مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ جولدارى
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ جولدارى
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى شاقتا دامۋ وتە قارقىندى، جەدەل وتەدى، جەكە قالىپتاسۋ، بالالاردىڭ ءىس - ارەكەتى كەڭەيەدى. بۇل شاقتا تانىمدىق دامۋ قارقىندى دامۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. انا ءتىلىن مەڭگەرۋى، تۇستەردى قابىلداۋى قالىپتاسادى، كولەم، فورما، كەڭىستىكتى باعدارلاۋ، ۋاقىتتى باعدارلاۋ، زەيىن، ەس، قيال تۇرلەرى، ويلاۋ وپەراسيالارى: توپتاۋ، جيناقتاۋ، سالىستىرۋى قالىپتاسادى.
پسيحولوگتىڭ مىندەتى بالالاردىڭ پسيحيكالىق دامۋ ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋ، پسيحيكالىق جاڭارۋلاردىڭ قالىپتاسۋىن، جاس ەرەكشەلىكتەرىن، ءبىلىم، داعدى، ادەت، جەكە قاسيەت دەڭگەيىنىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە سايكەستىگىن انىقتاۋ جاتادى.
دياگنوستيكا بارلىق توپتاردا قىركۇيەك ايىندا جۇرگىزىلەدى. كىشكەنتايلار توبىندا دياگنوستيكا بينە – سيموننىڭ اقىل - وي شكالاسى ادىستەمەسى قولدانىلادى.
ءار جاستاعى بالا تومەندەگى كورسەتكىشتەردى ءبىلۋى ءتيىستى:
ءوزىنىڭ دەنە مۇشەلەرىن كورسەتە الۋ؛
6 سوزدەن قۇرىلعان سويلەمدى قايتالاپ ايتۋ؛
مەن انامدى وتە جاقسى كورەمىن.
ەكى ساندى ەستە ساقتاپ قايتا ايتۋ؛
سۋرەتتەگى زاتتاردىڭ اتىن اتاۋ؛
ءوز اتى ءجونىن اتاۋ.
زەرتتەۋ قورىتىندىسى شارتتى بەلگىلەرمەن جۋرنالعا تۇسىرىلەدى.
تاپسىرما ورىندالدى +
تاپسىرما تولىق ورىندالعان جوق +؟
تاپسىرما ورىندالمادى –
تانىم پروسەستەرىن: زەيىن، قابىلداۋ، ەس، ويلاۋ دياگنوستيكالاۋ جۇرگىزىلەدى. پسيحولوگ زەيىن مەن سويلەۋ دەڭگەيىن بالالاردى باقىلاۋ، ءىس ارەكەتىن، بەرگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋىنە قاراپ باعالاۋىنا بولادى. زەيىندى زەرتتەۋ. نە وزگەردى ويىن جاتتىعۋىمەن ۇيىمداستىرىلادى. بالالاردىڭ الدىنا ءۇش ءتۇستى پلاستيك ستاكان قويىلادى. بالالارعا ولاردىڭ ورنالاسۋ رەتىن ەستە ساقتاۋ ەسكەرتىلەدى. ستاكانداردىڭ ورىندارى الماستىرىلادى، بالالاردان نە وزگەرگەنى سۇرالادى. زەرتتەۋ قورىتىندىسى تابليساعا شارتتى بەلگىلەرمەن ەنگىزىلەدى.
تۇستەردى قابىلداۋدى انىقتاۋ دوڭگەلەكتەردى تۇسىنە سايكەس قوراپتارعا سال
ويىن جاتتىعۋىمەن ۇيىمداستىرىلادى. ديامەترى 3 سم بولاتىن دوڭگەلەكتەر جيىنى، ءار نەگىزگى تۇستەن 2 دوڭگەلەك، تۇستەرگە سايكەس قوراپشالار. بالالارعا دوڭگەلەكتەردى تۇستەرىنە سايكەس قوراپشالارعا سالۋ ۇسىنىلادى. پسيحولوگ دوڭگەلەكتەردىڭ تۇستەرىن اتامايدى.
كورىپ ەستە ساقتاۋ دەڭگەيىن دياگنوستيكالاۋ زاتتىق سۋرەتتەر كومەگىمەن انىقتالادى. بالالاردىڭ الدىنا وزىنە تانىس 7 زاتتىق سۋرەت قويىلادى. بالالارعا مىنا نۇسقاۋ بەرىلەدى سۋرەتتەرگە زەيىن قويىپ قاراڭدار، اتتارىن ەستەرىڭە ساقتاڭدار. سۋرەتتەر الىنادى، بالالاردان ەستەرىندە قالعان سۋرەتتەردىڭ اتىن اتاپ بەرۋ سۇرالادى.
ويلاۋ دەڭگەيىن دياگنوستيكالاۋ. ءتورتىنشى ارتىق ويىن جاتتىعۋىمەن ۇيىمداستىرىلادى. بالالارعا ءۇش تابليسا كەزەكپەن كورسەتىلەدى، وندا 4 گەومەتريالىق فيگۋرا سالىنعان. ءبىرىنشى تابليساداعى فيگۋرالار كولەمىنە قاراي ەرەكشەلەنەدى.، ەكىنشى تابليسا تۇستەرىنە، ءۇشىنشى تابليسا فيگۋرا ءتۇرى مەن كولەمىنە قاراي ەرەكشەلەنەدى.
ەكىنشى نۇسقاسى: بالالارعا زاتتىق سۋرەت سالىنعان تابليسا ۇسىنىلادى: قۋىرشاق، مۇنارا، دوپ، ەتىك. بالالارعا نۇسقاۋ بەرىلەدى زەيىن قويىپ قارا، مىنا كارتوچكادا ءتورت زاتتىڭ سۋرەتى سالىنعان. ۇشەۋى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستى، ال ءتورتىنشىسى ارتىق. قاي زات ارتىق ەكەنىن تاپ.
