مەكتەپىشىلىك وليمپيادا ەسەپتەرى
وقۋشى شىعارماشىلىعىن دامىتۋدىڭ العى شارتتارى جانە سىنىپتان تىس جۇمىستار.
«وقۋشىنى ونىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا ەمەس، ساعان قويعان سۇراقتارىنا قاراپ باعالا” ۆولتەر.
“بالا جايلى ادىلەتتى دە دۇرىس ويلاۋ ءۇشىن ءبىز ونى ءوز ورىسىنەن ءبىزدىڭ ورىسىمىزگە الىپ كەلۋگە ءتيىس ەمەسپىز. قايتا ونىڭ رۋحاني الەمىنە كوشۋگە ءتيىسپىز ”. ن. ن. پروگوۆ.
“قازاقستان رەسپۋبليكاسى 2015 جىلعا دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىنداعى” ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى - جىلدام وزگەرىپ وتىراتىن دۇنيە جاعدايلارىندا الىنعان تەرەڭ ءبىلىمنىڭ، كاسىبي داعدىلاردىڭ نەگىزىندە ءوزىن ءوزى دامىتۋعا، ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان ءوز بەتىنشە شەشىم قابىلداۋعا قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ مىندەتىن اتقارۋ ءمۇعالىمنىڭ پەداگوگيكالىق شەبەرلىگىمەن بىلىمدىلىگىن، ادىسكەر شىعارماشىلىعىن تالاپ ەتەدى.
“ءبىلىم زاڭىندا” مەكتەپ وقۋشىلارى بويىندا ادامگەرشىلىك جانە تۇرمىس نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋ، ازاماتتىققا تاربيەلەۋ، ولاردىڭ اقىل - وي، تانىمدىق شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن ايقىنداۋ مىندەتتەرى ايتىلعان.
مەكتەپتەگى جەكە تۇلعانى دامىتۋ ءۇشىن ۇستاز تۇلعاسىنا قويىلاتىن نەگىزگى تالاپتار:
1. شاكىرت جانىن ءتۇسىنىپ، ونى زەرتتەي ءبىلۋ شەبەرلىگى،
2. شاكىرتتىڭ جەكە تۇلعا ەكەنىن مويىنداۋى.
3. وزىنە سىن كوزبەن قاراي الۋى. جانە وزىنە ايتىلعان سىندى قابىلداي الۋى.
4. شاكىرتكە ىقپال ەتە ءبىلۋى
5. شاكىرتتەن شىندىق ايتا ءبىلۋدى تالاپ ەتە الۋى.
6. شاكىرت باعالاي الاتىنداي ءبىلىمدارلىق، ادامگەرشىلىك قابىلەتى
7. ويلاۋ، سويلەۋ شەبەرلىگى
8. شىعارماشىلىق ىزدەنگىشتىك قابىلەتى بولۋى شارت.
ۇلى ورىس پەداگوگى ك. د. ۋشينسكيي پەداگوگ ماماندىعىن جوعارى باعالاي كەلىپ:
“ءمۇعالىم ماماندىعى سىرتتاي قاراپايىم بولعانىمەن، تاريحتاعى ەڭ ۇلى ىستەردىڭ ءبىرى” دەگەن.
ءمۇعالىم حالقىمىزدىڭ بولاشاعى بولىپ سانالاتىن وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ينتەللەكتۋالدىق نەگىزىن سالۋشى، رۋحاني دۇنيەسىن قالىپتاستىرۋشى، جانە ول ۇرپاقتار تاربيەسىنە جاۋاپتى قوعامنىڭ سەنىمدى وكىلى. سوندىقتان ءار ءمۇعالىمنىڭ كاسىبي جەتىلۋىنىڭ نەگىزى فاكتورى - وزدىگىنەن ءبىلىم الۋ بولىپ تابىلادى،
بۇل باعىتتا ءاربىر ءمۇعالىم وزىق پەداگوگيكالىق تاجىريبەلەردى زەرتتەپ، مەكتەپتەگى نەمەسە تۇرعىلىقتى جەردەگى كىتاپحانالاردان ادەبيەتتەرمەن تانىسىپ، ءوز جوسپارلارى بويىنشا جۇمىس ىستەۋى مىندەتتى.
