ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ شىعارماشىلىعى
قازاق ادەبيەتى 7 كلاسس
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ شىعارماشىلىعى.
سىلتەمە: وقۋلىق، ينتەراكتيۆتى تاقتا، تاقىرىپقا بايلانىستى قوسىمشا ماتەريالدار.
ماقساتى: ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
اقىن ولەڭدەرىندەگى يساتاي بەينەسىن جانە تاريحي دەرەكتەر بويىنشا تۇجىرىم جاساي بىلۋگە ۇيرەتۋ، ماحامبەت شىعارماشىلىعى ارقىلى ادەبيەت تەورياسى ۇعىمدارىن مەڭگەرتۋ
وقۋلىق پەن قوسىمشا ماتەريال دەرەكتەرىن پايدالانىپ ءوز پىكىرىن قورعاي ءبىلۋىن، شەشەن دە دالەلدى سويلەۋ شەبەرلىگىن دامىتۋ
ماحامبەت ولەڭدەرى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ بويىنداعى تاريحي ۇلتتىق سانا قالىپتاستىرۋ، ەرلىككە، پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ.
ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ءتۇرى: ويتالقى
كورنەكىلىگى: ماحامبەت ولەڭدەرىنىڭ جيناعى، بەينەفيلم، قوسىمشا دەرەكتەر، سۋرەتتەرى.
وقىتۋ ناتيجەسى: تاقىرىپتى مەڭگەرىپ، ءبىلىم قورجىندارىن ماحامبەت شىعارماشىلىعىمەن تولىقتىرۋ.
تىرەك ويلار: «ازاماتتىق رۋح»، «تۋعان جەرگە سۇيىسپەنشىلىك».
ساباقتىڭ مازمۇنى
شاقىرۋ
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
- امانداسۋ، نازارلارىن بۇگىنگى ساباققا اۋدارۋ.
وقۋشىلاردىڭ ءتيىمدى جۇمىس جاساۋىنا جاعداي جاساۋ.
فلەش - ترەنينگ:
«جۇرەك جىلۋى» فلەش - ترەنينگتىڭ وتۋىنە ىقپال جاسايدى.
ماقساتى: كلاستا جىلى، مەيىرىمدى اتموسفەرانى ورناتۋ.
وقۋشىلار ورتاعا دوڭگەلەنىپ تۇرىپ، ءبىر - بىرىنە بۇگىنگى كۇنگە ساتتىلىك تىلەپ، جۇرەك جاردى جىلى سوزدەرىن ايتادى.
توپقا ءبولۋ II. توپقا ءبولۋ ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىنىڭ يگەرىلۋ دەڭگەيىن تەكسەرەمىز. (وتكەن دۋلات باباتاي ۇلىنىڭ «اياگوز، قايدا باراسىڭ؟!» ولەڭىنىڭ شۋماق جولدارىن تابۋ بويىنشا بەس توپقا بولىنەدى.
1 - توپ:
تاۋدى ەكىگە جاراسىڭ
تاستىڭ قاشاپ اراسىڭ،
كەسىپ ءوتىپ كەزەڭدى
اياگوز، قايدا باراسىڭ؟
2 - توپ:
تارباعاتاي تاۋىنان
توقسان سالا قوسىلىپ،
توعىز وزەن ءتۇيىسىپ،
اقتىڭ تومەن جوسىلىپ.
3 - توپ:
اعىنىڭ تاستى اعىزىپ،
ارناڭ قالدى وسىلىپ.
كۇركىرەگەن ۇنىڭنەن
اڭدار قاشتى شوشىنىپ.
4 - توپ:
قىرعا سۋىڭ تارادى،
ويعا سۋىڭ بارادى.
توعانمەنەن توسىلىپ،
اياگوز، سەنىڭ بويىندا.
5 - توپ:
نەسىبە، ىرىس تەگىس قوي،
ساي - سالاڭ تولعان جەمىس قوي.
قىرىڭ - مالدىڭ كىندىگى،
ويىڭ - ءونىم ەگىس قوي.
وقۋشىلار ءوز توپتارىنا وتىرادى.
III. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
«ميعا شابۋىل» ءادىسى
«ءمۇعالىم – وقۋشى»
- شەشەندىك ونەر دەگەنىمىز نە؟
- شەشەندىك ونەردىڭ پايدا بولۋى نەگە بايلانىستى؟
- قازاق ريتوريكاسىن ءسوز ەتكەندە الدىمەن اۋىزعا كىمدى الامىز؟
- قازاق حالقىنىڭ بي - شەشەندەرىن اتا؟
- ءۇش ءجۇزدىڭ بيلەرىن اتا؟
- ءبىز قاي جۇزگە جاتامىز؟
- قاي بي - شەشەننىڭ ناقىل سوزدەرىن بىلەسىڭدەر؟
IV نەگىزگى ءبولىم.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى. تاريحي دەرەكتەر. ءمۇعالىمنىڭ ءسوزىن تىڭدايدى.