پسيحولوگتىڭ مىندەتىنە پسيحولوگيالىق دياگنوستيكا جۇرگىزۋ كىرەدى. بالالاردىڭ پسيحيكالىق دامۋ ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋعا باعىتتالعان جانە ناقتى جەكە دامۋ دەڭگەيىنىڭ قالىپتاسۋىن انىقتاۋعا باعىتتالعان.
پسيحودياگنوستيكانىڭ نەگىزگى ماقساتى زەرتتەلۋشىنىڭ پسيحولوگيالىق پورترەتىن، مىنەز قۇلقىنىڭ سيپاتتاماسىن، تانىم پروسەستەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنىڭ سيپاتتاماسى جانە بالانىڭ جەكە دامۋىن انىقتاۋ. زەرتتەۋ قورىتىندىسى مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ دامۋىنا جۇيەلى تۇزەتۋ دامىتۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋعا كومەكتەسەدى.
پسيحودياگنوستيكالىق زەرتتەۋ قورىتىندىلارىنا سۇيەنە وتىرىپ پسيحولوگ ءقاۋىپتى توپقا ارنالعان جەكە تۇزەتۋ - دامىتۋ جۇمىستارىن قۇرادى. بۇل جۇمىستار بالالاردىڭ پسيحيكالىق پروسەستەرىن دامىتۋدى كوزدەيدى.
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ پسيحودياگنوستيكاسى قىركۇيەك ايىندا جۇرگىزىلەدى. نەگىزگى جۇمىس بالانىڭ ەموسيالىق – تۇلعالىق كۇيىنە كوڭىل بولىنەدى. پسيحولوگ بالالاردىڭ ۇرەيلەنۋ دەڭگەيىن، ۇرەيدىڭ پايدا بولۋىن، قارىم قاتىناستاعى شيەلەنىس جانە شيەلەنىستىڭ پايدا بولۋ ەرەكشەلىكتەرىن باعالايدى.
ويىن بولمەسى ادىستەمەسى. بالالارعا سيقىرلى بولمەگە كىرگەنى تۋرالى ەلەستەتۋ ۇسىنىلادى. بۇل بولمەدە قالاعان ويىنشىقتارى بار جانە ءتۇرلى ويىندار ويناۋعا بولاتىندىعى ايتىلادى. سيقىرلى بولمەگە وزىنە تانىس ەكى بالانى ەرتىپ كىرۋگە بولاتىنى، دوستارمەن بىرلەسىپ ويىنشىقتارمەن ويىن ويلاپ تابۋ قاجەت ەكەندىگى تۇسىندىرىلەدى. بالاعا مىناداي جەتەكشى سۇراقتار قويىلادى قانداي ويىن ۇسىناسىڭ؟، ەگەر دوستارىڭ سەن ۇسىنعان ويىندى ويناعىسى كەلمەسە سەن نە ىستەر ەدىڭ؟. بالانىڭ اڭگىمەسى مەن جاۋاپتارىنان قۇندىلىق تۋرالى، قۇربىلارىمەن قارىم قاتىناسى، شيەلەنىستەن شىعۋ جولدارىن تابۋىن انىقتاۋعا بولادى.
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ اقىل وي دامۋىن انىقتاۋ بينە – سيموننىڭ شكالاسى ادىسىمەن جۇرگىزىلەدى. بالالارعا تومەندەگى تاپسىرما ۇسىنىلادى:
كۇننىڭ بولىكتەرىن انىقتاۋ؛
كۇندەلىكتى ومىردە قولداناتىن زاتتاردى نە ءۇشىن پايدالاناتىنىن اڭگىمەلەتۋ؛
ۇلگى بويىنشا رومب سۋرەتىن سالۋ؛
30 زاتتى ساناپ شىعۋ؛
ەرەسەك ادام مەن بالانى اسەمدىك جانە ادامگەرشىلىك تۇرعىسىندا سالىستارۋ؛ (توپتا ەڭ ۇقىپتى كىم؟ نەلىكتەن سولاي ويلايسىڭ؟ توپتا ەڭ مەيىرىمدى كىم؟ سەبەبى؟).
بارلىق قورىتىندى دياگنوستيكا جۋرنالىنا شارتتى بەلگىمەن ەنگىزىلەدى.
تاپسىرما ورىندالدى +
تاپسىرما ورىندالدى، ءبىراق قاتە، ناقتىلىق جەتىسپەيدى +؟
تاپسىرما ورىندالعان جوق –
زەيىندى دياگنوستيكالاۋ ادىستەرى.
1. سۋرەتتەردى سالىستىر.
بالالاردىڭ الدىنا ءبىر بىرىنەن ءسال ەرەكشەلىگى بار ەكى سۋرەت قويىلادى.
سۋرەتتەرگە زەيىن قويىپ قارا، سالىستىرىپ ەرەكشەلىكتەرىن تاپ نۇسقاۋى بەرىلەدى.
2. بولمايتىن جاعداي.
بالاعا وتىرىك ولەڭ وقىلادى، ولەڭنەن ومىردە بولۋى مۇمكىن ەمەس جاعدايدى تابۋ
سۇرالادى.
3. سايكەسسىزدىكتى تاپ.
بالاعا ماعىناسى بايلانىسپايتىن سۋرەتتى كورسەتۋ. سۋرەتكە زەيىن قويىپ قارا،
دۇرىس سالىنباعان زاتتاردى اتا. ءار دۇرىس سالىنباعان زاتتى سىز، شىندىعىندا قالاي بولۋى كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندىر.
قابىلداۋ ەرەكشەلىگىن زەرتتەۋ تۇستەردى قابىلداۋدى انىقتاۋدان باستالادى.
دوڭگەلەكتەردى قوراپتارعا سال ويىن ءادىسى قولدانىلادى. بالالاردىڭ الدىنا نەگىزگى جانە قوسىمشا تۇسكە بويالعان قوراپ قويىلادى.( قىزىل، كوك، سارى، جاسىل، قوڭىر، قارا، اق، سۇر، القىزىل، كوگىلدىر، قىزعىلت سارى، فيولەتوۆىي، اشىق جاسىل، بەجيەۆىي) قوراپتىڭ تۇسىنە سايكەس ءتۇرلى ءتۇستى دوڭگەلەكتەر قويىلادى. بالاعا دوڭگەلەكتەردى تۇستەرى سايكەس كەلەتىن قوراپقا سالۋ ايتىلادى.