وزدىگىنەن ءبىلىم الۋدا اتقاراتىن قىزمەتتەرى رەتىندە: م. كنيازيەۆانىڭ مىناداي توپتاماسىن كەلتىرۋگە بولادى:
1. ەكستەنسيۆتىك - جاڭا بىلىمدەردى ىزدەستىرۋ، جيناقتاۋ.
2. كومپەنساتورلىق - مەكتەپتىك ءبىلىمنىڭ ولقىلىقتارىن تولتىرىپ، ءوز بىلىمىندەگى كەمشىلىكتەردى جويۋ.
3. باعدارلىق - مادەنيەت جانە قوعام ىشىندە ءوز ورنىن انىقتاۋ.
4. دامىتۋشىلىق - وزىندىك سانانى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، ويلاۋ قابىلەتىن، شىعارماشىلىق ساپالارىن دامىتۋ.
5. ءادىسنامالىق - كاسىبي بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرۋ، دۇنيەنىڭ تۇتاستىعىن تۇسىنە الۋ.
6. كوممۋنيكاتيۆتىك - ءتۇرلى كاسىپتەر، عىلىمدار، ادامدار اراسىنداعى بايلانىستاردى ورناتۋ.
7. شىعارماشىلىق - شىعارماشىلىققا ۇيرەنۋ.
8. جاڭاشىلدىق - قالىپتاسىپ قالعان پىكىرلەرگە جاڭاشا كوزقاراستاردىڭ تۋىنداۋى، ەسكىلىكتى جويۋ جانە جاتتاندىلىقتان ارىلۋ.
9. پسيحولوگيالىق - زيالى ادامدار قاتارىنان ەكەنىن سەزىنۋ، ءوزىن زيالىلار قاۋىمىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە سەزىنۋ.
10. گورونتولوگيالىق - جاسى ۇلعايعان ادامداردىڭ وزدىگىنەن بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋلەرى ارقىلى زاماناۋي جاڭالىقتاردان حاباردار بولىپ وتىرۋى.
بۇگىنگى كۇنى عىلىم مەن تەحنيكانىڭ دامۋ دەڭگەيى ءاربىر وقۋشىعا ساپالى جانە تەرەڭ ءبىلىمنىڭ جانە ىسكەرلىكتىڭ كەرەكتىگىن تالاپ ەتەدى. سول سەبەپتى دە - وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ويلاۋىن دامىتۋ، وقۋشىنىڭ تابيعي دارىندىلىعىن پايدالانا وتىرىپ، عىلىمي كوزقاراسى مەن بەلسەندىلىگىن دامىتۋ كەرەك.
شىعارماشىل ادام - ول جاسامپاز تۇلعا. ول ءوزىن، اينالاسىن، قوعامدى جاڭارتىپ وتىرادى.
ماتەماتيكا ساباعىندا وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋعا اسەر ەتەتىن فاكتورلار:
- جۇيەلى جۇمىستار
- ساباق وقىتۋ تاسىلدەرى
- ۇيىرمە جۇمىستارى
- عىلىمي جۇمىس
- وقۋ قۇرالدارى
- وقۋلىق
- ەلەكتروندىق وقۋلىقتار
- جەلىلىك بايلانىستار.
شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەت شاكىرتتىڭ بىلىمگە، ناتيجەگە جەتۋگە دەگەن وتە بەلسەندى، دەربەس تانىمدىق ءىس - ارەكەتى.
شىعارماشىلىق دەگەنىمىز - الىنعان اقپاراتتى تۇرلەندىرىپ، تاپقىرلىق تانىتىپ ءبىرىڭعاي ويلاردى قورىتا ءبىلۋى، ورالىمدى ويلاۋ قابىلەتتەرى، زەرتتەۋشىلىك بەلسەندىلىگى.
وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق ءىس ارەكەتى قالىپتاسۋىنىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرى:
1. ايقىن دۇرىس قويىلعان ماقسات
2. قوسىمشا مالىمەتتەر ىزدەۋ
3. ناتيجەنى جان جاقتى تەكسەرۋ.
شىعارماشىلىقتىڭ پايدا بولۋىنىڭ نەگىزگى شارتتارى:
1. پانگە ۇيرەتۋدىڭ ەركىندىگى.
