مانساپ پەن ۇجدان
ەكى ءبولىمدى دراما
قاتىناسۋشىلار:
باعلان بالقاشوۆ — «شۇعىلا» كولحوزىنىڭ پرەدسەداتەلى، قوس جۇلدىزدى باتىر.
زاۋزات — ونىڭ جەسىر كەلىنى، اگرونوم.
ارمان مۇراتبايەۆ — وبكومنىڭ ءبىرىنشى سەكرەتارى.
بۋراحان ناۋاتبايەۆيچ — رەسپۋبليكانىڭ سول كەزدەگى باسشىلارىنىڭ ءبىرى.
ساعيلا — ونىڭ ايەلى.
داركەن جانبوزوۆا — وبكوم سەكرەتارى.
بايسال — «داربازا» كولحوزىنىڭ پرەدسەداتەلى.
شاپاعات — ونىڭ بالاسى، جۋرناليست.
مالتاباي — باستاپقى كەزدە وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىق ءبولىمىنىڭ باستىعى، كەيىن بايسالدىڭ ورىنباسارى.
كەلدەك — «شۇعىلا» كولحوزىنىڭ شوفەرى.
ساپار — ول دا.
تىلەكتەس — ارماننىڭ كومەكشىسى.
وقيعا الپىسىنشى جىلداردىڭ باس كەزىندە قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك وبلىستارىنىڭ بىرىندە بولادى.
ءبىرىنشى ءبولىم
ءبىرىنشى سۋرەت
بۋراحاننىڭ وسى زامانعى جيھازىنا باي ءبىر شاعىنداۋ بولمەسى.
بۋراحان مەن ارمان. بۋراحان اينالمالى كرەسلودا شىر اينالىپ وتىر. قالاي اينالسا دا كوزىن ارماننان العىسى كەلمەيدى. ارماننىڭ قولىندا بۇرىشى قىستىرمالانعان بىرنەشە پاراق حات بار.
ول سول حاتتىڭ اياعىنا قويىلعان قولعا ۇڭىلە، ويلانا قاراۋدا.
بۋراحان. قالاي، ءالى دە داۋىڭ بار ما؟
ارمان. عاجاپ.
بۋراحان. عاجاپ بولعاندا قانداي - اشىق اسپاننان تۇسكەن نايزاعايداي.
ارمان. نايزاعايدىڭ اشىق اسپاننان تۇسكەنىنە سەنسەم دە باعلاننىڭ مۇنداي قىلمىسقا بارعانىنا سەنەر ەمەسپىن.
بۋراحان. ءوزىمدى اجالدان الىپ قالعان ەڭ قىمبات دوسىم بولساڭ دا ايتايىن، مىنا ءسوزىڭ مەنى قورقىتا باستادى.
ارمان. وندا بۇل نايزاعاي توبەمىزگە تۇسسە دە قورقىنىشتى ەمەس ەكەن.
بۋراحان. ول نە ءسوز؟
ارمان. ءوزىڭىز ويلاپ قاراڭىزشى، ومىردەن الارىن الىپ بولعان باعلان سياقتى سانالى ادامنىڭ مۇنداي قىلمىسقا بارۋى مۇمكىن بە؟
بۋراحان. داندايسۋدىڭ دەرتىنە ۇشىراسا نەگە مۇمكىن ەمەس؟
ارمان. داندايسيتىندار ار-ۇياتى تونالعان جالاڭاشتار عوي، باعلاندى ولاي دەۋگە اۋىزىمىز بارماس.
بۋراحان. ەسىڭدە بولسىن، ول باياعى باعلان ەمەس. قازىرگى باعلاننىڭ داندايسىپ كەتكەندىگى سونداي، ءبىزدىڭ ءاربىر جاڭا ىسىمىزگە بوتەننىڭ كوزىمەن قارايدى. اسىرەسە جايىلىمداردى ەگىن-جايعا اينالدىرۋىمىزعا جانى قاس. سوندىقتان دا ول حالقىمىزدىڭ تىڭ كوتەرگەن ون جىلدان بەرگى دۇبىرىنە بىردە ءبىر ءۇن قوسپاي، ساعىم دالاسى سياقتى كەڭ جازيراعا بىردە ءبىر ءدان ەكپەي قاسارىسىپ كەلەدى. بۇل پيعىلى جاقسىنىڭ قىلىعى ەمەس.
ارمان. ول سوڭعى ون جىلدىڭ ىشىندە ەكى رەت ناگرادتالىپتى عوي، ول قالاي؟
بۋراحان. ونىڭ كولحوز ىرگەسىندەگى بەس مىڭ گەكتار سۋارمالى جەردەن مول ەنىم الىپ، استىق جوسپارىن جىل سايىن ەكى ەسە ارتىق ورىنداعانىنا ءماز بولىپ كەلىپپىز.
ارمان. سوندا قالاي، جەردىڭ ەلىمىن، ەلدىڭ رىزىعىن مولايتۋدى دا قاستىق دەيمىز بە؟
بۋراحان (شىمىركەنىپ). سەن نەمەنە، مەنى كەلەمەجدەگىڭ كەلە مە؟
ارمان. كەشىرىڭىز، جاڭاعى سوزىڭىزدە سونداي سارىن بار.
بۋراحان. مەن ايتسام ونىڭ ساعىم دالاسىنا ون جىلدىڭ ىشىندە ون ءتۇيىر ءدان ەكپەي قاسارىسىپ كەلگەنىن ايتتىم. سەن نەمەنە...
ارمان. شالشىقتى جالداۋ تەڭىزدە ءجۇزۋ ەمەس قوي. ساعىم دالاسى تىڭ جاتقانىمەن سۋسىز ەگىن ەگىلە قالسا جارتى جىلعا جەتپەستەن شاڭعا اينالاتىن دالا. باعلاننىڭ قاسارىسۋى سونى ويلاۋدان تۋعان كەلەشەكتىڭ قامى بولسا قايتەمىز؟
بۋراحان. مۇمكىن سەن ونىڭ مىنا قىلمىسىن دا كەلەشەكتىڭ قامى دەرسىڭ؟
ارمان (كوزى قولىنداعى حاتتا). ءتىلىمدى مىقتاپ بايلادىڭ، دوستىم، بۇل قالاي؟ سوۆەت وكىمەتىنىڭ قامقور قاناتىنا ەڭ العاش ىلىنگەن جەتىمدەردىڭ دە، بايلاردان ەڭ العاش تەڭدىك العان مالايلاردىڭ دا ءبىرى سەن ەدىڭ. تۇركىسيب تەمىر جولىنىڭ شپالىن ەڭ العاش توسەگەندەردىڭ دە، كولحوزعا ەڭ العاش جازىلعانداردىڭ دا، كولحوزدى ەڭ العاش باسقارعانداردىڭ دا ءبىرى سەن ەدىڭ. مايدانعا باردىڭ، وشپەس داڭققا نە بولىپ ومىراۋىڭا التىن جۇلدىز تاقتىڭ. قايتىپ كەلىپ باسقارعان كولحوزىڭنىڭ داڭقىن الەم اسپانىنا كوتەردىڭ. ول ءۇشىن ەڭبەك ەرى اتانىپ التىن جۇلدىزدىڭ ەكىنشى ءتۇرىن تاقتىق. وسىنىڭ ءبارىن نە ءۇشىن قۇربان ەتتىڭ؟.. نە ءۇشىن؟.. قارا قۇرت تا وزىنەن ءوزى سەبەپسىز شاقپايدى عوي، سەنى مۇنشا اشىندىرعان سەبەپ نە؟
بۋراحان. بار تاريحىن بىلگەندە، ونىڭ كولحوزشىلاردىڭ جەكە مەنشىگىنەن الىنعان جەتى مىڭ قويدى بەس جىل بويى جاسىرىپ كەلگەنىن قالاي بىلمەيسىڭ؟
ارمان. ول سۇراۋدىڭ جاۋابىن مەنەن گورى ءوزىڭىز جاقسى بەرە الاسىز، ويتكەنى مەن مۇندا جاڭا اداممىن عوي.
بۋراحان (ءسال كىدىرىپ). جاڭا ادام بولساڭ جاڭاشا ويلا. ادام بالاسى قۇدايدى دا قورىققاننان سىيلاپ كەلگەندى، اسىرەسە سونى ويلا. باعلان سياقتى اتاقتىنى قۇلاتۋ، ءوز اتاعىڭدى اسپانداتۋ ەكەنىن ويلا. سونداي باتىل بولماساڭ باياندى باسشى بولا المايسىڭ.
ارمان. قورقامىن.
بۋراحان. نەدەن؟
ارمان. ءبىزدىڭ مۇنداي باتىلدىعىمىز ءالى ارىستانعا باتىرسىنعان ءتىرى تىشقاننىڭ باتىلدىعىنا ۇقسايدى. مەن سوندايدان قاتتى قورقامىن.
بۋراحان. مەن بۇل ورىندا وتىرعاندا سەن ءتىرى ارىستاننان دا قورىقپا.
ارمان. «شۇعىلا» كولحوزىنا بارىپ، انىعىنا كوزىمدى تەزىرەك جەتكىزبەسەم قوياننان دا قورقاتىن ءتۇرىم بار.
بۋراحان. سەن وبلىستىڭ ءالى جاساڭداۋ سەكرەتارىسىڭ. ەگەر ءار حاتتىڭ سوڭىنان ءوزىڭ جۇگىرە بەرسەڭ جارتى جىلعا جەتپەستەن شالدىعاسىڭ. ونان دا بۇل جۇمىستىڭ باستى مىندەتكەرى اۋىل شارۋاشىلىق ءبولىمىنىڭ باستىعى ماۋباسوۆ مالتابايدى جىبەر. ەگەر قوس جۇلدىزدى باتىرعا ايىرىقشا قۇرمەت كورسەتكىڭ كەلسە وبكوم سەكرەتارلارىنىڭ ءبىرىن جىبەر. مىسالى جانبوزوۆا داركەندى. مەنىڭ بايقاۋىمشا ول ايەل بولسا دا وزىڭنەن كەيىنگى سەكرەتارلاردىڭ ىشىندەگى ايەلى. قاسىنا ءار سالادان بىرنەشە كوممۋنيست قوسىپ بەرسەڭ ول قانداي باتىر بولسا دا باعلاندى باۋداي تۇسىرەدى.
ارمان (رەنىشتى مىسقىلمەن). تابىتىن كوتەرەتىن تورت كاپيتاندى قايدان تابار ەكەنبىز.
بۋراحان. تابىتىڭ نە، ءتورت كاپيتانىڭ نە؟
ارمان. كەشىرىڭىز، دانيانىڭ بەكزاداسى گاملەتكە ەلىنىڭ سونداي ازالى قۇرمەت كورسەتكەنى ەسىمە ءتۇسىپ كەتتى.
بۋراحان. تۇسىنبەدىم.
ارمان. ءبىراق ونداي ازالى قۇرمەتى ءالى گاملەت كورە الماعانمەن ءتىرى باعلان كورەتىن بولار.
بۋراحان. ءمىنى، بۇل ءسوزىڭ تۇسىنىكتى. (ارمان ساعاتىنا قاراپ، سويلەي تۇرەگەلدى. ءبىزدىڭ قوشتاسار مەزگىلىمىز جاقىنداپتى.
بۋراحان. جولىڭ بولسىن. (قول الىسادى). بايقا، سوڭىڭنان دومالاق ارىزدار قوڭىراۋلاتىپ جۇرمەسىن. قولىم ءبىر قالت ەتكەندە وبلىستارىنا ءوزىم دە بارىپ قالارمىن.
ارمان. قۇشاق جايا قارسى الۋعا ءازىرمىز. ساعيلا جەڭگەيگە سالەم.
بۋراحان. فارزيا كەلىنگە سانسىز سالەم. (ارمان كەتەدى. بۋراحان جالعىز). سولاي، بۋراحان جولداس. قىرىق كۇن اتاڭ بولعانشا، ءبىر كۇن وسىلاي بۋرا بول... ءوزىڭدى «قۋىرشاق قۇداي» دەپ كەلەمەجدەيتىن باعلان سياقتى كەسەلدى وسىلاي تۇرا... بۋرا... تۇرا... مىنا ۇيلەستى قارا... بۋرا... تۇرا... حا... حا... (ورىندىقپەن شىر اينالادى).
شىمىلدىق.
ەكىنشى سۋرەت
وزەن جاعاسى. جاعادا جالعىز شاتىر تۇر. ساحنا سىرتى يۋ-قيۋ. ەكسكاۆاتوردىڭ الىپ ءدۇرىلى، بىرىنەن سوڭ ءبىرى كەتىپ جاتقان ماشينالاردىڭ گۇرىلى، ادامداردىڭ الۋان ءتۇرلى ايقايلارى ەستىلەدى. شاتىردىڭ ار جاعىندا كەلدەك پەن ساپار الىسىپ، جۇلىسىپ ىرىلداسىپ جاتىر.
ساپار. كەرەڭدى ىشكىر - اۋ، اكەڭدى ولتىرگەن كونياك ەمەس فاشيستەر ەدى عوي، تاڭ اتپاستان نە كورىندى. (كەلدەكتىڭ قولىنداعى شىنىنى تارتىپ الماق بولادى).
كەلدەك. تەپكى كورگىن كەلمەسە جىبەر... جىبەر دەيمىن مەن ساعان.. جىبەر!
زاۋزات. ساپار اعا! (جۇگىرىپ كەلىپ ەكەۋىن ەكى جاققا سەرپىپ جىبەرەدى). بۇل نە جانجال؟
ساپار. جۇمىستىڭ باستالىپ كەتكەنى اناۋ، تۇنىمەن ىشكەنى از بولعانداي تاڭ اتپاستان كەرەسىن ءىشىپ مىنانىڭ جاتقانى مىناۋ. نە ىستەيمىز، وسى ماسىلدان قاشان قۇتىلامىز؟
زاۋزات. كەلدەك باۋىرىم - اۋ، سەنىڭ پاپاما بەرگەن ۋادەڭ قايدا؟ ەندى نە بولدىڭ؟
كەلدەك. بىلەمىن، ماعان ەندى ەشقانداي كەشىرىم بولماي كولحوزدان قۋىلاتىنىمدى دا بىلەمىن، وبالىم ساعان.
زاۋزات. مەن ساعان نە جازدىم؟
كەلدەك. مەنى وسىنداي كۇيگە ۇشىراتقان سەنسىڭ.
زاۋزات. ەسىڭ دۇرىس پا؟ مەن ساعان قاشان اراق ىشكىزدىم؟
كەلدەك. ءوزىڭ ەمەس، كۇيىگىڭ.
زاۋزات. سەن كۇيىنگەندەي مەن نە ىستەدىم؟
كەلدەك (ساۋساقتارىن كوزىنىڭ الدىنا توسىپ). Miنe، ءوزىمنىڭ ساۋساقتارىم دا سەن بولىپ ەلەستەيدى. ساعىم دالاسىنىڭ ساعىمى دا سەن بولىپ بۇلاڭدايدى، مارعاۋدىڭ بۇيرا قۇمى دا سەنىڭ كورپەڭ بولىپ قۇلپىرادى، ماشينامنىڭ زۋىلى دا سەنىڭ لەبىڭ بولىپ سەزىلەدى. مىناۋ كوبىكتىنىڭ سىلدىرى دا سەنىڭ كۇلكىڭ بولىپ سىڭقىلدايدى. سۇڭگي قالسام سول وزەننىڭ تولقىنى دا سەنىڭ قۇشاعىڭ بولىپ ايمالايدى. سول ەلەستەردىڭ كەسىرىنەن تۇندە ۇيقىدان، كۇندىز كۇلكىدەن ايرىلسام قالاي ىشپەيمىن؟ قالاي؟ زاۋزات پەن ساپار قوسىلا كۇلەدى).
زاۋزات. مەن جاتقان ماشينانىڭ ەسىگىن تىرمالاپ، تۇنىمەن ءبىر مىسىق ۇيقى بەرگەن جوق ەدى، سول سەن ەكەنسىڭ عوي.
كەلدەك. نەسىنە جاسىرايىن، تىشقان اڭدىعان مىسىقشا باسىپ تالاي باردىم، جاقىنداعان سايىن قالتىراپ تالاي قايتتىم. ايسىز ءۇندى جارىپ اققان جۇلدىزداي جۇرەگىمدى اق جارىپ سەن جاتتىڭ - اۋ، شىركىن-اي...
زاۋزات (ساپاردىڭ قولىنان شىنىنى جۇلىپ الىپ كەلدەكتىڭ كەۋدەسىنە ۇرادى)، وندا مىنانى تەزىرەك ىشە عوي.
ساپار. ويباي، زاۋزاتجان - اۋ، ەندى ىشە قالسا ماشيناسى قاراپ قالادى عوي.
زاۋزات. قاپا بولماڭىز. بۇل جۇرگىزەتىن ماشينانى مەن جۇرگىزەمىن، بۇل توگەتىن توپىراقتى مەن توگەمىن. (كەلدەككە). ءىش جانىڭ بارىڭدا.
ساپار (تامسانىپ). مۇنداي جازادان مەن دە قاشپاس ەدىم-اۋ.
كەلدەك. كوپ جاسا، زاۋزاتجان. (اراقتى ءبىر قىلق ەتكىزە). سەن مەنىڭ جانىمنىڭ گۇلىسىڭ. (ىشەدى.) جوق، جانىمنىڭ ءوزىسىڭ عوي، جانىم. (زاۋزات جاقتان تارتىپ جىبەرەدى، كەلدەك جاعىن سيپالاپ.) جوق، ول بەكەر، جانىم ەمەس جاۋىمسىڭ. (كەتە بەرە.) سەن سۇيمەسەڭ سۇيمە، ءبارىبىر مەن سەنى سۇيەمىن... سۇيەمىن.. كوبەلەك بولىپ وتىڭا كۇيەمىن. سەن سۇيمەسەڭ سۇيمە، ءبارى ءبىر مەن سەنى سۇيەمىن. (اندەتكەن قالپىندا تالتىرەكتەپ كەتەدى.)
زاۋزات. مۇنىڭ ماشيناسى قايسى؟
ساپار. وعان اۋرە بولماي-اق قوي، ءوزىم ءبىر ەسەبىن تابامىن.
زاۋزات. ءسىز كەتسەڭىز ەكسكاۆاتور توقتاپ قالماي ما؟
ساپار. توقتامايدى، جەلدىباي امان بولسا ەكەۋىنە دە جەتەدى.
زاۋزات (الدەنەنى اسىعىس جازا باستايدى). تۇنەگەن جەرىنەن تاپپاسام پاپامدى بۇگىن دە ۇستاي المايمىن. مەن ونى ساعىم دالاسىنداعى ەلدەن ىزدەپ قايتايىن، مۇندا كەلە قالسا ايتىڭىز، مەنى وسى جەردەن كۇتسىن.
ساپار. سونشا سابىلعانداي نە بولدى؟
زاۋزات. سابىلۋ از، جانىمىزدى سالماساق «ساعىم» دالاسىنان ايرىلاتىن ءتۇرىمىز بار. (جازعان قاعازىن بەرە سالا كەتە بەرەدى.)
ساپار. قالايشا؟
زاۋزات. ونى كەيىن بىلەرسىز. (اسىعىس كەتەدى).
ساپار. جانىم - اۋ، مىناۋ نە دەپ كەتتى؟ «ساعىم» دالاسىنان ايرىلاتىن ءتۇرىمىز بار، دەيدى. سوندا قالاي، اسپاندا قۇدايدىڭ بارى راس بولعانى ما؟ ەگەر ول بەكەر بولسا ءبىزدىڭ كوكەمىز باسقارىپ وتىرعان كولحوزدى جەرىنەن ايىرا الاتىن قايداعى قۇداي؟ مۇمكىن ەمەس. ءبىراق زاۋزاتتىڭ مىنا بەزىلدەۋى تەگىن ەمەس-اۋ. (ەكىنشى جاقتان كەتە بەرە). ەي، جەلدىباي، كەلدەكتىڭ ماشيناسىن سەن تىركەي كەت. (كەتەدى. ازدان سوڭ قارسى جاڭا كەلىپ توقتاعان ماشينانىڭ دىبىسى بىلىنەدى. ساپاردى ەرتە باعلان كەلە جاتىر.)
باعلان (كۇرسىنە سويلەپ). جارايسىڭدار، باۋىرلارىم، سوڭعى ارمانىمنىڭ العاشقى قادامىن جاقسى باستاپسىڭدار، ريزامىن.
ساپار (تاڭدانا قاراپ). كوكە، سوزىڭىزدە شاتتىق، ۇنىڭىزدە اۋىر مۇڭ بار، بۇل قالاي؟
باعلان. جاعداي سولاي...
ساپار. جالعاندى جالپاعىنان باسىپ تۇرعان سىزگە دە جاعداي كەرەك پە؟
باعلان. ە، باۋىرىم، سەندەر ءالى بىلمەيسىڭدەر. مەن ءبىر كەزدە جالعاندى جالپاعىنان باسسام، بۇل كۇندە ءبىر اياعى قىل - كوپىردىڭ ۇستىندە تۇرعان بيشارا پەندەمىن.
ساپار. قۇدايىم - اۋ، قايداعى قىل - كوپىر ايتىپ تۇرعانىڭىز؟
باعلان (الىستان بىرەۋدى كورگەندەي بولىپ). شوقىراقتاتىپ كەلە جاتقان مىناۋ كىم بولدى ەكەن؟
ساپار. ماشينا ايداسىنا قاراعاندا «داربازانىڭ» سال باستىعى بايسال اعامىز سەكىلدى.
باعلان. وسىنداي وڭاشادا مەن ودان مالدىڭ ءجۇنى مالشىلاردان نەشە سوم قىمبات ەكەنىن ءبىلىپ الامىن، سەن جۇمىسىڭا بارا بەر.
ساپار. بايقاڭىز، اتالاسى وبكومنىڭ ءبىرىنشى سەكرەتارى بولعاننان بەرى ونىڭ مىسىعى دا جولبارىس بولىپ كەتكەن سەكىلدى.
باعلان. اتالاسى كىم ەدى؟
ساپار. ارمان مۇراتبايەۆيچ وسىلاردىڭ اتالاسى ەكەن عوي.
باعلان (ونى ءبىر قولىمەن قۇشاقتاپ). ءارقاشاندا ەسىڭدە بولسىن، مەن ارماندى جاقسى بىلەمىن. ول جاقسى ادامداردىڭ بارىمەن اتالاس، جامان ادامداردىڭ بارىمەن قاس: ەكىنشىدەن، جاساندى جولبارىستىڭ تىشقان بولىپ كەتۋى وپ-وڭاي.
ساپار. دەگەنمەن ساقتانىڭىز، ول بۋراحانمەن جەكجات بولعالى جۇرگەن كورىنەدى.
باعلان. مەن ساعان بىردەڭە ايتتىم - اۋ دەيمىن. (سيپاپ كەتەدى. سىرتقا كەلىپ توقتاعان ماشينانىڭ دىبىسى ەستىلەدى. ازدان سوڭ اياڭداي باسىپ بايسال كەلە جاتادى.)
بايسال (انادايدان). اتى باعلان، ءوزى قوس جۇلدىزدى باتىر قۇرداسىما سانسىز سالەم.
باعلان. ءوزى كەدەي، ءسوزى باي ارىپتەسىمە وزىڭدەي سەرى سالەم.
بايسال. «سەرى» دەگەن ءسوزىڭ ءۇشىن تاعى ءبىر سالەم. (قولىن قۇلاشتاپ ۇرادى).
باعلان. جول بولسىن، ەلسىزدى بەت الىپ، قايدا بەزىپ باراسىڭ؟
بايسال. قۇمنىڭ ىشىندە ءبىر مالشىمىز بار ەدى، سونىڭ كوشەتىن مەرزىمىن بىلگەلى بارامىن، ءوز جولىڭ بولسىن!
باعلان. جۇرتتا قالعان ول نەندەي بەيباق؟
بايسال. ول قىستىگۇنى ءبىر وتار قويدى تۇگەل قىرىپ العان بەيباق بولسا دا، ءقازىر ۇلكەن ەرلىك جاساپ جاتقان باتىر.
باعلان. باتىر بولا تۇرا جۇرتتا قالعانى قالاي؟
بايسال. ول ءقازىر سول قىرىلعان قويلاردىڭ ءجۇنىن قىرقىپ جاتىر. ءيا، ءوز جولىڭ بولسىن.
باعلان. سولاي دە، ءجۇن جوسپارىن ولەكسەلەردىڭ جۇرقاسىمەن تولتىرامىن دە.
بايسال. مەن سەنەن ءجون سۇراپ تۇرمىن عوي؟
باعلان. قۇمتاۋىنىڭ ىشىندەگى قوبىلاردىڭ ەسەبىن الىپ كەلەمىن.
بايسال. قوبى دەگەنىڭ اياق باسقان سايىن كەزدەسەتىن الاقانداي الاڭ، ونىڭ ەسەبىن قايتەسىڭ؟
باعلان. «داربازانىڭ» كەرىن كيمەۋ ءۇشىن سول الاقانداي الاڭداردى مىنا جەردىڭ توپىراعىمەن تەگىستەيمىن دە جاساندى شابىندىققا اينالدىرامىن.
بايسال. ءاي، باتىرىم - اي، جۇمىس كوبەيسە سوگىستىڭ دە كوبەيەتىنىن ءبىر سەزبەي-اق كەتتىڭ - اۋ.