فورمانى قابىلداۋدى انىقتاۋ گەومەتريالىق فيگۋرالارلى ورنالاستىر ادىسىمەن ۇيىمداستىرىلادى. بالاعا بىردەي ءتۇستى ءارتۇرلى گەومەتريالىق فيگۋرالاردىڭ كارتا تابليساسى بەرىلەدى. ( دوڭگەلەك، شارشى، ءتورتبۇرىش، ءۇشبۇرىش، سوپاقشا، رومب). بالاعا كارتا تابليسانىڭ ۇستىنە سايكەس كەلەتىن فيگۋرانى قويۋ ۇسىنىلادى.
كولەمدى قابىلداۋىن دياگنوستيكالاۋ. جولاقتاردى ورنالاستىر ادىسىمەن ۇيىمداستىرىلادى. بالاعا 5 - 7 تۇستەرى بىردەي ۇزىندىقتارى 2 سم ايىرماشىلىقتا بولاتىن جولاقتار بەرىلەدى. بالا جولاقتاردى سولدان وڭعا قاراتا كەمۋى بويىنشا، سودان كەيىن ءوسۋى بويىنشا ورنالاستىرىپ قويۋى كەرەك.
بالالاردىڭ ساۋساق بۇلشىقەتتەرىنىڭ دامۋىن باقىلاۋ قاجەت.
ەستۋ قابىلەتتەرىن انىقتاۋ. ءماتىندى ءتۇسىنۋى ءادىسى بويىنشا ۇيىمداستىرىلادى.
بالاعا بىرنەشە سويلەمنەن قۇرىلعان شاعىن ءماتىندى تىڭداۋ ۇسىنىلادى.
سىمبات تاڭەرتەڭ ۇيقىسىنان تۇرىپ جۋىندى، ءتىسىن جۋدى، جاتتىعۋ جاسادى، كيىندى، تاماعىن ءىشتى، البوم، بوياۋلارىن الىپ بالاباقشاعا باردى. كۇندىز بالاباقشادا سىمبات وينادى، سۋرەت سالدى، سەرۋەنگە شىقتى، تۇسكى اس ءىشتى. كەشكە سىمباتتى ۇيگە اكەتۋگە اناسى كەلدى، ولار ۇيلەرىنە قايتتى. ۇيىنە كەلگەسىن سىمبات كەشكى تاماق ءىشىپ، ۇيىقتادى..
پسيحولوگ زەرتتەلۋشى بالادان ءماتىن بويىنشا سىمباتتىڭ كۇننىڭ ءار بولىگىندە نە ىستەگەندىگىن سۇراقتار قويۋ ارقىلى سۇرايدى. بالالاردىڭ تىلدىك دامۋ دەڭگەيى، دىبىستاردى انىق ايتۋى، سوزدىك قورلارى، سويلەمنىڭ گرامماتيكالىق قۇرىلىسى باقىلانادى.
ەستىپ ەستە ساقتاۋىن انىقتاۋ. ون ءسوز ادىسىمەن وتەدى. بالاعا مەن بىرنەشە سوزدەردى ايتامىن، ال سەن زەيىن قويىپ تىڭدا، ەستىگەن سوزدەردى ەسىڭە ساقتا. سوڭىنان ەستە ساقتاعان سوزدەردى كەز كەلگەن رەتپەن ايتاسىڭ. تىڭدا ساعات، وتەك، ءپىل، مىسىق، الما، ءشوپ، كۇن، جەل، دوپ، ماشينا. ەكىنشى قايتالانۋدا مىنا نۇسقاۋ بەرىلەدى: ءقازىر مەن سوزدەردى قايتالاپ ايتامىن، سەن الدىندا ەستىگەن سوزدەرگە جاڭادان ەستىگەن سوزدەردى قوسىپ ايتاسىڭ.
ءۇشىنشى، ءتورتىنشى قايتالاۋدا تاعى دا تىڭدا نۇسقاۋى بەرىلەدى.
بەسىنشى نۇسقاۋ: مەن سوزدەردى سوڭعى رەت ايتامىن، ال سەن سوزدەردى ەسىڭە ساقتا، كوبىرەك سوزدەردى ەستە ساقتاۋعا تىرىس.. زەرتتەلۋگە 5 - 7 مين.
ءبىرىنشى نۇسقاۋدا 5 - 6 ءسوز، بەسىنشى نۇسقاۋدا 8 - 10 ءسوزدى جاتقا ايتقان جاقسى كورسەتكىش.
كورىپ ەستە ساقتاۋدى انىقتاۋ زاتتىق سۋرەتتەر ارقىلى وتەدى. بالانىڭ الدىنا وزىنە تانىس زاتتىق سۋرەت نەمەسە گەومەتريالىق فيگۋرا قويىلادى. سۋرەتكە زەيىن سالىپ قارا نۇسقاۋىنان كەيىن سۋرەت الىنادى. بالادان قانداي سۋرەتتى كورگەندىگى سۇرالادى.
بالاعا ەستە ساقتاۋعا 5 ءسوز جانە 16 كارتوچكا بەرىلەدى. سوزدەر ءورت، جاڭبىر، ەڭبەك، قاتە، جاقسى. كارتوچكالار: اسحانا قۇرالى، تاقتا، دۇكەن، تاراق، كۇن، جەر شارى، قۇمىرا، تاۋىق، قاقپا، شورتى، ات، كوشە شامى، اياق كيىم، ساعات، زاۆود مۇناراسى، كارانداش.
زەرتتەۋ الدىندا دايىندىق جۇمىسى جۇرگىزىلەدى، بالاعا تۇسىنىكسىز دەپ تابىلاتىن سۋرەتتەردىڭ مازمۇنى تانىستىرىلادى.