2. ءبىلىم كەڭىستىگىنىڭ ءار باعىتتى بولۋى.
3. ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ بىرلەسكەن شىعارماشىلىق جۇمىستارى.
شىعارماشىلىقتى دامىتۋدىڭ العى شارتتارى:
1. وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق دەڭگەيىن انىقتاۋ.
2. وقۋشىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
3. وقۋشىنىڭ مۇمكىنشىلىگىنە قاراي تاپسىرمالاردى جۇيەلى تۇردە ورىنداتۋ.
4. شىعارماشىلىق قابىلەتتى تاربيەلەۋ بارىسىندا كەزدەسەتىن قيىندىقتار مەن قاراما - قايشىلىقتاردى ەسەپكە الىپ، زەرتتەۋ.
5. وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن تاربيەلەۋدى كەزەڭ بويىنشا ساتىلاپ دامىتۋ.
6. ءمۇعالىمنىڭ ءوز ىسىنە ىزدەنىمپازدىقپەن قاراپ، ساباقتى شىعارماشىلىقپەن وتكىزۋى.
وقۋشى شىعارماشىلىعىن دامىتۋ مىناداي ءۇش كەزەڭمەن انىقتالادى:
1. انىقتاۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىنىڭ باستاپقى دەڭگەيىن انىقتاۋ، وقۋشىلاردى قابىلەت دەڭگەيىنە قاراي توپتاۋ.
2. قالىپتاستىرۋ كەزەڭى: شىعارماشىلىق تاپسىرمالار جيناقتالعان ادىستەمەلىك نۇسقاۋ جاساپ، ونىڭ تيىمدىلىگىن وقۋ ۇردىسىندە تەكسەرىپ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتىپ، ءبىلىم دەڭگەيلەرىنىڭ ارتۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك.
3. باعالاۋ، قورىتۋ كەزەڭى: الدىڭعى جاسالعان جۇمىستار ناتيجەسىندە وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق ارەكەتكە دەگەن تۇراقتى قىزىعۋى قالىپتاسىپ، بەلسەندىلىگى ارتىپ، شەشىمدەر قۇرا ءبىلۋى ءتيىس.
شىعارماشىلىق تۇلعاداعى ەڭ باستى فاكتور: بىلۋگە قۇمارلىق، تەرەڭ ءتۇرلى سيپاتتا قابىلداعىشتىق، مەڭگەرۋگە يكەمدىلىك، اقىل - وي بەلسەندىلىگى، زەيىن، وي ۇشقىرلىعى.
وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قىزىعۋشىلىعىنا اسەر ەتەتىن فاكتورلار:
1. وقۋ مازمۇنى.
2. وقۋشىنىڭ باعىتى مەن جوسپارىنا مەڭگەرىلەتىن ءبىلىمنىڭ سايكەستىگى.
3. وقۋ ماتەريالىنىڭ مازمۇنى، قىزىقتى بولۋى.
4. ءمۇعالىمنىڭ شەبەرلىگى.
5. جەكە تۇلعانىڭ ەرەكشەلىگى.
6. وقۋ ۇردىسىندەگى جاعىمدى قارىم - قاتىناس.
وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قىزىعۋىنىڭ دامۋى، جەكە
تۇلعانىڭ قالىپتاسۋى بارىسىندا داميتىندىقتان وقۋشىنىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە اسا ءمان بەرىلۋى كەرەك.
ق ر “ءبىلىم تۋرالى” زاڭىنىڭ 41 بابىندا “پەداگوگ قىزمەتكەرلەر وقۋشىلاردىڭ مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ستاندارتتارىندا كوزدەلگەن دەڭگەيدەن تومەن ەمەس ءبىلىم، بىلىك، داعدىنى قامتاماسىز ەتۋگە، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىنىڭ دامۋى ءۇشىن جاعداي جاساۋى مىندەتتى”- دەلىنگەن. سوندىقتان وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلىپ، ولاردىڭ بەلسەندىلىگىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا ءتۇسۋ ءۇشىن سىنىپتان تىس جۇمىستاردىڭ ءرولى زور.
سىنىپتان تىس جۇمىستار.