باعلان. تۇسىنبەدىم.
بايسال. تۇسىنەسىڭ، تەك ءوزىڭنىڭ الارىڭ العىس بولعان سوڭ وزگەلەر الاتىن سوگىستى تۇسىنگىڭ كەلمەيدى.
باعلان. مەن كوممۋنيست بولا تۇرا سوگىس العانداردىڭ ەشقايسىسىنا تۇسىنگەن ەمەسپىن.
بايسال. سەنىڭشە مەن كىممىن وسى؟
باعلان. سەن بە؟ سەن سارىنعا قاراي ۇشا بەرەتىن سوقىر قارعاسىڭ.
بايسال. ەي، ءوزىڭنىڭ ىزدەگەنىڭ جانجال عوي؟
باعلان. بۇل ساپار قاتەلەسكەن جوقسىڭ. ىزدەگەنىم جانجال ەكەنى راس. وزگەدەن دە، وزىمنەن دە كۇتكەنىم جانجال. سول جانجالدى سەنەن باستاعالى تۇرمىن.
بايسال (شوشىنا قاراپ). ەسىڭ cay ما - ەي؟
باعلان. ءبىر كەزدە داڭقى جەر جارعان «داربازىنى» بۇل كۇندە جاۋ شاپپاستان تونالعان كۇيگە ۇشىراتساڭ ەسىم قالاي ساۋ بولماق؟ قالاي؟ (جاعاسىنان الا تۇسەدى). جان كەرەك بولسا شىنىڭدى ايت: سوناۋ ورتەلىپ جاتقان ولەكسەلەردىڭ شىن سانى قانشا، قاعاز جۇزىندەگى وتىرىك سانى قانشا؟
بايسال. وندا سەنىڭ جۇمىسىڭ قانشا؟
باعلان. جۇمىسىم سول، ەكەۋمىز دە كوز بوياۋشىلارمىز. سول ءۇشىن ەكەۋمىز دە كەشىكپەي سوتتالامىز.
بايسال. استاعىپىراللا.
باعلان. ايىرمامىز: سەن كولحوزدىڭ مالىن كوپ ولتىرگەنىڭ ءۇشىن سوتتالاسىڭ، مەن كوپ ەسىرگەنىم ءۇشىن سوتتالامىن. تاعى ءبىر ايىرمامىز: سەن بۇگىنگى بارلىق قىلىقتارىڭ ءۇشىن ەرتەڭ ۇرپاقتار الدىندا تاعى سوتتالاسىڭ. مەن سەنى سول ەرتەڭگى سوتتان قۇتقارعىم كەلەدى. ءتىلىمدى ال دا شىنىڭدى ايت.
بايسال (اشۋعا بۋلىعىپ). قۇرداسىم تۇگىلى قۇدايىم بولساڭ دا مۇنداي قىلجاعىڭدى كوتەرمەيمىن، ول ءبىر. ەكىنشىدەن، ماعان ارناپ قازعان ورىندى تەرەڭىرەك قاز، سول ورعا قۇلايتىن ءوزىڭ. وعان دەيىن ساۋ بول، ارىپتەسىم. (كەتە بەرەدى).
باعلان (كۇلە داۋىستاپ). سەن دە ساۋ بولا تۇر، كەشىكپەي قۇلايتىن قۇرداسىم. (ماناعى كەتكەن جاعىنان تالتىرەكتەپ كەلدەك اندەتىپ كەلە جاتىر. باعلاندى كورىپ قاشا جونەلەدى).
باعلان. توقتا... كەل بەرى! ماشيناڭ قايدا؟
كەلدەك. ماشينام با؟ ماشينام... ا، ساپار اعاي مەنىڭ توپىراعىمدى اكەتكەن بولار.
باعلان. سەن نەگە قالدىڭ؟
كەلدەك. نەگە قالعانىمدى كورىپ تۇرسىز عوي.
باعلان. ءوزىڭ كورىپ تۇرمىسىڭ؟
كەلدەك. كەكە! (ەڭىرەپ.) تىڭداڭىز! اكە ورنىنا اكە، اعا ورنىنا اعا بولدىڭىز، جەتەر ەندى. مەن ءسىزدىڭ ءۇمىتىڭىزدى اقتاي المادىم، بەرە - بەرە ۋادەدەن دە ۇيات بولدى. ەندى رۇقسات ەتىڭىز، قارامدى وشىرەيىن.
باعلان. قاراڭدى قالاي وشىرمەكسىڭ؟
كەلدەك. كوزىڭىزدىڭ الدىنان جوعالۋدان باسقا جول ماعان قالماپتى.
باعلان. بۇل جەرگە اراق اكەلگەن كىم؟
كەلدەك (ەڭىرەي ءتۇسىپ). ماشينامەن ءوزى كەلدى.
باعلان. سەنىڭ ماشيناڭمەن بە؟
كەلدەك. ءيا.
باعلان. ولارىڭ قايدا؟
كەلدەك. نە بارى ءۇش-اق شولمەك ەدى، ونىڭ بىرەۋىن كەشە وسىندا كەلىسىمەن قۇلار قونىس مايلار دەپ ءبولىپ ءىشتى. بىرەۋى تۇندە وزەگىمدى ورتەگەن ءورتتى وشىرۋگە كەتتى. قالعان بىرەۋى قازاعا وسىلاي ۇشىرادى.
باعلان. ءوزىن-وزى اياماعان ازعىن. (ونىڭ باسىنداعى كەپكەسىن جۇلىپ الىپ بەتىنە لاقتىرادى.) ەسىركەۋدىڭ دە شەگى بارىن ۇعىپ ال دا جوعال كوزىمنەن.
كەلدەك. ماعان لايىق جولدى جادا تاپتىڭىز - اۋ، كوكەتاي. مەنى ادام ەتەمىن دەپ اۋرە بولماي ەرتەرەك وسىلاي سوقساڭىز عوي، مەن ەندىگى ءبىر جايلى بولاتىن ەدىم. وقاسى جوق، ءالى دە كەش ەمەس. ساۋ بولىڭىز، مەن ءۇشىن دە ساۋ بولىڭىز، كوكەجان. (جالت بۇرىلىپ جونەلەدى. باعلاننىڭ ءوزى دە اۋىر ويمەن مىلتىعىن جۇرە وقتاپ كەتەدى. ازدان سوڭ ەكىنشى جاقتان ءبىر ماشينا كەلىپ توقتايدى. قاسىندا مالتاباي بار ارمان كەلە جاتىر.)
مالتاباي. و باتىردىڭ ءوزى دە وسى جەردە ەكەن؟ مىناۋ سونىڭ ماشيناسى.
ارمان (الىسقا كوز جىبەرىپ). سولاي دە. ونىڭ بولاشاققا جاساپ جاتقان شابۋىلى وسى دە.
مالتاباي. شابۋىل دەپ مارقايتقانىمىز بولماسا ماردىمسىز بىردەڭە.
ارمان. «ماردىمسىز بىردەڭە» بولسا نەگە تىيىم سالمايسىڭدار؟
مالتاباي. مەنىڭ قولىمنان ءدال وسى سۇراۋدىڭ جاۋابىن بەرۋ دە كەلە قويماس.
ارمان. نەگە؟
مالتاباي. نەگە دەيسىڭ بە؟ نەگە؟ ول بىلاي عوي... ول ەندى ەلىمىزدىڭ ەركەسى عوي.
ارمان. ال مىنا دالانىن ەركەلىگى قانداي؟ ونىڭ كەلەشەگىنەن نە حابارىڭ بار؟
مالتاباي. كەلەشەگى دەيسىز بە؟ كەلەشەك دەگەنىڭىز كەسەكتەۋ - اۋ، دەگەنمەن ايتىپ كورەيىن. سوناۋ كۇمبەزدى مولادان بىلاي قاراي تۇگەلىنەن ءوزىمىزدىڭ بايسال اعامىز باسقاراتىن «داربازا» كولحوزىنىڭ جەرى. بايسال اعامىزدىڭ سوقاسى تيمەگەن الاقانداي جەردى ول دالادان تابا المايمىز. مەنىڭ بايسال اعاتايىم سۋسىز جەرگە ەگىن ەگۋدەن قورقاتىن باعلان سياقتى قورقاق ەمەس.
ارمان. شاڭنىڭ ءوزىن نانعا اينالدىرىپ جاتسا بايسال اعامىز شىنىندا باتىر ەكەن. ال ەگەر كەلەشەكتىڭ نانىن بۇگىنگىنىڭ شاڭىنا اينالدىرۋشى بولسا كىم دەيمىز؟
مالتاباي. ءشۇباڭىز بولسا بارىپ كورەيىك.
ارمان. راقمەت، كوپ جايعا كوزىمدى الىستان-اق جەتكىزدىڭ. تەك مىنا ءبىر توبەلەردىڭ اراسىنان كورىنگەن تۇتىنگە كوزىم ەركىن جەتپەي تۇر.
مالتاباي. ءتۇتىن دەيسىز بە؟ مۇمكىن ەمەس.
ارمان. مەنىڭ وتىرىك ايتۋىم مۇمكىن بە؟
مالتاباي (ساسقالاقتاپ). جو-جوق، ولاي دەيتىن ەسسىز ەمەسپىن. مەن تەك ەشقانداي ءتۇتىن كورە الماي تۇرمىن.
ارمان. مۇنداي مۇگەدەك كوزبەن كەلەشەكتى قالاي كورمەكسىڭ؟ كەلەشەكتى كورەر كوزىڭ جوق بولسا بۇگىنگىگە قالاي كەرەكسىڭ؟
مالتاباي (وزىنە). اۋىرماستان ءولدىم - اۋ (ارمانعا جالىنىشتى ۇنمەن.) رۇقسات ەتسەڭىز، مەن بارىپ بىلسەم...
ارمان. ول قىستىگۇنى قىرىلعان قويلارىنىڭ ولەكسەسىن ورتەپ جاتقان بايسال «باتىردىڭ» ءتۇتىنى، بارا قالساڭ سول ءتۇتىننىڭ دە ەسەبىن الا كەل.
مالتاباي. اكەلەم... اكەلەم... (كەتە بەرە كەنەت ويلانىپ توقتايدى.) كەشىرىڭىز، نەنىڭ ەسەبىن دەدىڭىز؟ (ارمان سۋىق تۇسپەن قارايدى. مالتاباي ابىرجىپ.) ءيا، ءيا، ەندى ءتۇسىندىم، ءتۇتىننىڭ دەدىڭىز. (كەتە بەرە باسىن شايقاپ وزىنە كۇبىرلەيدى. ءاي، قاتەرسىڭ - اۋ، قاتەرسىڭ... قاتەر. (كەتەدى).
ارمان. ەح، باعلان... باعلان... مەن سەنى كورگەن سايىن زامانىمىزدىڭ الىپ تۇلعاسىن ءبىر وزىڭنەن كورگەندەي ماقتانۋشى ەدىم دە، ەڭ داۋلەتكە كەنەلىپ شالقىپ جاتقان ەلىڭدى كورگەن سايىن كەلەشەككە جەتكەندەي شاتتانۋشى ەدىم. مىنا قىلىعىڭ سونىڭ ءبارىن زايا جىبەرەتىن بولدى-اۋ... (جاقىن جەردەن مىلتىق داۋسى ەكى رەت گۇرسىلدەيدى. مىلتىعىن اسپانداعى قۇسقا كەزەي ۇستاعان كۇيى باعلان ءوتىپ بارادى. ارمان داۋىسىن كوتەرەدى.) قايىرلى تاڭ!
باعلان. مەنىڭ تاڭىم سەن تىلەمەسەڭ دە قايىرلى، ءسوزدى قوي دا بۇق جىلدام، بۇق تەزىنەن!.. قاپ، قايقايىن كەتتى-اۋ!
ارمان. بايقاڭىز، اسپانسىز قالىپ جۇرمەيىك!
باعلان (كوزى اسپاندا). ەي، جولداس، مىنا وزەننىڭ قۇسى ەكەۋمىزگە دە جەتەدى، تەزىنەن ءجونىڭدى تاپساڭ قايتەدى؟
ارمان. كولحوزشىلاردىڭ جەتى مىڭ قويى بولماسا وزەننىڭ قۇسى ەكەۋمىزگە جەتە قويماس.
باعلان. جەتى مىڭ قوي؟ (جالت قاراپ، قۋانىشتى ۇنمەن.) عاجاپ - اۋ، مەن كىمدى كورىپ تۇرمىن! ارمانىم - اۋ، وسى تۇرعان انىق ءوزىڭسىڭ بە؟ امانسىڭ با؟ سەنى مۇندا ايداپ كەلگەن قانداي تاعدىر؟ (قولىن ۇسىنا ۇمتىلىپ كەلىپ كەنەت توقتاي قالدى.) كەشىرىڭىز. مەن ءسال تايا باسىپپىن.
ارمان. مەنەن كەشىرىم سۇرايتىنداي كىناڭىز جوق شىعار، قولىڭىزدى اكەلىڭىز.
باعلان. مەن «ءسىز» دەپ سىزىلۋدى ۇمىتىپ كەتىپپىن.
ارمان. نە ءۇشىن «ءسىز» دەپ سىزىلاسىز؟
باعلان. جاسىڭىز كىشى بولسا دا دارەجەڭىز ۇلكەن عوي، دارەجەسى ۇلكەندەردىڭ الدىندا مايماڭدايتىن سالتىمىز بار عوي.
ارمان. كىمنىڭ ەڭبەگى ۇلكەن بولسا، سونىڭ دارەجەسى ۇلكەن ەمەس پە؟ الدە ەڭبەگىڭىزدىڭ دە قوسپاسى بار ما ەدى؟
باعلان. «قوسپاسى؟» بۇل ءسىزدىڭ ءوز ءسوزىڭىز ەمەس قوي.
ارمان. پسيحولوگ ەكەنسىز.
باعلان. مىڭ ادامنىڭ سوزىنەن گورى جۇرەگىن كوبىرەك تىڭدايمىن.
ارمان. مىنا ءبىر توپ ۇيرەك وسىلاي بەتتەپ كەلەدى، ازىرلەڭىز.
باعلان. كوزىڭىز ۇيرەكتە بولعانمەن نىساناعا مەنى الىپ تۇرسىز عوي. ەگەر الدەكىمدەردىڭ قاعازداردان جاساپ بەرگەن وعى بولسا اتقىلاي بەرىڭىز، مەنىڭ قامالىم بەرىك، قانداي وقتى بولسا دا قارسى الۋعا ءازىرمىن.
ارمان. مىناۋ وزەن تاسي - تاسي قالىپ كەتكەن بە قالاي؟
باعلان. بۇل دا ءوز ءسوزىڭىز ەمەس.
ارمان. ونى قايدان ءبىلدىڭىز.
باعلان. قانشا داڭقتى بولسام دا مەنىڭ داڭدايسىپ داليمايتىنىمدى ءسىز جاقسى بىلەسىز. ونان دا ءسىز ماعان ءوز ءجونىڭىزدى ايتىپ، «قوسپا» دەگەن ءسوزىڭىزدىڭ ءمانىسىن ءتۇسىندىرىڭىز.
ارمان. سەزىكتەرىڭىز بار ما ەدى، مۇنشا نەگە سەكىردىڭىز؟
باعلان. بۇل ءسوزىڭىز - ءوزىڭىز ءبىر كەزدە اجالدان الىپ قالعان دوسىڭىز بۋراحاننىڭ سوزىنە ۇقسايدى. وتىنەمىن، ءوزىن قۇداي كورسەڭىز دە ءسوزىن ونەگە ەتە كورمەڭىز.
ارمان. ءسىز، ونى نە ءۇشىن سۇيمەيسىز وسى؟
باعلان. مەن جاسارىمدى جاساپ، الارىمدى الىپ بولعان اداممىن، سوندىقتان بۇل سۇراۋىڭىزدىڭ جاۋابى اششىراق ايتىلىپ كەتسە عاپۋ ەتىڭىز.
ارمان. شىندىق اشىق ايتىلعان سايىن ار اجارلانا تۇسەدى، ايتا بەرىڭىز.
باعلان. قاراۋىڭداعى حالقىڭنىڭ ماحابباتىنا يە بولا الماعان باسشى - بۇگىن قانداي قۇداي بولسا دا ەرتەڭ تاعدىردىڭ مازاعى. ءسىزدىڭ بۋراحان دوسىڭىز ءومىردىڭ سول ءبىر قاتال زاڭىن بىلمەيدى. مەن ونى سول ءۇشىن سۇيمەيمىن. تاعى قانداي سۇراۋىڭىز بار؟
ارمان. وبلىسىمىزدىڭ مال شارۋاشىلىعىن قاتتى شايقالتىپ كەتكەن بيىلعى قىس ءسىزدىڭ كولحوزدى ءمىز باقتىرا العان جوق، مەن الدىمەن سونىڭ سىرىن بىلگىم كەلەدى.
باعلان. «مالشى جۇتاماي مال جۇتامايدى» دەگەن حالىق قاعيداسىن قاتتى تۇتىنامىن. ويتكەنى، ءوزى اش مالشىنىڭ مالى دا اش بولاتىنىن جاقسى بىلەمىن.
ارمان. باسقالار سىزدەن نەگە ۇلگى المايدى؟
باعلان. ۇلگى الۋ ءۇشىن دە كۇش كەرەك قوي.
ارمان. سىزدەگى ەرەكشە كۇشتىڭ نە ەكەنىن بىلۋگە بولا ما؟
باعلان. ول كۇشتىڭ اتى بەدەل. مەندە مىناۋ التىن جۇلدىزدار اپەرگەن بەدەل بار. سول بەدەلدىڭ ارقاسىندا وزگەلەر جويىپ جىبەرگەن اۋىسپالى ەگىس سيستەماسىن ساقتاپ قالدىم دا، تەرەڭدە جاتقان تەڭىزدەن سۋ تارتىپ مال ازىعىن وسىرەتىن ايماق جاسادىم. ەگەر مەن مۇنى ىستەمەي كوپ داقپىرتتىڭ ىشىندە كەتە بەرسەم، كولحوزىم «داربازانىڭ» كەرىن كيەتىن ەدى.
ارمان. ونىڭىز راس، ءبىراق مىنا ءبىر سۇراۋدىڭ جاۋابى وعان قايشى كەلمەس پە ەكەن؟ ءسىز مۇنان بەس جىل بۇرىن كولحوزشىلاردىڭ جەكە مەنشىگىنەن الىنعان مالدان جەتى مىڭ قويدى كولحوزدىڭ ەسەبىنە قوسقان جوقسىز. جىل سايىن سول جەتى مىڭ قويدىڭ ءوسىمىن مالشىلاردىڭ قاجەتىنە جاسىرىن جۇمساپ كەلدىڭىز. ەگەر دە مۇنىڭ ءبارىن بەكەر دەيتىن بولساڭىز مىنا سۇراۋلارعا جاۋاپ بەرىڭىزشى. سىزدەردە جەتپىس جەتى وتار قوي بار، سول جەتپىس جەتى وتاردىڭ قويشىلارى، اسىرەسە، قىس ايلارىندا ەتسىز بولمايدى. ورتالىقتاعى اسحانانىڭ قازاندارى ەتتەن ءبىر ورتالانعان ەمەس. باسقا كولحوزداردا بولاتىن مالدىڭ ءولىم-جىتىمى سىزدەردە دە بولىپ تۇرادى، ءسىزدىڭ قويلارىڭىز سوندا دا ءبىر كەمىمەستەن وسە بەرەدى، بۇل نەلىكتەن؟
باعلان. بۇل سوزىڭىزگە قاراعاندا مەنىڭ بەس جىلدان بەرگى ىزىمە ءتۇسىپ كەلگەن سەكىلدىسىڭ. ەگەر، ول ىزگە سالۋشى ءوزىمنىڭ كەلىنىم زاۋزات بولسا، وندا ماعان بەرەر سۇراۋلارىڭىز مۇنان دا كوبىرەك بولسىن. مەن گاز جاعىپ، شاي قويىپ جىبەرەيىن. (ماشيناسىنا قاراي كەتەدى.)
ارمان (جالعىز). بۇل قالاي؟ ول حاتتى بىلەتىن بۋراحان ناۋاتبايەۆيچ ەكەۋمىز عانا. ونى كىمنىڭ جازعانىن بۇل قايدان ءبىلدى؟ ەكىنشىدەن، ول حاتتا تاعىلعان ايىپتاردى مىنانىڭ تايسالماستان مويىندايتىن ءتۇرى بار. ءوزىنىڭ ەسى سىرقات ەمەس پە ەكەن؟
باعلان (پليتكاسىن اكەلىپ جاعا باستايدى). قانە، تاعى قانداي سۇراۋىڭ بار؟
ارمان. مەنىڭ سىزدەن بىلمەسىم وسى ايتىلعانداردىڭ شىندىعى. ەگەر دە بۇل شىندىق بولسا مۇنداي قىلمىسقا نە ءۇشىن باردىڭىز؟
باعلان. بىرىنشىدەن، قاراۋىمداعى كولحوزشىلاردىڭ ار-ۇجدانىن تازا ساقتاعىم كەلەدى.
ارمان (تاڭدانا قاراپ). قالاي؟
باعلان. تەحنيكاسى.ايدان دا اسقان ءبىزدىڭ زاماندا ەڭبەكتىڭ ەڭ اۋىر بەينەتىن تارتاتىن مالشىلار عانا. اۋىر بەينەتتەگى ادامنىڭ جانى دا، ءتانى دە ازىقتى مول تىلەيدى. مەنشىگىندەگى از داۋلەت ولاردىڭ تىلەگىنە جۇعىم دا بولمايدى. سول مۇقتاجدىق ولاردى جاسىرىن مال ۇستاۋعا ءماجبۇر ەتتى دە ۇجدانىنا كىر جاقتى. مەن ولاردى ۇجدانسىزدىققا اپاراتىن وسى مۇقتاجدىقتان قۇتقارعىم كەلدى. ەكىنشىدەن، قاراۋىمداعى كولحوزشىلاردى مەملەكەتتىڭ ماسىلى ەتكىم كەلمەدى.
ارمان (تاڭدانا تۇسەدى). مەملەكەتتىڭ ماسىلى؟
باعلان. ءيا، بۇرىن وزىنەن ارتىلعان ەتى مەن مايىن قالاعا ساتىپ، مەملەكەتتىڭ جۇگىن كوتەرىسىپ كەلگەن كولحوزشىلار بەس جىلدان بەرى وزىنە كەرەكتى ەت پەن مايدى قالادان تاسىپ، مەملەكەتتىڭ ماسىلى بولعان جوق پا؟
ارمان (زىلمەن). ءسىز نە ايتىپ وتىرسىز؟
باعلان. مەن ءومىردىڭ ەڭ اششى شىندىعىن ايتىپ وتىرمىن. مالشىلاردىڭ مالىن سىپىرىپ الىپ، ولاردى مەملەكەتتىڭ ماسىلى ەتۋ قاتە ەدى. مەن سول قاتەنىڭ مۇنشاما ۇزاققا سوزىلارىن بىلمەي، كولحوزشىلاردىڭ مالىن وزدەرىنە قايتارامىز دەگەن ۇمىتتە بولدىم. ول ءۇمىتىم اقتالماي وسىنداي قىلمىسقا اينالدى. ءبىراق، ەسىڭىزدە بولسىن، ءدال وسى قىلمىسىمدى مىناۋ التىن جۇلدىزداردى اپەرگەن ەرلىكتەرىمنەن ءبىر دە ءبىر كەم كورمەيمىن! ويتكەنى ءوز ارىمدى قۇربان ەتتىم دە قاراۋىمداعى كولحوزشىلاردىڭ ارىن تازا ساقتاپ قالدىم. ەكىنشىدەن كولحوزشىلاردىڭ اۋقاتىن كوتەرۋ مەملەكەتىمىزدىڭ جۇگىن كوتەرىسۋ ەكەنىن دالەلدەدىم.
ارمان. كەشىرىڭىز، مەن سىزگە تۇسىنە الاتىن ەمەسپىن.
باعلان. بۇگىن تۇسىنبەسەڭىز، ەرتەڭ تۇسىنەسىز. سىزدەر تۇسىنبەسەڭىزدەر ۇرپاقتار تۇسىنەر.
ارمان. ۇرپاقتاردان بۇرىن بۇگىنگىلەرگە جاۋاپ بەرىڭىزشى. سول جەتى مىڭ قويدىڭ ءقازىر قانشاسى قالدى؟
باعلان. ون التى مىڭ.
ارمان. ءازىلدى قويىڭىز، مەن شىن سۇراپ تۇرمىن.
باعلان. مەن ءسىز سۇراعان شىندىقتى ايتىپ وتىرمىن. جىلداعى ادەتىمىز بويىنشا قوزداتۋ ءۇشىن بىلتىر دا جەتى مىڭ ساۋلىقتى ىرىكتەپ الىپ قالعان ەدىك، قىستىڭ قاتتى بولعانىنا قاراماستان سول جەتى مىڭ ساۋلىقتان بيىل توعىز مىڭداي قوزى الدىق. مىنا ءبىر ماشينا وسىلاي بەتتەپ كەلەدى، مەنى شاقىرا كەلگەن بىرەۋ بولسا كەتەمىن. ماعان ايتارىڭىز بولسا، تەزىرەك ايتىپ قالىڭىز.