بالاعا ەستە ساقتاۋعا ۇسىنىلاتىن سوزدەردى قايتا ايتۋ ءۇشىن كومەكشى سۋرەتتى تاڭداپ الۋ كەرەكتىگىن، بۇل سۋرەتتەر ءسوزدى ەسكە ءتۇسىرىپ ايتۋعا كومەكشى بولاتىنىن تۇسىندىرىلەدى.
ەستە ساقتاۋعا ۇسىنىلاتىن سوزدەردىڭ سۋرەتى كارتوچكاعا سالىنباعان، ءبىراق ءار سوزگە سايكەس سۋرەتتى تاڭداۋعا بولادى. ۇيرەتۋ جۇمىستارى ۇيىمداستىرىلمايدى. ءبىرىنشى ءورت ءسوزىن ۇسىناردا كومەكتەسۋىنە بولادى. ەگەر بالا ءوز بەتىمەن كومەكشى سۋرەتتى تابۋعا قينالسا، پەداگوگ قاجەتتى كارتوچكانى كورسەتىپ، سوزبەن تۇسىندىرەدى: كارتوچكاعا قارا وندا زاۆود مۇناراسىنان شىعىپ ءتۇتىن بەينەلەنگەن. ءورت بولعان كەزدە ءتۇتىن شىعادى. بۇل كارتوچكا ءورت دەگەن ءسوزدى ەسكە تۇسىرۋگە كومەكتەسەدى. كومەكشى سۋرەتتەردى تاڭداۋعا 30 سەكۋند بەرىلەدى. وسى ۋاقىت ىشىندە كارتوچكا تاڭداپ الىنباسا، كەلەسى ءسوز ۇسىنىلادى. پەداگوگ ءار تاڭداۋدى نەگىزدەپ ايتۋىن سۇرايدى، بالالاردىڭ تاڭداۋ سەبەبى مەن ۋاقىتىن جۋرنالعا ەنگىزەدى.
بالانىڭ اتى ءجونى ————————– جاسى ——— توبى ——————– —
زەرتتەلگەن كۇنى ——————————-
ەستە ساقتاۋعا ۇسىنىلاتىن سوزدەر
كارتوچكا تاڭدالعان ۋاقىت (سەك.)
كارتوچكا تاڭداۋ سەبەبى
قورىتىندى
قورىتىندى باعالانعان كەزدە كەلەسى سۇراقتار ەسكەرىلەدى:
نۇسقاۋدى دۇرىس تۇسىنگەندىگى؛
شەشىم تابۋى؛
ءتۇسىندىرۋدىڭ مازمۇندىلىعى؛
ءتۇسىندىرۋدىڭ ەستە ساقتاۋعا قولايلىلىعى؛
كومەك كورسەتۋدىڭ قاجەتتىلىگى مەن سانى؛
سونداي – اق پيكتوگرامما ءادىسى قولدانىلادى. بالاعا 11 - 12 ءسوزدى ەستە ساقتاۋ ۇسىنىلادى. بالاعا بۇل سوزدەردى ءوزى سايكەس دەپ ويلايتىن سۋرەتتى سالۋ ارقىلى ەستە ساقتاۋ كەرەكتىگى ەسكەرتىلەدى. بۇل ءادىس ارقىلى ويلاۋ ارەكەتىنىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتاۋعا بولادى. اقىل - وي بەلسەندىلىگىن زەرتتەۋگە فيگۋرالى تابليساسى ءادىسى قولدانىلادى. تاپ تا، سىزىپ تاستا ءادىسى بويىنشا 2، 5 مين جۇمىستانادى. ءار 30 سەكۋند سايىن پەداگوگ توقتا نۇسقاۋىن بەرەدى. بالا قاي فيگۋرانىڭ تۇسىنا توقتالسا، سول فيگۋرانىڭ تۇسىنا تىك سىزىق جۇرگىزەدى. جۇمىس قورىتىندىسى جوعارى، ورتا، تومەن دەڭگەي بويىنشا انىقتالادى.
ويلاۋ جانە سويلەۋ دامۋىن انىقتاۋ ادىستەرى.
1. سويلەمدى اياقتا. بالاعا اياقتالماعان سويلەم ايتىپ، ءارى قاراي جالعاستىرۋ سۇرالادى. مىسالى: قىز قولىنا قار الدى دا …، بالا تەز جۇگىرە جونەلدى، ويتكەنى…..
2. توپتاۋ. ( گولدشتەين - ۆىگودسكيي - زەيگارنيك).
3. ەركىن توپتاۋ. بالاعا سۋرەتتى بەلگىلەرىنە قاراپ جيناقتاۋ ۇسىنىلادى.
4. سۋرەتتەردى مازمۇنىنا قاراي ورنالاستىر.
پەداگوگ بالاعا قاراپايىم ءبىر مازمۇندى بىرنەشە سۋرەتتەردى اڭگىمەلەپ بەرۋىن سۇرايدى. بارلىق سۋرەت ءبىر مەزگىلدە ۇسىنىلادى. پەداگوگ بالاعا سۋرەتتەردە بەلگىلى ءبىر جاعداي بەينەلەنگەنىن، ولاردى جۇيەلى تۇردە ورنالاستىرۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرەدى. قۇرىلعان سيۋجەت بويىنشا اڭگىمە ايتۋ سۇرالادى.
تابليساعا بالانىڭ سۋرەتتى ورنالاستىرۋ رەتى، ورنالاستىرۋ سەبەبى، ءتۇسىندىرۋ مازمۇنى ەنگىزىلەدى.