ماحامبەت تۋرالى بەينەفيلم قارايدى.
ءحىح عاسىردا بوكەي ورداسىندا رەسەي پاتشا وكىمەتىنىڭ وتارشىلدىق ساياساتىنا قارسى كوتەرىلگەن قازاق حالقىنىڭ ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىسى بولدى. ونىڭ باسشىلارى يساتاي تايمان ۇلى مەن ماحامبەت وتەمىس ۇلى بولعان ەدى. ولار حالىقتى حان - سۇلتاندارعا، بىلەگى جۋان بيلەرگە قارسى كوتەردى. كوتەرىلىستىڭ بولۋ سەبەبى: شارۋالاردى شۇرايلى قونىسىنان، جەر - سۋىنان، ورىسىنەن ايىرىلۋى، حان - سۇلتاندار مەن پاتشا وكىمەتىنىڭ ەزگىسىنە، قىستاعىنا ءتۇسىپ كۇيزەلۋى ەدى.
ماحامبەت تەك كوتەرىلىس باسشىسى عانا ەمەس، ول - اقىن، قارۋىمەن دە، جالىندى سوزىمەن دە حالقىنا قىزمەت قىلىپ، سول زاماننان ەستەلىك ەتىپ ولەڭدەرىن قالدىرعان. حالىقتىڭ ازاتتىعىن كوكسەگەن كۇرەسكەر، ەل باستاعان باتىر، ءور رۋحتى اقىن.
ماحامبەتتىڭ «جۇمىر قىلىش» كۇيى
«جيگسو» ءادىسى
وقۋشىلار جاڭا اقپاراتتى ءوز بەتتەرىنشە، كەيىن توپپەن بىرگە وتىرىپ تالقىلايدى. سوسىن ءار توپ ءبىر - بىرىنە تۇسىندىرەدى، سۇراق قويادى.
جۇمىس كەزىندە اكت - سى بويىنشا ماحامبەتتىڭ «جۇمىر قىلىش» كۇيىنە تۇسىرىلگەن ۆيدەو ويناپ تۇرادى.
V. توپتىق جۇمىس. ۇلەستىرمە ءماتىن
ءمۇعالىم وقۋشىلارعا ءماتىندى تاراتىپ، جۇمىس جاساۋ جوسپارىمەن تانىستىرادى. «ۆەنن»دياگرامماسى ديالوگتىك وقىتۋ.
ماتىننەن يساتاي مەن ماحامبەت بەينەلەرىندەگى ۇقساستىقتى تابۋ. وقۋشىلار قويىلعان سۇراقتارعا تولىق - دۇرىس جاۋاپ بەرۋگە تىرىسادى. دۇرىس جاۋاپ بەرىپ، ءار جاۋاپقا ءبىر ۇپايدان جينايدى. (فيشكا) ۆەنن دياگرامماسىن تولتىرىپ، تاقتامەن ۇقساستىقتى تەكسەرەدى.
VI. شىعارماشىلىق جۇمىس: «ازاتتىق ءۇشىن الىسقان قازاقتىڭ ارىستان ۇلدارى» تاقىرىبى بويىنشا ءار توپ ءوز ويلارىن پوستەردى قورعاۋ ارقىلى جەتكىزەدى. قوسىمشا، وزدەرى بىلەتىن دەرەكتەر، ۇيالى تەلەفوندار ارقىلى جۇمىلا پوستەر سالادى.
VIءى. سەرگىتۋ ءساتى. ءمۇعالىم «قارا جورعا» ءانىن قوسادى. وقۋشىلار ەكرانعا قاراپ، قايتالاپ بيلەيدى.
رەفلەكسيا
VIءىى. باعالاۋ. توپتىڭ كوشباسشىلارى توپ مۇشەلەرىنىڭ جۇمىس جاساۋ دەڭگەيىنە توقتالادى.
«ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك» ستيكەردى جابىستىرۋ.
ناتيجەلى جۇمىسقا «ءۇش شاپالاق».
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ شىعارماشىلىعى.
سىلتەمە: وقۋلىق، ينتەراكتيۆتى تاقتا، تاقىرىپقا بايلانىستى قوسىمشا ماتەريالدار.
ماقساتى: ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى ماعلۇمات بەرۋ.