ارمان. جاقىن كۇندەردىڭ بىرىندە وسى وبلىسقا بۋراحان ناۋاتبايەۆنچ كەلەدى. سىزگە ايتارىمدى سونىڭ الدىندا ايتامىن. ازىرشە ايتارىم - بۇل قىلىعىڭىز ءۇشىن ەشكىمنەن اياۋشىلىق كۇتپەڭىز.
باعلان. اياۋشىلىق كۇتەر بولسام مۇنداي قىلمىسقا بارماس ەدىم عوي. ونان دا بۋراحاننىڭ نە ءۇشىن كەلەتىنىن ايتىڭىز.
ارمان. ساعىم دالاسىنا ەگىن سالدىرۋ ءۇشىن... تاعىسىن تاعىلار. (ءجۇرىپ كەتىپ قايتا ورالادى.) ول كىسىنىڭ ەسەبى بويىنشا ساعىم دالاسىنىڭ ەگىسكە جارايتىن ەلۋ مىڭ گەكتارداي جەرى بار، سونى ءوزى كوزىمەن كورمەكشى.
باعلان. قايران ساعىم دالاسى - اي، كەلەشەكتە ءار تۇگىڭ ماڭىراپ جاتقان مال ەدى، ەندى شانعا اينالاتىن بولدىڭ-اۋ!
ارمان. عالىمدار دا سولاي دەيدى، سوندىقتان ول دالانى بۋراحاننان بۇرىن مەنىڭ كورگىم كەلەدى.
باعلان. ول نيەتىڭىز قاشان؟
ارمان. بۇگىن. (جۇگىرە باسىپ زاۋزات كەلەدى.)
زاۋزات. پاپا! مەن ءسىزدى ىزدەپ كەلەمىن.
باعلان (ۇرەيلەنە جالت قارايدى). زاۋزات! بالام - اۋ، جايشىلىق پا؟
زاۋزات. جايشىلىق ەمەس، بىزدەر ەگىس كولەمىن بيىل ەكى ەسە كوبەيتەتىن بولىپپىز. ول ءۇشىن مال ازىعى ەگىلگەن جەردى قايتا جىرتىپ ساعىم دالاسىنا دا ەگىن ەگەتىن بولىپپىز.
باعلان. مالدى قالاي قۇرتۋدىڭ نۇسقاۋى جوق پا ايتەۋىر. (ارمانعا بەتتەي بەرە توقتاپ.) بۇل نە؟
زاۋزات (كۇبىرلەپ). پاپا، بۇل كىم؟
باعلان. بىزدەرگە ساعىم دالاسىنىڭ شاعىن جۇتقىزعالى جۇرگەن ارمان مۇراتبايەۆيچ جولداس وسى! تانىسىڭىزدار. كولحوزىمنىڭ اگرونومى.
ارمان. جاي اگرونوم ەمەس، باس اگرونوم. تيميريازيەۆ اتىنداعى اكادەميانى ءبىتىرىپ كەلگەن وتە ساۋاتتى اگرونوم.
زاۋزات. كەشىرىڭىز، مەن ءسىزدى كوپ اڭشىنىڭ ءبىرى ەكەن دەپ قالدىم. (قولىن ۇسىنىپ.) بالقاشوۆا.
ارمان. اتىڭىزدىڭ زاۋزات ەكەنىن دە بىلەمىن.
زاۋزات. مەنىڭ اتىمدى ءسىز قايدان بىلەسىز؟
ارمان. مەن سىرتىڭىزدان جاقسى قانىقپىن.
باعلان. قانىق ادام ءبارىن دە بىلەدى، بالام. (ءبىر قولىمەن. زاۋزاتتى قۇشاقتاي تۇرىپ ارمانعا سويلەيدى.) مەنى «پاپا» دەيتىن دۇنيە جۇزىندە ءبىر عانا ادام بار. ول الدىڭىزدا تۇر. مەنىڭ ۇلىم دا، قىزىم دا، كەلىنىم دە وسى. دۇنيە جۇزىندە مەنى «اتا» دەيتىن ءبىر عانا ادام بار. ول - وسىدان تۋعان مۇحيت دەيتىن بەس جاسار نەمەرەم. مەنىڭ وسى كولحوزدا بۇلاردان باسقا وتىز ۇل، قىرىق شاقتى قىزىم بار. ونىڭ ءبارى: ءار كەزدە ءار ءتۇرلى جولدارمەن كەلىپ مەنى ساعالاعان جەتىمدەر ەدى، ءقازىر سونىڭ ءبارى ءۇيلى-باراندى بولىپ كەتتى. سولاردىڭ ءبارى مەنى اكە تۇتىپ كوكە دەيدى، مەن سولاردىڭ ءبارىن وسى كۇنگە دەيىن بوپە دەيمىن. ءبىراق مەن مىناۋ وتقا بۇلاردىڭ ەشقايسىسى ءۇشىن تۇسكەنىم جوق، ءسىز وسىنى دا ءبىلىپ العايسىز.
زاۋزات. پاپا، ونىڭىز نە ايتىپ تۇرعان؟
باعلان. جانىممەن تەڭ جالعىز ۇلىم بار ەدى. ول وسىدان ەكى جىل بۇرىن ساعىم دالاسىنىڭ استىنداعى تەڭىزدى زەرتتەپ ءجۇرىپ مۇنارادان قۇلاپ ءولدى. سوناۋ توبە باسىندا جارقىراپ تۇرعان سونىڭ ەسكەرتكىشى، سونداي ۇلىمنان ايىرعان ول دالادا مەنىڭ كەگىم بار، ونى دا ءبىلىپ الىڭىز. (جاسقا بۋلىعىپ تەرىس اينالىپ وكىرىپ كەتەدى، زاۋزات اڭ-تاڭ.)
ارمان. عىلىمي بولجاۋلارعا قاراعاندا الداعى جازدىڭ جاۋىن-شاشىنى مول بولاتىن سەكىلدى، ونى سىزدەر دە ءبىلىپ العايسىزدار.
زاۋزات. ونى بىلگەندەگى ىستەرىمىز ساعىم دالاسىن ءبۇلدىرۋ مە؟
ارمان. بۇلدىرمەيسىزدەر، ەگىن ەگەسىزدەر.
زاۋزات. مال ازىعى ءۇشىن ءبىر تال ءشوپ ەكپەيمىز، سولاي عوي.
ارمان. مۇنان بەس جىل بۇرىن بەرىلگەن نۇسقاۋدى ورىنداماي، ءوزىنىڭ بەدەلىن پايدالانىپ، ەگىستىك جەرىنىڭ قاق جارتىسىنا مال ازىعىن ەگىپ كەلگەن ءسىزدىڭ اتاڭىز سياقتىلارعا ەندى تىيىم سالىناتىنى راس.
زاۋزات. جاقسىلىققا تىيىم سالساڭىزدار جامانشىلىققا جول اشقاندارىڭىز ەمەس پە؟ (ارمان جاۋاپ بەرمەي ءجۇرىپ كەتەدى، زاۋزات جاقىنداي تۇسەدى.) ارمان مۇراتبايەۆيچ، جارالعالى مالشىلاردان باسقا جان باسپاعان ول دالانىڭ سىزگە ايتار ارىزى، قويار تىلەگى بولىپ تۇر.
ارمان. ايتىڭىز.
زاۋزات. مەن ءومىردىڭ ون بەس جىل بويى وقىتىپ بەرگەن ءبىلىمىن جەتى جىلدان بەرى سول دالاعا جۇمساپ كەلە جاتقان اداممىن. اكادەميانىڭ نەشە جىلدار بويى جۇرگىزگەن عىلىمي جۇمىستارىمەن دە تانىسپىن. ول دالانىن وزىمەن دە تالاي سىرلاسىپ، جەلىمەن تالاي سىبىرلاستىم. توپىراعىنا دا تالاي ءۇڭىلىپ، تەرەڭىندە جاتقان تەڭىزىمەن دە تالاي تىلدەستىم. سونىڭ ءبارىنىڭ ايتارى: ەگىندى سۋسىز سالاتىن بولساڭدار بۇل دالادان ايرىلاسىڭدار دەيدى.
ارمان. سوندا قالاي، جوسپاردى ورىنداماڭدار دەي مە؟
زاۋزات. جوسپاردى جەردىڭ توپىراعىنا عىلىمنىڭ كوزىمەن قاراي وتىرىپ جاساڭدار دەيدى.
ارمان. ءار جىلدىڭ اكەلەتىن ءوز جاڭالىعى بارىن ۇمىتپاعايسىزدار.
زاۋزات. جاقسىلىعى جوق جاڭالىقتارمەن ءوزىمىزدى ءوزىمىز جىل سايىن الدايمىز دا، ءومىرى جوق وزگەرىستەرمەن ءوزىمىزدى ءوزىمىز جىل سايىن قينايمىز، بۇل قالاي؟ (ارمان جاۋاپ بەرمەي ءجۇرىپ كەتەدى.) پاپا، بۇل قالاي؟
باعلان. ول ءۇشىن قاپالانبا، بالام. مەن ونداي نۇسقاۋدى بۋراحاننىڭ ءوز اۋزىنان ەكى اي بۇرىن ەستىگەنمىن دە ەگەسكەنمىن. ەندى كىم ايتسا دا ءشوپ ەگىلگەن جەردى قايتا جىرتىپ بۇلدىرە المايمىز، ءبۇلدىر دەپ ارمان مۇراتبايەۆيچتىڭ ءوزى دە ايتا المايدى.
ارمان. بەرىلگەن نۇسقاۋدى تەرىس ورىنداساڭىزدار نەگە ايتا المايمىن؟
باعلان. ونداي نۇسقاۋدى ورىنداۋ ءوزىڭىز باسقارىپ وتىرعان وبلىستىڭ كەلەشەگىنە ۇلكەن نۇسقاپ كەلتىرەتىنىن بىلەرسىز.
ارمان. ءسىز بۇل ەگەسپەن مەنى دە، ءوزىڭىزدى دە قيناعالى تۇرسىز، وتىنەمىن، ويلانىڭىز.
باعلان. ەڭ قينالار شاعىمىز ەرتەڭ، باۋىرلار، ەرتەڭ. ويتكەنى جەر - ەرتەڭگىلەرگە مولىراق كەرەك. سوندىقتان بۇگىنگىگە ەرتەڭگىلەردىڭ كوزىمەن قاراماساڭىزدار اۋىر وكىنىشكە قالاسىزدار.
ارمان. وكىنبەۋ ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ وبلىسىمىزداعى بارلىق كولحوزدى «شۇعىلانىڭ» جولىنا سالۋىمىز كەرەك پە؟
باعلان. كەكەتسەڭىز دە دۇرىس ايتىپ تۇرسىز. سولاي ەتسەڭىز وبلىسىڭىزدىڭ قازىرگى ءۇش ميلليون قويىن ون جىلعا جەتكىزبەستەن بەس ميلليونعا جەتكىزە الاسىز... ارمان مۇراتبايەۆيچ، مىنا ءبىر سۇراۋعا جاۋاپ بەرىڭىزشى، كولحوزشىلاردىڭ اسىرەسە مالشىلاردىڭ مالىن سىپىرىپ الۋ اۋىل شارۋاشىلىعىنا نۇقسان كەلتىردى مە، جوق پا؟ (ارمان ءۇنسىز قادالادى) نەمەنە، مەن تەرىس بىردەڭە ايتىپ تۇرمىن با؟
ارمان. ءسىز مەيلىنشە اشىنعان ەكەنسىز، سوندىقتان ايتارىم: جانىڭىز قانشا جارالانسا دا ارىڭىزدى قارالاماڭىز.
باعلان. مەن ارى ءۇشىن جانىن تالاي قيعان اداممىن، ءالى دە تالاي قيارمىن. (تەز بۇرىلىپ ءجۇرىپ كەتەدى.)
زاۋزات (اڭ-تاڭ). بۇل نە جۇمباق؟
ارمان. ەڭ ۇلكەن جۇمباق تا، اتاڭىزدى قينايتىن ەڭ اۋىر ازان تا ءسىزدىڭ موسكۆاعا جازعان حاتىڭىز.
زاۋزات. حاتىڭىز نە ايتىپ تۇرعان؟
ارمان. مەن ءسىزدىڭ بارلىق كولحوزشىلاردىڭ ءوز كولحوزشىلارىڭىزداي اۋقاتتى بولۋىن كوكسەپ، ورتالىق كوميتەتكە جازعان حاتىڭىزدى ايتىپ تۇرمىن.
زاۋزات. بۇل نە وسپاق؟
ارمان. كولحوزىڭىزدىڭ ءور وتارىندا ەسەپتە جوق جۇزدەگەن قوي بارىن بىلە تۇرا «بۇل نە وسپاق» دەيسىز بە؟
زاۋزات. بۇل نە جالا؟
ارمان. ويلانىڭىز.
زاۋزات. مەن ەشقايدا حات جازعان ەمەسپىن.
ارمان. ەگەر، وڭى جازعان ءسىز بولماساڭىز، اتاڭىز قالاي مويىندادى؟
زاۋزات. مۇمكىن ەمەس.
ارمان. نەمەنە مۇمكىن ەمەس.
زاۋزات. پاپامنىڭ مۇنداي جالانى مويىنداۋى مۇمكىن ەمەس.
ارمان. ول ءتىپتى ول حاتتى جازعان ءسىز ەكەنىڭىزدى دە جاسىرعان جوق.
زاۋزات. Meن كىمنىڭ الدىندا تۇرمىن؟
ارمان. كىمنىڭ الدىندا تۇرعانىڭىزدى جاقسى بىلەمىن. شىندىقتى قالاي ايتۋدى بىلمەي تۇرسىز.
ءۇشىنشى سۋرەت
ءتورت تۇلىك مال كوكجيەگىنە دەيىن سىڭسىپ جاتقان كەڭ دالا. پەردە اشىلعاندا كورەتىنىمىز كەلدەك. ول ساحنا سىرتىنداعى بىرەۋلەرگە ايقايلاپ تۇر.
كەلدەك. ەي، مەن ماشينانى بولماسا مالدى قالاي قايىرۋدى بىلمەيتىن قازاقپىن. ەگەر جارتى ساعات كەشىكسەڭدەر قويلارىڭدى يت-قۇستىڭ قانتالاۋىنا تاستايمىن بەرەمىن. (وزىنە.) ءبىر ساعاتقا شىدايتىن شىعارمىن، ءا؟.. «ءاي، جەلمەن جارىسىپ، قۇيىنمەن ويناپ جۇرگەن مەن سياقتىلارعا قوي شەتىندە سىلەيىپ تۇرۋ شىدايتىن شارۋا ەمەس-اۋ. (ولەڭدەتەدى.) وسىندايدا زاۋزات كەلە قالمايدى - اۋ، ءا؟ كەلە قالسا قايتەر ەدىم؟ (قاتۋلانىپ). شاشىنا اسىلىپ ولەر ەدىم. قالاي؟.. (قيالعا بەرىلىپ.) ول وسى ارادا ءان سالىپ تۇرسا. (زاۋزاتتىڭ داۋىسىنا سالىپ اندەتەدى). مەن تۋ سىرتىنان بىلدىرمەي عانا شىعا كەلسەم... تس-س، مىسىقشا اڭدي باسىپ بارىپ بۇرىمىنان اقىرىن ۇستاي السام، ول كورمەي قالسا، بۇرىمىن بۇعالىقتاپ موينىما بىلاي وراسام، ول سونى دا بىلمەي قالسا. (بارىندە دە قيمىلمەن كورسەتىپ تۇرادى.) «زاۋزات مەن سەنى سۇيەمىن» دەپ ايقاي سالا بىلاي قۇلاپ تۇسسەم. (قۇلايدى دا قايتا ۇشىپ تۇرادى، ءۇستىن قاعادى.) قىزىق، سوندا ول قايتەر ەدى؟ قاشا جونەلە مە، الدە موينىما اسىلا كەتە مە؟ م-م-م. بۇرىمى مەنىڭ موينىمدا تۇر عوي، مەنى ارقانمەن سۇيرەتكەندەي قالاي قاشادى؟ ال ەگەر باسىن مەنىڭ كەۋدەمە قويىپ بۇلاڭداسا شە؟ (كۇرسىنىپ.) ول بولا قويماس... دۇرىستاپ ەلۋ دە قولىمنان كەلمەيدى، ءوزىم دە ءبىر سورلىمىن -اۋ، سورلىمىن... ەح، زاۋزات - اي! سەن زاۋزاتىم بولماي جاۋ جاتىم بولدىڭ-اۋ. (الىسقا كوز تىگەدى.) ءوي، بۇكىل دالانى شاڭ باسىپ كەتتى عوي... ۇزىن قۇلاقتىڭ حابارىنا قاراعاندا بۋراحان ناۋاتبايەۆيچ كەلەدى دەگەن ەدى، شاڭىمىزدى اسپانعا شىعارىپ كەلە جاتقان سول بولار. مىنا بىرەۋى بەرى بۇرىلدى. (ۇزىننان-ۇزاق ماشينالار لەگىنىڭ ءوتىپ جاتقانى ەستىلەدى. سولاردىڭ ءبىرى توقتايدى. مالتاباي كەلە جاتادى.) اسسالاۋماعالەيكۇم، الديار!
مالتاباي. الديارىڭ نە - ەي، سايتان؟
كەلدەك. كەشىرىڭىز، اڭداۋسىزدا اۋزىمنان شىعىپ كەتتى.
مالتاباي. ەگەر مەنىڭ بەرگەن سۇراۋلارىما ءجون جاۋاپ بەرسەڭ ول كىناڭدى كەشىرۋگە بولادى.
كەلدەك. سىزدەرگە ءجون جاۋاپ بەرمەيتىن باسىم ەكەۋ ەمەس شىعار.
مالتاباي. مىنا سوزىنە قاراعاندا بىزدەردى تانيتىن سەكىلدىسىڭ عوي!
كەلدەك. تانىمايمىن، ءبىراق نوكەردىڭ سونى بولساڭىز دا ەكپىنىڭىزدەن وسال ەمەس ەكەنىڭىزدى سەزىپ تۇرمىن.
مالتاباي. ءسوزىڭنىڭ ءبارى ەسكى ەكەن. ءوزىڭ قاي كولحوزدىڭ مىرزاسى ەدىڭ؟
كەلدەك. «شۇعىلانىڭ» قوي باعاتىن مىرزاسىمىن.
مالتاباي. ازىلگە ءازىل جاۋاپ بەرگەنىڭە راقمەت. (الىسقا كوز جىبەرىپ.) ءبىر وتاردىڭ قويى مىڭ جارىمنان اسادى ەكەن، ءا؟ ورتالىقتان بەرى بىزگە كەزدەسكەن وتاردىڭ سانىن ايتا الاسىڭ با؟
كەلدەك. مولشەرى جۇزگە جاقىن.
مالتاباي. سونىڭ ءبارى ءبىر «شۇعىلانىڭ» وتارى ما؟
كەلدەك. ارينە ءبىزدىڭ وتار، ءالى دە تالاي وتارعا كەزدەسەسىزدەر.
مالتاباي. تىم باي ەكەنسىزدەر، ءا؟
كەلدەك. ارينە، ءبىزدىڭ بايلىعىمىز الەمگە ايان!
مالتاباي. سول الەمگە ايان بايلىقتىڭ ىشىندە ايان بولماي جاسىرىنىپ جۇرگەنى قانشا؟ مەن سەنەن وتارىنداعى ەسەپتە جوق قويدىڭ سانىن سۇراپ تۇرمىن؟
كەلدەك. اعاتاي-اۋ، مىناۋىڭىز سۇراۋ ەمەس، سوراقى عوي.
مالتاباي. سەنىڭ ايتىپ تۇرعانىڭ ۇرىنىڭ ءسوزى.
كەلدەك. ەگەر مەنى ۇرى كورسەڭىز ۇرىدان شىندىق سۇراپ تۇرعان ءوزىڭىز كىمسىز؟
مالتاباي. مىنا جۇرتتى جاۋىپ جىبەرىپ وتارىڭنان باعلاننىڭ ءجۇز قويىن تاۋىپ السام قايتەسىڭ؟
كەلدەك. ونداي ارام مالدىڭ جالعىز تال قىلشىعىن تابا الماساڭىز ءوزىڭىز قايتەسىز؟
مالتاباي. مەن تاپپاسام، سەن تاباسىن. مەن تاپقىزامىن. مەن باعلاننىڭ قىلمىسىن تەكسەرەتىن كوميسسيانىڭ ۆنەشتاتنىي مۇشەسىمىن. ەگەر...
كەلدەك. باعلاننىڭ قىلمىسى. (قارقىلداپ كۇلەدى.) اعاتاي-اۋ، مىناۋىڭىز جىندىنىڭ ءسوزى عوي.
مالتاباي. جاپ اۋزىڭدى. ەگەر كوميسسيانىڭ مۇنداي جاسىرىپ سۇراۋلارىن جاريا ەتىپ، تىسىڭنەن شىعارار بولساڭ جازاڭدى ءوزىم تارتقىزامىن. مەن كەشكە قايتىپ ورالعانشا سەن ءوزىڭدى كولحوزدان قۋعان باعلاننان كەگىڭدى قالاي الۋدى ويلانا بەر. (كەتۋگە بەتتەيدى.)
كەلدەك. توقتاڭىزشى. ءسىز شەتەلدەن كەلگەن شپيون ەمەسسىز بە وسى؟
مالتاباي. ول نە ءسوز؟
كەلدەك. ەگەر، شپيون بولماساڭىز، باعلانداي ادامعا مۇنشا نەگە وشىكتىڭىز؟ وشىكپەسەڭىز مۇنداي جالانى نەگە جاپتىڭىز؟ ومىرىندە ءبىر كورمەگەن مەنى قالاي ءبىلدىڭىز؟ باعلاننىڭ مەنى كولحوزدان قۋعانىن ءسىز قايدان بىلە قالدىڭىز؟ وسىنىڭ ءبارى ءسىزدىڭ شپيون ەكەنىڭىزدى كورسەتىپ تۇر. استىرتىن حابار بەرەتىن راديوڭىزدىڭ مورزەسىن باسىڭىز دا، مەنىڭ وسى سۇراۋلارىمدى ەفيرگە جىبەرىڭىزشى. (مورزە باسقان بولىپ.) تني-تي-تي-تيييي...
مالتاباي. بۇركىتپەن ويناعان اجالدى قارعانىڭ كەرىن كيگىڭ كەلمەسە ءوشىر ءۇنىڭدى. ۋ-ۋ-ۋ-ۋح. (تەز كەتەدى.)
كەلدەك. و، عاجاپ، قارنى تويسا قارعالار بۇركىتپىن دەپ ويلايدى! قولىنا ءبىر دەس تيسە ءبىزدىڭ كەيبىر قازاقتار تاپ سول قارعاعا ۇقسايدى. وسى نەلىكتەن ەكەن؟ (ەكىنشى جاقتان زاۋزات شىعا كەلەدى، كوزى مالتاباي كەتكەن جاقتا.)
زاۋزات. ەسەي، انا كەتكەن بۋرەكەڭدەر مە؟
كەلدەك. سەنىڭ ىزدەگەنىڭ بۋرەكەڭ، مەنىڭ كورگەنىم مالتەكەڭ. امانسىڭ با؟
زاۋزات. كەلدەك! سەن مۇندا قالاي ءجۇرسىڭ؟
كەلدەك. مەنىڭ اتىم كەلدەك ەمەس كوبەلەك. مەن سەنىڭ كوبەلەگىڭمىن، زاۋزات. الدىمەن سەن سونى ءبىلىپ العايسىڭ.
زاۋزات. ايتتىڭ بولدى، ءبىلدىم دە الدىم. ەندى ءجونىڭدى ايت، قوي شەتىنەن نە ىزدەپ ءجۇرسىڭ؟
كەلدەك. ماشينامدى وسى وتاردىڭ نەسى ەسەي مىرزا ءمىنىپ كەتتى، ءوزىم سەنىڭ جولىڭدى توسىپ شاڭعا اۋناپ جاتىرمىن.
زاۋزات. نە ءۇشىن؟
كەلدەك. اقتىق جاۋابىڭدى ەستۋ ءۇشىن.
زاۋزات. اتتەڭ، ءسال كەشىرەك تۋىپسىڭ!
كەلدەك. كەشىرەك تۋعاننىڭ نە كەسەلدىگى بار؟
زاۋزات. كەلەكە بولۋدان ۇلكەن كەسەل جوق.
كەلدەك. ءبىز نەگە كەلەكە بولامىز؟
زاۋزات. تابيعاتتىڭ زاڭى سولاي.
كەلدەك. تۇسىنبەدىم.
زاۋزات. مەن ەرتەڭگى كۇنىمىزدى وسىدان جيىرما جىلدان كەيىنگى كۇيىمىزدى ايتىپ تۇرمىن.
كەلدەك. نەمەنە، جيىرما جىلدان كەيىن ماعان اقىر زامان كەلە مە؟
زاۋزات. اقىر زاماننان دا جامان، ويتكەنى ول كەزدە سەن مەنىڭ توقالىم اتانىپ مازاق بولاسىڭ.
كەلدەك. استاپىراللا.
زاۋزات. سولاي، باۋىرىم، تابيعاتتىڭ زاڭىمەن ويناۋعا بولمايدى.