تۋرگانبايەۆا نۋرساۋلە تۋراكبايەۆنا
پەداگوگ - پسيحولوگ، مكقك «ايگولەك» بالاباقشاسى
قۇرىق اۋىلى، ماڭعىستاۋ وبلىسى
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى شاقتا دامۋ وتە قارقىندى، جەدەل وتەدى، جەكە قالىپتاسۋ، بالالاردىڭ ءىس - ارەكەتى كەڭەيەدى. بۇل شاقتا تانىمدىق دامۋ قارقىندى دامۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. انا ءتىلىن مەڭگەرۋى، تۇستەردى قابىلداۋى قالىپتاسادى، كولەم، فورما، كەڭىستىكتى باعدارلاۋ، ۋاقىتتى باعدارلاۋ، زەيىن، ەس، قيال تۇرلەرى، ويلاۋ وپەراسيالارى: توپتاۋ، جيناقتاۋ، سالىستىرۋى قالىپتاسادى.
پسيحولوگتىڭ مىندەتى بالالاردىڭ پسيحيكالىق دامۋ ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋ، پسيحيكالىق جاڭارۋلاردىڭ قالىپتاسۋىن، جاس ەرەكشەلىكتەرىن، ءبىلىم، داعدى، ادەت، جەكە قاسيەت دەڭگەيىنىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە سايكەستىگىن انىقتاۋ جاتادى.
دياگنوستيكا بارلىق توپتاردا قىركۇيەك ايىندا جۇرگىزىلەدى. كىشكەنتايلار توبىندا دياگنوستيكا بينە – سيموننىڭ اقىل - وي شكالاسى ادىستەمەسى قولدانىلادى.
ءار جاستاعى بالا تومەندەگى كورسەتكىشتەردى ءبىلۋى ءتيىستى:
ءوزىنىڭ دەنە مۇشەلەرىن كورسەتە الۋ؛
6 سوزدەن قۇرىلعان سويلەمدى قايتالاپ ايتۋ؛
مەن انامدى وتە جاقسى كورەمىن.
ەكى ساندى ەستە ساقتاپ قايتا ايتۋ؛
سۋرەتتەگى زاتتاردىڭ اتىن اتاۋ؛
ءوز اتى ءجونىن اتاۋ.
زەرتتەۋ قورىتىندىسى شارتتى بەلگىلەرمەن جۋرنالعا تۇسىرىلەدى.
تاپسىرما ورىندالدى +
تاپسىرما تولىق ورىندالعان جوق +؟
تاپسىرما ورىندالمادى –
تانىم پروسەستەرىن: زەيىن، قابىلداۋ، ەس، ويلاۋ دياگنوستيكالاۋ جۇرگىزىلەدى. پسيحولوگ زەيىن مەن سويلەۋ دەڭگەيىن بالالاردى باقىلاۋ، ءىس ارەكەتىن، بەرگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋىنە قاراپ باعالاۋىنا بولادى. زەيىندى زەرتتەۋ. نە وزگەردى ويىن جاتتىعۋىمەن ۇيىمداستىرىلادى. بالالاردىڭ الدىنا ءۇش ءتۇستى پلاستيك ستاكان قويىلادى. بالالارعا ولاردىڭ ورنالاسۋ رەتىن ەستە ساقتاۋ ەسكەرتىلەدى. ستاكانداردىڭ ورىندارى الماستىرىلادى، بالالاردان نە وزگەرگەنى سۇرالادى. زەرتتەۋ قورىتىندىسى تابليساعا شارتتى بەلگىلەرمەن ەنگىزىلەدى.
تۇستەردى قابىلداۋدى انىقتاۋ دوڭگەلەكتەردى تۇسىنە سايكەس قوراپتارعا سال
ويىن جاتتىعۋىمەن ۇيىمداستىرىلادى. ديامەترى 3 سم بولاتىن دوڭگەلەكتەر جيىنى، ءار نەگىزگى تۇستەن 2 دوڭگەلەك، تۇستەرگە سايكەس قوراپشالار. بالالارعا دوڭگەلەكتەردى تۇستەرىنە سايكەس قوراپشالارعا سالۋ ۇسىنىلادى. پسيحولوگ دوڭگەلەكتەردىڭ تۇستەرىن اتامايدى.
كورىپ ەستە ساقتاۋ دەڭگەيىن دياگنوستيكالاۋ زاتتىق سۋرەتتەر كومەگىمەن انىقتالادى. بالالاردىڭ الدىنا وزىنە تانىس 7 زاتتىق سۋرەت قويىلادى. بالالارعا مىنا نۇسقاۋ بەرىلەدى سۋرەتتەرگە زەيىن قويىپ قاراڭدار، اتتارىن ەستەرىڭە ساقتاڭدار. سۋرەتتەر الىنادى، بالالاردان ەستەرىندە قالعان سۋرەتتەردىڭ اتىن اتاپ بەرۋ سۇرالادى.
ويلاۋ دەڭگەيىن دياگنوستيكالاۋ. ءتورتىنشى ارتىق ويىن جاتتىعۋىمەن ۇيىمداستىرىلادى. بالالارعا ءۇش تابليسا كەزەكپەن كورسەتىلەدى، وندا 4 گەومەتريالىق فيگۋرا سالىنعان. ءبىرىنشى تابليساداعى فيگۋرالار كولەمىنە قاراي ەرەكشەلەنەدى.، ەكىنشى تابليسا تۇستەرىنە، ءۇشىنشى تابليسا فيگۋرا ءتۇرى مەن كولەمىنە قاراي ەرەكشەلەنەدى.
ەكىنشى نۇسقاسى: بالالارعا زاتتىق سۋرەت سالىنعان تابليسا ۇسىنىلادى: قۋىرشاق، مۇنارا، دوپ، ەتىك. بالالارعا نۇسقاۋ بەرىلەدى زەيىن قويىپ قارا، مىنا كارتوچكادا ءتورت زاتتىڭ سۋرەتى سالىنعان. ۇشەۋى ءبىر - بىرىمەن بايلانىستى، ال ءتورتىنشىسى ارتىق. قاي زات ارتىق ەكەنىن تاپ.
پسيحولوگتىڭ مىندەتىنە پسيحولوگيالىق دياگنوستيكا جۇرگىزۋ كىرەدى. بالالاردىڭ پسيحيكالىق دامۋ ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋعا باعىتتالعان جانە ناقتى جەكە دامۋ دەڭگەيىنىڭ قالىپتاسۋىن انىقتاۋعا باعىتتالعان.
