مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردى مەكتەپكە پسيحولوگيالىق دايىنداۋ
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردى مەكتەپكە پسيحولوگيالىق دايىنداۋ
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردى مەكتەپكە پسيحولوگيالىق جاعىنان دايىنداۋ، بۇل قازىرگى تاڭدا پسيحولوگيا - پەداگوگيكا عىلىمدارىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ وتىر.
ا. ۆ. زاپوروجەس، مەكتەپكە بالانىڭ دايىندىعىن بىلاي سيپاتتاعان «بالانىڭ جەكە ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىر تۇتاس جۇيە رەتىندە قالىپتاسۋىن كوزدەگەن. ونىڭ موتيۆاسيالىق ەرەكشەلىكتەرى، تانىم قابىلەتتەرىنىڭ دامۋ دەڭگەيى، ەرىك - جىگەر مەحانيزمىنىڭ قالىپتاسۋ دەڭگەيىنىڭ ءوزارا بايلانىسى»
ياعني، بالانى جان - جاقتى پسيحولوگيالىق تۇرعىدان دايىنداۋ بولىپ تابىلادى. بالانى بالاباقشادا عانا دايىنداپ قويماي، اتا - انالارىندا كىرىكتىرگەن ءجون. مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردى مەكتەپكە دايىنداۋ اۋقىمدى ماسەلە. كوپتەگەن جۇمىستى تالاپ ەتەدى. بالاباقشامەن مەكتەپ اراسىندا ءوزارا بايلانىستى ورناتۋ. كوپتەگەن اتا - انالار بالانىڭ مەكتەپكە بارۋ ءۇشىن تەك ارىپتەردى تانىپ، ساناي السا بولعانى دەپ تۇجىرىمدايدى. ارينە بۇلدا ماڭىزدى فاكتور. بالانىڭ مەكتەپكە پسيحولوگيالىق جاعىنان دايىندىعىنا نازار اۋدارمايدى. بۇل كەزەڭ بالالار ءۇشىن وتە اۋىر. ياعني بالاباقشادان مەكتەپكە بارۋ. ارينە، بالاباقشادا دا وزىندىك ءادىس - تاسىلدەرىن قولدانادى، ساباقتار ءوتىلىپ، پسيحولوگ - پەداگوگتا بالالارمەن جۇمىس جۇرگىزىپ مەكتەپكە دايىندايدى. الايدا بالانىڭ جان - جاقتى دامۋىنا مەكتەپكە بەيىمدەلۋىنە اتا - انالار كوپ اسەر ەتەدى.
سونىڭ نەگىزىندە اتا - انالارعا بالالارىنىڭ مەكتەپكە پسيحولوگيالىق جاعىنان دايىندىعىن مولشەرلەۋىنە وزىندىك دياگنوستيكالاۋ تەستى بەرىلىپ وتىر.
امەريكاندىق پسيحولوگ دجەرالدين چەيپيدىڭ ۇسىنعان تەستىن قولدانا وتىرىپ، اتا - انالار بالالارىن باقىلاي وتىرىپ، قاراپايىم سۇراقتاردىڭ جاۋابىن قورىتىندىلاي كەلە پسيحولوگيالىق دامۋ دەڭگەيىن شامامەن بولجاي الادى.