كەلدەك. سوندا قالاي، مەنىڭ سەنى سۇيگەن جۇرەگىمنىڭ مازاق پەن ازاپتى جەڭە الماعانى ما؟ جوق الدە سەنىڭ ماعان سەنبەگەنىڭ بە؟
زاۋزات. سەنەمىن. مەن ءتىپتى سەنىڭ ەرتەڭگى كۇنى تاماشا ادام بولاتىنىنا دا سەنەمىن. سوندىقتان دا مەن سەنى تۋعان باۋىرىمداي كورىپ كەۋدەمە بىلاي قىسامىن دا بەتىڭنەن بىلاي سۇيەمىن. سەندەي جىگىتكە جاقسى جار قالادان دا، دالادان دا تابىلادى، ال مەندەي اپا ەشقايدان تابىلمايدى.
كەلدەك. تاعى ءبىر ءسۇيشى. (زاۋزات تاعى سۇيەدى. كەلدەك تەز وزگەرە قالىپ.) توقتا... اپا... ەگەر ماعان ەشقانداي اپانىڭ قاجەتى بولماسا...
زاۋزات. وسى عانا مەنىڭ ساعان بەرەر اقتىق جاۋابىم. (كەتەدى.)
كەلدەك. ەندى قايتتىم؟ جۇرتىم-اۋ، ايتساڭدارشى، ەندى قايتتىم؟ جانى سۇلۋ وسىنداي اسىل ادامدى قايداعى بىرەۋ قاعىپ كەتسە ءبىر مەن ەمەس بۇكىل «شۇعىلانىڭ» ەلى جاۋ شاپقانداي شۋلاپ قالادى عوي، قايران دۇنيە-اي! سوندا مەنىڭ جۇرەگىم نە بولار ەكەن؟ (ءبىر مۇڭلى سازدى شەرتىپ كەتە بەرەدى.)
جان-جاعىندا فونارى سامساعان، ورتاسىندا فونتانى اتقىلاعان گۇل الاڭى. شەتكى سكامەيكادا كەلدەك وتىر. قالتاسىندا ءبىر جارتىلى، قولىندا بىرەۋى. اندا-ساندا اۋزىنان ءبىر جۇتىپ قويىپ سويلەپ وتىر.
كەلدەك. سولاي، كوكەشىم! بۇل تەگىن اراق ەمەس، سەنىڭ ۇستىڭنەن جازىلعان ارىزعا مەنىڭ قولىمدى قويعىزاتىن اراق. ونداي ارىزعا مەنىڭ قولىم قويىلا ما، جوق پا، ول ءالى شەشىلمەگەن ماسەلە. ويتكەنى مەن سەنىڭ ساياڭدا وسكەن كەشەگى جەتىمەگىڭ بۇگىنگى كەسەلىڭ كەلدەكپىن. كەسەل كورىپ كولحوزىڭنان قۋدىڭ، قۋا بەر، ءبارى ءبىر مەن سەنى ءومىر بويى سىيلاپ وتەمىن! تەك سەن مەنىڭ مىنا ءبىر تىلەگىمدى تىڭدا! سەن: ادامدىقتىڭ، ادالدىقتىڭ، باتىرلىقتىڭ، باتىلدىقتىڭ، دارىندىلىقتىڭ ۇلگىسى ەدىڭ. سونىڭ ءبارىن زايا جىبەرمەس ءۇشىن ءوزىڭدى ءوزىڭ قۇربان ەتىپسىڭ. ءوزىڭ قۇربان بولماساڭ دا بارلىق اتاق، داڭقىڭنان جۇرداي بولعالى تۇرسىڭ. مىنا بىرەۋلەردىڭ تەرگەۋ تەكسەرىسىنەن مەن سەزدىم. ولاردىڭ سەنى ايايتىن ءتۇرى جوق. ساقتان، كەكەجان، ساقتان. وتكەن كۇنىدە سەنىپ قاپى قالما. مىنالاردىڭ ءتۇرى جامان... جامان... (كەتە بەرە بايسال مەن مالتابايعا كەزدەسەدى). ە، مالتەكەلەر، بايتەكەلەر، ءبارىڭ بولىپ ءبىر سۇراۋعا جاۋاپ بەرە كەتىڭىزدەر. سىزدەر جاڭا ماعان نە دەدىڭىزدەر؟ نەندەي قاعازعا قول قوي دەدىڭىزدەر؟ (مالتاباي ونىڭ قۇلاعىنا سىبىرلايدى. كەلدەك باسىن يزەپ.) ءتۇسىندىم، ەندى بارىنە دە ءتۇسىندىم. ونى بۋرەكەڭ بايتەكەڭە، بايتەكەڭ مالتەكەدە، مالتەكەڭ كەلتەكەڭە ايتىپ تۇر. ساتىسى كوپ بولسا دا ءساتى جوق سۇمدىق ەكەن. ونداي سۇرقيا ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن الدىمەن مىناۋ، مەنى جالداپ العان اراقتارىڭىزبەن بەتتەرىڭىزدەگى اردى شايىپ تاستاعاندارىڭىز ءجون بولار. (قالتاسىنداعى اراقتىڭ جەۋىن دە سۋىرىپ قالادى.) قانە، كومەيلەرىڭىزدى كەڭىرەك اشىڭىزدار! (انا ەكەۋى سەسكەنىپ شەگىنە بەرەدى، كەلدەك اراقتاردىڭ اۋزىن تىسىمەن اشىپ تاستاپ ولارعا جاقىنداي تۇسەدى.) قاشپاڭىزدار، سىزدەرگە اردىڭ قاجەتى بولماسا دا جاننىڭ كەرەگى بار، جان كەرەك بولسا قاشپاڭىزدار. مەن قانشا كەدەي بولسام دا سىزدەردەن باقىتتىمىن. باقىتتى ادامنان قاشۋدىڭ ءوزى باقىتسىزدىق... ا، سىزدەردىڭ مەنى تىڭداعىلارىڭىز كەلمەي مە؟ وندا عافۋ ەتىڭىزدەر، اردان جۇرداي سىزدەيلەردى كورگەندە مەنىڭ قانىم قايناپ كەتەدى. (قولىنداعى اراعىن مالتاباي مەن بايسالدىڭ بەتىنە كەزەك شاشىپ ىزالانا ايقاي سالادى.) وسىلاي، وسىلاي. (مالتابايلار بەتتەرىن قالقالاپ شەگىنە قاشىپ كەتەدى، ولاردى قۋا، قولىنداعى اراعىن شاشا كەلدەك كەتەدى. ەكىنشى جاقتان بۋراحان، مالتاباي، بايسال، شاپاعات تاعى بىرەۋلەر، ولاردان وقشاۋىراق ءوزارا كۇبىرلەسىپ ارمان مەن داركەن كەلە جاتىر.)
بايسال (شاپاعاتقا جابىسا سىبىرلايدى). بالام، بالام بولساڭ دا اكەمدەي كورىپ جالىنامىن، مەنى بۋرەكەڭمەن ءبىر ءتۇسىرشى، بىرەۋ عانا.
بۋراحان. قانداي تاماشا. مىنانى كولحوزدىڭ قالاسى دەپ كىم ايتار. ءتۇنى نەتكەن ادەمى ەدى.
بايسال. ءيا، قالاسى ونشا جامان ەمەس.
مالتاباي. دالاسى دا جامان ەمەس، تەك فەوداليزمدى قايتا ورناتقىسى كەلەتىن قوجاسىنىڭ ساناسى شامالى.
بۋراحان (كەلە جاتقان باعلاندى اڭعارىپ). مىناۋ كىم؟
مالتاباي. سول قاس باتىردىڭ ءوزى.
بۋراحان (زىلدەنىپ). مەنىڭ ول باتىرمەن وڭاشا ءسوزىم بار. سەندەر جينالا بەرىڭدەر. (باسقالار كەتەدى. بۋراحان باعلانعا انادايدان.) سالەم، فەوداليزمدى قايتا ورناتقىسى كەلەتىن «باتىر».
باعلان. جامانشىلىقتى ورناتۋ مەن جاقسىلىقتى قۇلاتۋدىڭ ايىرماسى از - اۋ، بۋرەكە.
بۋراحان. تىم ىزالىسىز ءا؟
باعلان. ءيا، ىزالىمىن. قورقۋدى قويعاننان بەرى ۇيالۋدى ازايتىپ، ار دەيتىن باتىرىمىزدى مانساپ دەيتىن سايقالدىڭ مالايى ەتىپ جىبەردىك. مەن سوعان ىزالىمىن. ول عانا ەمەس، ەسكى جولدى مەنسىنبەي، جادا جولدى سالا الماي باسىمىزدى ءار قيالدىڭ تاسىنا ءبىر سوقتىق. مەن سوعان ىزالىمىن. ول دا ىشتە دە ەمەس-اۋ، وتىرىك جىميا - جىميا بەتىمىز سىرىگە اينالىپ، وتىرىك شۇلعي-شۇلعي باسىمىز سۋعا تولىپ بارادى، مەن اسىرەسە سوعان ىزالىمىن بۋرەكە... بۋرەكەلەر.
بۋراحان. مىنا ءبىر سوزدەردىڭ استارى نەتكەن جامان ەدى.
باعلان. مەن وتكەن كۇننىڭ مىنا ءبىر حيكاياسىن ايتايىن، بايقاعىش بولساڭىز ونىڭ دا استارىن بايقاڭىز.
بۋرحان. قىسقاراق ايتىڭىز.
باعلان. سوناۋ ءبىر وتكەن سۇراپىل سوعىستىڭ ءبىر قىزۋ شاعىندا، مايدان الاڭىندا قالىپ قويعان ءبىر ولىك ءۇشىن مەن نەمىستەرمەن ءتورت ساعات بويى سايىستىم. سول ولىكتى الماي قويماسقا مەن دە بەكىندىم، بەرمەسكە نەمىستەر دە بەكىندى. ول ءۇشىن مەن اجالدىڭ جاڭبىرىنداي جاۋعان وعىنا دا، وڭ جاق قولىمنىڭ ساۋلاپ اققان قانىنا دا قاراعانىم جوق. ويتكەنى، ول جاتقان ءوزىمنىڭ كوميسسارىمنىڭ ەلىگى ەدى. مەن پارتيا ادامدارىن جانىمداي ءسۇيۋشى ەدىم. سولارعا دەگەن ماحابباتىم ەدى مەنى ولىك ءۇشىن ولىمگە قارسى ۇمتىلدىرعان ءولىمدى جەڭىپ ولىككە جەتتىم. ساۋ قولىممەن جەردى شەڭگەلدەپ، ولىكتى تىسىممەن سۇيرەتە -سۇيرەتە ءوز شەبىنە جەتكىزدىم.
بۋراحان. مۇنى نە ءۇشىن ايتىپ تۇرسىز؟ ول ءۇشىن تاعى دا التىن جۇلدىز دامەتىپ تۇرسىز با؟
باعلان. مەنىڭ دامە ەتەرىم - ءوزىمنىڭ سول ءبىر ۇلى ماحابباتىم. سىزدەردەن تىلەگىم: سول ۇلى ماحابباتىما قاياۋ سالماڭىزدار.
بۋراحان. ول ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك، قىلمىسىڭىزدى بۇركەۋىمىز كەرەك پە؟
باعلان. مەنىڭ قىلمىسىمدى بۇركەمەي حالىقتىڭ الدىنا اشىپ سالىڭىزدار.
بۋراحان. ءسىزدىڭ بارلىق قىلمىسىڭىزدى مويىنداپ ورتالىق كوميتەتكە حات جازعانىڭىز راس پا؟
باعلان. ءوزىمنىڭ قىلمىسىمدى ەمەس، ەرتەڭگىلەرگە قىلمىس بولىپ كورىنەتىن بۇگىنگىنىڭ شىندىعىن جازعانىم راس. ول مىناۋ... كوميسسيالارىڭىز مەنى ەكى رەت تەكسەرىپ اۋرە بولماسىن، سول حاتتىڭ ءبىر داناسىن الا كەتىڭىز... (قالتاسىنان كونۆەرت الىپ ۇسىنادى. بۋراحان المايدى.)
بۋراحان. اقتىق دەمى بىتەر جان نەسىنىڭ ءبارى دە، ەڭ اقىرى كۇزدىڭ قارا شىبىنى دا وسىلاي ىشقىناتىن. ءبىراق قانشا ىشقىنساڭ دا ەندى قۇتىلمايسىڭ. ماناعى ايتقانىم ايتقان...
باعلان. بۋرەكە، مەن ءبىر بەينە داريامىن، ءسىز قانداي قۇداي بولساڭىز دا داريانىڭ بەتىنە تاڭبا سالا المايسىز. سونى دا ەسكەرگەيسىز. (بۋراحان تەز ءجۇرىپ كەتەدى. باعلان اۋىر ويمەن بارىپ شەتكى ءبىر ورىنعا وتىرا كەتەدى. كەلدەك قايتا كەلە جاتىر، ول باعلاندى بايقاماستان دومبىرانى ەكى رەت دىق ەتكىزەدى. باعلان قۇشاعىن اشىپ.) كەلدەگىم - اي، كەۋدەمە ءبىر قىسايىن، كەلشى.
كەلدەك (تاڭدانا قاراپ كەيىن شەگىنەدى.) كەلدەگىم... كەلدەگىم... (سونى قايتا-قايتا كۇبىرلەپ باعلاندى الىستان شىر اينالادى.)
باعلان. ءوزىڭدى قيماساڭ ەكەۋمىزدى ارازداستىرعان اراعىڭدى سىيلا.
كەلدەك. انىق پا؟
باعلان. بەكەر دەسەڭ بەرىپ بايقا.
كەلدەك. بايقايمىن.
باعلان (ەگەسە.) بايقاساڭ بايقا.
كەلدەك. بايقايمىن. و، عاجاپ، سەنەيىن بە، سەنبەيىن بە؟ (جۇگىرىپ كەتەدى.)
باعلان (جالعىز). بايقا، مەن ءبىرىڭدى ەمەس ءبارىڭدى دە بايقادىم، جۇرتىم. بارىڭە دە ريزامىن. (قولىندا جارتىلىق اراعى، قىرلى ستاكانى بار كەلدەك قايتا جۇگىرىپ كەلەدى.)
كەلدەك. مىناۋ بايسال مەن مالتابايدىڭ مەنى جالداپ الماق بولىپ بەرگەن ەكى جارتىلىعىنان قالعانى ەدى، از بولسا دا كوپتەي كورىپ ءىشىڭىز.
باعلان. ولار جالداپ الىپ سەنى قايتەدى؟
كەلدەك. ءسىزدىڭ ۇستىڭىزدەن ارىز جازدىرۋ ءۇشىن.
باعلان. جازدىڭ با؟
كەلدەك. جازدىم. ءبىراق سيامەن قاعازعا ەمەس، وسى اراقپەن وزدەرىنىڭ بەتىنە جازدىم.
باعلان. تولتىرا قۇي. (كەلدەك ستاكاندى شۇپىلدەتە قۇيادى، باعلان ءىشىپ سالادى.)
كەلدەك (تاڭدانا ءتۇسىپ). عاجاپ - اۋ، ءسىز ىشپەۋشى ەدىڭىز عوي، بۇل قالاي؟
باعلان. بۇل سولاي. سەن ىشەتىن اراقتى بۇگىننەن باستاپ مەن ىشەمىن دە، مەن ايدايتىن ماشينانى بۇگىننەن باستاپ سەن ايدايسىڭ. قالعان ءومىرىمدى ەكەۋمىز سولاي، ءبىر دوڭگەلەكتىڭ ۇستىندە وتكىزەمىز. (كەلدەك الدە نە ايتقىسى كەلەدى، جاسقا بۋلىعىپ ايتا الماي دومبىراسىن مۇڭلى سازعا سالادى. باعلان ونىڭ كوزىنەن جاس كورگەندەي بولىپ.) اۋ، مەن سەنى جەتكىنشەگىم دەپ جۇرسەم ءالى جەتىمەگىم بە ەدىڭ. (زەكىپ.) ءجا، بولدى.
كەلدەك (جاسقا بۋلىعا سويلەي وتىرىپ ستاكاندى توڭكەرەدى). مەن ىشەتىن اراقتىڭ ىدىستارى وسى ساتتەن باستاپ ماڭگى توڭكەرىلەدى. (ول سونى ايتادى دا تەڭسەلە باسىپ ءجۇرىپ كەتەدى. اياعىن يمەنە باسىپ زاۋزات كەلەدى.)
زاۋزات (اقىرىن). پا - پا. (باعلان جاسقا بۋلىعىپ ۇندەمەيدى. زاۋزات جاقىنداي ءتۇسىپ.) پا -پا!
باعلان. كەلمەسكە كەتكەن كەلدەگىم كەلىپ جۇرەگىمدى قوزعاپ كەتتى.
زاۋزات. ءسىز ونى ءالى دە ايايدى ەكەنسىز عوي.
باعلان. ونداي جانى تازا ادامدى اياماۋعا بولا ما؟
زاۋزات. وندا ءوزىڭىزدى نەگە اياماي ءجۇرسىز؟
باعلان. ول ەكەۋمىز قالعان ءومىردى ءبىر دوڭگەلەكتىڭ ۇستىندە وتكىزەتىن بولدىق.
زاۋزات (ونى جادىراتپاق بولىپ). پاپا، سىزگە شەت ەلدەردەن مىنانداي حات كەلدى. (قالتاسىنان ءۇش پاكەت الادى.) مىناۋ ينديادان. دەليگە بارعان ساپارىڭىزدان دجاۆاحارلال نەرۋ مىرزا ءسىزدى ءبىر شارۋالارمەن اڭگىمەلەستىرگەن ەدى عوي، سول شارۋانىڭ ءبىرى بيىل بىزدە قىستىڭ قاتتى بولعانىن گازەتتەردەن وقىعان ەكەن. سونداي قاتتى قىستا سونشاما كوپ مالدى قالاي امان الىپ شىققانىمىزعا تاڭدانىپ بىرنەشە سۇراۋلار بەرىپتى.
باعلان. وعان جاۋاپ جازدىڭ با؟
زاۋزات. جوق.
باعلان. نەگە؟
زاۋزات. نەندەي جاۋاپ قايتاراتىنىڭىزدى بىلمەستەن نە جازامىن؟
باعلان. مەنىڭ نەندەي جاۋاپ قايتارارىمدى سەن نەگە بىلمەيسىڭ. الدە اعىلشىن ءتىلىن ۇمىتىپ قالدىڭ با؟
زاۋزات. پاپا، مەن سىزگە تۇسىنە الماي تۇرمىن.
باعلان. وندا ءتۇسىنىپ ال؟ مۇنان بىلاي ومىرگە دامەڭ بولىپ جاۋاپ بەرەتىن بول. ۇقتىڭ با؟
زاۋزات. جوق.
باعلان. كەيىن ءبارىن دە ۇعاسىڭ، باسقاسىن ايتا بەر.
زاۋزات. مىناۋ وزىڭىزدەن قىزىلشا ءوسىرۋدىڭ ءونىمدى جولىن ۇيرەنگەن كانادانىڭ فەرمەرى يورگەنسوننان. ول ءسىزدىڭ جەر استىنداعى تەڭىزدىڭ سۋىپ تارتىپ ەگىسكە پايدالانىپ جاتقانىڭىزدى ەستىگەن ەكەن. ەندى سونى ۇيرەنگىسى كەلەتىنىن جازىپتى. مىناۋ باتىس گەرمانيادان كەلگەن بىلتىرعى جۋرناليست كەلىنشەكتەن. ول ءوزىنىڭ سىزگە عاشىق ەكەنىن جازىپتى.
باعلان. ءيا، بۇرىن ماعان عاشىقتار كوپ ەدى، ەندى ءبارى دە قاشىقتايتىن بولار.
زاۋزات. پاپا، ءوزىڭىزدى دە ءبىر اياساڭىزشى. جاسىڭىزدىڭ ۇلعايعانىن، جۇرەگىڭىزدىڭ قاياۋلانعانىن نەگە ۇمىتىپ كەتتىڭىز؟ ۇيگە دە كوپ جۋىمايتىن بولىپ باراسىز...
باعلان. سەن وتىرعان ول ۇيدەن مۇلدەم بەزىپ كەتپەگەنىمە تاۋبە دە.
زاۋزات. سۇمدىق - اي، نە دەيسىز؟ پاپاتاي - اۋ، جازىقسىز جازالاماڭىزشى. انت ەتەيىن، ول حاتتى جازعان مەن ەمەسپىن، جالىنامىن سەنىڭىز ماعان. (قۇشاقتاپ جىلاپ جىبەرەدى.)
باعلان (ونىڭ باسىن سيپاپ). مەن مەزگىلدىڭ تامىرىن ءدال باسا الماي اداسقان بەيباقپىن. ءوزى بەيباق ادامعا جالىنباس بولار.
زاۋزات. اداسقان بەيباق؟
باعلان. سول ءۇشىن مەن سەنەن كەشىرىم سۇراماقشى ەدىم، قالاي سۇرارىمدى بىلمەي سەندەلۋدەمىن.
زاۋزات. ءسىز بە مەنەن كەشىرىم سۇرايتىن؟
باعلان. مەنمىن... مەن... مەن!..
زاۋزات. وسى ءسىز سىرقات ەمەسسىز بە؟
باعلان. بەس جىلدان بەرى سىرقات ەدىم، بۇگىن جازىلدىم.
زاۋزات. «جازىلدىم» دەگەن ءسوزىڭىزدىڭ وزىندە ءبىر ءزىل بار عوي.
باعلان. ونداي زىلدەن قورىقپا، بالام. ول ءۇشىن بۇگىن قانشا قينالساق تا ەرتەڭ ءسوز جوق قۋانامىز. ويتكەنى بىزدەر كولحوزشىلاردىڭ اۋقاتىن كوتەرۋ - مەملەكەتىمىزدىڭ جۇگىن كوتەرىسۋ ەكەنىن جاقسى دالەلدەدىك. مەن مۇنى مۇراتبايەۆ جولداستىڭ وزىنە دە ايتقانمىن.
زاۋزات. پاپا، مەن تۇك تۇسىنەر ەمەسپىن. مەنەن كەشىرىمدى نە ءۇشىن سۇرايتىنىڭىزدى اشىعىراق ايتىڭىزشى.
باعلان. سەنەن كەشىرىم سۇرايتىن سەبەبىم: ول حاتتى سەنىڭ اتىڭنان جازعان ءوزىم.
زاۋزات (ىرشىپ). نە دەيسىز؟
باعلان. سولاي، بالام، مەن سەنىڭ الدىڭدا عانا كىنالىمىن.
زاۋزات. پاپا! ءسىز نە سۇمدىقتى ايتىپ تۇرسىز؟
باعلان. شىندىقتى ايتۋ سۇمدىق ەمەس، بالام.
زاۋزات. سۇمدىق بولماسا ول حاتتى ءوز اتىڭىزدان نەگە جازبادىڭىز؟
باعلان. مەن دە پەندەمىن. سول پەندەلىكتەن مەنىڭ دە شاتاسقان شاعىم بولعان-دى. ەگەر ول حاتتى ءوز اتىمنان جازسام ءوز قاتەمدى ءوزىم تاپقان، ءوز قىلمىسىمدى ءوزىم اشقان بولىپ تابىلامىن دا، جەڭىل جازامەن قۇتىلىپ، ورتا جولدا قالىپ قويامىن دەگەن قيالدا بولدىم. ماعان كەرەگى جازانىڭ اۋىرى. كەيىن سونى ايتىپ، مەنى وزدەرىنىڭ تالقىلاۋىن سۇراپ، ورتالىق كوميتەتكە مىنانداي حات جازدىم.
زاۋزات. قۇدايىم - اۋ، مۇنشا اشىنعانداي سىزگە نە بولدى؟
باعلان. قولدان جاسالعان كەدەيلىك پەن قولدان كوبەيتىلگەن ماسىلدىقتى كورگىم كەلمەيدى.
زاۋزات. بۇل سىرىڭىزدى مەنەن نەگە جاسىرىپ كەلدىڭىز؟
باعلان. سەنى مەزگىلىنەن ەرتە قيناعىم كەلمەدى.
زاۋزات (ويلانادى، ءوز ويىنان ءوزى شوشيدى). پاپاتاي - اۋ، مەن جاڭا عانا سەزدىم عوي، ءسىز مەنى ەل بەتىنە قاراعىسىز ەتىپسىز عوي.
باعلان. قالاي؟
زاۋزات. مەن ەندى بىرەۋلەرگە ءسىزدىڭ قىلمىسىڭىزدى جاسىرىپ كەلگەن جالعان كوممۋنيست بولىپ كورىنسەم، ەندى بىرەۋلەرگە اتاسىن قارالاعان ازعىن كەلىن كورىندىم عوي. (وتىرا كەتەدى.)
باعلان. سابىر، بالام. سەن مەنى كىنالاۋدان كەش قالدىڭ.
زاۋزات. تۇسىنبەدىم.
باعلان (كونۆەرت ۇسىنادى). مىنانىڭ ىشىندەگىنى وقىساڭ بارىنە دە تۇسىنەسىڭ.
(زاۋزات ول حاتتى اۋلاقتاعى ءبىر ساۋلەنىڭ استىنا اپارىپ ىشىنەن وقي باستايدى. باعلان ءوز ويىندا وتىر).