پسيحودياگنوستيكانىڭ نەگىزگى ماقساتى زەرتتەلۋشىنىڭ پسيحولوگيالىق پورترەتىن، مىنەز قۇلقىنىڭ سيپاتتاماسىن، تانىم پروسەستەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنىڭ سيپاتتاماسى جانە بالانىڭ جەكە دامۋىن انىقتاۋ. زەرتتەۋ قورىتىندىسى مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ دامۋىنا جۇيەلى تۇزەتۋ دامىتۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋعا كومەكتەسەدى.
پسيحودياگنوستيكالىق زەرتتەۋ قورىتىندىلارىنا سۇيەنە وتىرىپ پسيحولوگ ءقاۋىپتى توپقا ارنالعان جەكە تۇزەتۋ - دامىتۋ جۇمىستارىن قۇرادى. بۇل جۇمىستار بالالاردىڭ پسيحيكالىق پروسەستەرىن دامىتۋدى كوزدەيدى.
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ پسيحودياگنوستيكاسى قىركۇيەك ايىندا جۇرگىزىلەدى. نەگىزگى جۇمىس بالانىڭ ەموسيالىق – تۇلعالىق كۇيىنە كوڭىل بولىنەدى. پسيحولوگ بالالاردىڭ ۇرەيلەنۋ دەڭگەيىن، ۇرەيدىڭ پايدا بولۋىن، قارىم قاتىناستاعى شيەلەنىس جانە شيەلەنىستىڭ پايدا بولۋ ەرەكشەلىكتەرىن باعالايدى.
ويىن بولمەسى ادىستەمەسى. بالالارعا سيقىرلى بولمەگە كىرگەنى تۋرالى ەلەستەتۋ ۇسىنىلادى. بۇل بولمەدە قالاعان ويىنشىقتارى بار جانە ءتۇرلى ويىندار ويناۋعا بولاتىندىعى ايتىلادى. سيقىرلى بولمەگە وزىنە تانىس ەكى بالانى ەرتىپ كىرۋگە بولاتىنى، دوستارمەن بىرلەسىپ ويىنشىقتارمەن ويىن ويلاپ تابۋ قاجەت ەكەندىگى تۇسىندىرىلەدى. بالاعا مىناداي جەتەكشى سۇراقتار قويىلادى قانداي ويىن ۇسىناسىڭ؟، ەگەر دوستارىڭ سەن ۇسىنعان ويىندى ويناعىسى كەلمەسە سەن نە ىستەر ەدىڭ؟. بالانىڭ اڭگىمەسى مەن جاۋاپتارىنان قۇندىلىق تۋرالى، قۇربىلارىمەن قارىم قاتىناسى، شيەلەنىستەن شىعۋ جولدارىن تابۋىن انىقتاۋعا بولادى.
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ اقىل وي دامۋىن انىقتاۋ بينە – سيموننىڭ شكالاسى ادىسىمەن جۇرگىزىلەدى. بالالارعا تومەندەگى تاپسىرما ۇسىنىلادى:
كۇننىڭ بولىكتەرىن انىقتاۋ؛
كۇندەلىكتى ومىردە قولداناتىن زاتتاردى نە ءۇشىن پايدالاناتىنىن اڭگىمەلەتۋ؛
ۇلگى بويىنشا رومب سۋرەتىن سالۋ؛
30 زاتتى ساناپ شىعۋ؛
ەرەسەك ادام مەن بالانى اسەمدىك جانە ادامگەرشىلىك تۇرعىسىندا سالىستارۋ؛ (توپتا ەڭ ۇقىپتى كىم؟ نەلىكتەن سولاي ويلايسىڭ؟ توپتا ەڭ مەيىرىمدى كىم؟ سەبەبى؟).
بارلىق قورىتىندى دياگنوستيكا جۋرنالىنا شارتتى بەلگىمەن ەنگىزىلەدى.
تاپسىرما ورىندالدى +
تاپسىرما ورىندالدى، ءبىراق قاتە، ناقتىلىق جەتىسپەيدى +؟
تاپسىرما ورىندالعان جوق –
زەيىندى دياگنوستيكالاۋ ادىستەرى.
1. سۋرەتتەردى سالىستىر.
بالالاردىڭ الدىنا ءبىر بىرىنەن ءسال ەرەكشەلىگى بار ەكى سۋرەت قويىلادى.
سۋرەتتەرگە زەيىن قويىپ قارا، سالىستىرىپ ەرەكشەلىكتەرىن تاپ نۇسقاۋى بەرىلەدى.
2. بولمايتىن جاعداي.
بالاعا وتىرىك ولەڭ وقىلادى، ولەڭنەن ومىردە بولۋى مۇمكىن ەمەس جاعدايدى تابۋ
سۇرالادى.
3. سايكەسسىزدىكتى تاپ.
بالاعا ماعىناسى بايلانىسپايتىن سۋرەتتى كورسەتۋ. سۋرەتكە زەيىن قويىپ قارا،
دۇرىس سالىنباعان زاتتاردى اتا. ءار دۇرىس سالىنباعان زاتتى سىز، شىندىعىندا قالاي بولۋى كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندىر.
قابىلداۋ ەرەكشەلىگىن زەرتتەۋ تۇستەردى قابىلداۋدى انىقتاۋدان باستالادى.
دوڭگەلەكتەردى قوراپتارعا سال ويىن ءادىسى قولدانىلادى. بالالاردىڭ الدىنا نەگىزگى جانە قوسىمشا تۇسكە بويالعان قوراپ قويىلادى.( قىزىل، كوك، سارى، جاسىل، قوڭىر، قارا، اق، سۇر، القىزىل، كوگىلدىر، قىزعىلت سارى، فيولەتوۆىي، اشىق جاسىل، بەجيەۆىي) قوراپتىڭ تۇسىنە سايكەس ءتۇرلى ءتۇستى دوڭگەلەكتەر قويىلادى. بالاعا دوڭگەلەكتەردى تۇستەرى سايكەس كەلەتىن قوراپقا سالۋ ايتىلادى.
