ماماندىق تاڭداۋ ءومىرىڭنىڭ ءبىر كىرپىشىن دۇرىس قالاۋ
«سەمەي قالاسىنداعى شىعىس قازاقستان
وبلىستىق دارىندى بالالارعا ارنالعان
مامانداندىرىلعان قازاق - تۇرىك ليسەيى» كمم
پەداگوگ - پسيحولوگ جۇماعالييەۆا اقبوتا تالعاتبەك قىزى
ماماندىق تاڭداۋ ءومىرىڭنىڭ ءبىر كىرپىشىن دۇرىس قالاۋ
ەڭ قيىن ماماندىق – ادام بوپ قالۋ.
ماقساتى: جەكە تۇلعانىڭ سان الۋان ماماندىقتارعا دەگەن ىنتا ىقىلاستارىن انىقتاۋ، كاسىپتىك باعدار بەرۋ، كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋدىڭ قۇرىلىمىمەن تانىستىرۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋشىلىق كەزەڭ
"ماماندىق" ءسوزى لاتىن سوزىنەن شىققان، "جۇرت الدىندا سويلەۋ، جاريالاۋ" دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ەستە جوق ەسكى زاماندا ماماندىقتىڭ قازىرگىدەي ءتۇر - ءتۇرى بولمادى. ءار ادام بارلىق جۇمىسپەن ءوزى عانا اينالىساتىن. دەگەنمەن، ايەلدەر مەن ەرلەرگە دەپ بولىنەتىن جۇمىستار بولعان. ەرلەر اڭ اۋلاپ، ءۇي تۇرعىزىپ، قارۋ - جاراق جاساسا، ايەلدەر جەۋگە جارامدى وسىمدىكتەردى جيناپ، تاماق پىسىرگەن، كيىم - كەشەك تىگىپ، بالا تاربيەلەگەن.
زامان وزگەرگەن سايىن، ادام دا جەتىلىپ، نارىقتىق قارىم - قاتىناس پايدا بولدى. قوعام دامىپ، دۇنيەگە ءتۇرلى جۇمىستار، سايكەسىنشە، ءتۇرلى ماماندىقتار كەلدى. (تاقىرىپقا بايلانىستى سلايد كورسەتۋ)
كەز كەلگەن ەڭبەك ماماندىق ەمەس. ەڭبەكتىڭ ماماندىق دەپ اتالۋىنىڭ وزىندىك شارتتارى بار: ءبىرى - مامان اتانۋىڭىز ءۇشىن ءبىلىم الىپ، قولىڭىزعا سول سالانىڭ ديپلومىن، كۋالىگىن، اتتەستاتى نە سەرتيفيكاتىن الۋىڭىز كەرەك بولسا، ەكىنشىسى - ەڭبەگىڭىزگە اقىنىڭ تولەنۋ قاجەتتىلىگى.
ءوز ءىسىنىڭ ناعىز مامانى اتانۋ اركىمنىڭ دە قولىنان كەلەرى ءسوزسىز. ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن ماماندىعىڭىزعا دەگەن ماحاببات كەرەك. ماماندىققا دەگەن ماحاببات پەن كارەريست بولۋ. ماحابباتپەن ىستەلگەن جۇمىس قانا ناتيجە بەرمەك. ەكىنشى سوزبەن ايتقاندا، ماماندىعىڭىز ءسىزدىڭ سۇيىكتى ىسىڭىزگە اينالۋى قاجەت. بۇل جاعدايدا ادام جۇمىسقا ەرەكشە قۇلشىنىسپەن كىرىسىپ، جۇمىسىنا دەگەن قۇلشىنىسى ارتا بەرمەك.
ءوز جانىڭىزعا جاقىن ماماندىقتى ىزدەپ تابۋ دا بارىنشا كۇردەلى جۇمىس.
ماماندىق تاڭداۋدا ماڭىزدى فورمۋلا:
«ۇيرەنگىم كەلەدى – ۇيرەنە الامىن – ۇيرەنۋ كەرەك»
ۇيرەنگىم كەلەدى – بۇل تالاپ - تىلەكتىڭ، ماقسات پەن مۇددەنىڭ، ىنتا مەن ىقىلاستىڭ كەڭىستىگى؛
ۇيرەنە الامىن – قابىلەت - قارىمنىڭ، تالانتتىڭ، دەنساۋلىقتىڭ كەڭىستىگى؛
ۇيرەنۋ كەرەك – ەڭبەك رىنوگىنداعى سۇرانىستاردىڭ، ايماقتاعى الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق پروبلەمالاردىڭ، الەمدىك ەكونوميكالىق دامۋ تەندەنسيالارىنىڭ كەڭىستىگى.