باعلان. ول حاتتىڭ بار سىرىنا سەن تۇسىنەرسىڭ دە قۋانارسىڭ - اۋ، بالام. ءبىراق، دۇلەيلەنىپ العان مىنالاردىڭ تۇككە تۇسىنەتىن ءتۇرى جوق. سوندا بۇل شايقاس كىمدەردى جايپار ەكەن؟ وعان كوزىم جەتپەيدى. كوزىمنىڭ انىق جەتەتىنى سول: اقيقات جەڭبەي قويمايدى. (اسپانعا قاراپ). وعان سەن دە كۋاسىڭ ايسىز ءتۇننىڭ اسپانى. اسپان... اسپان... (زاۋزاتتىڭ ارعى تۇسىنان دومبىرانىڭ ءۇنى ەستىلەدى.)
زاۋزات. كەلدەك! سەنبىسىڭ!
كەلدەك. كەلدەك ەمەس، كەسەلدىمىن.
زاۋزات. پاپامنىڭ قاپالى كوڭىلىنە سامال بولىپ سوعىپسىڭ، كەسەلىم بولساڭ دا سول ءۇشىن بەتىڭنەن ءبىر سۇيەيىن كەلشى.
كەلدەك. ءىنىڭمىن دەپ توسام بەتىمدى.
زاۋزات. تىلەگەنىم سول. (سۇيەدى.)
كەلدەك (ەكىنشى بەتىن توسەپ). ءومىر بويى ءوزىڭدى تاتە دەپ وتەيىن، مىنا بەتىمنەن تاعى ءبىر ءسۇيشى.
زاۋزات. ءوزىڭدى ۇمىتساڭ دا ءسوزىمدى ۇمىتپا. (سۇيە سالا تەز جونەلەدى، ونىڭ سوڭىنان دومبىراسىن بەزىلدەتە شەرتىپ كەلدەك كەتىپ بارا جاتادى. قارسى جاقتان مالتاباي كەلە جاتىر. ول ماساڭداۋ.)
مالتاباي (كەۋدەسىن سيپالاپ). وزەگىم... وزەگىم ورتەنىپ بارادى. ەندى قايتتىم؟ قىسى-جازى جەگەنىم - قازى مەن قارتا، ىشكەنىم - كونياك پەن قىمىز ەدى، ەندىگى جەيتىنىم - قيار، ىشەتىنىم - كۆاس بولدى-اۋ. (تىستەنە كۇبىرلەپ). تۇرا تۇر، جولداس مۇراتبايەۆ، بۇل قىلىعىڭ ءۇشىن سەنىڭ جولىڭا قاندى قازىقتىڭ تالايىن مەن دە قاعارمىن. (باعلاندى ەندى عانا اڭعارىپ الىستان يىلەدى.) باعلان اعا، سالەمىمدى قابىل الىڭىز دا ءسۇيىنشىمدى اكەلە بەرىڭىز.
باعلان. ول نەنىڭ ءسۇيىنشىسى؟
مالتاباي. مەن جاڭا عانا ورنىمنان الىنىپ تاۋدان قۇلاعان تاستاي دومالاپ بارامىن، قايدا بارىپ باتارىم بەلگىسىز.
باعلان. ءسۇيىنشىنى سول ءۇشىن سۇرايسىڭ با؟
مالتاباي. سول ءۇشىن.
باعلان. ەسىڭ دۇرىس پا؟
مالتاباي. ەسىم ورنىندا، تەك ءوزىم ورنىمدا ەمەسپىن.
باعلان. ورنىڭ قايدا؟
مالتاباي. مەن ءقازىر وبلىستىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن باسقاراتىن باسقارمانىڭ باستىعى ەمەس، كورشىڭىز «داربازا» كولحوزىنىڭ باستىعى بايسال دوسىڭىزدىڭ ورىنباسارىمىن. بۋرەكەڭنىڭ كوزىنشە ارمان سولاي دەدى، ونىڭ ايتقانى - قاۋلىنىڭ الىنعانى.
باعلان. ورنىڭنان نە ءۇشىن الىندىڭ؟
مالتاباي. وتكەن قىستىڭ اتى قويان با ەدى؟
باعلان. سولاي سەكىلدى.
مالتاباي. مەن سول قوياننىڭ اياز دەيتىن قىزىل شۇناق قىزىنا عاشىق بولىپ، سونىڭ قالىڭ مالىنا وبلىستىڭ قىرىق جەتى مىڭ قويىن بەرىپپىن، سول ءۇشىن الىندىم.
باعلان. وبلىستىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا ەڭ جاۋاپتى ادامنىڭ ءبىرى - بوتاجان عوي، ونىڭ ءحالى نەشىك؟
مالتاباي. ە، باعلان اعا، بالداعىڭ مىقتى بولسا اياقتىڭ كەرەگى جوق ەكەن عوي. ەگەر سۇيەر جەرلەسىم بولسا مەنىڭ دە جەل جاعىمنان جان جۇرمەس ەدى-اۋ.
باعلان. جەرلەستىك. (مالتابايدىڭ جەلكەسىنەن الا تۇسەدى.) ەلدىڭ ەلدىگىن، ەردىڭ ەرلىگىن ازدىراتىن وسى جەرلەستىك دەيتىن كەسەلدەن قاشان قۇتىلامىز، قاشان؟
مالتاباي. ءسىزدىڭ «كەسەل» دەپ وتىرعانىڭىز كىم ەكەنى بەلگىلى. ونىڭىز ناعىز شىندىق. ءبىراق قازىرگى كەزدە ونداي شىندىقتى ايتۋ قىلمىس. سوندىقتان بۇل اڭگىمە وسى جەردە جابۋلى قازان جابۋلى كۇيىندە قالسىن، اللاۋاكپار. مەن ءسىزدى كورگەن جوقپىن، ءسىز مەنى كورگەن جوقسىز، قوش بولىڭىز.
باعلان. دارەجەڭ ءبىر ەلى تومەندەپ ەدى، ءوزىڭ جەرگە تىرىلەي كىرە باستاعان ەكەنسىڭ، ءا.
مالتاباي. ءسىز دە كوپ كەشىگە قويماسسىز. (اۋلاقتا بايسالعا كەزدەسەدى.)
باعلان. جەرلەستىك دەگەن جەگى قۇرت تالايلاردىڭ باعىن بايلاپ، تالايلاردىڭ كەلەشەگىن جالماپ جاتىر-اۋ. وي، سۇمدىق - اي، بۇلار ءۇشىن شىندىقتى ايتۋ قىلمىس بولىپتى. ناعىز قىلمىس، ەرتەڭگى ۇرپاقتار ايىپتايتىن قىلمىستىڭ ءوزى وسى شىندىقتى ايتپاۋ ەمەس پە؟
مالتاباي. (بايسالدىڭ قۇلاعىنا.) جاراسىن تىرناپ جانازاسىن وقىپ قايتىڭىز. (كەتەدى.)
بايسال. باعلان باۋىرىم - اۋ، بەيمەزگىل نەعىپ وتىرسىڭ؟
باعلان. تۇندەلەتىپ وقىعالى جۇرگەنىڭ كىمنىڭ جانازاسى؟
بايسال. ءوز جانازام، ەگەر سەن وسى تۇننەن قالدىرماي ءبىر امالىن تاۋىپ قۇتقارماساڭ مەن سۋ تۇبىنە كەتتىم.
باعلان. Heگe؟
بايسال. بۋرەكەڭنىڭ ۇيعارۋى بويىنشا مەن سەنىڭ ورنىڭا كەلەتىن بولدىم.
باعلان. و، وندا سۋ تۇبىنە شىن كەتكەن ەكەنسىڭ، قۇتتى بولسىن.
بايسال (شىمىركەنىپ). سەن نەمەنە، مەنىڭ سۋ تۇبىنە كەتكەنىمە قۋانامىسىڭ، قۇتتى بولسىنىڭ نە؟
باعلان. مەن سەنىڭ قۋانىشىڭدى قۇتتىقتاپ وتىرمىن عوي.
بايسال. «شۇعىلا» كولحوزى بەينە شالقار تەڭىز، ونداي تەڭىزگە مەن قالاي يە بولماقپىن؟
باعلان. بۋرەكەڭنىڭ ايتقانىن بۇلجىتپاي ورىنداي بەرسەڭ «شۇعىلانىڭ» شالقار كولى دە شالشىققا اينالادى. شالشىقتى جالداۋ ساعان قيىن ەمەس.
بايسال. مەن قۇرداس كورىپ ازىلدەپ ەدىم، سەن باتىرلىعىڭا باسىپ كەتتىڭ عوي. مۇمكىن وسى ايتقاندارىڭدى ەرتەڭ بۋرەكەڭنىڭ الدىندا دا ايتارسىڭ.
باعلان. قۇدايىڭنىڭ الدىندا دا ايتۋعا ءازىرمىن. (بار زىلمەن.) جوعال، مانساپتىڭ قايىرشىسى.
بايسال (تىستەنە سويلەپ). وسى ءسوزىڭدى ۇمىتپاعايسىڭ.
باعلان. جاۋدىڭ سالعان جاراسىن ۇمىتسام دا سەندەر سالعان جارانىڭ ءبىر دە ءبىرىن ەشقاشان دا ۇمىتپاسپىن. (بايسال كەتەدى، باعلان اۋىر ويدا.) سولاي، باعلان جولداس. «قۇلان قۇدىققا قۇلاسا - قۇرباقا قۇلاعىندا وينار» دەگەن وسى. (كەنەت قاتۋلانىپ). جوق، مەن قۇلاماسپىن، كوپ كەشىكپەي مۇندايلاردىڭ تالايى تاعىنان تايىپ، تالايلارى تالقان بولار. (قاتتى ەكپىنمەن كەتەدى).
شىمىلدىق.
ەكىنشى ءبولىم
ءتورتىنشى سۋرەت
جالعىز ساۋلە شىمىلدىقتىڭ ءبىر شەتىنە قالجىراپ كەلىپ وتىرا كەتكەن بايسالعا تۇسەدى.
بايسال. مالتەكە... مەن مۇندا، مەن مۇندا!.. و، مالتەكە، قايداسىڭ؟ (داۋىستاپ.) مالتەكە... ءاي، ءىشى تولى ازاپ پەن مازاق باسىم - اي! ولسەڭ سول قيراعان ماشينانىڭ ىشىندە ولمەي مالتابايعا نەگە ەردىڭ ەكەن؟ ونىڭ توتە جول دەگەنى كەسەلدى جول ەكەنىن تاعى بىلمەدىڭ - اۋ، سەن سورلى. (جەلكە جاعىنان مالتاباي كەلەدى.)
مالتaباي. كەمپىرىڭىز قىسىر قالسا، ونى دا مەنەن كورگەيسىز.
بايسال. كەمپىردىڭ قىسىر قالعانى ەشتەڭە ەمەس-اۋ، ەكەۋمىزدىڭ ءۇمىتىمىز قىسىراپ قالا ما دەپ قورقامىن.
مالتاباي. ءۇمىتتىڭ قىسىر قالعانى قالاي؟
بايسال. ۇزىن قۇلاقتىڭ حابارىنا قاراعاندا ەرتەڭگى اكتيۆتەن كەيىن باعلاننىڭ ماسەلەسى وبكوم بيۋروسىندا قارالاتىن كورىنەدى.
مالتاباي. بيۋرودان بۇرىن اكتيۆتە دە ءسوز بولادى، ول ءۇشىن ءۇمىتىمىز نەگە قىسىر قالادى؟
بايسال. ەگەر بۋرەكەڭ بيۋرو مۇشەلەرىن الدىن الا ءبۇرىپ جىبەرمەسە مەنىڭ ءىنىمنىڭ باعلاندى قۇتقارىپ جىبەرۋى مۇمكىن. سونى بۋرەكەڭنىڭ قۇلاعىنا جەتكىزۋدى بوتاجاننىڭ ەسىنە سالعايسىڭ...
مالتاباي. ول باياعىدا سالىنعان، ءوزىڭىز اكتيۆتە سويلەيسىز عوي.
بايسال. ارمانىم بۋرەكەڭنىڭ الدىندا ءبىر سويلەۋ..
مالتاباي. وندا سول ارمانىڭىز الاقانىڭىزدا. ەگەر ءىنىڭىز ارماننىڭ دودا - دوداسىن ءبىر شىعارساڭىز، باعلانىڭ تاعى استىڭىزدا.
بايسال. ونى ءوزىم دە بىلەمىن. سەن ارماننىڭ زاۋزاتپەن قانداي جاقىن ەكەنىن بۋرەكەڭنىڭ قۇلاعىنا جەتكىزۋدىڭ جولىن تاپقان با ەدىڭ؟
مالتاباي. بوتاجانعا سەزدىرگەنمىن. بوتاجاننىڭ سەزگەنى - بۋرەكەڭنىڭ قۇلاعىنا جەتكەنى. ءسوزىم سەنىمدى بولۋ ءۇشىن ونى سىزدەن ەستىگەنىمدى دە سەزدىردىم.
بايسال. وتىرىگىمىز شىعىپ قالماسىن، قالاي سەزدىردىڭ؟
مالتاباي. اعاسى بايسالدىڭ ەمەۋرىنىنە قاراعاندا، ول ەكەۋىنىڭ جاسىرىڭ نەكەسى سونىڭ ۇيىندە قيىلعان كورىنەدى. ارماندى باعلاننىڭ قىزعىشى ەتىپ قويعان سول بيكەشتىڭ قۇشاعى دەدىم.
بايسال. زاۋزات ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ ەسىگىن اشقان پەندە ەمەس، سوندا بۇل وتىرىك وسەگىمىز ەرتەڭ ءوزىمىزدى ورتەمەس پە ەكەن؟
مالتاباي. قورىقپاڭىز، بۋرەكەڭ سياقتى باسشىلار ونداي وسەكتى سىرتىنا شىعارماي ىشكە جينايدى. ىشكە جينالعان وسەك كەككە اينالادى. كەككە اينالعان وسەك وق بولىپ اتىلماي قالمايدى. ءجۇرىڭىز، ولسەك تە سول اكتيۆكە جەتىپ ولەيىك. (ەكەۋى كەتە بەرەدى. جارىق كەنەت ءسونىپ، قايتا جانعان كەزدە ساحنانىڭ ەكى جاعىنان سولار كەلە جاتادى. ەكەۋى شىنشىلدىق الدىندا، قۇلاقتارىن الىسقا تىگە، اياقتارىن يمەنە باسىپ بىرىنە-بىرى قارسى كەلەدى.)
مالتاباي (سىبىرلاي سويلەپ). ال، نە ەستىدىڭىز؟
بايسال. بۋرەكەڭ ءالى سويلەپ جاتىر.
مالتاباي. ونى مىنا جاقتاعى تەرەزەدەن مەن دە ەستىدىم. ول ءسىزدىڭ ءىنىڭىزدى سوققىلاپ جاتىر. ءسىز مەندەي ورىنباسار ەمەس، دارداي باستىقسىز عوي، انا ميليسياعا قاتتىراق ايتساڭىزشى، ءبىزدى زالعا جىبەرسىن. ءتىپتى بولماسا ارماننىڭ جاي اعاسى ەمەس، تۋعان اعاسىمىن دەڭىز.
بايسال. ءبارىن دە سەزدىردىم، ءتىنتى سەنى بۋرەكەڭنىڭ جەرلەسى دەپ تە جىبەردىم. تاستان جارالعانداي سىرەسكەن نەمە ەكەن، بىلمەدى.
مالتاباي. اتتەڭ ءوزىمىزدىڭ ارمانداي اتالاسىمىز جوق، ەگەر وندايىمىز بولسا قارا تاستىڭ وزىنەن دە ماي اعىزىپ، ميليسيالاردىڭ وزدەرى بىلاي تۇرسىن ءمينيسترىن دە قاقتىرار ەدىك.
بايسال. وڭاشادا جۇرتتىڭ ءبارى باتىر، كۇمپىلدەۋگە ءبارى دە شەبەر، كەتتىك.
مالتاباي. قايدا؟
بايسال. قايدا تەسىك بولسا سوندا.
شىمىلدىق.
ارماننىڭ كابينەتى.
ارمان مەن داركەن جاڭا كىرىپ كەلە جاتىر. ارمان سويلەي كىرەدى.
ارمان. ريزامىن، دوستار، ريزامىن. سەندەر بۇگىن كوممۋنيستىك اردىڭ تۋىن جاقسى كوتەردىڭدەر. سول ءۇشىن بارىدە، اسىرەسە ساعان ريزامىن.
داركەن. الدىڭعى اربا قايدا جۇرسە، سوڭعى اربا سولاي جۇرەدى عوي.
ارمان. بۋراحان مەنەن دە ۇلكەن اربا ەدى، سەندەردىڭ ونىڭ ۇلكەندىگىنە قاراعاندارىڭ شامالى بولدى-اۋ دەيمىن.
داركەن. سولايلاۋ بولدى. ءبىراق، كەشەگى قان مايداندا جان قيىسقان دوستاردىڭ بۇگىنگى قىلىقتارى مەنى قاتتى قينادى. بۇل قالاي؟ كەشىرىڭىز، مەن بۋراحان ناۋاتبايەۆيچقا بەرىلەتىن سۇراۋدى سىزگە ادەيى بەرىپ وتىرمىن.
ارمان. مەن مانساپشىل ادامنىڭ دوستىعىنان قاستىعىن جاقسى كورەمىن. (اۋىر ىزبارمەن بۋراحان كىرىپ كەلەدى. ارمان مەن داركەن وعان ىزەت كورسەتەدى.)
بۋراحان. بيكەش، ءسىز قاشاننان بەرى پارتياداسىز؟
داركەن. كوپ بولعان جوق، نەبارى ون ءبىر جىل.
بۋراحان. قاشاننان بەرى سەكرەتارسىز؟
دارمەن. مەنىڭ بار تاريحىم وزىڭىزگە بەلگىلى ەدى عوي، مۇنىڭ ءبارىن نە ءۇشىن سۇراي قالدىڭىز؟
بۋراحان. مەن بۇگىن ءسىزدى تانىماي قالدىم، سول ءۇشىن سۇراپ وتىرمىن.
داركەن. ا، وندا سۇراي بەرىڭىز.
بۋراحان. مەن اكتيۆتە نە دەدىم؟ مۇراتبايەۆ جولداستىڭ ورتالىقتان بەرىلگەن نۇسقاۋدى اياقاستى ەتىپ، كوز بوياۋشىنى جان سالا قورعاپ كەلگەنىن، وبكومنىڭ ءوزىڭىزدى باستىعى ەتىپ وتىز كىسىدەن قۇرعان كوميسسياسىنىڭ ءۇش اي بويى ەڭبەكتەنىپ جاساعان توقسان ءتورت بەت قورىتىندىسىن وبكوم بيۋروسىنا سالماستان، بىزدەرگە ايتپاستان باسىمىزدان اتتاپ، بىردەن موسكۆاعا جىبەرۋى سياقتى پارتيا باسشىلارىنا جات قىلىقتارىن ءتىزىپ ەتتىم. سوعان قاراماستان ءسىز بۇگىنگى اكتيۆتە نە شاتىپ كەتتىڭىز؟
داركەن. مەنىڭشە بۇل ەشقانداي جات قىلىق ەمەس، ادام تاعدىرىنا اقىلمەن قاراۋدان تۋعان پاراساتتىق. ورتالىق كوميتەتپەن اقىلداسۋ ەشكىمنىڭ باسىنان اتتاۋ، ەشكىمنىڭ نامىسىن تاپتاۋ ەمەس. سولاي ەكەنىن ايتۋ - كەشىرىڭىز، ءسىز ايتقانداي شاتۋ ەمەس. ول ءبىر. ەكىنشىدەن، مەن باسقارعان كوميسسيانىڭ الدىنا قويعان ماقساتى ەشكىمنىڭ بەت اجارىنا، ەشكىمنىڭ نۇسقاۋىنا قاراماستان ءوز ۇجدانىمەن ءادىل شەشۋ بولدى. سول ادىلدىككە جەتۋ ءۇشىن بىزدەر ءۇش ايدىڭ ىشىندە ءتورت ءجۇز ەلۋ اداممەن اڭگىمەلەستىك. ەشكىمنەن يمەنبەي شىندىقتى ايتۋىنا مۇمكىندىك بەرۋ ءۇشىن ولاردىڭ بارىمەن دە جەكە-جەكە اڭگىمەلەسەدى. سولاي ەتۋدىڭ ارقاسىندا باعلاننىڭ سول جەتى مىڭ قويدىڭ بىردە-بىرىن ءوزى پايدالانباعانى انىقتالدى. ءبىر عانا سونى انىقتاپ شىعۋدىڭ ءوزى كوزىمىزدى بار شىندىققا جەتكىزدى.
بۋراحان. ول قانداي شىندىق؟
داركەن. نەنىڭ شىندىعى ەكەنى اكتيۆتە ايتىلدى. قاشان دا قاي جەردە بولسا دا ايتارىم سول.
بۋراحان. مۇنداي ەرلىك سىزگە قايدان كەلدى؟ مۇراتبايەۆتان جۇققان با؟
داركەن. مەن كوممۋنيستى عوي.
بۋراحان. قانداي كوممۋنيست ەكەنىڭىزدى كەيىن كورەرمىز. پارتيانىڭ سەنىمىن اقتاي المادىڭىز، ول دا ويلاسۋدى كەرەك ەتەتىن كۇردەلى ماسەلە. ازىرشە بارا تۇرىڭىز.
داركەن. راس، مەن ءسىزدىڭ سەنىمىڭىزدى اقتاي المادىم. ءبىراق ونىڭ ەسەسىنە پارتيانىڭ سەنىمىن اقتادىم. ماعان سول دارەجە جەتەدى. باسقا ايتارىڭىز جوق بولسا كەتۋگە رۇقسات ەتىڭىز.
بۋراحان. مۇلدەم رۇقسات.
داركەن. قوش بولىڭىز. (تەزدەتە ءجۇرىپ كەتەدى).
بۋراحان. ال، قىمباتتى دوسىم... اكتيۆتە كورسەتكەن قىلىقتارىڭ اياماسقا بەكىندىرسە دە، كەشەگى قان مايداندا ەتكەن ەرلىكتەرىڭ، اسىرەسە ءوزىم ءۇشىن توگىلگەن قانىڭ ءۇشىن ءبىر كەڭەس ايتا كەتۋدى ءجون كوردىك.
ارمان. توگىلگەن قانىمنىڭ قۇنىن نەمىستەر تولەگەن-دى، ەرلىكتەرىم ءۇشىن وتانىم تالاي سىيلاعان-دى. ول ءۇشىن ءسىز بورىشتى بولماي-اق قويىڭىز، دا كىنالى بولسام اياماڭىز.
بۋراحان. جوق، ايايمىن، مەن سەندەي قاتىگەز ەمەسپىن، سوندىقتان مەن سەنىڭ الدىڭدا تۇرعان قاتەردى ايتىپ ساقتاندىرعالى كەلدىم.
ارمان. الدىن الا راقمەت!
بۋراحان. مەنىڭ بايقاۋىمشا سەندە ءبىر قينالۋ بار سەكىلدى، مەن الدىمەن وسىنى بىلگىم كەلەدى.
ارمان. ءيا، قينالۋدامىن، بۋراحان ناۋاتبايەۆيچ. سىزدەن نەسىن جاسىرايىن، ءتىپتى ازاپ شەگۋدەمىن.
بۋراحان. نەدەن؟
ارمان. نەدەن ەكەنىن ءوزىم دە ءجوندى بىلمەيمىن. ماقساتىم ايقىن، اسپانىم اشىق، جولىم داڭعىل، ءبىراق تۇسىنىگىم داڭعىل ەمەس. سوڭدىقتان كوپ ويلانامىن، ويلانعان سايىن قينالامىن.
بۋراحان. ول ويلارىڭ نە دەيدى؟ بۋراحاندى تىڭداساڭ، جولىڭ داڭعىل بولسا دا ماس شوفەر ايداعان ماشينادا كەلە جاتقانداي كۇيدەسىڭ، كۇيرەيسىڭ دەي مە؟
ارمان. ءسىز دە پەندەسىز، ءسىزدىڭ دە قاتەلەسۋىڭىز مۇمكىن عوي.
بۋراحان. مەن ءوز قاتەم ءۇشىن جاۋاپ بەرە الاتىن اداممىن.
ارمان. ءبىردىڭ قاتەسى، مىڭنىڭ قاسىرەتى بولعانىن دا كورگەن ەدىك قوي.
بۋراحان. ءبىردىڭ قاتەسى مىڭنىڭ قاسىرەتى بولعانىن كورسەڭ مۇنداي ءسوز سەن ايتاتىن ءسوز ەمەس ەكەنىن دە بىلگەيسىڭ. ەگەر، بۇل بەتىڭنەن قايتپايتىن بولساڭ ايتقانىم ايتقان، مەنەن اياۋشىلىق كورمەيسىڭ. مەن مۇنى ساعان دوستىق جۇرەكپەن اقتىق رەت قاتتى ەسكەرتەمىن.
ارمان. وتىنەمىن، بۋرەكە، مەن ءۇشىن قاپا بولماڭىز دا باعلاننىڭ تاعدىرىن تەرەڭىرەك ويلاڭىزشى. ول ءۇشىن ەمەس، ەزىمىز ءۇشىن، بۇكىل حالقىمىز ءۇشىن ويلاڭىزشى. بۇگىنگى حالقىمىز، ەرتەڭگى ۇرپاقتارىمىز نە دەيدى، سولاردىڭ، اسىرەسە ۇرپاقتاردىڭ ۇنىنە قۇلاق سالىڭىزشى.