فورمانى قابىلداۋدى انىقتاۋ گەومەتريالىق فيگۋرالارلى ورنالاستىر ادىسىمەن ۇيىمداستىرىلادى. بالاعا بىردەي ءتۇستى ءارتۇرلى گەومەتريالىق فيگۋرالاردىڭ كارتا تابليساسى بەرىلەدى. ( دوڭگەلەك، شارشى، ءتورتبۇرىش، ءۇشبۇرىش، سوپاقشا، رومب). بالاعا كارتا تابليسانىڭ ۇستىنە سايكەس كەلەتىن فيگۋرانى قويۋ ۇسىنىلادى.
كولەمدى قابىلداۋىن دياگنوستيكالاۋ. جولاقتاردى ورنالاستىر ادىسىمەن ۇيىمداستىرىلادى. بالاعا 5 - 7 تۇستەرى بىردەي ۇزىندىقتارى 2 سم ايىرماشىلىقتا بولاتىن جولاقتار بەرىلەدى. بالا جولاقتاردى سولدان وڭعا قاراتا كەمۋى بويىنشا، سودان كەيىن ءوسۋى بويىنشا ورنالاستىرىپ قويۋى كەرەك.
بالالاردىڭ ساۋساق بۇلشىقەتتەرىنىڭ دامۋىن باقىلاۋ قاجەت.
ەستۋ قابىلەتتەرىن انىقتاۋ. ءماتىندى ءتۇسىنۋى ءادىسى بويىنشا ۇيىمداستىرىلادى.
بالاعا بىرنەشە سويلەمنەن قۇرىلعان شاعىن ءماتىندى تىڭداۋ ۇسىنىلادى.
سىمبات تاڭەرتەڭ ۇيقىسىنان تۇرىپ جۋىندى، ءتىسىن جۋدى، جاتتىعۋ جاسادى، كيىندى، تاماعىن ءىشتى، البوم، بوياۋلارىن الىپ بالاباقشاعا باردى. كۇندىز بالاباقشادا سىمبات وينادى، سۋرەت سالدى، سەرۋەنگە شىقتى، تۇسكى اس ءىشتى. كەشكە سىمباتتى ۇيگە اكەتۋگە اناسى كەلدى، ولار ۇيلەرىنە قايتتى. ۇيىنە كەلگەسىن سىمبات كەشكى تاماق ءىشىپ، ۇيىقتادى..
پسيحولوگ زەرتتەلۋشى بالادان ءماتىن بويىنشا سىمباتتىڭ كۇننىڭ ءار بولىگىندە نە ىستەگەندىگىن سۇراقتار قويۋ ارقىلى سۇرايدى. بالالاردىڭ تىلدىك دامۋ دەڭگەيى، دىبىستاردى انىق ايتۋى، سوزدىك قورلارى، سويلەمنىڭ گرامماتيكالىق قۇرىلىسى باقىلانادى.
ەستىپ ەستە ساقتاۋىن انىقتاۋ. ون ءسوز ادىسىمەن وتەدى. بالاعا مەن بىرنەشە سوزدەردى ايتامىن، ال سەن زەيىن قويىپ تىڭدا، ەستىگەن سوزدەردى ەسىڭە ساقتا. سوڭىنان ەستە ساقتاعان سوزدەردى كەز كەلگەن رەتپەن ايتاسىڭ. تىڭدا ساعات، وتەك، ءپىل، مىسىق، الما، ءشوپ، كۇن، جەل، دوپ، ماشينا. ەكىنشى قايتالانۋدا مىنا نۇسقاۋ بەرىلەدى: ءقازىر مەن سوزدەردى قايتالاپ ايتامىن، سەن الدىندا ەستىگەن سوزدەرگە جاڭادان ەستىگەن سوزدەردى قوسىپ ايتاسىڭ.
ءۇشىنشى، ءتورتىنشى قايتالاۋدا تاعى دا تىڭدا نۇسقاۋى بەرىلەدى.
بەسىنشى نۇسقاۋ: مەن سوزدەردى سوڭعى رەت ايتامىن، ال سەن سوزدەردى ەسىڭە ساقتا، كوبىرەك سوزدەردى ەستە ساقتاۋعا تىرىس.. زەرتتەلۋگە 5 - 7 مين.
ءبىرىنشى نۇسقاۋدا 5 - 6 ءسوز، بەسىنشى نۇسقاۋدا 8 - 10 ءسوزدى جاتقا ايتقان جاقسى كورسەتكىش.
كورىپ ەستە ساقتاۋدى انىقتاۋ زاتتىق سۋرەتتەر ارقىلى وتەدى. بالانىڭ الدىنا وزىنە تانىس زاتتىق سۋرەت نەمەسە گەومەتريالىق فيگۋرا قويىلادى. سۋرەتكە زەيىن سالىپ قارا نۇسقاۋىنان كەيىن سۋرەت الىنادى. بالادان قانداي سۋرەتتى كورگەندىگى سۇرالادى.
بالاعا ەستە ساقتاۋعا 5 ءسوز جانە 16 كارتوچكا بەرىلەدى. سوزدەر ءورت، جاڭبىر، ەڭبەك، قاتە، جاقسى. كارتوچكالار: اسحانا قۇرالى، تاقتا، دۇكەن، تاراق، كۇن، جەر شارى، قۇمىرا، تاۋىق، قاقپا، شورتى، ات، كوشە شامى، اياق كيىم، ساعات، زاۆود مۇناراسى، كارانداش.
زەرتتەۋ الدىندا دايىندىق جۇمىسى جۇرگىزىلەدى، بالاعا تۇسىنىكسىز دەپ تابىلاتىن سۋرەتتەردىڭ مازمۇنى تانىستىرىلادى.
