مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ ءوي-ورىسىن دامىتۋ
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردى ديداكتيكالىق ويىن ارقىلى ويناتا وتىرىپ ولاردىڭ ءوي-ورىسىن دامىتۋ
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالانى دامىتاتىن، وسىرەتىن، ءارى تاربيەلەيتىن ءوزىنىڭ نەگىزگى ءىس – ارەكەتى - ويىن. «ويىن ويناپ، ءان سالماي وسەر بالا بولاما؟!» دەيدى ءبىزدىڭ قازاق حالقىمىز. بالالار ويىندارىنىڭ تاربيەلىك ماڭىزىن جوعارى باعالاي كەلىپ، ا. س. ماكارەنكو بىلاي دەپ جازادى: « بالا ويىندا قالاي بولسا، وسكەن سوڭ جۇمىستا دا كوپ جاعىنان ۇقساس بولادى». ويىن ۇستىندە بالا ءوزىن ەركىن ۇستايدى، ونىڭ ىزدەمپازدىق، تاپقىرلىق قابىلەتى ويانادى. ويىن بالا ءۇشىن ناعىز ءومىر.
ويىن نەگىزىنەن بالالارعا دەنە شىنىقتىرۋ جانە ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى. ويىن بالالاردى ۇيىمشىلدىققا ۇيرەتەدى. ويىن تۇرلەرى كوپ، سونىڭ ىشىندە ماڭىزى – ديداكتيكالىق ويىن. ديداكتيكالىق ويىننىڭ مازمۇنى بىرنەشە ەلەمەنتتەن قۇرىلادى:
- ديداكتيكالىق تاپسىرمالار؛
- مازمۇنى مەن ەرەجەسى جانە ويىننىڭ ورىندالۋى.
مۇندا باستى ەلەمەنت – ديداكتيكالىق تاپسىرمالار، قالعان ەلەمەنتتەر وسى تاپسىرماعا جانە ونىڭ ورىندالۋىنا كومەكتەسەدى. تاپسىرمالار ءار ءتۇرلى بولادى ( جوسپار تاقىرىپتارىنا ساي). ويىن ەرەجەلەرگە سۇيەنەدى. ەرەجەلەر ءار بالانىڭ ويىندا نە ىستەۋ كەرەكتىگىن، قالاي ىستەۋ كەرەكتىگىن، ماقساتقا جەتۋ جولدارىن كورسەتەدى جانە اقىل – وي قابىلەتتەرىن دامىتادى، اسىرەسە كىشكەنتاي توپتاعى بالالاردىڭ ءوزىن - ءوزى ۇستاۋعا، وزدەرىنىڭ مىنەز - قۇلىقتارىن قاداعالاۋعا ۇيرەتەدى. سونىمەن بىرگە، پسيحولوگيالىق جاعدايلارىن جاقسارتادى: كوڭىل اۋدارعىشتىعىن، بايقاعىشتىعىن جانە مەيىرىمدىلىككە، كىشىپەيىلدىلىككە ۇيرەتەدى. بالالار العان بىلىمدەرىن ويىن بارىسىندا كورسەتە بىلۋگە، ءبىر – بىرىمەن قارىم – قاتىناس جاساۋعا، ءادىل بولۋعا، قيىندىق كەزىندە كومەكتەسۋگە، ءوز ويلارىن جەتكىزە بىلۋگە، قيالىنىڭ دامۋىنا، قيىندىقتى اقىلمەن جەڭە بىلۋىنە كومەكتەسەدى. وسىنىڭ ءبارى بالانى مەكتەپكە دايارلايدى.
قاراعاندى قالاسى،
كمقك «قارلىعاش»
بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
اديلوۆا نۋرجانات ساگاتبەكوۆنا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالانى دامىتاتىن، وسىرەتىن، ءارى تاربيەلەيتىن ءوزىنىڭ نەگىزگى ءىس – ارەكەتى - ويىن. «ويىن ويناپ، ءان سالماي وسەر بالا بولاما؟!» دەيدى ءبىزدىڭ قازاق حالقىمىز. بالالار ويىندارىنىڭ تاربيەلىك ماڭىزىن جوعارى باعالاي كەلىپ، ا. س. ماكارەنكو بىلاي دەپ جازادى: « بالا ويىندا قالاي بولسا، وسكەن سوڭ جۇمىستا دا كوپ جاعىنان ۇقساس بولادى». ويىن ۇستىندە بالا ءوزىن ەركىن ۇستايدى، ونىڭ ىزدەمپازدىق، تاپقىرلىق قابىلەتى ويانادى. ويىن بالا ءۇشىن ناعىز ءومىر.
ويىن نەگىزىنەن بالالارعا دەنە شىنىقتىرۋ جانە ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى. ويىن بالالاردى ۇيىمشىلدىققا ۇيرەتەدى. ويىن تۇرلەرى كوپ، سونىڭ ىشىندە ماڭىزى – ديداكتيكالىق ويىن. ديداكتيكالىق ويىننىڭ مازمۇنى بىرنەشە ەلەمەنتتەن قۇرىلادى:
- ديداكتيكالىق تاپسىرمالار؛
- مازمۇنى مەن ەرەجەسى جانە ويىننىڭ ورىندالۋى.
مۇندا باستى ەلەمەنت – ديداكتيكالىق تاپسىرمالار، قالعان ەلەمەنتتەر وسى تاپسىرماعا جانە ونىڭ ورىندالۋىنا كومەكتەسەدى. تاپسىرمالار ءار ءتۇرلى بولادى ( جوسپار تاقىرىپتارىنا ساي). ويىن ەرەجەلەرگە سۇيەنەدى. ەرەجەلەر ءار بالانىڭ ويىندا نە ىستەۋ كەرەكتىگىن، قالاي ىستەۋ كەرەكتىگىن، ماقساتقا جەتۋ جولدارىن كورسەتەدى جانە اقىل – وي قابىلەتتەرىن دامىتادى، اسىرەسە كىشكەنتاي توپتاعى بالالاردىڭ ءوزىن - ءوزى ۇستاۋعا، وزدەرىنىڭ مىنەز - قۇلىقتارىن قاداعالاۋعا ۇيرەتەدى. سونىمەن بىرگە، پسيحولوگيالىق جاعدايلارىن جاقسارتادى: كوڭىل اۋدارعىشتىعىن، بايقاعىشتىعىن جانە مەيىرىمدىلىككە، كىشىپەيىلدىلىككە ۇيرەتەدى. بالالار العان بىلىمدەرىن ويىن بارىسىندا كورسەتە بىلۋگە، ءبىر – بىرىمەن قارىم – قاتىناس جاساۋعا، ءادىل بولۋعا، قيىندىق كەزىندە كومەكتەسۋگە، ءوز ويلارىن جەتكىزە بىلۋگە، قيالىنىڭ دامۋىنا، قيىندىقتى اقىلمەن جەڭە بىلۋىنە كومەكتەسەدى. وسىنىڭ ءبارى بالانى مەكتەپكە دايارلايدى.
قاراعاندى قالاسى،
كمقك «قارلىعاش»
بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
اديلوۆا نۋرجانات ساگاتبەكوۆنا
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
Cاباقتىڭ تاقىرىبى: 22 - قىركۇيەك تىلدەر مەرەكەسى
