سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 4 ساعات بۇرىن)
مەكتەپتە ءوزىن-وزى تانۋ ساباعىن جۇرگىزۋ ادىستەمەسى
ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىگى نىعايىپ، ەرتەڭىنە سەنىممەن قادام باسقان شاعىندا زامانىنا ساي ادامىن تاربيەلەۋ باستى مىندەت. وسى ورەلى جولدا ۇرپاق ونەگەسى، ولاردىڭ ادامدىق بولمىسى جايلى وي تولعاپ، رۋحاني - ادامگەرشىلىك ءبىلىم بەرۋدى باستى يدەيا ەتىپ ۇستاناتىن «بوبەك» قورىنىڭ پرەزيدەنتى س. نازاربايەۆانىڭ «ءوزىن - ءوزى تانۋ» اۆتورلىق باعدارلاماسىنىڭ العا قويعان ماقساتىنىڭ ءوزى ەرەكشە. سەبەبى ءوزىن - ءوزى تانۋ بالانى ءوزىنىڭ ءقادىرىن ءوزى بىلۋگە، ءوزىن سىيلاۋعا، وزگەلەردىڭ تالقى - تالداۋىنا تاۋەلدى بولماۋعا، ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرۋگە، رۋحاني ومىردە جانە قورشاعان ءومىر جاعدايلارىندا ءوزىنىڭ باعىت - باعدارىنىڭ بولۋىنا، ءوز بەتىنشە شەشىم قابىلداي الۋىنا جانە ءوز ءسوزى مەن ارەكەتتەرى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنە بىلۋگە تاربيەلەيدى. [2، 4] سارا الپىس قىزىنىڭ وسكەلەڭ ۇرپاققا رۋحاني ادامگەرشىلىك ءبىلىم بەرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كۇشەيتۋگە باعىتتالعان. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» وقۋ ورىندارىنا ءپان رەتىندە كىرگىزىلگەنىنە كوپ ۋاقىت وتە قويعان جوق. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» - دانالىقتىڭ ءبىرىنشى بەلگىسى – دەگەن ەكەن. ك. ماركس. [1، 39] وسى از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە وقۋشىلار بويىنا دانالىقتىڭ ءبىرىنشى بەلگىسىن ۇيالاتۋعا العاشقى قادامدار جاسالدى. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» اۆتورلىق جوباسى ءبىزدىڭ مەكتەپ - گيمنازيادا دا تابىستى ىسكە اسىرىلۋدا.

ءاربىر جەكە تۇلعا، ءومىردىڭ ءمانىن ءتۇسىنىپ، وزىندىك ورنىن تابۋى ءۇشىن ىشكى مۇمكىندىكتەرىن اشا ءبىلۋى قاجەت. سوعان بايلانىستى، جۇمىس تاجىريبەمنەن، بۇل ءپاننىڭ ءۇش جاقتى، «بالا - اتا - انا - ءمۇعالىم» ءۇشىن تيىمدىلىگىن اڭعاردىم. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانى ساباقتارىنداعى «شاتتىق شەڭبەرى» كەزەڭى بالالاردىڭ كوڭىل - كۇيلەرىن كوتەرىپ، ساباققا قىزىقتىرۋعا، زەيىنىن اۋدارۋعا ىقپال ەتەدى. ال، «تىنىشتىق ءساتى» بالالارعا جاعىمدى ويلارعا، سەزىمدەرگە بەرىلۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ولاردىڭ ويلارىنان ءتىپتى كەيدە ەرەسەك ادام ويلامايتىن قىزىقتى بەينەلەر ەلەستەيدى. ول بالانىڭ سەزىمى مەن ەموسياسىن، جالپى رەفلەكسياعا قابىلەتتەرىنىڭ دامۋىن ىنتالاندىرادى. [2، 5] ءتىپتى كۇندەلىكتى ساباقتاردا ءوزىن اشىق كورسەتە المايتىن تۇيىق بالالار دا وزدەرىنىڭ ويلارىن، كورگەندەرىن قىزىعۋشىلىقپەن ورتاعا سالادى. سونداي - اق، بالا ءوزىنىڭ باستاعان ءىسىن سوڭىنا دەيىن ءساتتى جانە ساپالى تۇردە ورىنداۋعا تىرىسادى. ول از جۇمىسىنىڭ ورىندالۋ دارەجەسىنە سىرت كوزبەن قاراپ ۇيرەنەدى جانە ءوز جۇمىسىن وزگەلەردىڭ جاساعاندارىمەن ىشتەي سالىستىرادى. ءار جاساعان ساپالى جۇمىسىنىڭ ناتيجەسىندە بالانىڭ قىزىعۋشىلىعى ارتىپ، كەلەسى تاپسىرمانى، بۇدان دا جاقسى جاساسام دەگەن وي تۋىنداپ، ءاربىر ساباقتى قۋانىشپەن كۇتەدى «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ساباقتارى بارىسىندا ۇسىنىلعان ويىندار دا بالالاردى مەيرىمدىلىككە، دوستىققا، سىيلاستىققا، سۇيىسپەنشىلىككە باۋليدى.