كاسىپ وسى ءۇش دوڭگەلەكتىڭ توعىسۋ نۇكتەسى ارقىلى وڭتايلى تاڭدالادى.
ءىى. نەگىزگى كەزەڭ «ماماندىق تۋرالى ديالوگ – ءيا، ءبىراق...» جاتتىعۋى
ويىنشىلار جۇپقا بولىنەدى. ءار جۇپ ءوزىنىڭ ءبىر ويىنشىسىنىڭ كەلەشەكتەگى تاڭداعان ماماندىعىن الادى. ءوزىنىڭ تاڭداعان ماماندىعىن نەگىزدەپ، «ءيا، ءبىراق....» پىكىرىمەن ديالوگ قۇرايدى:
1 - ءشى: «ماعان... ماماندىعى ۇنايدى، سەبەبى...» 2 - ءشى: «ءيا، ءبىراق...» تاڭداعان ماماندىق ونىڭ تاڭداۋشىسىنا قانشالىقتى لايىق ەكەنىن كىم دالەل كەلتىرە وتىرىپ ايتا الادى؟ سودان كەيىن ءرولدى اۋىستىرادى.
تالداۋ: شەڭبەر بويىندا تالداۋ. وتكىزىلگەن ديالوگتىڭ اسەرى.
«قولتىراۋىن» جاتتىعۋى
توپ ەكى كومانداعا بولىنەدى. ءبىرىنشىسى - قانداي دا ءبىر ماماندىقتى جاسىرادى، ەكىنشىسى ءوزىنىڭ ويىنشىسىن ءبىرىنشى كومانداعا جىبەرەدى. ولار وعان جاسىرعان ماماندىعىن ايتادى. ال ول بولسا تەك ىممەن جانە يشارامەن ونى بەينەلەپ كورسەتەدى، ال ونىڭ كومانداسى قانداي ماماندىق ەكەنىن تۇسىنۋگە تىرىسادى. كوماندالار كەزەكپەن ماماندىقتى انىقتايدى.
تالداۋ: تاپسىرمانى ورىنداۋعا نە كومەكتەستى جانە ونى ورىنداۋدا نە قيىندىق كەلتىردى؟
كەلەسى ورىندالاتىن جاتتىعۋلاردىڭ ماقساتى: ءوز كوزقاراسىن دالەلدى تۇردە ايتۋدى ۇيرەنۋ، كاسىبي مانسابىنا قاتىسى مەن كوزقاراسىن، ءوزىنىڭ ودان نەنى كۇتەتىنىن سەزىنۋ.
«كونۆەرتتەگى سۇراق» جاتتىعۋى
بارلىعى شەڭبەر بويىمەن وتىرادى. ترەنەر ەمتيحان كەزىندەگىدەي «بيلەتتى» سۋىرىپ، ونى داۋىستاپ وقىپ، جازىلعانعا قاتىستى ءوز پىكىرىن ايتۋدى ۇسىنادى. الدىن – الا ترەنينگتىڭ تاقىرىبىنا وراي 30 سۇراق دايىندالادى. مىسالى: «سەن ءۇشىن ءومىردىڭ مانە نە بولىپ تابىلادى؟» نەمەسە «كوپشىلىك ادامدار نە سەبەپتى مانسابىن جوعارلاتا المايدى؟» بىرنەشە سەبەبىن اتا. «كونۆەرتتە مىناداي سۇراقتار دا بولادى. مىسالى:
«قانداي ماماندار قازىرگى ۋاقىتتا سۇرانىسقا يە؟» جانە ت. س
تالداۋ: نە قيىندىق كەلتىردى؟ قانداي اسەر الدىڭىز؟
سىزدەر ماماندىق تاڭداۋدا قانداي كريتەرييلەردى باسشىلىققا العان ءجون دەپ ەسەپتەيسىزدەر؟
ماماندىق تاڭداۋدا اتا - انانىڭ ىقپالى قانداي دارەجەدە بولۋى مۇمكىن دەپ ويلايسىزدار؟
پسيحولوگيالىق كەڭەستەر ۇسىنامىن «ماماندىققا باستار 7 قادام»
1. قاتەلىككە بوي الدىرماۋ