سىنىپتان تىس جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋدا ەسكەرەتىن جايتتار:
1. سىنىپتان تىس جۇمىس وقۋشىنىڭ ساباقتا العان بىلىمدەرى مەن داعدىلارى نەگىزىندە ۇيىمداستىرىلادى.
2. سىنىپتان تىس جۇمىس وقۋشى ينيسياتيۆاسىنان باستالىپ، ولاردىڭ جەكە قاجەتتىلىكتەرىن وتەيتىندەي باعىتتا جۇرگىزىلۋى كەرەك.
3. سىنىپتا تىس جۇمىس وقۋشىلاردى ماتەماتيكاعا قىزىقتىرۋ ماقساتىندا ءوتۋى ءتيىس.
سىنىپتان تىس جۇمىستاردىڭ ماقساتى:
- وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن دامىتۋ.
- وزىندىك قابىلەتتەرىن دامىتۋ
- قوعامدىق قارىم - قاتىناستى قالىپتاستىرۋ.
مىندەتى:
- العان بىلىمدەرىن ءارى قاراي جەتىلدىرۋ
- ءوز ءبىلىمىن تەرەڭدەتۋ قابىلەتىن شىڭداۋ
- وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
- وقۋشىلاردىڭ ءوزارا قارىم - قاتىناسىن قالىپتاستىرۋ
ەڭبەكتەنۋگە، ىزدەنۋگە ىقپال ەتۋ.
تالابى:
- وقۋشى قابىلەتىن ەسكەرۋ
- ءبىلىم مەن تاربيەنىڭ ءوزارا بايلانىسى
- وقۋشىنىڭ وي ەركىندىگى.
كۇتىلەتىن ناتيجە.
- جۇمىستارىن ءوز بەتىنشە جوسپارلاۋعا ۇيرەنەدى
- ورىنداۋ ءتارتىبىن تۇسىنەدى
- ءمۇعالىمنىڭ نۇسقاۋىن تىڭداپ، دۇرىس ورىنداۋعا ۇيرەنەدى
- ءوز جۇمىسىنا قورىتىندى جاساۋعا ۇيرەنەدى
- ءتىل بايلىعى مەن ويلاۋ قابىلەتى ارتادى.
«وقۋشىنى ونىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا ەمەس، ساعان قويعان سۇراقتارىنا قاراپ باعالا” ۆولتەر.
“بالا جايلى ادىلەتتى دە دۇرىس ويلاۋ ءۇشىن ءبىز ونى ءوز ورىسىنەن ءبىزدىڭ ورىسىمىزگە الىپ كەلۋگە ءتيىس ەمەسپىز. قايتا ونىڭ رۋحاني الەمىنە كوشۋگە ءتيىسپىز ”. ن. ن. پروگوۆ.
“قازاقستان رەسپۋبليكاسى 2015 جىلعا دەيىنگى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسىنداعى” ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى - جىلدام وزگەرىپ وتىراتىن دۇنيە جاعدايلارىندا الىنعان تەرەڭ ءبىلىمنىڭ، كاسىبي داعدىلاردىڭ نەگىزىندە ءوزىن ءوزى دامىتۋعا، ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان ءوز بەتىنشە شەشىم قابىلداۋعا قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ مىندەتىن اتقارۋ ءمۇعالىمنىڭ پەداگوگيكالىق شەبەرلىگىمەن بىلىمدىلىگىن، ادىسكەر شىعارماشىلىعىن تالاپ ەتەدى.
“ءبىلىم زاڭىندا” مەكتەپ وقۋشىلارى بويىندا ادامگەرشىلىك جانە تۇرمىس نەگىزدەرىن قالىپتاستىرۋ، ازاماتتىققا تاربيەلەۋ، ولاردىڭ اقىل - وي، تانىمدىق شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن ايقىنداۋ مىندەتتەرى ايتىلعان.
مەكتەپتەگى جەكە تۇلعانى دامىتۋ ءۇشىن ۇستاز تۇلعاسىنا قويىلاتىن نەگىزگى تالاپتار:
1. شاكىرت جانىن ءتۇسىنىپ، ونى زەرتتەي ءبىلۋ شەبەرلىگى،
2. شاكىرتتىڭ جەكە تۇلعا ەكەنىن مويىنداۋى.
3. وزىنە سىن كوزبەن قاراي الۋى. جانە وزىنە ايتىلعان سىندى قابىلداي الۋى.