بالاعا ەستە ساقتاۋعا ۇسىنىلاتىن سوزدەردى قايتا ايتۋ ءۇشىن كومەكشى سۋرەتتى تاڭداپ الۋ كەرەكتىگىن، بۇل سۋرەتتەر ءسوزدى ەسكە ءتۇسىرىپ ايتۋعا كومەكشى بولاتىنىن تۇسىندىرىلەدى.
ەستە ساقتاۋعا ۇسىنىلاتىن سوزدەردىڭ سۋرەتى كارتوچكاعا سالىنباعان، ءبىراق ءار سوزگە سايكەس سۋرەتتى تاڭداۋعا بولادى. ۇيرەتۋ جۇمىستارى ۇيىمداستىرىلمايدى. ءبىرىنشى ءورت ءسوزىن ۇسىناردا كومەكتەسۋىنە بولادى. ەگەر بالا ءوز بەتىمەن كومەكشى سۋرەتتى تابۋعا قينالسا، پەداگوگ قاجەتتى كارتوچكانى كورسەتىپ، سوزبەن تۇسىندىرەدى: كارتوچكاعا قارا وندا زاۆود مۇناراسىنان شىعىپ ءتۇتىن بەينەلەنگەن. ءورت بولعان كەزدە ءتۇتىن شىعادى. بۇل كارتوچكا ءورت دەگەن ءسوزدى ەسكە تۇسىرۋگە كومەكتەسەدى. كومەكشى سۋرەتتەردى تاڭداۋعا 30 سەكۋند بەرىلەدى. وسى ۋاقىت ىشىندە كارتوچكا تاڭداپ الىنباسا، كەلەسى ءسوز ۇسىنىلادى. پەداگوگ ءار تاڭداۋدى نەگىزدەپ ايتۋىن سۇرايدى، بالالاردىڭ تاڭداۋ سەبەبى مەن ۋاقىتىن جۋرنالعا ەنگىزەدى.
بالانىڭ اتى ءجونى ————————– جاسى ——— توبى ——————– —
زەرتتەلگەن كۇنى ——————————-
ەستە ساقتاۋعا ۇسىنىلاتىن سوزدەر
كارتوچكا تاڭدالعان ۋاقىت (سەك.)
كارتوچكا تاڭداۋ سەبەبى
قورىتىندى
قورىتىندى باعالانعان كەزدە كەلەسى سۇراقتار ەسكەرىلەدى:
نۇسقاۋدى دۇرىس تۇسىنگەندىگى؛
شەشىم تابۋى؛
ءتۇسىندىرۋدىڭ مازمۇندىلىعى؛
ءتۇسىندىرۋدىڭ ەستە ساقتاۋعا قولايلىلىعى؛
كومەك كورسەتۋدىڭ قاجەتتىلىگى مەن سانى؛
سونداي – اق پيكتوگرامما ءادىسى قولدانىلادى. بالاعا 11 - 12 ءسوزدى ەستە ساقتاۋ ۇسىنىلادى. بالاعا بۇل سوزدەردى ءوزى سايكەس دەپ ويلايتىن سۋرەتتى سالۋ ارقىلى ەستە ساقتاۋ كەرەكتىگى ەسكەرتىلەدى. بۇل ءادىس ارقىلى ويلاۋ ارەكەتىنىڭ ەرەكشەلىگىن انىقتاۋعا بولادى. اقىل - وي بەلسەندىلىگىن زەرتتەۋگە فيگۋرالى تابليساسى ءادىسى قولدانىلادى. تاپ تا، سىزىپ تاستا ءادىسى بويىنشا 2، 5 مين جۇمىستانادى. ءار 30 سەكۋند سايىن پەداگوگ توقتا نۇسقاۋىن بەرەدى. بالا قاي فيگۋرانىڭ تۇسىنا توقتالسا، سول فيگۋرانىڭ تۇسىنا تىك سىزىق جۇرگىزەدى. جۇمىس قورىتىندىسى جوعارى، ورتا، تومەن دەڭگەي بويىنشا انىقتالادى.
ويلاۋ جانە سويلەۋ دامۋىن انىقتاۋ ادىستەرى.
1. سويلەمدى اياقتا. بالاعا اياقتالماعان سويلەم ايتىپ، ءارى قاراي جالعاستىرۋ سۇرالادى. مىسالى: قىز قولىنا قار الدى دا …، بالا تەز جۇگىرە جونەلدى، ويتكەنى…..
2. توپتاۋ. ( گولدشتەين - ۆىگودسكيي - زەيگارنيك).
3. ەركىن توپتاۋ. بالاعا سۋرەتتى بەلگىلەرىنە قاراپ جيناقتاۋ ۇسىنىلادى.
4. سۋرەتتەردى مازمۇنىنا قاراي ورنالاستىر.
پەداگوگ بالاعا قاراپايىم ءبىر مازمۇندى بىرنەشە سۋرەتتەردى اڭگىمەلەپ بەرۋىن سۇرايدى. بارلىق سۋرەت ءبىر مەزگىلدە ۇسىنىلادى. پەداگوگ بالاعا سۋرەتتەردە بەلگىلى ءبىر جاعداي بەينەلەنگەنىن، ولاردى جۇيەلى تۇردە ورنالاستىرۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرەدى. قۇرىلعان سيۋجەت بويىنشا اڭگىمە ايتۋ سۇرالادى.
تابليساعا بالانىڭ سۋرەتتى ورنالاستىرۋ رەتى، ورنالاستىرۋ سەبەبى، ءتۇسىندىرۋ مازمۇنى ەنگىزىلەدى.
تۋرگانبايەۆا نۋرساۋلە تۋراكبايەۆنا
پەداگوگ - پسيحولوگ، مكقك «ايگولەك» بالاباقشاسى
قۇرىق اۋىلى، ماڭعىستاۋ وبلىسى
You Might Also Like
-
مەكتەپكە دەيىنگى جاستاعى بالانىڭ مەكتەپكە دايىندىق
-
ەجەلگى گرەكتەردىڭ باعا جەتپەس ونەردەگى ۇلەسى
