۇرعاقشىلىق جىلدارى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيى 60%- دى قۇراپ، سۋدىڭ جەتىسپەۋشىلىگى، نەگىزىنەن، سۋارمالى جەرلەرگە كەلدى. وبلىسىمىزدا سۋارمالى جەرلەردىڭ اۋدانى 594، 8 مىڭ گەكتارىن قۇراپ، ونىڭ ىشىندە 436 مىڭ گەكتارى – ەگىستىك القاپتارى بولدى. ءداندى داقىلداردىڭ، قانت قىزىلشاسىنىڭ، تەمەكىنىڭ، مايلى داقىلداردىڭ، جەمىستەردىڭ، سونىمەن قاتار كارتوپ، جوڭىشقا ەگىستىكتەرىنىڭ كوپ بولىگى سۋارمالى جەرلەردە ورنالاستىرىلعان. وسى وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋ ارقىلى قورشاعان ورتانى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ قاراستىرىلعان:
• تۇرعىنداردى ساپالى اۋىز سۋىمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە سۋ رەسۋرستارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن ازايتۋ؛
• جەر ءۇستى جانە جەر استى سۋلارىن ءتيىمدى پايدالانۋدى ىنتالاندىراتىن ەكونوميكالىق مەحانيزمدەردى جاساۋ جانە ەنگىزۋ؛
وبلىس اۋماعىندا بۇگىنگى كۇنى 800 - دەي وزەندەر مەن سۋ اعىمدارى جانە 24 مىڭنان استام كولدەرمەن جاساندى سۋ قويمالارى بار. وبلىستاعى ەڭ ءىرى كولدەر بالقاش كولى، الاكولدەر جۇيەسى (الاكول، ساسىق كول، قوشقار كول، جالاڭاش كولدەرى) جانە كولساي كولى.
بالقاش كولىنە قۇيىلىتىن سۋدىڭ 75% قۇرايتىن ىلە وزەنى بالقاش - الاكول ويپاتتارىنىڭ نەگىزگى سۋ ارتەرياسى. ىلە وزەنى باسسەيىننىڭ نەگىزگى سۋ قۇراۋشى بولىگى جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا ورنالاسقان.
الماتى وبلىسىنىڭ نەگىزگى وزەندەرىنىڭ گيدرولوگيالىق سيپاتتاماسى.
الماتى وبلىسىنىڭ جەر ءۇستى سۋلارىنىڭ جالپى قورى قازاقستان سۋ قورلارىنىڭ 24، 6% قۇرايدى.
2. سۋ قاجەتتىلىگى، ونى پايدالانۋ مەن سۋ قورلارىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋدىڭ كۇيى.
وبلىستىڭ سۋعا قاجەتتىلىگىنىڭ 98% جەر ءۇستى سۋلارى ەسەبىنەن، ال قالعان جەر استى، اعىن سۋلار ەسەبىنەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
سۋدى پايدالانۋدىڭ نەگىزگى ۇلەسى، ياعني 2523، 12 ملن. م3 نەمەسە جالپى قولدانىلاتىن سۋ كولەمىنىڭ 95% اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىنە كەلەدى. اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى سۋدى تۇتىنۋدىڭ ۇلكەن ۇلەسى سۋارمالى جەرلەرگە تيەدى.
تازا تۇششى سۋعا قويىلاتىن تالاپتاردىڭ ءوسۋى سۋ قورلارىن قورعاۋدى، سۋ كوزدەرىن لاستاۋدى تومەندەتۋدى، ءوندىرىس جانە اۋىل شارۋاشىلىعى اعى سۋلارىن اعىزۋ مەن پايدالانۋدى رەتتەۋدى، سۋدى تەحنولوگيالىق ماقساتتا تۇتىنۋ ۇلەسىنىڭ كورسەتكىشىن تومەندەتۋدى كۇن تارتىبىنە قاتاڭ قويىپ وتىر.
ىلە وزەنىندە قاپشاعاي سۋ قويماسىن سالۋ، ىلە وزەنى القابىندا ءىرى سۋعاراتىن جانە سۋ جىبەرەتىن كانالدارى بار سۋارمالى جەرلەردى يگەرۋ جانە سۋارمالى جەرلەرگە الىناتىن سۋ مولشەرىنىڭ كەنەت كوبەيۋى بالقاش كولىنە قۇياتىن وزەندەردىڭ كولەمىن ازايتتى. وزەننىڭ جاعالاۋىندا سور پايدا بولىپ، توپىراقتىڭ جانە جەراستى سۋلارىنىڭ تۇزدىلانۋى ءجۇرىپ جاتىر.