اقىن ولەڭدەرىندەگى يساتاي بەينەسىن جانە تاريحي دەرەكتەر بويىنشا تۇجىرىم جاساي بىلۋگە ۇيرەتۋ، ماحامبەت شىعارماشىلىعى ارقىلى ادەبيەت تەورياسى ۇعىمدارىن مەڭگەرتۋ
وقۋلىق پەن قوسىمشا ماتەريال دەرەكتەرىن پايدالانىپ ءوز پىكىرىن قورعاي ءبىلۋىن، شەشەن دە دالەلدى سويلەۋ شەبەرلىگىن دامىتۋ
ماحامبەت ولەڭدەرى ارقىلى وقۋشىلاردىڭ بويىنداعى تاريحي ۇلتتىق سانا قالىپتاستىرۋ، ەرلىككە، پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ.
ءتيپى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
ءتۇرى: ويتالقى
كورنەكىلىگى: ماحامبەت ولەڭدەرىنىڭ جيناعى، بەينەفيلم، قوسىمشا دەرەكتەر، سۋرەتتەرى.
وقىتۋ ناتيجەسى: تاقىرىپتى مەڭگەرىپ، ءبىلىم قورجىندارىن ماحامبەت شىعارماشىلىعىمەن تولىقتىرۋ.
تىرەك ويلار: «ازاماتتىق رۋح»، «تۋعان جەرگە سۇيىسپەنشىلىك».
ساباقتىڭ مازمۇنى
شاقىرۋ
I. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى
- امانداسۋ، نازارلارىن بۇگىنگى ساباققا اۋدارۋ.
وقۋشىلاردىڭ ءتيىمدى جۇمىس جاساۋىنا جاعداي جاساۋ.
فلەش - ترەنينگ:
«جۇرەك جىلۋى» فلەش - ترەنينگتىڭ وتۋىنە ىقپال جاسايدى.
ماقساتى: كلاستا جىلى، مەيىرىمدى اتموسفەرانى ورناتۋ.
وقۋشىلار ورتاعا دوڭگەلەنىپ تۇرىپ، ءبىر - بىرىنە بۇگىنگى كۇنگە ساتتىلىك تىلەپ، جۇرەك جاردى جىلى سوزدەرىن ايتادى.
توپقا ءبولۋ II. توپقا ءبولۋ ارقىلى ءۇي تاپسىرماسىنىڭ يگەرىلۋ دەڭگەيىن تەكسەرەمىز. (وتكەن دۋلات باباتاي ۇلىنىڭ «اياگوز، قايدا باراسىڭ؟!» ولەڭىنىڭ شۋماق جولدارىن تابۋ بويىنشا بەس توپقا بولىنەدى.
1 - توپ:
تاۋدى ەكىگە جاراسىڭ
تاستىڭ قاشاپ اراسىڭ،
كەسىپ ءوتىپ كەزەڭدى
اياگوز، قايدا باراسىڭ؟
2 - توپ:
تارباعاتاي تاۋىنان
توقسان سالا قوسىلىپ،
توعىز وزەن ءتۇيىسىپ،
اقتىڭ تومەن جوسىلىپ.
3 - توپ:
اعىنىڭ تاستى اعىزىپ،
ارناڭ قالدى وسىلىپ.
كۇركىرەگەن ۇنىڭنەن
اڭدار قاشتى شوشىنىپ.
4 - توپ:
قىرعا سۋىڭ تارادى،
ويعا سۋىڭ بارادى.
توعانمەنەن توسىلىپ،
اياگوز، سەنىڭ بويىندا.
5 - توپ:
نەسىبە، ىرىس تەگىس قوي،
ساي - سالاڭ تولعان جەمىس قوي.
قىرىڭ - مالدىڭ كىندىگى،
ويىڭ - ءونىم ەگىس قوي.
وقۋشىلار ءوز توپتارىنا وتىرادى.
III. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
«ميعا شابۋىل» ءادىسى
«ءمۇعالىم – وقۋشى»
- شەشەندىك ونەر دەگەنىمىز نە؟
- شەشەندىك ونەردىڭ پايدا بولۋى نەگە بايلانىستى؟
- قازاق ريتوريكاسىن ءسوز ەتكەندە الدىمەن اۋىزعا كىمدى الامىز؟
- قازاق حالقىنىڭ بي - شەشەندەرىن اتا؟
- ءۇش ءجۇزدىڭ بيلەرىن اتا؟
- ءبىز قاي جۇزگە جاتامىز؟
- قاي بي - شەشەننىڭ ناقىل سوزدەرىن بىلەسىڭدەر؟
IV نەگىزگى ءبولىم.