بۋراحان. ادام بالاسى قۇدايدى دا قورىققانىنان عانا سىيلاپ كەلگەنىن ۇمىتپاعايسىڭ دەگەنىم ەسىڭدە مە؟
ارمان. ەسىمدە. باعلان سياقتى اتاقتى ادامدى قۇلاتۋ: ءوز اتاعىڭدى اسپانداتۋ دەگەنىڭىز دە ەسىمدە. ءبىراق، ءوز باسىممەن ويلامايتىن، ءوز تىلىممەن سويلەمەيتىن بولسام، ونداي مۇگەدەك تىرلىكتىڭ ماعان كەرەگى نە؟
بۋراحان. ويلان، دوسىم. ادىلدىك دوستىققا قارامايدى. ايتقانىم ايتقان، ماعان سەنىپ قاپى قالما. مەن جادا الماتىمەن سويلەستىم. ولار باعلاننان بۇرىن سەنى قارايتىن بولدى. دوستىق نيەتپەن وتىنەمىن، ءتىلىمدى ال دا كۇناڭدى مويىندايتىن بولىپ بار.
ارمان. مەنىڭ الماتىعا ارقالاپ باراتىنىم، وزىمە بەلگىسىز قانداي كىنام؟
بۋراحان. قياستىقتى قوي. ەگەر وسى بەتىڭنەن قايتپايتىن بولساڭ، قالاعان سوۆحوزىڭدى اتا. مەنىڭ ساعان سوڭعى ىستەي الاتىن دوستىعىم قالاعان سوۆحوزىنا ديرەكتور بولىپ بارۋىنا كومەكتەسۋ عانا.
ارمان. بۇل قامقورلىعىڭىز ءۇشىن دە الدىن الا راقمەت.
بۋراحان. ەسىڭدە بولسىن، بۇل ءبىر عانا مەنىڭ ءسوزىم ەمەس...
ارمان. مەنىڭ ومىرىمدە جاساعان ءبىر عانا قاتەم بار. ونى ءوزىم دە كەشپەيمىن، ول ەشكىمنەن كەشىرىم دە سۇرامايمىن.
بۋراحان (دامەلەنىپ وتىرا قالادى). مويىندار بولساڭ پارتيانىڭ كەشەتىنىنە مەن كەپىل، ايتا بەر.
ارمان. مەنىڭ ومىردە جاساعان بار قاتەم - ءسىزدىڭ مۇنداي وزبىر ەكەنىڭىزدى كەش بىلگەنىم.
بۋراحان (بار كەگىمەن اتىپ تۇرادى). مەن بە وزبىر؟ مىنا مەن؟ (ارمان ۇندەمەيدى.) مۇمكىن مەنى جاۋدىڭ ىعىنان قورعاپ، اجالدان الىپ قالعانىڭا دا وكىنەرسىڭ؟ (ستولدى سارت ەتكىزە ۇرىپ.) سولاي ما؟ شىن كوممۋنيست بولساڭ جالتارماي اشىق ايت، سولاي ما؟
ارمان. مەن ءوزىمنىڭ تابىنار ءتاڭىرىم ارىمنىڭ الدىندا تۇرمىن. باسىمدى سوعان عانا يەمىن، تىزەمدى سوعان عانا بۇگەمىن. وسى عانا مەنىڭ قاشان دا، قايدا، كىمنىڭ الدىندا بولسا دا ەندىگى ايتارىم. باسقانى مەنەن بۇگىن دە، ەرتەڭ دە كۇتپەڭىز.
بۋراحان (بار اشۋىمەن تەسىلە قادالىپ). سولاي ما؟ وندا ءوز وبالىڭ وزىڭە. (اشۋلى ەكپىنىمەن كەتەدى. ارمان اۋىر ويدا وتىرىپ قالادى، تەلەفون ۇزاق سىلدىرلايدى. ارمان ونى تىڭداۋدى ويلامايدى. كومەكشى جۇگىرىپ كەلىپ تەلەفوندى تىڭدايدى.)
كومەكشى. موسكۆا. (ترۋبكانى ارمانعا بەرەدى دە، كەتەدى.)
ارمان (تەلەفوندى تىڭدايدى). مۇراتبايەۆ تىڭداپ تۇر. (تاڭدانا تۇرەگەلەدى. ءسوزى ۇزدىك-ۇزدىك ەستىلەدى.) سالەم... حال ءازىر جامان ەمەس... سول باتىرىمىزدىڭ ءحالى مەنىڭ ءحالىمدى دە السىرەتىپ... تۇر... سولاي ما؟ تۇگەل تانىستىڭىز با؟ (مۇنان كەيىنگى ءسوزى ەستىلمەيدى. بىرەسە تاڭدانىپ، بىرەسە شاتتانىپ ءانى ءجۇز قۇبىلادى. ۇزاق تىڭداپ قىسقا سويلەيدى، ءبىراق داۋىسى ەستىلمەيدى.) تەك... قاشان!.. وندا بۇگىنگى رەيستەن قالماي ۇشايىن... كورىسكەنشە ساۋ بولىڭىز. (ترۋبكانى ورنىنا قويىپ ويلانىپ قالادى). مەزگىلسىز شاقىرىلعان بۇل نە پلەنۋم؟
بايسال (ەسىكتەن). ارمانجان، كومەكشىڭىزدى جۇمساماي ەسىگىڭىزدى ءوزىم اشىپ تۇرمىن. مىنا مالتاباي ەكەۋىمىزگە ەكى مينۋت ۋاقىتىڭىزدى قيساڭىز قايتەدى.
مالتاباي. ءتىپتى ءبىر مينۋتىڭىزعا دا ريزامىن.
ارمان. سىزدەردى ءوزىم ىزدەتكەلى وتىر ەدىم، جاقسى كەلدىڭىزدەر، وتىرىڭىزدار.
بايسال. ءبىزدى ىزدەگەندە ايتارىڭىزدى كەيىن ايتارسىز، الدىمەن بۇگىنگى سوزدەرىڭىز ءۇشىن ءبىزدىڭ ايتار العىسىمىزدى قابىل الىڭىز.
مالتاباي. شىنىندا داركەن ەكەۋلەرىڭىز بىردەي شەشەن ەكەنسىزدەر. ءبىر عانا ءبىز ەمەس، اكتيۆتە قاتىسقانداردىڭ ءبارى سولاي دەپ شۋلاپ شىقتى.
ارمان. ەكى مينۋتتارىڭىز ءوتتى، ەندى مەنى تىڭداڭىزدار. مەن داۋرىعۋدىڭ اپاتىنا ۇشىراعان «داربازانى» تەزىنەن قالپىنا كەلتىرىپ قاتارعا قوسۋ ءبىزدىڭ ەڭ ۇلكەن بورىشىمىز دەپ بىلەمىن. ەگەر باسشىلارىن تۇگەلدەي كۇشەيتپەسەك ول بورىشىمىز وتەلمەيدى. سوندىقتان ول كولحوزعا باستىق ەتىپ باعلاندى جىبەرۋ كەرەك دەگەن ويدامىن، بۇعان نە دەيسىزدەر؟
مالتاباي. وندا ءبىزدىڭ بۇرىنعى باستىعىمىز، ياعني ءبىزدىڭ بايسال اعامىز قايدا بارادى؟ باعلاننىڭ «شۇعىلاداعى» ورنىنا ما؟
بايسال. قيسىنى سولاي.
ارمان. ءبىزدىڭ بۇل اعامىز ءسىرا ءسىزدىڭ ورنىڭىزعا باراتىن بولار.
بايسال (تىكسىنە قالىپ). نە-مە-نە؟ سوندا مەن باعلاننىڭ ورىنباسارى بولماقپىن با؟
ارمان. ورىنباسارى بولعىڭىز كەلمەسە فەرماسىنىڭ بىرىنە بارىپ باستىق بولىڭىز.
بايسال (سۇيرەتىلە تۇرەگەلەدى). مالتاشىم - اۋ، باۋىرىم - اۋ، مەن نە ەستىپ تۇرمىن؟
مالتاباي. ءوزىم دە ەسەڭگىرەپ قالدىم. (ارمانعا) سوندا مەن قايدامىن؟
ارمان. سەنىڭ دە سول كولحوزدىڭ فەرماسىنا بارعانىڭ ءجون. (الدە نە ايتپاق بولعان مالتابايدى تەجەۋ ءۇشىن، الاقانىمەن ستولدى سالىپ قالادى.) مەنىڭ جولعا ازىرلەنۋىم كەرەك ەدى، قوش بولىڭىزدار. (قوڭىراۋ باسادى، كومەكشى كەلەدى.) مەن موسكۆاعا كەلەسى رەيستەن قالماي ۇشاتىن بولاتىن. (الدە نەنى اسىعىس جازا باستايدى).
بايسال (كەتىپ بارا جاتىپ مالتابايعا تىستەنە كۇبىرلەيدى). جانازا، جانازا دەي بەرۋشى ەدىڭ، وقى ەندى جانازاڭدى.
مالتاباي. مەنەن بۇرىن ءسىزدىڭ جانازاڭىز وقىلعالى تۇر-اۋ.
بايسال. ويباي-اي دەسەڭشى، ويباي - اي.
مالتاباي. ەكەۋىمىزدىڭ ەندىگى ءومىرىمىز ويباي سالىپ، بايبايلاۋمەن وتەتىن بولار. (ولار كەتەدى.)
ارمان (جازعان قاعازىن كومەكشىسىنە ۇسىنادى). مىنالاردى تەز ازىرلە.
كومەكشى. باعلان اعا مەن زاۋزاتتى شاقىرعان ەكەنسىز، ولار قايتا بەرسىن بە؟
ارمان. كەلسىن، تەز جىبەر. داركەن دە كەلسىن. (كومەكشى كەتەدى. باعلان مەن زاۋزات كەلەدى.) و، مەنىڭ مۇڭداس دوستارىم، تورلەتىڭىزدەر.
باعلان. دوستارىم دەگەن ءسوزىڭىزدى بۋراحان ەستي كورمەسىن.
ارمان. ول ەستىگىسى كەلسە ايتىلماعان ءسوزدى دە ەستي بەرەدى. (ورىن ۇسىنىپ.) وتىنەمىن.
زاۋزات. ەكەۋمىزدى قابات شاقىرۋىڭىزعا قاراعاندا ايتارىڭىز از بولماس. ونان بۇرىن بىزگە مىنانى ايتىڭىزشى. پاپامدى قورعايمىن دەپ ءسىز وزىڭىزگە ومىرلىك وبال جاساعان جوقسىز با؟
ارمان. ومىرلىك وبال دەگەن نە؟ (داركەن كىرەدى.)
باعلان. بۋراحاننىڭ بۇگىنگى ەكپىنىنە قاراعاندا ءسىزدى قالاي دا قۇلاتاتىن ءتۇرى بار عوي. مۇنداي بيىكتەن قۇلاعان قازاقتىڭ قاتارعا قايتىپ قوسىلعانىن كورگەن جوق ەدىم.
ارمان. بۇرىن كورمەسەڭىز ءسيدى كورەسىز.
باعلان. دەگەنمەن ءسىز ءوزىڭىزدى ءوزىڭىز اسا اۋىر جاعدايعا تاستادىڭىز. مۇنىڭ جازاسى دا جەڭىل بولماس.
ارمان. جازادان قورقىپ، شىندىقتى جاسىرۋ - ۇجداندى جارالاۋ. ۇجداندى جارالاۋ بارلىق جازادان اۋىر.
باعلان. دەگەنمەن ءسىز ەشكىم ايتا الماي جۇرگەن شىندىقتى تىم اششىراق ايتىپ جىبەردىڭىز.
ارمان. مەن نە ايتسام دا ءوز جۇرەگىمنىڭ بۇيرىعىن ايتتىم.
باعلان. ايتقاندارىڭىزدىڭ بارلىعى ناعىز كوممۋنيستىڭ ءسوزى. تەك سىزگە ءبىراز شىداي تۇرۋ كەرەك پە ەدى، قالاي ەدى.
ارمان. شىدامدىلىقتىڭ دا شەگى بارىن ءسىز جاقسى بىلەتىن ەدىڭىز عوي.
باعلان. سونى بىلگەندىكتەن سىزگە وتە ريزامىن. ەندىگى ايتارىم، قانداي بيىكتەن قۇلاساق تا ۇجدانىمىز ءمىز باقپاسىن.
ارمان. وتە دۇرىس ايتاسىز. سوندىقتان ەندىگى ماقسات وتكەندە كەتكەن ەسەنى قايتارۋ. سونى «داربازا» سياقتى ارتتا قالعان كولحوزداردى العا باستىرۋدان باستاعىم كەلەدى. ءبىراق بايسال سياقتىلارمەن العا باسۋ مۇمكىن ەمەس.
باعلان (ويلانا قالىپ). سوندا ونىڭ ورنىنا كىمدى جىبەرگىڭىز كەلەدى؟
ارمان. سونى ءسىز ايتساڭىز...
باعلان. ءبىزدى سول ءۇشىن شاقىرعان با ەدىڭىز؟
ارمان. ءيا.
باعلان (ويلانىپ بىرەسە ارمانعا، بىرەسە داركەن مەن زاۋزاتقا قارايدى، ويعا بەكىنەدى.) قاشان سوعۋى توقتاعانشا جۇرەگىم پارتيانىڭ سولداتى، قايدا جۇمساساڭىز دا ءازىرمىن.
ارمان (قولىن الىپ). راقمەت، كوپ راقمەت. وسى ەدى سىزدەن كۇتكەنىم. ەندىگى اڭگىمە سىزدە، زاۋزات بالقاشوۆا. قالاي، اتاڭىزدىڭ مۇراگەرى بولۋعا ءازىرسىز بە؟
زاۋزات. كەشىرىڭىز «مۇراگەر» دەگەن سوزىڭىزگە تۇسىنبەدىم.
ارمان. «شۇعىلا» كولحوزىنىڭ كەلەشەك تىزگىنىن ءسىزدىڭ قولىڭىزعا بەرمەكپىز، ەندى تۇسىنىكتى مە؟
زاۋزات. جوق.
ارمان. نەگە؟
زاۋزات. «شۇعىلا» سياقتى الىپتى باسقارۋ مەنىڭ قولىمنان كەلمەيتىنىن جاقسى بىلە تۇرا بۇلاي دەۋىڭىز تۇسىنىكسىز.
ارمان. عىلىمي اتاعى بار، حالقىنا ءقادىرى بار، اتاسىنان العان ونەگەسى بار ءسىزدىڭ قولىڭىزدان كەلمەگەندە كىمنىڭ قولىنان كەلەدى؟ ويلانىڭىزشى؟
زاۋزات. ەل عوي، بىرەۋ تابىلار.
باعلان. ەل عوي، باستىق تابىلار - اۋ، ءبىراق زاۋزات تابىلمايدى. سوندىقتان ويلانۋدىڭ دا، تولعانۋدىڭ دا قاجەتى جوق، انكەتاسىن تولتىرتىڭىز دا قاۋلىڭىزدى شىعارا بەرىڭىز.
زاۋزات. پاپا، مەنىڭ ارمان مۇراتبايەۆيچتان العان ءبىر ونەگەم ءوز باسىممەن ويلاپ، ءوز تىلىممەن سويلەۋ ەدى، سول ونەگەمنەن ايىرماي ويلانۋعا مۇرسات بەرىڭىزدەر.
ارمان (كومەكشىسى اكەلگەن قاعازدارعا قاراي وتىرىپ اڭگىمەلەسەدى). ءبىزدىڭ زاماندا اكەلەردىڭ ءىزىن باسا الماۋ دۇنيەگە كەلمەگەنمەن بىردەي.
زاۋزات. اكەلەردىڭ ىزدەرى دە وزدەرى سەكىلدى ءار قيلى عوي.
ارمان. جامان اكەلەردەن ءىز قالمايدى، ونى دا ويلاعايسىز.
زاۋزات. مەن ءقازىر ءوزىمنىڭ قابىلەتسىزدىگىمنەن باسقانى ويلاي الاتىن ەمەسپىن.
ارمان. قابىلەتىڭىزدىڭ قانداي ەكەنىن وزىڭىزدەن گورى بىزدەر جاقسى بىلەمىز. نانباساڭىز داركەننەن سۇراڭىز.
داركەن. بۇل كەلىنشەكتىڭ قابىلەتىن قايراۋدى ماعان بەرىڭىز.
ارمان. كەلىنشەكتى عانا ەمەس، وسى كەلەلى ءىستى تۇگەلدەي ساعان تاپسىرعالى وتىرمىن. مەن موسكۆادان كەلگەنشە ماناعى ايتىلعان ادامداردىڭ ءبارىنىڭ دە ماتەريالى ءازىر بولسىن.
داركەن. موسكۆاڭىز نە؟
ارمان. مەن ءقازىر سوندا ۇشامىن.
باعلان (سول ۇرەيلى ۇنمەن). نە ءۇشىن؟
داركەن. جايشىلىق پا؟
باعلان. قايدان جاي بولسىن، مەنىڭ قىرسىعىم شىعار قيىردان ءتيىپ جاتقان.
ارمان. قىرسىعىڭىز جوق بولسا نەڭىز كەتەدى؟ (قاعازدارىن جيىستىرا باستايدى.) ەرتەڭ ورتالىق كوميتەتتىڭ توتەنشە پلەنۋمى، مەن سول پلەنۋمعا شاقىرىلدىم. (ءبارى دە جادىراپ سالا بەرەدى.)
داركەن. قۋانعانىمنان نە دەرىمدى دە بىلمەي قالدىم-اۋ. ساپارىڭىز ءساتتى بولسىن دەيىنشى.
زاۋزات. سول تىلەكتى مەن دە تىلەيىنشى.
باعلان (مۇلدەم شالقىپ). و، عاجاپ جاڭا عانا جوقتاي جازداعان جۇرەگىم ەندى كەۋدەمە سىيماي بارادى، بۇل ۇلكەن جاقسىلىقتىڭ نىشانى.
ارمان. مۇمكىن بۇكىل ەلىمىز جاڭا ءبىر شاتتىققا كەنەلەتىن شاق جەتكەن بولار. ءبارىڭىز دە شاتتانىڭىزدار! (كەتە بەرەدى).
شىمىلدىق.
بەسىنشى سۋرەت
شىمىلدىق الدىندا شاپاعات پەن بايسال كەلە جاتىر. شاپاعاتتىڭ قولىنداعى فوتواپپارات.
بايسال (سويلەي شىعادى). جوق، بالاقاي، مەنىڭ قۇلاعىم جەتى قات جەردىڭ استىندا جاتقان جىلاننىڭ كۇيسەگەنىن دە ەستيدى. ۇزىن قۇلاقتىڭ جەتكىزگەن حابارىنا قاراعاندا سەن باعلاننىڭ جەسىر كەلىنى زاۋزاتقا عاشىق كورىنەسىڭ. مەن ونداي اۋمەسەرلىگىنە جول بەرە المايمىن.
شاپاعات. مەنىڭ ۇزىن قۇلاقتارىمنىڭ حابارىنا قاراعاندا ءسىز باسقا ءبىر كەلىندى ارماندايتىن كورىنەسىز عوي.
بايسال. ءيا، ارماندايمىن. مەن اتاعىمدى اسپانعا شىعاراتىن سونداي كەلىنىم بولعان كۇندى كورۋگە زارمىن. ءبىر مەن عانا ەمەس، ءتىپتى، بۇكىل ساپالاقتىڭ اۋلەتى زار.
شاپاعات. اتاسىنىڭ جەر باۋىرلاپ جاتقان اتاعىن اسپانعا شىعاراتىن ول قايداعى كەلىن؟
بايسال. ول، بۋراحان ناۋاتبايەۆيچتىڭ بالدىزى باعيلا. بۋراحانداي باسشىنىڭ باجاسى بولساڭ بالدىزى باۋىرىنداعى قاتىنىن عانا ەمەس، باسىڭداعى باعىڭ. سەنىڭ باعىڭ - مەنىڭ باعىم، مەنىڭ باعىم - بۇكىل ساپالاقتىڭ باعى.
شاپاعات. شىنىندا بۇل ويلاناتىن ۇلكەن ماسەلە ەكەن.
بايسال. قۋلانباي-اق قوي، مەن ساڭىراۋ ەمەسپىن. سەن ويلانىپ بولعانسىڭ، ول قىزبەن ويناعىڭ دا باستالعان. مەن ونى دا ەستىگەمىن. قالاي ءوزى، اپاسى ساعيلاداي سۇلۋ ما؟
شاپاعات. و، سۇلۋ بولعاندا قانداي، سەمىزدەردىڭ ىشىندەگى سۇلۋى، سۇلۋلاردىڭ ىشىندەگى سەمىزى. (ول الىستاعى الدەنەلەردى تۇسىرە ءجۇرىپ سويلەيدى).
بايسال. كورىنگەن قىزعا شۇلعي-شۇلعي ميىڭ سۋ بولىپ كەتكەن ەكەن ءا؟ سەمىز قىز سۇلۋ بولا ما ەكەن؟
شاپاعات. مايى قالىڭ، سوعان قاراعاندا سىزگە ۇنايتىن سەكىلدى. ويتكەنى ءسىز مايدى جاقسى كورەسىز عوي.
بايسال. وقاسى جوق، سەمىزدى ارىقتاتۋ وڭاي، باسقا ءمىنىن ايت.
شاپاعات. ول قىزدى شەشەسى ءۇش ايدان بەرى بورداقىلاپ وتىر، بورداقىداعى قىز ارىقتاسا بەتى قاتپارلانىپ كەمپىرگە ۇقساپ كەتپەي مە؟
بايسال. بورداقىلاعانى قالاي؟
شاپاعات. قىزىنىڭ سالماعى قانشا بولسا الاتىن قالىڭ مالى دا سونشا اقشا.
بايسال. سونشا اقشا! قىزىنىڭ سالماعى قانشا ەكەنىن ءبىلۋشى مە ەدىڭ؟
شاپاعات. بىلەمىن، بۇرىن توقسان ەكى كيلو ەدى، شەشەسى بورداقىلاعاننان بەرى توقسان جەتى كيلوعا جەتىپتى.
بايسال. وي، سۇمدىق - اي، سوندا ول مىستان، الاتىن قالىڭ مالىڭ قىزىنىڭ سالماعىمەن قالاي ولشەمەك؟ توقسان جەتى كيلو قىزى ءۇشىن توقسان جەتى كيلو اقشا الماق پا؟
شاپاعات. جوق، قىزىنىڭ ءار كيلوسى ءجۇز - اق سوم.
بايسال. ءار كيلوسى ءجۇز سوم؟ سوندا توقسان جەتى كيلو سالماعى بار قىزى ءۇشىن توعىز مىڭ جەتى ءجۇز سوم الا ما؟
شاپاعات. ناق سولاي.
بايسال. شىعار، شىعار. ونداي كەمپىردەن بايعا ءتيىپ بالا تابۋ دا شىعار ءالى.
شاپاعات. ول اراسىن مەن بىلمەدىم. (ءجۇرىپ كەتەدى).
بايسال. ءاي، كىشكەنە توقتاشى. ول قىز وزىدە ۇناي ما، ماعان سونى عانا ايتشى.
شاپاعات. ۇناعاندا قانداي.
بايسال. قىزدىڭ ءوزى شە، سەنى ۇناتا ما؟
شاپاعات. ۇناتقاندا قانداي.
بايسال. جولىڭ بولسىن، بارا بەر.
شاپاعات. بايقاڭىز، بارماعىڭىزدى شايناپ قالماڭىز. (كەتەدى).
بايسال (جالعىز). قاشان ول اقشا بويلارىنا سىڭگەنشە وزىمنەن باسقا جان بالاسىنا سەزدىرمەيمىن، سوندا مەن بارماعىمدى نەگە شاينايمىن؟ ول قىزدى سەن الماساڭ الما، اجەتىمە اپەرەمىن. (وزىنەن ءوزى جىمىڭداپ.) باعيلانى باسقىش ەتىپ ساعيلاعا قولىم ءبىر جەتسە، قولىم ەمەس-اۋ قالتام جەتسە بۋراحاننىڭ بوتاقانىم بولىپ كەتۋى وپ-وڭاي. سوندا عانا ءوزىمدى اياماعان ارماننىڭ اياعىن اسپاننان كەلتىرەمىن. (ويلانىپ.) توعىز مىڭ جەتى ءجۇز...
(كەتە بەرە توقتاپ.) توعىز مىڭ جەتى ءجۇز دەيدى، ءا. ونداي اقشا تابىلار - اۋ، بەرۋدىڭ جولى قالاي تابىلار ەكەن؟ ويلان، بايسال، ويلان... ويلان... (كەتەدى).
ساحنا ءبىرىنشى سۋرەتتەگى بولمە.
ساعيلا. (ستول ۇستىنە ءار ءتۇرلى تاعامدار قويىپ اندەتىپ ءجۇر.)
دەگەندە ءبىز قارتايدىق، ءبىز قارتايدىق
بەلگىسى قارتايعاننىڭ سەرتتەن تايدىق.