1. تانىم قابىلەتىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن باعالاۋ
1. بالا نەگىزگى ۇعىمدى مەڭگەرگەن بە، مىسالى: وڭ جاق، سول جاق، ۇلكەن، كىشى ت. س. س
2. اياقتالماعان وقيعانىڭ سوڭىن بولجاي الادى ما؟
3. ءۇش نۇسقاۋدى ەسىڭە ساقتاپ، ورىنداي الادى ما، مىسالى: قۋىرشاقتى الىپ كەل ت. س. س
4. ارىپتەردى تانىپ، اتاي الادى ما؟
2. بازالىق تاجىريبەسىن انىقتاۋ
1. بالاڭىز ءسىزدى بانككە، پوشتاعا نەمەسە ماگازينگە شىعارىپ سالعان با؟
2. بالاڭىز كىتاپحانادا بولدى ما؟
3. حايۋاناتتار باعىنا، مۋزەيگە ت. س. س بارعان با؟
4. ءسىز بالاڭىزعا ۇنەمى ەرتەگى نەمەسە قىزىقتى وقيعالار وقىپ بەرەسىز بە؟
5. ءحوببيى بار ما؟
3. سويلەۋ ءتىلىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن باعالاۋ
1. ءوزىن قورشاعان ورتاداعى نەگىزگى زاتتاردى اتاي الادى ما؟
2. ۇلكەندەردىڭ سۇراعىنا وڭاي جاۋاپ بەرە الادى ما؟
3. زاتتاردىڭ نە ءۇشىن كەرەك ەكەندىگىن ايتا الادى ما؟
4. زاتتاردىڭ قايدا تۇرعانىن ايتا ما؟
5. وقيعالاردى نەمەسە ەرتەگى - اڭگىمەلەردى اڭگىمەلەپ ايتادى ما؟
6. سوزدەردى انىق، دۇرىس ايتادى ما؟
7. گرامماتيكالىق جاعىنان سوزدەردى دۇرىس ايتادى ما؟
8. باسقا بالالارمەن قارىم - قاتىناسقا وڭاي تۇسە الادى ما؟
4. ەموسيونالدى دامۋ دەڭگەيىن باعالاۋ
1. كوڭىل - كۇيى قانداي بولىپ جۇرەدى؟
2. ءوزىن جەكە تۇلعا رەتىندە سەزىنەدى مە؟
3. كۇن ءتارتىبى وزگەرگەن جاعدايدا تەز بەيىمدەلەدى مە؟
4. ءوز ەركىمەن جۇمىس جاسايدى ما، دوستارىمەن جارىسقاندى ۇناتادى ما؟
5. قارىم - قاتىناسقا ءتۇسۋ قابىلەتىن باعالاۋ
1. باسقا بالالارمەن وينايدى ما، ويىنشىقتارىمەن بولىسەدى مە؟
2. كەي جاعدايلارعا بايلانىستى كەزەك ساقتايدى ما؟
3. باسقالاردىڭ ءسوزىن بولمەي تىڭداي الادى ما؟
6. فيزيكالىق دامۋ دەڭگەيىن باعالاۋ
1. ەستۋ قابىلەتى جاقسى ما؟
2. كورۋ قابىلەتى جاقسى ما؟
3. بىرنەشە ۋاقىتقا دەيىن تىنىش وتىرا الادى ما؟
4. جالپى قيمىل – قوزعالىسى جاقسى دامىعان با، مىسالى: دوپ ەركىن ويناۋ، باسپالداقپەن ءجۇرۋ ت.س.س
5. بەلسەندى، شىمىر، شاپشاڭ كورىنەدى مە؟
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردى مەكتەپكە پسيحولوگيالىق جاعىنان دايىنداۋ، بۇل قازىرگى تاڭدا پسيحولوگيا - پەداگوگيكا عىلىمدارىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ وتىر.
ا. ۆ. زاپوروجەس، مەكتەپكە بالانىڭ دايىندىعىن بىلاي سيپاتتاعان «بالانىڭ جەكە ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىر تۇتاس جۇيە رەتىندە قالىپتاسۋىن كوزدەگەن. ونىڭ موتيۆاسيالىق ەرەكشەلىكتەرى، تانىم قابىلەتتەرىنىڭ دامۋ دەڭگەيى، ەرىك - جىگەر مەحانيزمىنىڭ قالىپتاسۋ دەڭگەيىنىڭ ءوزارا بايلانىسى»
ياعني، بالانى جان - جاقتى پسيحولوگيالىق تۇرعىدان دايىنداۋ بولىپ تابىلادى. بالانى بالاباقشادا عانا دايىنداپ قويماي، اتا - انالارىندا كىرىكتىرگەن ءجون. مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردى مەكتەپكە دايىنداۋ اۋقىمدى ماسەلە. كوپتەگەن جۇمىستى تالاپ ەتەدى. بالاباقشامەن مەكتەپ اراسىندا ءوزارا بايلانىستى ورناتۋ. كوپتەگەن اتا - انالار بالانىڭ مەكتەپكە بارۋ ءۇشىن تەك ارىپتەردى تانىپ، ساناي السا بولعانى دەپ تۇجىرىمدايدى. ارينە بۇلدا ماڭىزدى فاكتور. بالانىڭ مەكتەپكە پسيحولوگيالىق جاعىنان دايىندىعىنا نازار اۋدارمايدى. بۇل كەزەڭ بالالار ءۇشىن وتە اۋىر. ياعني بالاباقشادان مەكتەپكە بارۋ. ارينە، بالاباقشادا دا وزىندىك ءادىس - تاسىلدەرىن قولدانادى، ساباقتار ءوتىلىپ، پسيحولوگ - پەداگوگتا بالالارمەن جۇمىس جۇرگىزىپ مەكتەپكە دايىندايدى. الايدا بالانىڭ جان - جاقتى دامۋىنا مەكتەپكە بەيىمدەلۋىنە اتا - انالار كوپ اسەر ەتەدى.