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى. تاريحي دەرەكتەر. ءمۇعالىمنىڭ ءسوزىن تىڭدايدى.
ماحامبەت تۋرالى بەينەفيلم قارايدى.
ءحىح عاسىردا بوكەي ورداسىندا رەسەي پاتشا وكىمەتىنىڭ وتارشىلدىق ساياساتىنا قارسى كوتەرىلگەن قازاق حالقىنىڭ ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىسى بولدى. ونىڭ باسشىلارى يساتاي تايمان ۇلى مەن ماحامبەت وتەمىس ۇلى بولعان ەدى. ولار حالىقتى حان - سۇلتاندارعا، بىلەگى جۋان بيلەرگە قارسى كوتەردى. كوتەرىلىستىڭ بولۋ سەبەبى: شارۋالاردى شۇرايلى قونىسىنان، جەر - سۋىنان، ورىسىنەن ايىرىلۋى، حان - سۇلتاندار مەن پاتشا وكىمەتىنىڭ ەزگىسىنە، قىستاعىنا ءتۇسىپ كۇيزەلۋى ەدى.
ماحامبەت تەك كوتەرىلىس باسشىسى عانا ەمەس، ول - اقىن، قارۋىمەن دە، جالىندى سوزىمەن دە حالقىنا قىزمەت قىلىپ، سول زاماننان ەستەلىك ەتىپ ولەڭدەرىن قالدىرعان. حالىقتىڭ ازاتتىعىن كوكسەگەن كۇرەسكەر، ەل باستاعان باتىر، ءور رۋحتى اقىن.
ماحامبەتتىڭ «جۇمىر قىلىش» كۇيى
«جيگسو» ءادىسى
وقۋشىلار جاڭا اقپاراتتى ءوز بەتتەرىنشە، كەيىن توپپەن بىرگە وتىرىپ تالقىلايدى. سوسىن ءار توپ ءبىر - بىرىنە تۇسىندىرەدى، سۇراق قويادى.
جۇمىس كەزىندە اكت - سى بويىنشا ماحامبەتتىڭ «جۇمىر قىلىش» كۇيىنە تۇسىرىلگەن ۆيدەو ويناپ تۇرادى.
V. توپتىق جۇمىس. ۇلەستىرمە ءماتىن
ءمۇعالىم وقۋشىلارعا ءماتىندى تاراتىپ، جۇمىس جاساۋ جوسپارىمەن تانىستىرادى. «ۆەنن»دياگرامماسى ديالوگتىك وقىتۋ.
ماتىننەن يساتاي مەن ماحامبەت بەينەلەرىندەگى ۇقساستىقتى تابۋ. وقۋشىلار قويىلعان سۇراقتارعا تولىق - دۇرىس جاۋاپ بەرۋگە تىرىسادى. دۇرىس جاۋاپ بەرىپ، ءار جاۋاپقا ءبىر ۇپايدان جينايدى. (فيشكا) ۆەنن دياگرامماسىن تولتىرىپ، تاقتامەن ۇقساستىقتى تەكسەرەدى.
VI. شىعارماشىلىق جۇمىس: «ازاتتىق ءۇشىن الىسقان قازاقتىڭ ارىستان ۇلدارى» تاقىرىبى بويىنشا ءار توپ ءوز ويلارىن پوستەردى قورعاۋ ارقىلى جەتكىزەدى. قوسىمشا، وزدەرى بىلەتىن دەرەكتەر، ۇيالى تەلەفوندار ارقىلى جۇمىلا پوستەر سالادى.
VIءى. سەرگىتۋ ءساتى. ءمۇعالىم «قارا جورعا» ءانىن قوسادى. وقۋشىلار ەكرانعا قاراپ، قايتالاپ بيلەيدى.
رەفلەكسيا
VIءىى. باعالاۋ. توپتىڭ كوشباسشىلارى توپ مۇشەلەرىنىڭ جۇمىس جاساۋ دەڭگەيىنە توقتالادى.
«ەكى جۇلدىز، ءبىر تىلەك» ستيكەردى جابىستىرۋ.
ناتيجەلى جۇمىسقا «ءۇش شاپالاق».
You Might Also Like
-
بىلىمدىلىگى: اريفمەتيكالىق پروگرەسسيا تاقىرىبىن پىسىقتاۋ، n - ءشى مۇشەسىنىڭ فورمۋلاسىن، العاشقى n - مۇشەسىنىڭ قوسىندىسىن تابۋ فورمۋلالارىن پايدالانىپ ەسەپتەر شىعارا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ. اريفمەتيكالى...