ىلە وزەنىنىڭ سۋ قورلارىندا ءتيىمسىز پايدالانىپ وتىر. سۋارمالى جەرلەردەن جۋىلىپ كەلگەن پەستيسيدتەرمەن، گەربيسيدتەرمەن جانار جاعار ماي ستانسيالارىنان توگىلگەن فەنولدارمەن، مۇناي ونىمدەرىمەن لاستانۋدا.
الماتى وبلىسى بويىنشا جالپى كولەمى 475، 642 ملن م3
جىلىنا تەڭ بارلىعى 40 سۋ جىبەرەتىن ورىندار بار ولاردىڭ ىشىندە كولساي كولىنە ەكولوگيالىق جاعدايدىڭ ناشارلاۋى ءۇشىن اعىن سۋلاردى سۋ جىبەرۋ ورىندارىنا اعىزاردا ۇنەمى بايقاۋمەن باقىلاۋ قاجەت.
ءبىز ايتىپ وتىرعان بالقاش پەن الاكولدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالىپ وتىر. سۋ لاستاعىش كوزدەرى - وندىرىستىك كاسىپ ورىندار، سۋ بويىنداعى ەلدى مەكەندەر، كوممۋنالدى – تۇرمىس شارۋاشىلىعى مەكەمەلەرى. ەگەردە كولدى قورعاۋ ساۋىقتىرۋ شارالارى دەرەۋ قولعا الماسا، مۇنىڭ ەرتەڭگى كۇنى اۋىر زارداپتارعا سوعاتىنى ءسوزسىز.
جىل سايىن 5 تەكشە كيلومەتر، ونىڭ ىشىندە 3 تەكشە كيلومەترى تازارتىلماعان، لاس سۋلار سۋ قويمالارىنا قۇيىلادى. اۋىز سۋعا قويىلاتىن جوعارعى تالاپتار، اداممەن ونىڭ ادام ومىرگە وتە قاجەت كومپونەنتتەرىندەگى ەرەكشە رولىنە بايلانىستى. سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدە سانيتارلىق - گيگيەنالىق نورماتيۆتەردىڭ ساقتالۋى – ادامنىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن ءقاۋىپسىز جانە زيانسىز، ەكولوگيالىق تازا سۋدىڭ ساپاسىن ءبىر قالىپتا ۇستاپ تۇرۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى.
ەكولوگيالىق پروبلەمالار - ەڭ ماڭىزدى ومىرلىك پروبلەمالاردى ءبىرى عوي، ويتكەنى اڭگىمە ادامنىڭ ءومىر سۇرەتىن ورتاسى تۋرالى، بولاشاق ۇرپاقتاردىڭ ءومىرى تۋرالى بولىپ وتىر. ەگەر ءاربىر ادام وزىنە تيەسىلى اياداي جەردە قولىنان كەلەتىنىنىڭ ءبارىن جاساسا عوي، وندا ءبىزدىڭ جەرىمىز قانداي قۇلپىرىپ، جايناپ كەتكەن بولار ەدى.
قورىتا كەلگەندە، وبلىسىمىزدىڭ ءاربىر تۇرعىنى بۇگىنگى جانە كەلەشەك ۇرپاق ءۇشىن سۋ تازالىعىنىڭ ماڭىزدىلىعىن تۇسىنسە، جەر جانناتى – جەتىسۋدىڭ تاماشا تابيعاتى ساقتالاتىنىنا كۇمان كەلتىرۋگە بولمايدى!
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مالىمەتتەر قورىن قۇرۋ جانە وڭدەۋ
-
ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىگى نىعايىپ، ەرتەڭىنە سەنىممەن قادام باسقان شاعىندا زامانىنا ساي ادامىن تاربيەلەۋ باستى مىندەت. وسى ورەلى جولدا ۇرپاق ونەگەسى، ولاردىڭ ادامدىق بولمىسى جايلى وي تولعاپ، رۋحاني - ادا...