سونىڭ نەگىزىندە اتا - انالارعا بالالارىنىڭ مەكتەپكە پسيحولوگيالىق جاعىنان دايىندىعىن مولشەرلەۋىنە وزىندىك دياگنوستيكالاۋ تەستى بەرىلىپ وتىر.
امەريكاندىق پسيحولوگ دجەرالدين چەيپيدىڭ ۇسىنعان تەستىن قولدانا وتىرىپ، اتا - انالار بالالارىن باقىلاي وتىرىپ، قاراپايىم سۇراقتاردىڭ جاۋابىن قورىتىندىلاي كەلە پسيحولوگيالىق دامۋ دەڭگەيىن شامامەن بولجاي الادى.
1. تانىم قابىلەتىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن باعالاۋ
1. بالا نەگىزگى ۇعىمدى مەڭگەرگەن بە، مىسالى: وڭ جاق، سول جاق، ۇلكەن، كىشى ت. س. س
2. اياقتالماعان وقيعانىڭ سوڭىن بولجاي الادى ما؟
3. ءۇش نۇسقاۋدى ەسىڭە ساقتاپ، ورىنداي الادى ما، مىسالى: قۋىرشاقتى الىپ كەل ت. س. س
4. ارىپتەردى تانىپ، اتاي الادى ما؟
2. بازالىق تاجىريبەسىن انىقتاۋ
1. بالاڭىز ءسىزدى بانككە، پوشتاعا نەمەسە ماگازينگە شىعارىپ سالعان با؟
2. بالاڭىز كىتاپحانادا بولدى ما؟
3. حايۋاناتتار باعىنا، مۋزەيگە ت. س. س بارعان با؟
4. ءسىز بالاڭىزعا ۇنەمى ەرتەگى نەمەسە قىزىقتى وقيعالار وقىپ بەرەسىز بە؟
5. ءحوببيى بار ما؟
3. سويلەۋ ءتىلىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن باعالاۋ
1. ءوزىن قورشاعان ورتاداعى نەگىزگى زاتتاردى اتاي الادى ما؟
2. ۇلكەندەردىڭ سۇراعىنا وڭاي جاۋاپ بەرە الادى ما؟
3. زاتتاردىڭ نە ءۇشىن كەرەك ەكەندىگىن ايتا الادى ما؟
4. زاتتاردىڭ قايدا تۇرعانىن ايتا ما؟
5. وقيعالاردى نەمەسە ەرتەگى - اڭگىمەلەردى اڭگىمەلەپ ايتادى ما؟
6. سوزدەردى انىق، دۇرىس ايتادى ما؟
7. گرامماتيكالىق جاعىنان سوزدەردى دۇرىس ايتادى ما؟
8. باسقا بالالارمەن قارىم - قاتىناسقا وڭاي تۇسە الادى ما؟
4. ەموسيونالدى دامۋ دەڭگەيىن باعالاۋ
1. كوڭىل - كۇيى قانداي بولىپ جۇرەدى؟
2. ءوزىن جەكە تۇلعا رەتىندە سەزىنەدى مە؟
3. كۇن ءتارتىبى وزگەرگەن جاعدايدا تەز بەيىمدەلەدى مە؟
4. ءوز ەركىمەن جۇمىس جاسايدى ما، دوستارىمەن جارىسقاندى ۇناتادى ما؟
5. قارىم - قاتىناسقا ءتۇسۋ قابىلەتىن باعالاۋ
1. باسقا بالالارمەن وينايدى ما، ويىنشىقتارىمەن بولىسەدى مە؟
2. كەي جاعدايلارعا بايلانىستى كەزەك ساقتايدى ما؟
3. باسقالاردىڭ ءسوزىن بولمەي تىڭداي الادى ما؟
6. فيزيكالىق دامۋ دەڭگەيىن باعالاۋ
1. ەستۋ قابىلەتى جاقسى ما؟
2. كورۋ قابىلەتى جاقسى ما؟
3. بىرنەشە ۋاقىتقا دەيىن تىنىش وتىرا الادى ما؟
4. جالپى قيمىل – قوزعالىسى جاقسى دامىعان با، مىسالى: دوپ ەركىن ويناۋ، باسپالداقپەن ءجۇرۋ ت.س.س
5. بەلسەندى، شىمىر، شاپشاڭ كورىنەدى مە؟
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ش دىبىسى بار سوزگە دىبىستىق تالداۋ جاساۋ