4. شاكىرتكە ىقپال ەتە ءبىلۋى
5. شاكىرتتەن شىندىق ايتا ءبىلۋدى تالاپ ەتە الۋى.
6. شاكىرت باعالاي الاتىنداي ءبىلىمدارلىق، ادامگەرشىلىك قابىلەتى
7. ويلاۋ، سويلەۋ شەبەرلىگى
8. شىعارماشىلىق ىزدەنگىشتىك قابىلەتى بولۋى شارت.
ۇلى ورىس پەداگوگى ك. د. ۋشينسكيي پەداگوگ ماماندىعىن جوعارى باعالاي كەلىپ:
“ءمۇعالىم ماماندىعى سىرتتاي قاراپايىم بولعانىمەن، تاريحتاعى ەڭ ۇلى ىستەردىڭ ءبىرى” دەگەن.
ءمۇعالىم حالقىمىزدىڭ بولاشاعى بولىپ سانالاتىن وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ينتەللەكتۋالدىق نەگىزىن سالۋشى، رۋحاني دۇنيەسىن قالىپتاستىرۋشى، جانە ول ۇرپاقتار تاربيەسىنە جاۋاپتى قوعامنىڭ سەنىمدى وكىلى. سوندىقتان ءار ءمۇعالىمنىڭ كاسىبي جەتىلۋىنىڭ نەگىزى فاكتورى - وزدىگىنەن ءبىلىم الۋ بولىپ تابىلادى،
بۇل باعىتتا ءاربىر ءمۇعالىم وزىق پەداگوگيكالىق تاجىريبەلەردى زەرتتەپ، مەكتەپتەگى نەمەسە تۇرعىلىقتى جەردەگى كىتاپحانالاردان ادەبيەتتەرمەن تانىسىپ، ءوز جوسپارلارى بويىنشا جۇمىس ىستەۋى مىندەتتى.
وزدىگىنەن ءبىلىم الۋدا اتقاراتىن قىزمەتتەرى رەتىندە: م. كنيازيەۆانىڭ مىناداي توپتاماسىن كەلتىرۋگە بولادى:
1. ەكستەنسيۆتىك - جاڭا بىلىمدەردى ىزدەستىرۋ، جيناقتاۋ.
2. كومپەنساتورلىق - مەكتەپتىك ءبىلىمنىڭ ولقىلىقتارىن تولتىرىپ، ءوز بىلىمىندەگى كەمشىلىكتەردى جويۋ.
3. باعدارلىق - مادەنيەت جانە قوعام ىشىندە ءوز ورنىن انىقتاۋ.
4. دامىتۋشىلىق - وزىندىك سانانى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، ويلاۋ قابىلەتىن، شىعارماشىلىق ساپالارىن دامىتۋ.
5. ءادىسنامالىق - كاسىبي بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرۋ، دۇنيەنىڭ تۇتاستىعىن تۇسىنە الۋ.
6. كوممۋنيكاتيۆتىك - ءتۇرلى كاسىپتەر، عىلىمدار، ادامدار اراسىنداعى بايلانىستاردى ورناتۋ.
7. شىعارماشىلىق - شىعارماشىلىققا ۇيرەنۋ.
8. جاڭاشىلدىق - قالىپتاسىپ قالعان پىكىرلەرگە جاڭاشا كوزقاراستاردىڭ تۋىنداۋى، ەسكىلىكتى جويۋ جانە جاتتاندىلىقتان ارىلۋ.
9. پسيحولوگيالىق - زيالى ادامدار قاتارىنان ەكەنىن سەزىنۋ، ءوزىن زيالىلار قاۋىمىنىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە سەزىنۋ.
10. گورونتولوگيالىق - جاسى ۇلعايعان ادامداردىڭ وزدىگىنەن بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋلەرى ارقىلى زاماناۋي جاڭالىقتاردان حاباردار بولىپ وتىرۋى.
بۇگىنگى كۇنى عىلىم مەن تەحنيكانىڭ دامۋ دەڭگەيى ءاربىر وقۋشىعا ساپالى جانە تەرەڭ ءبىلىمنىڭ جانە ىسكەرلىكتىڭ كەرەكتىگىن تالاپ ەتەدى. سول سەبەپتى دە - وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ويلاۋىن دامىتۋ، وقۋشىنىڭ تابيعي دارىندىلىعىن پايدالانا وتىرىپ، عىلىمي كوزقاراسى مەن بەلسەندىلىگىن دامىتۋ كەرەك.