كوپتەگەن جاعدايدا جاستار قاتەلەسىپ، قيالعا ەرىك بەرەدى. بىرەۋدى ماماندىقتىڭ رومانتيكاسى تارتادى، ونىڭ ۇستىنە بولاشاق ماماندىقپەن ناقتى تانىسپاي، ونىڭ كينولىق نۇسقاسىنا باس ۇرىپ جاتادى. كەيبىرەۋى پەشەنەگە جازىلعان دەگەن سەنىممەن اتا - انا جولىن بۇلجىتپاي قۋادى. ال كەلەسى بىرەۋ جوعارعى وقۋ ورنىنا مۇلدە باسقا سەبەپتەرمەن، ماسەلەن جاقسى دوسىنان اجىراماس ءۇشىن تۇسەدى. تاعى ءبىرى الىسقا بارۋعا قيىنسىنىپ ۇيىنە جاقىن ورنالاسقان وقۋ ورنىنا قۇجاتتارىن تاپسىرا سالادى. مۇنىڭ بارلىعى ءجونسىز. ماماندىقتى تاڭداۋ – بۇل جەڭىل - جەلپى قاراۋعا بولمايتىن دۇنيە. بولاشاعىڭىز وسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. كەرىسىنشە، بۇل ماسەلەنى شاماڭىز كەلگەنشە نەعۇرلىم بايسالدىلىقپەن شەشۋگە تىرىسىڭىز.
2. دۇرىس كوزقاراس
ەڭ الدىمەن ءىستى تەرەڭ ويلاپ، بۇل تاڭداۋدى ءوز ەركىڭىزبەن جاساۋىڭىز كەرەك. اتا - انا مەن دوستارىڭىزدىڭ ۇگىتىنە باعىنباڭىز، بۇل ولاردىڭ ەمەس، ءسىزدىڭ ءومىرىڭىز ەكەنىن ەستەن شىعارماعانىڭىز ابزال.
3. يكەمدىلىكتى انىقتاۋ
بىرىنشىدەن، ءوز قىزىعۋشىلىقتارىڭىزدى باعالاپ الىڭىز. قانداي ىسپەن اينالىسقىڭىز كەلەدى؟ سىزگە مەكتەپ باعدارلاماسىنداعى قانداي پاندەر ۇنايدى؟ بوس ۋاقىتىڭىزدا نەمەن شۇعىلدانعاندى ۇناتاسىز؟ ادامدارمەن اسىرەسە، تانىس ەمەس ادامدارمەن بايلانىس ورناتۋ ءسىز ءۇشىن وڭاي ما؟ بەلگىلى قىزمەت ءتۇرىن ورىنداي الاۋ يكەمدىلىگىنىڭ وزىندىك ماڭىزى زور.
4. زەردەلەۋ
باستىسى ءوزىڭىزدى تيىسىنشە باعالاۋىڭىز قاجەت، وزىمنەن جانە ءوز جۇمىسىمنان نەنى قالايمىن، بەس جىلدان كەيىن قانداي بولامىن. بارلىق قولجەتىمدى اقپارات كوزدەرىن پايدالانا وتىرىپ، ءوزىڭىزدىڭ بولاشاق ماماندىعىڭىز تۋرالى كوپ بىلۋگە تىرىسىڭىز. سول نەمەسە باسقا ماماندىق وكىلدەرى اينالىساتىن كاسىپورىندار قىزمەتىن ءوز كوزىڭىزبەن كورىپ تانىسۋ ءۇشىن ساياحاتقا بارىڭىز. تەڭىزشى بولعىڭىز كەلەدى مە؟ كەمەدەگى كۇندەرمەن جاقىن تانىسۋ ءۇشىن اتا - اناڭىزدى كەمەمەن ساياحات جاساۋعا كوندىرىڭىز. باعدارلاماشى بولعىڭىز كەلەدى مە؟ وندا تەك كومپيۋتەرلىك ويىنداردى قىزىقتاپ قانا قويماي، قاراپايىم باعدارلامالاردى جازۋعا ۇيرەنىڭىز. مىسالى: جۋرناليست مانسابى تۋرالى ارمانداي وتىرىپ، گازەتكە اتشابار بولسا دا، جۇمىسقا ورنالاسقان ءجون بولادى. وسىلايشا ءسىز جۋرناليست كاسىبىمەن ىشتەي تانىسۋ مۇمكىندىگىنە يە بولاسىز. سول نەمەسە ءوز ماماندىقتاردى سايكەستىگىن انىقتاۋ كەزىندە تىزبە پايدالانىلادى.