كانەكي سونىمەنەن شىققان ءمۇيىز،
قاسىندا جىگىتتەردىڭ كوپ جانتايدىق، -
دەگەن ەكەن ءبىر تۇتاتىپ ءبىرجانداي باباسىن بىلمەي، وزىنە باي بولعانداردى عانا بىلەتىن ءبىر بەيباق. سول ايتقانداي بايدىڭ ارقاسىندا ەكى جىلدان بەرى ەلدىڭ الاقانىندا ايداي قالقىپ، كۇندەي شالقىپ كەلەمىن، سوندا دا جانىم ءبىر شاتتانعان ەمەس، بۇل نەلىكتەن؟.. ىشكەنىم دە، كيگەنىم دە، ءتىپتى ەڭ اقىرى سۇيگەنىم دە وزىمدىكى ەمەس، وزگەنىكىندەي سەزىلەدى، بۇل قالاي!.. فۋ، مەن قايدا لاعىپ كەتتىم؟ ازىرلىگىم وزىنە ساي بولۋ ءۇشىن كەلەتىن قوناعىمنىڭ كىم ەكەنىن بىلەيىن دە... (تەلەفونعا بارادى دا ويلانىپ توقتاپ قالادى.) بۋرياشىم - باراتىن قوناعىڭ بىرەۋ بولسا دا بىرەگەي، قالاداعى تاعامداردىڭ ەڭ ءدامدىسى، شاراپتاردىڭ ەڭ ءماندىسى بۇگىن سەنىڭ داستارقانىڭنىڭ ۇستىندە بولسىن دەيدى. كونياكتاردىڭ التى ءتۇستى الۋان ءتۇرلىسىن جينادىم. سونشا شاشالىپ شابىلعانداي ول كىم بولدى ەكەن؟ الدە موسكۆادان كەلگەن بىرەۋ مە؟ ونداي ءداۋدىڭ ءبىرى بولسا ارۋاعىنا سىيىنعىسى كەلگەندەي ونىڭ اتا باباسىنان تۇگەل شۇبىرتار ەدى عوي. ولاي ەتپەي شولاق قايىرۋىنا قاراعاندا ءوزىمىزدىڭ جولاق تۇمسىق، قارا كوزدەردىڭ ءبىرى سەكىلدى. سوندا ول كىم؟ مەنىڭ بۋراشىم «بىلەگەي» دەرلىكتەي قاي قازاق بار؟
بۋراحان (اقىرىن اندەتە كەلەدى.) «جالعان دۇنيە جىلماڭ قاعىپ ءوتتىڭ بە، اقىرىندا شاڭعا اۋناتىپ كەتتىڭ بە».
ساعيلa. Ay، بۋراشىم - اۋ، مۇنداي ونەردى قايدان تاپتىڭ؟ الدە جانىڭدى جاسارتقان ءبىر جاقسىلىق بار ما؟
بۋراحان. جاقسىلىقتىڭ ۇلكەنى - جامانشىلىقتىڭ جوقتىعى.
ساعيلا. وندا مىناۋىڭ قاي شىلدەحانانىڭ ءانى؟
بۋراحان. كوشەدەگى ماستاردىڭ ءانى. سول ءاننىڭ جالعان دۇنيە جىلماڭ قاعىپ ءوتتىڭ بە، اقىرىندا شاڭعا اۋناتىپ كەتتىڭ بە» دەگەن ءسوزى جۇرەگىمدى قوزعاپ جىبەردى. (ستول ۇستىنە كوز جۇگىرتەدى.) قانە، ازىرلىگىڭ قالاي؟
ساعيلا. قوناعىمنىڭ كىم ەكەنىن بىلمەستەن ازىرلىگىمنىڭ قانداي ەكەنىن قالاي بىلەيىن. قاشان كەلۋشى ەدى؟
بۋراحان. ءقازىر كەلەدى.
ساعيلا. وزىڭمەن بىرگە كەلمەي سونشا شانيعان ول كىم ءوزى؟
بۋراحان. ول ءوزىمىزدىڭ ارمان.
ساعيلا. ارمان؟ كادىمگى مۇراتبايەۆ ارمان با؟
بۋراحان. ءيا، سونىڭ ءوزى.
ساعيلا (الاقانىن بۋراحاننىڭ ماڭدايىنا سالىپ). سەن سىرقات ەمەسسىڭ بە؟
بۋراحان. ءازىر امانمىن.
ساعيلا. سەندەر دوستىقتىڭ شەكاراسىنان ءوتىپ كەتكەن ەدىڭدەر عوي. ەندى نەعىپ... الدە، ول كەشىرىم سۇرادى ما؟
بۋراحان. ونىڭ كەشىرىم سۇرايتىن زامانى ءوتىپ كەتىپتى.
ساعيلا (ويلانا سويلەپ). سولاي ما؟ ونىڭ كەشىرىم سۇرايتىن زامانى ءوتىپ كەتسە، سەنىڭ قۇلشىلىق ەتەتىن زامانىڭ كەلە جاتىر ەكەن عوي، سولاي ما؟
بۋراحان. وسى سەن باقايمەن بال اشقاندى قويساڭ قايتەدى.
ساعيلا. بال اشپاي-اق ايتايىن، ساعان ءبىر تىقىر تايانعان سەكىلدى.
بۋراحان. وي، دانىشپانىم - اي، ونى قايدان بىلە قالدىڭ؟
ساعيلا. كوشەدەگى ماستارعا قوسىلىپ سالعان انىڭنەن دە كوزىڭدەگى كولگىر كۇلكىڭنەن دە ءبىلدىم. بەكەر دەسەڭ ارمانمەن قالاي تاتۋلاسقانىڭدى ايتشى.
بۋراحان. بۇرىنعىلاردىڭ «دوس جىلاتا ايتادى» دەگەنى راس ەكەن. ول مەنى سيقىرلاپ الدى دا، دوستىققا تولى جۇرەگىمەن جۇرەگىمدى ۇرعىلاپ كوزىمنىڭ ج.اسىن شىعاردى.
ساعيلا. قاشانعا جەتكىزەتىنىڭدى قايدام، ايتەۋىر بۇگىن ولجالى قايتىپسىڭ. ولجاڭنىڭ ەڭ ۇلكەنى سول - ءوزىمنىڭ ءبىر كەزدەگى شاما شارقىن بىلەتىن بۋراشىما ۇقساپ كەلەسىڭ. ايتا بەر. ول سونشاما نە دەدى؟
بۋراحان. ونىڭ ايتىسىنا قاراعاندا مەن جان - جاعىمداعى جاقسىلاردى جايپاپ تاستاپ، جاعىمپازداردىڭ قورشاۋىندا قالىپپىن. سونىڭ سالدارىنان تالاي دارىندىلار زالىمداردىڭ تابانىنا سالىنىپتى. ولاردىڭ ءار قايسىسىنىڭ جەرلەسى جەمتىكتەس توپقا اينالىپتى.
ساعيلا. قىسقاسى حالىقتىڭ قاسىرەتىنە اينالىپپىن دەسەڭشى.
بۋراحان. ارمان وندايلارعا جول بەرۋدىڭ قانداي اپات ەكەنىن ايتقاندا مەن ىشىمنەن وزىمە ءوزىم لاعىنەت ايتتىم؟
ساعيلا. نەگە ولاي؟ نەگە سەن وزىڭە ءوزىڭ لاعىنەت ايتاتىن حالگە جەتتىڭ؟
بۋراحان. ونداي ساۋالعا جاۋاپ بەرە الاتىن ناۋكا مەندە جوق.
ساعيلا. وزىڭنەن باسقانىڭ ءبارىن قانباقتاي ۇشىرتقىسى كەلەتىن قاۋقارىڭ قايدا؟
بۋراحان. ول كەشەگى وكتيابردە سوققان داۋىلدىڭ استىندا قالىپتى. ەندى ءوزىم قاڭباق بولىپ ساعىم دالاسىنا قاراي ۇشپاسام ءمانىم كەلەر ەمەس.
ساعيلا. ساعىم دالاسىنا دا كەرەگى قاڭباق ەمەس، قاۋقار بولار.
بۋراحان. قارلىعاشتىڭ قاناتىنان سەبىلگەن تامشى سۋداي سەپتىگىم تيسە دە ريزامىن.
ساعيلا. مىنە، شىندىقتى جاڭا عانا ايتا باستادىڭ. اتتەڭ، تۇستەن كەيىن ماڭىراعان اقساق قويدىڭ كەرىن كيىپ وتىرسا، سونىڭ عانا وكىنىش.
بۋراحان. سەن مەنىڭ جانىمنىڭ ورتىنە ماي قۇيماساڭ قايتەدى.
ساعيلا. ءورت بار جەرگە سۋ قاجەت، سەنىڭ ماي دەپ وتىرعانىڭ سول ءورتىڭدى سوندىرەتىن سۋ بولار.
بۋراحان. نەمەنە، تابالاعىڭ كەلە مە؟
ساعيلا. تابالانعىڭ كەلمەسە ادامداردى تاني ءبىل. جاقسىلارىن باعالاپ، جاماندارىن جازالاي ءبىل. جالعان دوستىقتىڭ قانداي قاستىق ەكەنىن ءبىل. سوندا سەنى دۇشپاندارىڭ دا تابالاي المايدى. مەن مۇنى ساعان تالاي ايتقانمىن.
بۋراحان. سەنىڭشە ،مەنىڭ جالعان دوستارىم كىم؟
ساعيلا. دوستارىڭنىڭ ىشىندە جالعان ەمەسى كىم؟ (ەسىك قوڭىراۋى ەستىلەدى).
بۋراحان. مىنە، زارىقتىرعان قوناعىمىز دا كەلىپ جەتتى. سەن ول ەكەۋمىزدىڭ ارامىزداعى جانجالدى ەستىمەگەن بول. (ەسىك جاققا كەتەدى).
ساعيلا. ءاي، بايعۇس ەركەكتەر - اي، مانساپسىز ماعىناسىز جانسىڭدار - اۋ. قاراشى، تاڭ ءبىر مەنىڭ ەسىككە جۇگىرتىپ قويعان مالايىمداي زىر قاعۋىن. (قولىندا ءبىر تەلەگرامما بار بۋراحان قايتا كەلەدى.) كىم ول؟
بۋراحان. ۇلىمىزدان. «ماقتا تەرۋ دەگەنىڭ بەلدى ەكەن، قۇتقارا گور، اكەتاي» دەپ جالىنىپتى.
ساعيلا. وسى تەلەگرامما جازىلعان قاعازدىڭ بەتى قالاي قىزارمادى ەكەن، سونى سۇراپ تەلەگرامما بەرشى.
بۋراحان. ءيا، سولاي دەپ ءوزىڭ بەر. (تەلەگراممانى ساعيلانىڭ الدىنا تاستايدى دا، ءوزى اۋىر ويمەن جۇرە كەتەدى. ساعاتىنا قارايدى.) ارمان ەندىگى كەلسە كەلەر ەدى، ەندى بىزدەن شالقايايىن دەگەنى بولار.
ساعيلا. كەلەمىن دەگەن ءسوز اۋزىنان شىققان با ەدى؟
بۋراحان. شىققان-دى.
ساعيلا. وندا كەلمەي كەتپەيدى.
بۋراحان. مەنىڭ بايقاۋىمشا ونىڭ جۇلدىزى بۇكىل قازاقستان اسپانىندا جارقىراعالى تۇر، سوعان قاراعاندا كەلمەۋى دە مۇمكىن. (تەلەفون سىلدىرلايدى.)
ساعيلا (تىڭدايدى). مەن تىڭداپ تۇرمىن.
بايسالدىڭ داۋىسى. سالەمەتسىز بە؟ ماعان ساعيلا قارىنداس كەرەك ەدى.
ساعيلا. سول ىزدەگەن قارىنداسىڭىز تىڭداپ تۇر.
بايسالدىڭ داۋىسى. امانسىز با، اسىل قارىنداسىم.
ساعيلا. امانسىز با. ءسىز كىمسىز؟
بايسالدىڭ داۋىسى. مەن كولەڭكەڭىزگە دە تىلەۋ تىلەپ جۇرگەن ءبىر بەيباقپىن. «بەيباقپىن» دەگەنىمە شوشىماڭىز، ب ا ق داۋلەتىم ءبىر باسىما جەتىپ جاتىر.
ساعيلا. اتىڭىز كىم؟
بايسالدىڭ داۋىسى. اتىمتاي دەيتىن جومارتتى ەستۋىڭىز بار ما ەدى. مەن سول جومارتتىڭ بالاسى جومارت.
ساعيلا. ال، جومارت مىرزا، قۇلاعىم سىزدە، نە ايتاسىز؟
بايسالدىڭ داۋىسى. قاتەلەسپەسەم ەرتەڭ ءسىزدىڭ تۋعان كۇنىڭىز عوي.
ساعيلا. قاتەلەسكەن جوقسىز.
بايسالدىڭ داۋىسى. وندا تۋعان كۇنىڭىزدىڭ قۇتى مول، جۇتى جوق بولسىن.
ساعيلا. الدىمەن، جۇتايتىن مالىمىز بولسىن، جۇتاماۋدى سونسوڭ تىلەرمىز.
بايسالدىڭ داۋىسى. كوڭىلدىڭ جۇتاۋى مالدىڭ جۇتاۋىنان اۋىر بولار.
ساعيلا. ونىڭىز راس. (ەسىك قوڭىراۋى ەستىلەدى، بۋراحان كەتەدى).
بايسالدىڭ داۋىسى. مەن ايتقان ءسوزدىڭ ءبارىن راس دەپ ءبىلىڭىز دە، مۇقيات تىڭداپ الىڭىز. مەن ءسىزدىڭ مارقۇم اكەڭىزگە ۇلكەن قارىزدار ەدىم. سول قارىزىمدى وتەۋ ءۇشىن تۋعان كۇنىڭىزدىڭ قۇرمەتىنە ءبىر «ۆولگانى» تەلەگراممامەن شەشەڭىزدىڭ اتىنا جىبەرگەن ەدىم، وتكەلەكتەردىڭ بارىنەن دە زاڭدى تۇردە وتكىزىپ، امان-ەسەن قولىنا دا جەتكىزدىم. جان بالاسىنا سەزدىرمەستەن، شىپ - شىرعاسىن شىعارماستان قولىڭىزعا تابىس ەتسىن، سونى شەشەڭىزگە ءقازىر ەستىرتىپ قويىڭىز، تەلەفونمەن ءوزىم دە ەسكەرتتىم. سىزگە سىيلىعىمدى ءوز اتىڭىزعا جىبەرۋگە باتىلىم جەتپەيدى، ول ءۇشىن عاپۋ وتىنەمىن.
ساعيلا. ەسىڭىز ساۋ ما؟ نە ايتىپ تۇرسىز؟
بايسالدىڭ داۋىسى. مەن ايتارىمدى ايتىپ بولدىم. ساۋ بولىڭىز.
ساعيلا (ترۋبكانى ورنىنا قويادى). بۇل نە؟ جىن با؟ سايتان با؟ (تەلەفوندى اينالدىرىپ الىپ سويلەسە باستايدى.) باعيلا، مامام قايدا. پوچتادا نەسى بار؟ كەلىسىمەن ماعان تەلەفون سوقسىنشى.
بۋراحان (قولىندا ءبىر تۇيىنشەگى بار بۋراحان قايتا كەلەدى. شاتىناعان كوزى ساعيلادا).
ساعيلا (وعان سەسكەنە قاراپ). بۇل نە؟
بۋراحان. باسە، بۇل نە؟ سەنىڭ شەشەڭ اكەپ بەردى دە ۇيگە كىرمەستەن زىتا جونەلدى. ءوزى تىم اشۋلى.
ساعيلا. سوندا بۇل انىق اقشا ما؟
بۋراحان (قولىنداعى تۇيىنشەكتى ساعيلاعا لاقتىرادى). ءما، ساناپ ال. مىنا حابارلاماسىنا قاراعاندا توعىز مىڭ جەتى ءجۇز سوم كورىنەدى. (ءبىر جاپىراق قاعازدى دا لاقتىرادى.)
ساعيلا. و، عاجاپ، شىنىمەن اقشا!
بۋراحان. مۇنى نە دەپ تۇسىنەمىز؟
ساعيلا. سونى ءوزىم دە بىلمەيمىن. جاڭاعى ادام «مەن ءسىزدىڭ مارقۇم اكەڭىزگە قارىزدار ەدىم، سول ءۇشىن تۋعان كۇنىڭىزدىڭ قۇرمەتىنە ءبىر «ۆولگانى» شەشەڭىزدىڭ اتىنا جىبەردىم» دەگەن ەدى، ونىسى راس بولىپ شىقتى. سوندا بۇل نe؟
بۋراحان. مۇمكىن اكەدە شىن قارىزدار بىرەۋ شىعار.
ساعيلا. جوق، اكەمنىڭ ءبىر ادەتى قارىز الۋدى دا ءجۇرۋدى دە بىلمەيتىن. ارۋاق الدىنداعى بورىشىن ەكى جىل بويى ارقالاپ جۇرگەن مۇنداي جەكسۇرىن دوسى بولۋى دا مۇمكىن ەمەس. ءارى ول ماعان جىبەرىلگەن سىيلىق دەگەندەي ەتتى. سوندا بۇل قالاي؟
بۋراحان. مۇمكىن سەنىڭ اقشا قۇمار ەكەنىڭدى ءبىلىپ مەنى شىرماعالى جۇرگەن بىرەۋ شىعار.
ساعيلا. باي قۇمار بولماسام دا اقشا قۇمار ەكەنىم راس. ءبىراق، مىناۋ اقشا مەنى بار قۇمارلىقتان، ءتىپتى، ءوزىنىڭ وزىڭنەن دە بەزدىرگەلى تۇر.
بۋراحان. مەنىڭ جازىعىم نە؟
ساعيلا. ەگەر سەنىڭ ايەلىڭ بولماسام مۇنداي اقشا ماعان جىبەرىلمەس ەدى عوي. قىسقاسى بۇل كۇندىز اۋرۋلاردى ەمدەپ، كەشكە بايى مەن بالالارىن جەمدەپ وتىرعان ماعان جىبەرىلگەن اقشا ەمەس. قايدان تاپساڭ ونان تاپ، يەسىن تاپ.
بۋراحان. ءوزىم دە تاپتىرماي قويمايمىن. جۋرناليست كورشىنىڭ اتى كىم ەدى؟
ساعيلا. شاپاعات.
بۋراحان (تەلەفونعا جاقىنداي بەرە توقتاپ). سەن تۋعان كۇنىڭدى ايتىپ بىرەۋلەرگە ەمەۋرىن بىلدىرگەن جوق پا ەدىڭ؟
ساعيلا. سول سۇراۋدى مەن ساعان بەرگەلى وتىرمىن. اتاقتى زارگەنىڭ اكەسى ايتقان قاعيدا قالاي ەدى.
بۋراحان. قايداعى قاعيدا؟
ساعيلا. الگى ءوزىڭ ايتا بەرەتىن كارىلىك جايىنداعى قاعيداسى. «قارتايعان شاعىندا كورگەن مۇقتاجدىقتان اۋىر قاسىرەت جوق، ونى ەرتەرەك ويلاماۋدان ەتەر اقىلسىزدىق جوق» دەگەن بە ەدى، قالاي ەدى؟
بۋراحان. ءيا، سولاي. مۇنىمەن نە ايتپاقسىڭ؟
ساعيلا. سەنىڭ سول ءسوزدى يمانىڭداي جاتتاۋىڭ تەگىن ەمەس. شىنىڭدى ايتشى: ەرتەڭگى كۇنىڭدى ويلاپ، وسىنداي داۋرەننىڭ ءجۇرىپ تۇرعان شاعىندا داۋلەت جيناپ العىڭ كەلگەن جوق پا؟
بۋراحان (شامدانىپ). سەن ءوزىڭ مەنى كىم دەپ وتىرسىڭ؟
ساعيلا. شىنىمدى ايتايىن، سوڭعى كەزدە مەن سەنى تانىمايتىن بولىپ بارامىن.
بۋراحان (تەلەفونعا بارىپ كەرەكتى سانىن اينالدىرىپ الادى). ا، كورشى، قايىرلى كەش. مەن بۋراحان عوي. ءسوز جۇمباعىن سەندەر عانا شەشە الاتىن ءبىر شەشۋىن تابا الماي وتىرعانىم، كەلىپ كومەكتەسىپ جىبەرەرسىڭ؟ كوپ راقمەت. (ترۋبكانى ورنىنا قويادى.)
ساعيلا. مىنالار تۇرا بەرسىن بە؟
بۋراحان. ارمان كەلمەيتىن بولدى، ەندى يت ىشسە دە مەيلى. (قوڭىراۋىن ەستىپ ەسىك اشۋعا كەتەدى. شاپاعاتتى ەرتە قايتا كەلەدى.)
شاپاعات. سالەمەتسىز بە؟
ساعيلا. ا، كورىنبەيتىن كورشى، كەل، كەل... تورگە شىق.
شاپاعات. كەشىرىڭىز، مەن كورىنۋگە زار كورشىڭىزبىن.
ساعيلا. وندا جاسقانشاق ەكەنسىڭ.
بۋراحان. بۇلاردىڭ قالامى عانا باتىر. وتىر. سەنى مەزگىلسىز شاقىرتقان جۇمباقتىڭ ءتۇيىنى مىنانداي. بۇگىن ءبىزدىڭ مىنا ساكەمىزگە بەلگىسىز بىرەۋ تەلەفون سوعىپ، تۋعان كۇنىنىڭ قۇرمەتىنە ءبىر «ۆولگا» ماشيناسىن تەلەگراممامەن جىبەرگەنىن حابارلاپتى.
شاپاعات. كەشىرىڭىز، كىشكەنە تۇسىنبەي قالدىم. ماشينانى تەلەگراممامەن جىبەرگەنى قالاي؟
بۋراحان. ماشينانىڭ قۇنىن جىبەرىپتى. ساكەسى، كەشى. (ساعيلا جاڭاعى تۇيىنشەكتى بۋراحاننىڭ الدىنا قويادى.) مىناۋ سول اقشا، توعىز مىڭ جەتى ءجۇز سوم. وسىنى انىقتاپ ساناپ ال دا: بىرىنشىدەن، تەرگەۋ ورىندارىمەن بىرلەسە وتىرىپ وسىنىڭ يەسىن تاپ. ولارعا ءوزىم دە ايتامىن. ەكىنشىدەن، وسىنشا مول اقشانى ونىڭ قايدان العانىن تاپ. ۇشىنشىدەن، ونىڭ مۇنشا مول اقشانى بىزگە جىبەرۋدەگى ماقساتىن تاپ. سونان كەيىن وكىرتىپ تۇرىپ گازەتكە جاز. وسى ايتقاندارىمنىڭ ءبارى كەلە بەرسىن، سول ءۇشىن الىپ جىبەرەيىك. (ۇشەۋى دە ىشەدى.)
شاپاعات. ءبارىن دە تابامىن دا جازامىن، تەك اقشانى ءوز قولىما المايمىن. قاشان كەرەگى بولعانشا ءوز قولدارىڭىزدا تۇرسىن. تەك مىنا ءبىر جاپىراق قاعازىن السام بولدى. (حابارلاما قاعازدى قالتاسىنا سالادى. كەتكىسى كەلەدى.)
بۋراحان (قۇيا وتىرىپ سويلەيدى). وي جىبەرىپ قارادى، مۇنداي مول اقشانى كىمدەردىڭ جىبەرۋى مۇمكىن؟
شاپاعات. قول تاڭباسى تابىلعاننان كەيىن بولماسا كىم ەكەنىن ايتۋ ءازىر قيىن عوي. ايتەۋىر اقشاسى كوپ، اقىلى جوق بىرەۋ ەكەنى انىق. (ەكەۋى ءىشىپ سالادى.)
ساعيلا. اقىلى جوق، ادامنىڭ اقشاسى كوپ بولمايدى عوي.
شاپاعات. ارى جوقتاردىڭ ىشىندە دە اقشاسى كوپتەرى بار.
ساعيلا. بار عانا ەمەس، كوپ.
شاپاعات. ءوز ويلارىڭىز كىمدى مەگزەيدى؟
بۋراحان. مەنىڭ ويىمشا بۇل ءبىزدى ارانداتقىسى كەلگەن دۇشپانداردىڭ ارەكەتى.
شاپاعات. دۇشپاندارىڭىز مۇنداي ۇلكەن شىعىنعا باتپايدى، دوستارىڭىزدان ىزدەڭىز...
بۋراحان. دوستارىمنىڭ ىشىندە مۇنداي مىرزاسى جوق.
شاپاعات. توعىز مىڭ جەتى ءجۇز... (مىرس ەتىپ.) توقسان جەتى.
بۋراحان. سەن نەمەنە، مەنىڭ جاڭاعى سوزىمە كۇلىپ وتىرمىسىڭ؟
شاپاعات. جوعا، ويباي. ءوزىمنىڭ ءبىر جاڭساق ويىما كۇلىپ وتىرمىن. مەنىمشە بۇل قۇدا بولعىسى كەلگەن بىرەۋ.
بۋراحان. قۇدا؟ سەن قايدا لاعىپ كەتتىڭ؟ ءبىزدىڭ قىزىمىز جوق قوي.
شاپاعات. بالدىزىڭىز بار ەمەس پە؟
بۋراحان. ءيا... بۇل جورامالىڭ جونگە كەلەدى.
باعيلا. قۇدا بولعىسى كەلگەن ادام ءوزىن ءوزى نەگە جاسىرادى؟
شاپاعات. باتىلى جەتپەي، بەتىنىڭ پەردەسىن اقشامەن اشقىسى كەلگەن بولۋى مۇمكىن عوي. نە بولماسا بىرنەشە ادامنىڭ سەرنە بولىپ تارتقان سىيى.