شىعارماشىل ادام - ول جاسامپاز تۇلعا. ول ءوزىن، اينالاسىن، قوعامدى جاڭارتىپ وتىرادى.
ماتەماتيكا ساباعىندا وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋعا اسەر ەتەتىن فاكتورلار:
- جۇيەلى جۇمىستار
- ساباق وقىتۋ تاسىلدەرى
- ۇيىرمە جۇمىستارى
- عىلىمي جۇمىس
- وقۋ قۇرالدارى
- وقۋلىق
- ەلەكتروندىق وقۋلىقتار
- جەلىلىك بايلانىستار.
شىعارماشىلىق ءىس - ارەكەت شاكىرتتىڭ بىلىمگە، ناتيجەگە جەتۋگە دەگەن وتە بەلسەندى، دەربەس تانىمدىق ءىس - ارەكەتى.
شىعارماشىلىق دەگەنىمىز - الىنعان اقپاراتتى تۇرلەندىرىپ، تاپقىرلىق تانىتىپ ءبىرىڭعاي ويلاردى قورىتا ءبىلۋى، ورالىمدى ويلاۋ قابىلەتتەرى، زەرتتەۋشىلىك بەلسەندىلىگى.
وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق ءىس ارەكەتى قالىپتاسۋىنىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرى:
1. ايقىن دۇرىس قويىلعان ماقسات
2. قوسىمشا مالىمەتتەر ىزدەۋ
3. ناتيجەنى جان جاقتى تەكسەرۋ.
شىعارماشىلىقتىڭ پايدا بولۋىنىڭ نەگىزگى شارتتارى:
1. پانگە ۇيرەتۋدىڭ ەركىندىگى.
2. ءبىلىم كەڭىستىگىنىڭ ءار باعىتتى بولۋى.
3. ءمۇعالىم مەن وقۋشىنىڭ بىرلەسكەن شىعارماشىلىق جۇمىستارى.
شىعارماشىلىقتى دامىتۋدىڭ العى شارتتارى:
1. وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق دەڭگەيىن انىقتاۋ.
2. وقۋشىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ.
3. وقۋشىنىڭ مۇمكىنشىلىگىنە قاراي تاپسىرمالاردى جۇيەلى تۇردە ورىنداتۋ.
4. شىعارماشىلىق قابىلەتتى تاربيەلەۋ بارىسىندا كەزدەسەتىن قيىندىقتار مەن قاراما - قايشىلىقتاردى ەسەپكە الىپ، زەرتتەۋ.
5. وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن تاربيەلەۋدى كەزەڭ بويىنشا ساتىلاپ دامىتۋ.
6. ءمۇعالىمنىڭ ءوز ىسىنە ىزدەنىمپازدىقپەن قاراپ، ساباقتى شىعارماشىلىقپەن وتكىزۋى.
وقۋشى شىعارماشىلىعىن دامىتۋ مىناداي ءۇش كەزەڭمەن انىقتالادى:
1. انىقتاۋ كەزەڭى: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىنىڭ باستاپقى دەڭگەيىن انىقتاۋ، وقۋشىلاردى قابىلەت دەڭگەيىنە قاراي توپتاۋ.
2. قالىپتاستىرۋ كەزەڭى: شىعارماشىلىق تاپسىرمالار جيناقتالعان ادىستەمەلىك نۇسقاۋ جاساپ، ونىڭ تيىمدىلىگىن وقۋ ۇردىسىندە تەكسەرىپ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتىپ، ءبىلىم دەڭگەيلەرىنىڭ ارتۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك.
3. باعالاۋ، قورىتۋ كەزەڭى: الدىڭعى جاسالعان جۇمىستار ناتيجەسىندە وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق ارەكەتكە دەگەن تۇراقتى قىزىعۋى قالىپتاسىپ، بەلسەندىلىگى ارتىپ، شەشىمدەر قۇرا ءبىلۋى ءتيىس.
شىعارماشىلىق تۇلعاداعى ەڭ باستى فاكتور: بىلۋگە قۇمارلىق، تەرەڭ ءتۇرلى سيپاتتا قابىلداعىشتىق، مەڭگەرۋگە يكەمدىلىك، اقىل - وي بەلسەندىلىگى، زەيىن، وي ۇشقىرلىعى.
وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قىزىعۋشىلىعىنا اسەر ەتەتىن فاكتورلار:
1. وقۋ مازمۇنى.
2. وقۋشىنىڭ باعىتى مەن جوسپارىنا مەڭگەرىلەتىن ءبىلىمنىڭ سايكەستىگى.
3. وقۋ ماتەريالىنىڭ مازمۇنى، قىزىقتى بولۋى.
4. ءمۇعالىمنىڭ شەبەرلىگى.
5. جەكە تۇلعانىڭ ەرەكشەلىگى.
6. وقۋ ۇردىسىندەگى جاعىمدى قارىم - قاتىناس.
وقۋشىنىڭ شىعارماشىلىق قىزىعۋىنىڭ دامۋى، جەكە
تۇلعانىڭ قالىپتاسۋى بارىسىندا داميتىندىقتان وقۋشىنىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە اسا ءمان بەرىلۋى كەرەك.
ق ر “ءبىلىم تۋرالى” زاڭىنىڭ 41 بابىندا “پەداگوگ قىزمەتكەرلەر وقۋشىلاردىڭ مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ستاندارتتارىندا كوزدەلگەن دەڭگەيدەن تومەن ەمەس ءبىلىم، بىلىك، داعدىنى قامتاماسىز ەتۋگە، شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىنىڭ دامۋى ءۇشىن جاعداي جاساۋى مىندەتتى”- دەلىنگەن. سوندىقتان وقۋشىلاردى شىعارماشىلىققا باۋلىپ، ولاردىڭ بەلسەندىلىگىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا ءتۇسۋ ءۇشىن سىنىپتان تىس جۇمىستاردىڭ ءرولى زور.
سىنىپتان تىس جۇمىستار.
سىنىپتان تىس جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋدا ەسكەرەتىن جايتتار:
1. سىنىپتان تىس جۇمىس وقۋشىنىڭ ساباقتا العان بىلىمدەرى مەن داعدىلارى نەگىزىندە ۇيىمداستىرىلادى.
2. سىنىپتان تىس جۇمىس وقۋشى ينيسياتيۆاسىنان باستالىپ، ولاردىڭ جەكە قاجەتتىلىكتەرىن وتەيتىندەي باعىتتا جۇرگىزىلۋى كەرەك.
3. سىنىپتا تىس جۇمىس وقۋشىلاردى ماتەماتيكاعا قىزىقتىرۋ ماقساتىندا ءوتۋى ءتيىس.
سىنىپتان تىس جۇمىستاردىڭ ماقساتى:
- وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن دامىتۋ.
- وزىندىك قابىلەتتەرىن دامىتۋ
- قوعامدىق قارىم - قاتىناستى قالىپتاستىرۋ.
مىندەتى:
- العان بىلىمدەرىن ءارى قاراي جەتىلدىرۋ
- ءوز ءبىلىمىن تەرەڭدەتۋ قابىلەتىن شىڭداۋ
- وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن، قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ
- وقۋشىلاردىڭ ءوزارا قارىم - قاتىناسىن قالىپتاستىرۋ
ەڭبەكتەنۋگە، ىزدەنۋگە ىقپال ەتۋ.
تالابى:
- وقۋشى قابىلەتىن ەسكەرۋ
- ءبىلىم مەن تاربيەنىڭ ءوزارا بايلانىسى
- وقۋشىنىڭ وي ەركىندىگى.
كۇتىلەتىن ناتيجە.
- جۇمىستارىن ءوز بەتىنشە جوسپارلاۋعا ۇيرەنەدى
- ورىنداۋ ءتارتىبىن تۇسىنەدى
- ءمۇعالىمنىڭ نۇسقاۋىن تىڭداپ، دۇرىس ورىنداۋعا ۇيرەنەدى
- ءوز جۇمىسىنا قورىتىندى جاساۋعا ۇيرەنەدى
- ءتىل بايلىعى مەن ويلاۋ قابىلەتى ارتادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