5. ەڭبەك نارىعىنداعى جاعدايدى باعالاڭىز.
ەڭ وڭاي جول: بوس ورىندار تۋرالى حابارلاندىرۋلارى بار بىرنەشە باسىلىمدار الىڭىز. ينتەرنەت جەلىسىندەگى جۇمىسقا ورنالاسۋعا ارنالعان سايتتاردان قانداي ماماندار قاجەتتىگىن قاراڭىز. وسى دەرەكتەردى سالىستىرا وتىرىپ، قانداي جوعارى وقۋ ورنىنا نەمەسە قانداي فاكۋلتەتتە وقۋ بولاشاقتا پايدالى ەكەندىگىن انىقتاۋىڭىزعا بولادى. الايدا نارىق سۇرانىسىنىڭ اۋىسىپ وتىراتىندىعىن ەستەن شىعارماعان ءجون.
6. مامانداردىڭ كومەگىنە جۇگىنىڭىز
ەگەر سىزدە كۇمان تۋىنداسا، مامانداردىڭ كومەگىن پايدالانىڭىز. بۇل رەتتە نە مەكتەپ پسيحولوگىمەن، نەمەسە پسيحولوگيالىق كەڭسە مامانىمەن اقىلداسۋعا بولادى.
7. سوڭعى تاڭداۋ
اقپاراتتى جيناعاننان كەيىن 5 - 10 ۇستانىمنان نەگىزگىلەردىڭ ءتىزىمىن قاراڭىز. سودان سوڭ سىناقتان وتكىزىلگەن ءتاسىلدى قولدانىڭىز: ءبىر پاراق قاعازدى الىپ ەكى باعانىنا ءبولىڭىز. ءبىر - بىردەن الىپ تاستاۋ ءادىسىن قولدانىڭىز. تىزىمدە ءۇش تارماق قالعان ساتتە قوسىمشا نەعۇرلىم ەگجەي-تەگجەيلى زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، سوڭعى شەشىم شىعارىڭىز.
ەشقاشان ءوز باعىڭىزدى بوگدە جاعدايلارمەن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرمەڭىز. ءبىر ورىندا وتىرىپ قالماڭىز! تاڭداۋىڭىز تابىستى بولسىن. ءومىرىڭىزدىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىن ءسىز ءۇشىن تارتىمسىز جۇمىستا ازاپپەن وتكىزۋ، جۇمىسقا مۇلدەم ىنتاسىز بارۋ، ءتيىستى ۋاقىتتى جيىركەنىشپەن وتكىزۋ – مۇنداي بولاشاق ءسىزدى قاناعاتتاندىرادى ما؟
ءىىى. قورىتىندى كەزەڭ
- ماماندىق تاڭداۋدا قانداي فاكتورلاردىڭ اسەر ەتەتىنىن بايقادىق. سونىمەن قاتار، بۇگىنگى ساباعىمىزدا ماماندىق تاڭداۋ جولىنىڭ ءبىر ادامداردا وڭايلىقپەن وتەتىنىن، ەكىنشى ادامداردا ونىڭ قيىن، ءتىپتى بىرنەشە ساتىلاردان تۇراتىنىن، بىرەۋلەردىڭ ومىردەن ورىن تابا الماي كۇيزەلگەن جاعدايلارىن دا بىلدىك. ماماندىق تاڭداۋ جاسىنداعى جاستارعا كوپتەگەن جالعان پىكىرلەر اسەر ەتەدى. ول پىكىرلەر جاستاردى ماماندىق تاڭداۋدا ساتسىزدىكتەرگە اكەلەدى. سوندىقتان دا: كوك جۇزىنە الاۋلى، مىندەت ەمەس اي بولۋ. ەڭ باستىسى قالاۋلى، كاسىبىڭە ساي بولۋ!- دەمەكپىن،
الەمدە ءوزى قالامايتىن ماماندىق يەسى بولىپ جۇرگەن قانشاما ادام بار، ءوز جۇمىسىن جانىمەن ءسۇيىپ ىستەيتىن ادامداردىڭ دا سانى از ەمەس. ماماندىق تاڭداۋدان جاڭىلماي، ءوز ءومىرىڭىزدىڭ ءبىر كىرپىشىن دۇرىس قالاۋىڭىزعا تىلەكتەسپىز.
وبلىستىق دارىندى بالالارعا ارنالعان
مامانداندىرىلعان قازاق - تۇرىك ليسەيى» كمم
پەداگوگ - پسيحولوگ جۇماعالييەۆا اقبوتا تالعاتبەك قىزى
ماماندىق تاڭداۋ ءومىرىڭنىڭ ءبىر كىرپىشىن دۇرىس قالاۋ
ەڭ قيىن ماماندىق – ادام بوپ قالۋ.
ماقساتى: جەكە تۇلعانىڭ سان الۋان ماماندىقتارعا دەگەن ىنتا ىقىلاستارىن انىقتاۋ، كاسىپتىك باعدار بەرۋ، كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋدىڭ قۇرىلىمىمەن تانىستىرۋ
ءى. ۇيىمداستىرۋشىلىق كەزەڭ
"ماماندىق" ءسوزى لاتىن سوزىنەن شىققان، "جۇرت الدىندا سويلەۋ، جاريالاۋ" دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ەستە جوق ەسكى زاماندا ماماندىقتىڭ قازىرگىدەي ءتۇر - ءتۇرى بولمادى. ءار ادام بارلىق جۇمىسپەن ءوزى عانا اينالىساتىن. دەگەنمەن، ايەلدەر مەن ەرلەرگە دەپ بولىنەتىن جۇمىستار بولعان. ەرلەر اڭ اۋلاپ، ءۇي تۇرعىزىپ، قارۋ - جاراق جاساسا، ايەلدەر جەۋگە جارامدى وسىمدىكتەردى جيناپ، تاماق پىسىرگەن، كيىم - كەشەك تىگىپ، بالا تاربيەلەگەن.
زامان وزگەرگەن سايىن، ادام دا جەتىلىپ، نارىقتىق قارىم - قاتىناس پايدا بولدى. قوعام دامىپ، دۇنيەگە ءتۇرلى جۇمىستار، سايكەسىنشە، ءتۇرلى ماماندىقتار كەلدى. (تاقىرىپقا بايلانىستى سلايد كورسەتۋ)
كەز كەلگەن ەڭبەك ماماندىق ەمەس. ەڭبەكتىڭ ماماندىق دەپ اتالۋىنىڭ وزىندىك شارتتارى بار: ءبىرى - مامان اتانۋىڭىز ءۇشىن ءبىلىم الىپ، قولىڭىزعا سول سالانىڭ ديپلومىن، كۋالىگىن، اتتەستاتى نە سەرتيفيكاتىن الۋىڭىز كەرەك بولسا، ەكىنشىسى - ەڭبەگىڭىزگە اقىنىڭ تولەنۋ قاجەتتىلىگى.
ءوز ءىسىنىڭ ناعىز مامانى اتانۋ اركىمنىڭ دە قولىنان كەلەرى ءسوزسىز. ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن ماماندىعىڭىزعا دەگەن ماحاببات كەرەك. ماماندىققا دەگەن ماحاببات پەن كارەريست بولۋ. ماحابباتپەن ىستەلگەن جۇمىس قانا ناتيجە بەرمەك. ەكىنشى سوزبەن ايتقاندا، ماماندىعىڭىز ءسىزدىڭ سۇيىكتى ىسىڭىزگە اينالۋى قاجەت. بۇل جاعدايدا ادام جۇمىسقا ەرەكشە قۇلشىنىسپەن كىرىسىپ، جۇمىسىنا دەگەن قۇلشىنىسى ارتا بەرمەك.
ءوز جانىڭىزعا جاقىن ماماندىقتى ىزدەپ تابۋ دا بارىنشا كۇردەلى جۇمىس.
ماماندىق تاڭداۋدا ماڭىزدى فورمۋلا:
«ۇيرەنگىم كەلەدى – ۇيرەنە الامىن – ۇيرەنۋ كەرەك»
ۇيرەنگىم كەلەدى – بۇل تالاپ - تىلەكتىڭ، ماقسات پەن مۇددەنىڭ، ىنتا مەن ىقىلاستىڭ كەڭىستىگى؛
ۇيرەنە الامىن – قابىلەت - قارىمنىڭ، تالانتتىڭ، دەنساۋلىقتىڭ كەڭىستىگى؛
ۇيرەنۋ كەرەك – ەڭبەك رىنوگىنداعى سۇرانىستاردىڭ، ايماقتاعى الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق پروبلەمالاردىڭ، الەمدىك ەكونوميكالىق دامۋ تەندەنسيالارىنىڭ كەڭىستىگى.
كاسىپ وسى ءۇش دوڭگەلەكتىڭ توعىسۋ نۇكتەسى ارقىلى وڭتايلى تاڭدالادى.
ءىى. نەگىزگى كەزەڭ «ماماندىق تۋرالى ديالوگ – ءيا، ءبىراق...» جاتتىعۋى
ويىنشىلار جۇپقا بولىنەدى. ءار جۇپ ءوزىنىڭ ءبىر ويىنشىسىنىڭ كەلەشەكتەگى تاڭداعان ماماندىعىن الادى. ءوزىنىڭ تاڭداعان ماماندىعىن نەگىزدەپ، «ءيا، ءبىراق....» پىكىرىمەن ديالوگ قۇرايدى:
1 - ءشى: «ماعان... ماماندىعى ۇنايدى، سەبەبى...» 2 - ءشى: «ءيا، ءبىراق...» تاڭداعان ماماندىق ونىڭ تاڭداۋشىسىنا قانشالىقتى لايىق ەكەنىن كىم دالەل كەلتىرە وتىرىپ ايتا الادى؟ سودان كەيىن ءرولدى اۋىستىرادى.
تالداۋ: شەڭبەر بويىندا تالداۋ. وتكىزىلگەن ديالوگتىڭ اسەرى.
«قولتىراۋىن» جاتتىعۋى
توپ ەكى كومانداعا بولىنەدى. ءبىرىنشىسى - قانداي دا ءبىر ماماندىقتى جاسىرادى، ەكىنشىسى ءوزىنىڭ ويىنشىسىن ءبىرىنشى كومانداعا جىبەرەدى. ولار وعان جاسىرعان ماماندىعىن ايتادى. ال ول بولسا تەك ىممەن جانە يشارامەن ونى بەينەلەپ كورسەتەدى، ال ونىڭ كومانداسى قانداي ماماندىق ەكەنىن تۇسىنۋگە تىرىسادى. كوماندالار كەزەكپەن ماماندىقتى انىقتايدى.
تالداۋ: تاپسىرمانى ورىنداۋعا نە كومەكتەستى جانە ونى ورىنداۋدا نە قيىندىق كەلتىردى؟
كەلەسى ورىندالاتىن جاتتىعۋلاردىڭ ماقساتى: ءوز كوزقاراسىن دالەلدى تۇردە ايتۋدى ۇيرەنۋ، كاسىبي مانسابىنا قاتىسى مەن كوزقاراسىن، ءوزىنىڭ ودان نەنى كۇتەتىنىن سەزىنۋ.
«كونۆەرتتەگى سۇراق» جاتتىعۋى
بارلىعى شەڭبەر بويىمەن وتىرادى. ترەنەر ەمتيحان كەزىندەگىدەي «بيلەتتى» سۋىرىپ، ونى داۋىستاپ وقىپ، جازىلعانعا قاتىستى ءوز پىكىرىن ايتۋدى ۇسىنادى. الدىن – الا ترەنينگتىڭ تاقىرىبىنا وراي 30 سۇراق دايىندالادى. مىسالى: «سەن ءۇشىن ءومىردىڭ مانە نە بولىپ تابىلادى؟» نەمەسە «كوپشىلىك ادامدار نە سەبەپتى مانسابىن جوعارلاتا المايدى؟» بىرنەشە سەبەبىن اتا. «كونۆەرتتە مىناداي سۇراقتار دا بولادى. مىسالى:
«قانداي ماماندار قازىرگى ۋاقىتتا سۇرانىسقا يە؟» جانە ت. س
تالداۋ: نە قيىندىق كەلتىردى؟ قانداي اسەر الدىڭىز؟
سىزدەر ماماندىق تاڭداۋدا قانداي كريتەرييلەردى باسشىلىققا العان ءجون دەپ ەسەپتەيسىزدەر؟
ماماندىق تاڭداۋدا اتا - انانىڭ ىقپالى قانداي دارەجەدە بولۋى مۇمكىن دەپ ويلايسىزدار؟
پسيحولوگيالىق كەڭەستەر ۇسىنامىن «ماماندىققا باستار 7 قادام»
1. قاتەلىككە بوي الدىرماۋ
كوپتەگەن جاعدايدا جاستار قاتەلەسىپ، قيالعا ەرىك بەرەدى. بىرەۋدى ماماندىقتىڭ رومانتيكاسى تارتادى، ونىڭ ۇستىنە بولاشاق ماماندىقپەن ناقتى تانىسپاي، ونىڭ كينولىق نۇسقاسىنا باس ۇرىپ جاتادى. كەيبىرەۋى پەشەنەگە جازىلعان دەگەن سەنىممەن اتا - انا جولىن بۇلجىتپاي قۋادى. ال كەلەسى بىرەۋ جوعارعى وقۋ ورنىنا مۇلدە باسقا سەبەپتەرمەن، ماسەلەن جاقسى دوسىنان اجىراماس ءۇشىن تۇسەدى. تاعى ءبىرى الىسقا بارۋعا قيىنسىنىپ ۇيىنە جاقىن ورنالاسقان وقۋ ورنىنا قۇجاتتارىن تاپسىرا سالادى. مۇنىڭ بارلىعى ءجونسىز. ماماندىقتى تاڭداۋ – بۇل جەڭىل - جەلپى قاراۋعا بولمايتىن دۇنيە. بولاشاعىڭىز وسىمەن تىكەلەي بايلانىستى. كەرىسىنشە، بۇل ماسەلەنى شاماڭىز كەلگەنشە نەعۇرلىم بايسالدىلىقپەن شەشۋگە تىرىسىڭىز.
2. دۇرىس كوزقاراس
ەڭ الدىمەن ءىستى تەرەڭ ويلاپ، بۇل تاڭداۋدى ءوز ەركىڭىزبەن جاساۋىڭىز كەرەك. اتا - انا مەن دوستارىڭىزدىڭ ۇگىتىنە باعىنباڭىز، بۇل ولاردىڭ ەمەس، ءسىزدىڭ ءومىرىڭىز ەكەنىن ەستەن شىعارماعانىڭىز ابزال.
3. يكەمدىلىكتى انىقتاۋ
بىرىنشىدەن، ءوز قىزىعۋشىلىقتارىڭىزدى باعالاپ الىڭىز. قانداي ىسپەن اينالىسقىڭىز كەلەدى؟ سىزگە مەكتەپ باعدارلاماسىنداعى قانداي پاندەر ۇنايدى؟ بوس ۋاقىتىڭىزدا نەمەن شۇعىلدانعاندى ۇناتاسىز؟ ادامدارمەن اسىرەسە، تانىس ەمەس ادامدارمەن بايلانىس ورناتۋ ءسىز ءۇشىن وڭاي ما؟ بەلگىلى قىزمەت ءتۇرىن ورىنداي الاۋ يكەمدىلىگىنىڭ وزىندىك ماڭىزى زور.
4. زەردەلەۋ
باستىسى ءوزىڭىزدى تيىسىنشە باعالاۋىڭىز قاجەت، وزىمنەن جانە ءوز جۇمىسىمنان نەنى قالايمىن، بەس جىلدان كەيىن قانداي بولامىن. بارلىق قولجەتىمدى اقپارات كوزدەرىن پايدالانا وتىرىپ، ءوزىڭىزدىڭ بولاشاق ماماندىعىڭىز تۋرالى كوپ بىلۋگە تىرىسىڭىز. سول نەمەسە باسقا ماماندىق وكىلدەرى اينالىساتىن كاسىپورىندار قىزمەتىن ءوز كوزىڭىزبەن كورىپ تانىسۋ ءۇشىن ساياحاتقا بارىڭىز. تەڭىزشى بولعىڭىز كەلەدى مە؟ كەمەدەگى كۇندەرمەن جاقىن تانىسۋ ءۇشىن اتا - اناڭىزدى كەمەمەن ساياحات جاساۋعا كوندىرىڭىز. باعدارلاماشى بولعىڭىز كەلەدى مە؟ وندا تەك كومپيۋتەرلىك ويىنداردى قىزىقتاپ قانا قويماي، قاراپايىم باعدارلامالاردى جازۋعا ۇيرەنىڭىز. مىسالى: جۋرناليست مانسابى تۋرالى ارمانداي وتىرىپ، گازەتكە اتشابار بولسا دا، جۇمىسقا ورنالاسقان ءجون بولادى. وسىلايشا ءسىز جۋرناليست كاسىبىمەن ىشتەي تانىسۋ مۇمكىندىگىنە يە بولاسىز. سول نەمەسە ءوز ماماندىقتاردى سايكەستىگىن انىقتاۋ كەزىندە تىزبە پايدالانىلادى.
5. ەڭبەك نارىعىنداعى جاعدايدى باعالاڭىز.
ەڭ وڭاي جول: بوس ورىندار تۋرالى حابارلاندىرۋلارى بار بىرنەشە باسىلىمدار الىڭىز. ينتەرنەت جەلىسىندەگى جۇمىسقا ورنالاسۋعا ارنالعان سايتتاردان قانداي ماماندار قاجەتتىگىن قاراڭىز. وسى دەرەكتەردى سالىستىرا وتىرىپ، قانداي جوعارى وقۋ ورنىنا نەمەسە قانداي فاكۋلتەتتە وقۋ بولاشاقتا پايدالى ەكەندىگىن انىقتاۋىڭىزعا بولادى. الايدا نارىق سۇرانىسىنىڭ اۋىسىپ وتىراتىندىعىن ەستەن شىعارماعان ءجون.
6. مامانداردىڭ كومەگىنە جۇگىنىڭىز
ەگەر سىزدە كۇمان تۋىنداسا، مامانداردىڭ كومەگىن پايدالانىڭىز. بۇل رەتتە نە مەكتەپ پسيحولوگىمەن، نەمەسە پسيحولوگيالىق كەڭسە مامانىمەن اقىلداسۋعا بولادى.
7. سوڭعى تاڭداۋ
اقپاراتتى جيناعاننان كەيىن 5 - 10 ۇستانىمنان نەگىزگىلەردىڭ ءتىزىمىن قاراڭىز. سودان سوڭ سىناقتان وتكىزىلگەن ءتاسىلدى قولدانىڭىز: ءبىر پاراق قاعازدى الىپ ەكى باعانىنا ءبولىڭىز. ءبىر - بىردەن الىپ تاستاۋ ءادىسىن قولدانىڭىز. تىزىمدە ءۇش تارماق قالعان ساتتە قوسىمشا نەعۇرلىم ەگجەي-تەگجەيلى زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، سوڭعى شەشىم شىعارىڭىز.
ەشقاشان ءوز باعىڭىزدى بوگدە جاعدايلارمەن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرمەڭىز. ءبىر ورىندا وتىرىپ قالماڭىز! تاڭداۋىڭىز تابىستى بولسىن. ءومىرىڭىزدىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىن ءسىز ءۇشىن تارتىمسىز جۇمىستا ازاپپەن وتكىزۋ، جۇمىسقا مۇلدەم ىنتاسىز بارۋ، ءتيىستى ۋاقىتتى جيىركەنىشپەن وتكىزۋ – مۇنداي بولاشاق ءسىزدى قاناعاتتاندىرادى ما؟
ءىىى. قورىتىندى كەزەڭ
- ماماندىق تاڭداۋدا قانداي فاكتورلاردىڭ اسەر ەتەتىنىن بايقادىق. سونىمەن قاتار، بۇگىنگى ساباعىمىزدا ماماندىق تاڭداۋ جولىنىڭ ءبىر ادامداردا وڭايلىقپەن وتەتىنىن، ەكىنشى ادامداردا ونىڭ قيىن، ءتىپتى بىرنەشە ساتىلاردان تۇراتىنىن، بىرەۋلەردىڭ ومىردەن ورىن تابا الماي كۇيزەلگەن جاعدايلارىن دا بىلدىك. ماماندىق تاڭداۋ جاسىنداعى جاستارعا كوپتەگەن جالعان پىكىرلەر اسەر ەتەدى. ول پىكىرلەر جاستاردى ماماندىق تاڭداۋدا ساتسىزدىكتەرگە اكەلەدى. سوندىقتان دا: كوك جۇزىنە الاۋلى، مىندەت ەمەس اي بولۋ. ەڭ باستىسى قالاۋلى، كاسىبىڭە ساي بولۋ!- دەمەكپىن،
الەمدە ءوزى قالامايتىن ماماندىق يەسى بولىپ جۇرگەن قانشاما ادام بار، ءوز جۇمىسىن جانىمەن ءسۇيىپ ىستەيتىن ادامداردىڭ دا سانى از ەمەس. ماماندىق تاڭداۋدان جاڭىلماي، ءوز ءومىرىڭىزدىڭ ءبىر كىرپىشىن دۇرىس قالاۋىڭىزعا تىلەكتەسپىز.
You Might Also Like