بۋراحان. سەرنەنى ۇيىمداسىپ ەت جەۋ ءۇشىن جاسايتىن. سىي تارتاتىن ۇيىمشىلدىق ءبىزدىڭ قازاققا ءالى كەلگەن جوق.
شاپاعات. كەلگەندە قانداي. مۇندايعا كەلگەندە ءسىزدىڭ جەرلەستەرىڭىزدەن كۇشتى ۇيىم جوق.
بۋراحان (شوشىنا قاراپ). جەرلەس؟
شاپاعات. مەنىڭ ايتىپ وتىرعانىم؛ ءسىزدىڭ عانا ەمەس، قولدارىنان كەلسە قۇدايدىڭ دا جەرلەسى بولعىسى كەلەتىندەر.
بۋراحان. ولار كىمدەر؟
شاپاعات. تولىپ جاتىر، ءبىراق بىردە-بىرەۋىنىڭ اتىن اتاي المايمىن.
بۋراحان. نەگە؟
شاپاعات. كىمدەر ەكەنىن ايتا قالسام ولار مەنى جاسىما جەتپەستەن قارتايتىپ، جارالاماستان مۇگەدەك ەتەدى.
بۋراحان. سەن نە ايتىپ كەتتىڭ؟
شاپاعات. مەن سىزگە بار سىرىمدى ايتىپ وتىرمىن.
بۋراحان. سەنىڭ بۇل سوزدەرىڭدە ۇلكەن شىندىق بار سەكىلدى. سول شىندىقتىڭ ءبىر شەتى ءوزىمدى شارپىپ جاتىر. ونىڭ انىعىنا جەتپەي دۇمبىلەز بولىپ قالا المايتىنىمدى ەسكەرگەيسىڭ. (ريۋمكاسىن سوعىستىرىپ.) سول ءۇشىن.
شاپاعات. ءسىزدىڭ بۇل جايدان بيحابار ەكەنىڭىزدى ەل دە بىلەدى، مەن دە بىلەمىن. ءبىراق ولاردىڭ قىلمىسىن دالەلدەي المايتىن بولعاندىقتان ەشقايسىمىز ەشتەڭە دەي المايمىز.
بۋراحان. نەگە دالەلدەي المايسىڭدار؟
شاپاعات. ول دالەلدەنبەيتىن قىلمىس. رۇقسات ەتسەڭىز، مەن مىناۋ دالەلدەنەتىن قىلمىستىڭ ىزىنە تەزىرەك تۇسەيىن، كەتۋگە رۇقسات ەتىڭىز. (تۇرا باستايدى.)
بۋراحان (زىلدەنىپ). نەمەنە، سەن مەنى بىتەۋ جارا كۇيدە تاستاپ كەتپەكسىڭ بە؟
شاپاعات. جالىنامىن، بۋرەكە، بۇل ءۇشىن مەنى قيناماڭىز.
بۋراحان. امال جوق، قينالاسىڭ. مەن سەنى امال جوق قينايمىن. جاڭاعى سوزدەرىڭە قاراعاندا وزدەرىنىڭ ارىنا قوساقتاپ مەنى دە ساتىپ جۇرگەندەر بار سەكىلدى. ولاردىڭ كىمدەر ەكەنىن ەستىمەي مەن سەنى جىبەرە المايمىن.
شاپاعات. تىلىمە نە بولا الماي سۋ تۇبىنە كەتتىم - اۋ.
ساعيلا. جوق، باۋىرىم، سەن سۋ تۇبىنە كەتكەندەردى قۇتقاردىڭ، ءبىزدىڭ سەنەن ەستىگەنىمىزدى جان بالاسىنا ايتپايتىنىمىزعا سەنەتىن بول دا، ولاردىڭ كىم ەكەنىن جاسىرماستان ايتىپ بەر.
بۋراحان. ونى ايتپاي ءوزى دە ەندى كەتە الماس.
شاپاعات (قىسىلعان كۇيگە تۇسەدى.) ءبىر جۇتىم سۋ بەرىڭىزشى.
بۋراحان. كونياك قۇيسام قايتەدى؟
شاپاعات. ەندى ءبارى ءبىر. (بۋراحان كونياك قۇيىپ بەرەدى، شاپاعات ونى ىشەدى دە كۇرسىنە دەم الادى.) مەنىمشە بۇل سىيلىقتىڭ نەگىزگى يەسى... مۇردەكەڭ مەن دۇرمەكەڭ.
بۋراحان. مۇردەكەڭ كىم؟ كادىمگى ءوزىمىزدىڭ مۇردەم جامانتايەۆيچ پا؟
شاپاعات (قىزۋ). ءيا، سول ءوزىڭىزدىڭ ءارى جەزدەڭىز جەرلەسىڭىز مۇردەم جامانتايەۆيچ.
بۋراحان. دۇرمەگىڭ كىم؟
شاپاعات. ول مەنىڭ جەزدەم. ول ءسىزدىڭ دە بوتەنىڭىز ەمەس، ءسىزدىڭ مۇلدەم بەرىلگەن وتە بەلسەندى جەرلەسىڭىز. اتىڭا ەندى ساۋدا سالۋعا كەلگەندە ولارعا ىلەسە الاتىن ساۋداگەردى دۇنيە جۇزىنەن تابا المايسىز.
بۋراحان. ساۋداعا سالعانى قالاي؟
شاپاعات. ولار ءسىزدىڭ وزدەرىنە كورسەتكەن قۇرمەتىڭدى جامساتاتىن قۇرال ەتىپ العانى سونداي: سىرت كيلگە ءسىزدىڭ تىزگىنىڭىز سولاردىڭ قولىندا تۇرعانداي كورىنەدى.
بۋراحان. مۇردەم مەن دۇرمەك سياقتى عالىمدار وسىنى ايتادى، عالىمدار ىستەمەيدى؟
شاپاعات. وزدەرى عانا بولسا ەشتەڭە ەمەس-اۋ. ولاردىڭ وزدەرىندەي زالىمداردان قۇراپ العان ارمياسىنا پار. جۇرتتىڭ ولارعا قويعان اتى «سۇمىرايلار». سۇمىراي كەلسە سۋ قۇريدى» دەگەن ماتەل راس ەكەن. قالار دۇنيەگە كەلگەلى تالايلاردىڭ شالقار كەشى سۋالىپ، تالايلاردىڭ باۋ-باقشاسى كوكتەمەستەن قۋراپ كەتتى.
بۋراحان. اشىعىراق ايتپاساڭ تۇسىنە المادىم.
شاپاعات. اشىعىراق ايتسام: ءسىزدىڭ اتىڭىزبەن امالى، جەڭبەگەن جاۋى، جەتپەگەن مانسابى جوق. كۇلىمسىرەپ ەگەسكەندەردىڭ باسىنداعى باعىن توناۋعا باياعىنىڭ كەرۋەن تونايتىن قاراقشىلارىنان بىردە كەم ەمەس.
بۋراحان. ونداي سۇرقيالاردى سەندەر نەگە گازەتكە تاني جامساتپايسىڭدار؟
شاپاعات. ول مۇمكىن ەمەس.
بۋراحان. نەگە مۇمكىن ەمەس؟
شاپاعات. ولار دۇنيە جۇزىندەگى سۇرقيالىقتىڭ ءبارىن وقىپ، ءبىلىپ العان وتە ساۋاتتى ساۋداگەرلەر. ونداي ساۋداگەرلەردىڭ ساۋداسى مال ساۋداسى بولماعاندىقتان ءىزى قالمايدى. ءىزى جوق قىلمىستىڭ ءىنى دە تابىلمايدى.
بۋراحان. سولاي دە.
شاپاعات. سولاي، بۋرەكە. «ءىش قازانداي قاينايدى، كۇرەسۋگە دارمەن جوق» دەگەن وسى. كوشەنىڭ بۇزىقتارى جىلىنا قانشا ادامدى توناسا دا بىردە-بىرەۋى قۇتىلمايدى. ال جىلىنا قانشا ادامنىڭ باعىن توناپ، قانشا ادامنىڭ جانىن جارالاسا دا مىنالاردىڭ بىردە-بىرەۋى قۇتىلمايدى.
بۋراحان. نەگە ولاي؟
شاپاعات. سەبەبى ولاردىڭ اقشاعا ساتىپ العان جالعان اتاعى بار. سول جالعان اتاقتىڭ بۋىنان جاساپ العان جالعان داڭقى بار. سول جالعان داڭقتىڭ سيقىرىمەن ارباپ العان ارقا سۇيەرلەرى بار. سوندىقتان ولاردىڭ جورىققا اتتاناردا جامىلاتىن ءتۇنى دە باسقا. ءتىپتى ولاردىڭ كوممۋنيزمگە دەگەن نيەتى دە باسقا.
بۋراحان. عاجاپ - اي، ءا.
شاپاعات. ەندى ماعان رۇقسات ەتىڭىزدەر.
بۋراحان. جولىڭ بولسىن!
ساعيلا. شاپاعات، سەن ءبىر سۇراۋدىڭ جاۋابىن بەرە كەتشى.
شاپاعات. ءازىرمىن.
ساعيلا. سەن ءوزىڭنىڭ جاقىنىڭ، ەلدىڭ ەكى بىردەي قۇرمەتتى ازاماتىنا مۇنشا نەگە وشىكتىڭ؟
شاپاعات. بۇل وشىگۋ ەمەس، اشىنۋ. مەن ولاردى سىرتىنان عايباتتاپ تۇرعانىم جوق. مۇنداعى كۇنى ءوزىنىڭ ۇيىندە مۇردەكەسىنە قوساقتاپ تۇرىپ، جەزدەمە نە دەگەنىمدى ءوزىڭىزدىڭ ءسىڭلىڭىز باعيلادان سۇراڭىز.
ساعيلا. مۇردەكەڭە «شاشىڭىز اعارعان سايىن نيەتىڭىز نەگە قارايا بەرەدى؟» دەگەنىڭدى ەستىگەنمىن. باسقالارعا تاققان ايىبىڭ ونان دا اۋىر، مەن سونى سۇراپ وتىرمىن.
شاپاعات. ونى دا باعيلادان ەستىگەنىڭىز ءجون بولار.
ساعيلا. سەن مارتەبەلى بىرەۋدى جاساندى قۇداي دەيسىڭ. مەن سول ءسوزدى اۋزىڭنان ەستىگىم كەلەدى.
شاپاعات. و، وندا مەن وسەكتىڭ قۇربانى بولعالى تۇر ەكەنمىن! سوندىقتان ايتىلعان ءسوزدى اۋىزدان شىققان قالپىندا ايتىپ بەرەيىن، تورەلىگىن ءوزىڭىز ايتارسىز.
ساعيلا. تەك، اعىڭنان جارىل.
شاپاعات. وزدەرىمەن تاباقتاس بولعانىم سول ەدى، ءتورت ريۋمكادان كەيىن داستارقان جايىنا قالادى ەكەن دە، بۇكىل قازاقستاننىڭ تاعدىرى ماي داستارقان بولىپ الدارىنا جايىلادى ەكەن. بار بيلىك ءوز قولدارىندا تۇرعانداي - اق بىرەۋلەردى قىزمەتىنەن دومالاتىپ، ەندى بىرەۋلەردى جوعارىلاتا باستادى. ولاردىڭ دەمەۋىمەن مەن دە ەكى ساتى كوتەرىلەتىن بولدىم. ونى بۋرەكەڭنىڭ قۇلاعىنا سالۋ مۇردەكەڭە جۇكتەلدى.
بۋراحان. مەنىڭ قۇلاعىما ما؟
شاپاعات. ءيا، ءسىزدىڭ قۇلاعىڭىزعا، وسىلاي باستالىپ، وسىلاي قىزعان بازارعا بۋرەكەڭنىڭ اتى ءبىر ءتۇستى - ۇندەمەدىم» ەكى ءتۇستى - ۇندەمەدىم. ءۇشىنشى تۇسكەندە شىدامادىم.
بۋراحان. قالاي، قالاي؟
شاپاعات. مەنىڭ جەزدەكەم ازداپ قىزىڭقىراپ العان ەدى، ءبىر كەزدە ول ماڭعازدانىپ «بىزدەر ولىگى دە ەڭ جايلى، توپىراعى تورقالى جەردە جاتۋعا ءتيىستى جاندارمىز. سوندىقتان بۋرەكەڭنىڭ قۇلاعىنا سالىپ جەرلەۋ بيۋروسىنىڭ باسىنا ءوز ادامدارىمىزدىڭ ءبىرىن وتىرعىزۋىمىز كەرەك، قانە، كىمدە قانداي ۇسىنىس بار؟» دەگەنى. ونىڭ وسى ءسوزى قىتىعىما ءتيىپ كەتتى مە «جوق، بىرەۋ از جەزدەكە»، دەپ تۇرەگەلدىم - تىرىلەرگە ور قازعاننان ولىلەرگە كور قازعان جاقسى. سوندىقتان ول بيۋرونىڭ باسىنا ەڭ الدىمەن ءسىزدى، ونان كەيىن ءسىزدى، ونان كەيىن ءسىزدى... ءسىزدى... ءسىزدى... دەپ وتىرعانداردىڭ مۇردەكەڭنەن باستاپ تۇگەل ءتىزىپ شىعىپ ەدىم، مۇنى كۇتپەگەن بولۋ كەرەك، ءبارى دە سىلەيىپ قالدى. ولار ەسىن جيناپ، بايلانعان ءتىلى شەشىلگەنشە مەن ايتارىمدى ايتىپ ۇلگەردىم. «جاساندى قۇداي» دەگەن ءسوز وسى قىزۋدىڭ ۇستىندە ايتىلىپ كەتتى.
ساعيلا. مەن ول ءسوزدىڭ ايتىلعان كەزىن سۇراپ وتىرعانىم جوق.
شاپاعات. مەن بۇگىن وسى داستارقان باسىندا عانا ءبىلدىم. بۋرەكەڭ سىزدەردىڭ جاساپ العان قۇدايلارىڭىز ەكەن. ەگەر قۇدايلارىڭىزدى ساتساڭىزدار ساتپايتىندارىڭىز نەمەنە، دەپ بار داۋىسىممەن ايقاي سالعانىم راس. سىزشە بۇل وشىگۋ مە، اشىنۋ ما؟
ساعيلا. اشىنۋ.
شاپاعات. ەندەشە ونىڭ قانداي وعاشتىعى بار؟
ساعيلا. ەشقانداي.
شاپاعات. وندا مۇنداي قىلىققا ءبارىمىز نەگە بىردەي اشىنبايمىز؟ اشىنار بولسا سىرتتان كۇڭكىلدەمەي اشىق مايدانعا ءبارىمىز بىردەي نەگە شىقپايمىز؟ نەگە بىزدەر جاقسىلىقتىڭ بارىنە جاۋىزدىقتىڭ جولىمەن جەتىپ جۇرگەن، ءوزىنىڭ ەسەگىن وزگەنىڭ ارعىماعىنا ايعىر ەتىپ سالعىسى كەلەتىن سونداي سۇرقيالاردىڭ جولىن كەسپەيمىز؟ نەگە بىزدەر جارامىزدى جاسىرىپ، جاۋىردى جابا توقي بەرەمىز؟ ايتىڭىزدارشى، نەگە؟ مەن مۇنى سىزدەن سۇراپ تۇرمىن، بۋرەكە، نەگە ولاي؟ (بۋراحان اشۋلى كوزىمەن قارايدى، شاپاعات كەنەت سەسكەنە ويلانىپ، ەسىككە قاراي شەگىنە بەرەدى). كەشىرىڭىزدەر، مەن كىشكەنە قىزىڭقىراپ كەتكەن سەكىلدىمىن. باسقا سۇراۋىڭىز جوق بولسا رۇقسات ەتىڭىز.
ساعيلا. راقمەتتەن باسقا ايتارىم جوق.
شاپاعات. كوپ جاساڭىز. (شىعا جونەلەدى.)
ساعيلا. نەگە ولاي؟ (ويعا باتىپ ءجۇرىپ كەتەدى.) شىنىندا نەگە ولاي؟
بۋراحان. ول سۇراۋدى بەرۋشىلەردىڭ ماڭىن تاپساڭ دا، جاۋابىن بەرەتىندەردىڭ بىرەۋىن دە تابا الماسسىڭ. ونان دا سەن مىنا اقشانىڭ يەسىن ويلا.
ساعيلا. سول جاۋاپتى بەرەتىندەردىڭ ءبىرى الدىمدا وتىرسا نەگە تابا المايمىن؟
بۋراحان. مەنىڭ بەرەر جاۋابىم جوق.
ساعيلا. ونىڭ سوزىنە وي جىبەرسەڭ جاۋابىڭ نەگە جوق؟
بۋراحان. ماس كەزىندە ادام نە وتتامايدى؟
ساعيلا. مەن اراقتىڭ ەمەس، اشىنعان اردىڭ داۋىسىن ەستىدىم عوي.
بۋراحان. ۋرا!.. ۋرا!.، مەنىڭ ساعيلاشىم، تەحنيكانىڭ ارقاسىندا دانىشپان بولا باستادى. (ەسىك قوڭىراۋى ەستىلەدى). Miنe كەلدى. (كەتەدى. ەسىك جاقتان ايەل داۋىسى ەستىلەدى.)
ايەل داۋىسى. سالەمەتسىز بە؟ كۇيەۋىم حالسىز جاتىر ەدى، ساعيلا اپاي ۇيدە مە ەكەن؟
بۋراحان. ساكە!
ساعيلا. ءقازىر. (كورشى بولمەگە جۇگىرىپ كەتەدى.)
بۋراحان. حالسىز جاتسا جەدەل جاردەم نەگە شاقىرمايسىڭدار؟
ايەل. شاقىردىق، ولار كەلىپ جەتكەنشە جانىمىز شىعىپ بارادى. ءارى ساكەننىڭ ءبىر قاراعانىن تىلەپ الاسۇرىپ جاتىر.
بۋراحان. كۇيەۋىڭ نە سىرقات ەدى؟
ايەل. جۇرەگى. قىزمەتى تومەندەگەننەن بەرى دەنساۋلىعى دا تومەندەپ كەتكەن ەدى، اقىرى مىنە. (ۇستىنە اق حالاتىن كيگەن قولىندا دارىگەرلىك اسپاپتارى بار ساعيلا كورشى بولمەدەن شىعىپ ەسىككە بارادى.)
ساعيلا. كەيىن امانداسارمىز، باستا. (كەتەدى).
بۋراحان. «قىزمەتى تومەندەگەننەن بەرى دەنساۋلىعى دا تومەندەپ كەتتى» دەيدى، ءا؟ (كەۋدەسىن سيپالاپ). ەرتەڭ مەنىڭ جۇرەگىم قايتەر ەكەن؟ (ەسىك قوڭىراۋى ەستىلەدى. بۋراحان كەيىستى داۋىسپەن.) ەسىك اشىق، كىم بولساڭ دا كەلە بەر! (سىرت كيىمىن شەشپەستەن ارمان كەلەدى.)
ارمان. كەش جارىق.
بۋراحان (قۋانىشتى)، ارمان! باۋىرىم - اۋ زارىقتىردىڭ عوي، جايشىلىق پا؟ شەشىپ. (كيىمىنە جارماسادى.)
ارمان. كوپتەن-كوپ عاپۋ وتىنەمىن، شەشىنۋگە دە، تىزە بۇگۋگە دە مۇرشا جوق.
بۋراحان. نەگە؟
ارمان. ءقازىر موسكۆاعا ۇشاتىن بولدىم. مىنە بيلەتىم. «بۇگىن ۇيىمە كەلمەسەڭ ەرتەڭ جانازاما دا كەلمە» دەگەن سوڭ، امالسىز كەلدىم. اسىعىس ەكەنىمدى كوردىڭىز عوي. ايتارىڭىز بولسا تەزىرەك ايتقايسىز.
بۋراحان. مىنانداي اتتىڭ جالى، تۇيەنىڭ قومىندا نە ايتارمىن؟
ارمان. وندا كەيىن ايتارسىز.
بۋراحان. الدىمەن ساعيلانىڭ وزىنە ارناپ ازىرلەگەن دامىنەن تاتىپ جىبەرەيىك. (قۇيا باستايدى.) مەنىڭ ومىردەن تىلەر جالعىز عانا تىلەگىم بار. سول اقتىق تىلەگىم عانا ساعان ايتارىم.
ارمان. اقتىق تىلەكتى ايتار شاعىڭىز ءالى الىس ەمەس پە؟
بۋراحان. جوق الىس ەمەس. سەنىڭ بۇگىنگى سوزىڭنەن كەيىن مەن ءوزىمنىڭ قانداي شاققا جەتكەنىمدى جاقسى سەزىندىم. سوندىقتان ءومىرىمنىڭ ەندىگى تىزگىنىن سەنىڭ قولىڭا بەرۋگە بەكىندىم.
ارمان (مىرس ەتىپ). بۇل ءسوزىڭىز «قاسقىردان قايرات كەتسە ەشكىنى اپا دەردىڭ» كەرىنە ۇقسايدى ەكەن. كىمدى كەلەمەجدەپ تۇرسىز؟ مەنى مە، ءوزىڭىزدى مە؟
بۋراحان. بۇل ەشقانداي كەلەمەج دە، قاسقىر مەن ەشكى دە ەمەس. ءوز جۇرەگىمنىڭ ءومىرى. وسىدان ءبىر اي بۇرىن مەن «قالاعان سوۆحوزىنا ديرەكتور بولىپ بارۋىنا كومەكتەسەيىن» دەپ كوكىگەن ءسوزىمدى وزىمە ۇكىم ەتسەڭ دە ريزامىن. قانە، سەنىڭ ساپارىڭ ءارقاشان دا ءساتتى بولسىن، سول ءۇشىن الىپ جىبەرەيىك.(تۇرەگەلىپ تۇرعان قالپىندا سوعىستىرىپ ىشەدى).
ارمان. اباي اقىننىڭ اكەسى قۇنانباي قارقارالىنىڭ اعا سۇلتانى بولىپ سايلانعاندا بۇكىل ەلىنەن تەك ءوزىنىڭ اكەسى وسكەنباي عانا قۋانباپتى.
بۋراحان. ونىسى نەسى؟
ارمان. بۇل سۇراۋدى ول كەزدەگىلەر دە بەرىپتى. سوندا وسكەنباي تۇنەرە ءتۇسىپ «مەنىڭ قۇنانبايىم ب ا ق قۇمار ەدى، باعى جانىپ بۇگىن ب ا ق تاۋىنىڭ باسىنا شىقتى، ب ا ق قۇمار ادامنىڭ كوزى تەز شەلدەنەدى، ميى تەز جەلدەنەدى. ميى جەلدەنگەن ادام قۇلاماي، قۇلاسا قاۋساماي قالمايدى. قۇنانبايىم ەرتەڭ اعا سۇلتاندىقتان تۇسكەن كۇنى سوناۋ شىڭعىس تاۋىنىڭ باسىنان قۇلاعانداي قۇلاتقان بولىپ قاۋسايدى. بالامنىڭ قاۋساپ جاتقانىن كورىپ وتىرىپ مەن قالاي قۋانبايىن» دەپتى.
بۋراحان. مۇنى نە ءۇشىن ايتىپ تۇرسىڭ؟
ارمان. وزىمە دە، سىزگە دە بەرەر كەڭەسىم سول: قانداي دارەجەگە جەتسەك تە كوزىمىز شەلدەنبەسىن، ميىمىز جەلدەنبەسىن. سوندا عانا ەرتەڭىمىزدى ءدال كورەمىز دە، قانداي بيىكتەن قۇلاساق تا قاۋسامايتىن بولامىز. سول ءۇشىن، ءسىزدىڭ مۇنان بىلاي قاۋساماۋىڭىز ءۇشىن.
بۋراحان. كوپ جاسا! (ەكەۋى سوعىستىرماستان ىشەدى.)
ارمان (ساعاتىنا قاراي سالىپ). ەندى ماعان رۇقسات ەتەسىز.
بۋراحان. جولىڭ بولسىن! (قول الىسىپ.) جولىڭ بولسىن!
ارمان. ساۋ بولىڭىز. (كەتەدى.)
بۋراحان (ريۋمكەلەرگە جاعالاي قۇيا تۇرىپ دولدانا سويلەيدى). «ءسىزدىڭ مۇنان بۇلاي قاۋساماۋىڭىز ءۇشىن» دەدى - اۋ الگى... قاۋساۋ... قاۋساۋ... قاۋساۋ... جوق، دوسىم، مەن قاۋساعالى تۇرمىن، سەن سامعاعالى باراسىڭ. مەنىڭ كوزىم وعان بۇگىن ابدەن جەتكەن-دى. (ريۋمكەلەردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن قاعا باستايدى.) قالعانىم بولسا سەن قاۋسات... قاۋسات... قاۋسات... (دولدانعانى باسىلىپ قالجىراعان كۇيگە تۇسەدى. ماناعى ءانىن اقىرىن ىڭىلداتىپ ىشكى بولمەگە قاراي كەتىپ بارا جاتادى.) «جالعان دۇنيە جىلمىڭ قاعىپ ءوتتىڭ بە، اقىرىندا شاڭعا اۋناتىپ كەتتىڭ بە...»
سۇمىرەيىپ بارا جاتادى.
You Might Also Like