ءاربىر ساباقتا قويىلعان ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ءوزىمنىڭ ءاربىر ويلاعان ويىمدى الدىن - الا دايىنداپ، جۇپتاپ، بالا بويىنا ءومىردىڭ بار اسىل قاسيەتتەرىن قۇيۋعا تىرىسامىن. بۇل ءپاندى وقىتا وتىرىپ، مەنىڭ ۇستاناتىن باستى قاعيدام: «ءۇش - اق نارسە ادامنىڭ قاسيەتى: ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك» - دەپ اباي ايتقانداي، ءمۇعالىم جۇرەگىنىڭ جىلۋىن، نۇرلى اقىلى مەن ءبىلىمىن، بويىنداعى قايرات - كۇشىن وقۋشىلارعا بەرە وتىرىپ، ادامگەرشىلىككە، باقىتقا جەتەلەر ارمانعا اپارار قيىن دا قاستەرلى جولدارىن نۇسقاپ، ەڭبەك ەتۋدىڭ، ءبىلىم الۋدىڭ، ءومىر سۇرە ءبىلۋدىڭ قىرى مەن سىرىن ۇيرەتەدى. مەنىڭ دە وقۋشىلارعا تىلەگىم وسى.

تومەندە قىسقاشا ساباق جوسپارىنىڭ ۇلگىسىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىن.

ساباقتىڭ تاقىرىبى: ىزدەگەندە تابىلاتىن قاسىڭنان
ماقساتى: ادامگەرشىلىك قۇندىلىق رەتىندەگى «دوس»، «دوستىق» ۇعىمدارىنىڭ ءمانىن اشۋ
مىندەتى: - دوستار اراسىنداعى رۋحاني جاقىندىقتىڭ ءمانىن ۇعىندىرۋ، اينالا قورشاعان ادامدارعا تىلەۋلەس، ىزگى نيەتتەرىن دامىتۋ، جاۋاپكەرشىلىككە، دوستىققا، ادالدىققا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەر: ءۇنتاسپا - ج. ايجانوۆانىڭ ورىنداۋىندا «دوستارىم» ءانى، قازاق الفاۆيتىندەگى ارىپتەر

شاتتىق شەڭبەرى
- سالەمەتسىڭدەر مە؟ (وقۋشىلار سالەمدەسەدى)
- ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاقىرىبىمىز «ىزدەگەندە تابىلاتىن قاسىڭنان»، ءبىز بۇل ساباقتا دوستىق، دوس تۋرالى ايتاتىن بولامىز. ەندەشە ءبارىمىز ءبىر - ءبىرىمىزدىڭ قولىمىزدان ۇستاپ، ۇندەمەستەن جانىمىزداعى دوستارىمىزدىڭ دوستىعىن، جىلۋىن سەزىنىپ كورەيىك.
بويىمىزداعى اسەرىمىزدەن ارىلماعان كۇيى ح. زاكاريانوۆتىڭ «دوستارىم» اتتى انىنە ءۇنتاسپاعا قوسىلا وتىرىپ ورىندايىق:

اڭگىمەلەسۋ (بەرىلگەن سۇراقتار بويىنشا وقۋشىلار جاۋاپتارى تىڭدالادى)
وقۋ اقپاراتى. وقۋشىلاردىڭ اڭگىمەلەسۋ بارىسىنداعى جاۋاپتارىن نەگىزگە الا وتىرىپ، تومەندەگى وقۋ اقپاراتىمەن قورىتىندىلايمىز.
ادامداردىڭ ءبىر - بىرىنە دەگەن ادال سەزىمى، ءوزارا تىلەۋلەس ورتاق كوزقاراسى دوستىققا ۇلاستىرىلادى. دوستىق دەگەنىمىز - ادامداردىڭ ءوزارا جاۋاپكەرشىلىگى، سىيلاستىعى مەن ءبىر - بىرىنە دەگەن ادال سەنىمى. دوستار ءبىر - بىرىنە قۋانىشتا دا، قيىنشىلىقتا دا نيەتتەس، قامقور بولادى. دوستىق - سىيلاستىقتىڭ، مەيىرباندىقتىڭ ءمولدىر كوزى. ونى ۋاقىت تا، قيىندىق تا ۇزە المايدى.
دايەكسوز. تومەندەگى سيسەروننىڭ ۇلاعاتتى سوزدەرىن كوزقاراس - سەبەپ - مىسال - قورىتىندىلاۋ بىرىزدىلىگىن ساقتاي وتىرىپ تالدايىق.
«دوستىق نەگىزى تالعامنىڭ، كوزقاراستىڭ تولىق ۇندەسۋىنەن تۋادى»
كوزقاراس سەبەپ مىسال قورىتىندىلاۋ
دوستىق - ادامزاتتىڭ ءبىر - بىرىنە دەگەن ىقىلاسىنىڭ، ويىنىڭ ۇندەسۋىنەن، ۇقساستىعىنان تۋىندايدى. ويتكەنى دوستار ءبىر - بىرىنە ۇقساس كەلەدى. مەنىڭ دوسىم ماعان قاتتى ۇقسايدى. مەنىڭ دوستارىم،
مەنىڭ ۇندەستەرىم ءارقاشان كوپ بولسىن. دوستى باعالاپ، قادىرلەپ جۇرەيىك.
ويىن: « دوستار»
ويىن شارتى: مۋزىكا اۋەنىمەن ءبارى بيلەيدى. مۋزىكا توقتاپ، ءمۇعالىم «ءۇش دوس» دەگەندە ۇشەۋدەن بىرىگىپ تۇرا قالادى. «ءتورت دوس» دەگەندە تورتەۋدەن، «ءبارىمىز دوسپىز» دەگەندە ءبارى بىرىگەدى.
جاعداياتتى تالداۋ تومەندەگى سۇراقتاردى نەگىزگە الا وتىرىپ، جاعدايات قۇراستىرۋ جانە تالداۋ.
- ارماننىڭ ايبەككە دەگەن قانداي نيەتىن بايقادىڭدار؟
- وقيعانىڭ سوڭىن قالاي اياقتار ەدىڭدەر؟
- ەگەر وقيعاداعى ەكى بالانىڭ ورنىندا وزدەرىڭ بولساڭدار نە ىستەر ەدىڭدەر؟
جۇرەكتەن جۇرەككە. وقۋشىلاردىڭ ساباق بارىسىندا العان بىلىمدەرىن بەكىتۋ ماقساتىندا ولارعا ارىپتەر تاراتىلادى. ولار تاڭداپ العان ارىپتەرىن پايدالانا وتىرىپ سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋى ءتيىس.
ا - ءارپى: - سەن دوسىڭدى قالاي جاقسى كورەسىڭ؟
- ادالىم، ارداعىم...
س - ءارپى: - دوسىڭدى نەلىكتەن جاقسى كورەسىڭ؟

- سىرلاس، سىمباتتى بولعاندىقتان.... (وقۋشىلار ءوز پىكىرلەرى ارقىلى ساباقتى قورىتىندىلايدى.)
ءار ساباقتى جوعارىداعىداي جوسپارلاپ وتكىزۋدە ءمۇعالىمنىڭ ءرولى اسا زور. ويتكەنى ول وقىتۋ مەن تاربيەلەۋدىڭ قازىرگى ادىستەمەسىن جەتكىلىكتى مەڭگەرىپ، بالالار پسيحولوگياسىن تەرەڭ تالداي وتىرىپ، بەلگىلى ءبىر جاستاعى بالالارعا باعىتتالعان پەداگوگيكالىق پروسەستى ۇيىمداستىرا الادى. ءار سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ وزدەرىنە، ءوز ورتاسىنا، قۇربىلارىنا جانە ۇلكەن ادامدارعا بايلانىستى ەموسيونالدى - موتيۆاسيالىق ۇستانىمدارىن قالىپتاستىرۋدا بالالاردىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرىپ، ءار ساباقتىڭ مازمۇندىلىعى مەن ءمانىن بايىتا تۇسۋدە مەتوديكالىق ءادىس - تاسىلدەردى جانە ويىن، جاتتىعۋلار، جاعداياتتاردى ءساتتى پايدالانۋ ارقىلى ءمۇعالىم زور ماقساتتارعا قول جەتكىزە الادى. «ءوزىن - ءوزى تانۋ» ءپانى باعىتىنداعى وقۋ تاربيە سالاسىنداعى جۇمىستاردى ۇزدىكسىز جۇرگىزۋ الداعى ۋاقىت ەنشىسىندە.

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما