مەكتەپتىڭ ۇستازدارى
فولكلورلىق ماتەريالدار جيناپ، تاجىريبەدەن ءوتىپ جۇرگەن ءبىر توپ ستۋدەنت ءجاندىلدا اعايدىڭ ۇيىنە تاڭەرتەڭ ەرتەلەتىپ كەلگەنىندە، ۇستاز سوندا تاڭعى شايىن ءىشىپ داستارقان باسىندا وتىر ەدى. ءجاندىلدا اعاي ستۋدەنتتەردى نۇعىمان اعايعا باستاپ ەرتىپ بارماق بولاتىن. ويتكەنى ستۋدەنتتەر ارداگەر ۇستاز نۇعىمان اعايدان اڭگىمە سۇراماق. ال ءجاندىلدا اعايدىڭ ءوزى بۇل كەزدە مەكتەپتە ءالى ساباق بەرىپ جۇرگەن كەزى ەدى.
عىلىمنىڭ جاراتىلىستانۋ باعىتىنداعى بيولوگ دەگەن ماماندار باقا-شايان، جاندىك اتاۋلىعا ءۇيىر كەلەتىن كورىنەدى. قىبىر-قىبىر ەتىپ جاتقان جاندىكتى كورسە، جانىنان اينالسوقتاپ، ءۇيىرىلىپ شىقپاي سونىڭ تىنىس-تىرشىلىگىن ۇلكەيتكىش شىنىمەن كۇنۇزاق باقىلاپ وتىرۋعا بار دەيدى. ال فيلولوگتاردىڭ ماقساتى باسقا، فيلولوگتىڭ دىتتەگەنى – ءسوز. قاي جەردە ەستى ءسوز بار، قاي جەردە ەسكى ءسوز بار، ات-كولىكسىز، جاياۋلاتىپ، جالپىلاتىپ جەتسە دە، بارىپ جازىپ الا قويماق. ەستى ءسوز جەردە قالماسىن دەيدى عوي. بيولوگ پەن فيلولوگتىڭ ءبىرىنىڭ جاندىك اتاۋلىعا ءۇيىر كەلەتىن مىنەزىنە قاراي، ءبىرىنىڭ ءسوز ىزدەپ، سوزگە ءۇيىر كەلەتىن مىنەزىنە قاراي وزگە فاكۋلتەتتىڭ ستۋدەنتتەرى ولارعا «ەستفاك – باقا-شايان، فيلفاك – وسەك-اياڭ» دەپ قالجىڭدايدى ەكەن. مىنا وسىنداي ماقساتتاعى فولكلورلىق ماتەريالدار جيناپ جۇرگەن قىزىلوردا پەدينستيتۋتى ستۋدەنتتەرىنىڭ ءبىر توبى قوجاباقى اۋىلىنا كەلىپ تۇسكەن ەدى. فيلولوگيا فاكۋلتەتىندە وقيتىن ستۋدەنتتەر 1-كۋرس بىتىرگەننەن كەيىن فولكلورلىق تاجىريبەدەن وتەتىن، ال 2-كۋرس بىتىرگەننەن كەيىن ديالەكت سوزدەر جيناۋ تاجىريبەسىنەن وتەدى. 3-كۋرس بىتىرگەننەن كەيىن وزگە پەداگوگ ماماندىقتارى سەكىلدى لاگەرلەردە بالامەن جۇمىس ىستەۋ تاجىريبەسىنەن وتەدى، ال 4، 5-كۋرستارىندا قالانىڭ مەكتەپتەرىنە بارىپ وقۋشىعا ساباق بەرىپ كورۋ تاجىريبەسىنەن وتەتىن.
نۇعىمان ءابدىرازاقوۆ – قوجاباقى اۋىلىنداعى №25 مەكتەپتە ۇزاق جىلدار باستاۋىش سىنىپ بالالارىنا ساباق بەرگەن ۇستاز. بۇل كەزدە زەينەت دەمالىسىنا شىعىپ كەتكەن ارداگەر ۇستاز ەدى. اقىن ۇستازدىڭ جازعان ولەڭدەرى ءبىر كەزدە اۋداندىق «لەنين تۋى» گازەتىنە (كەيىن «قازىنالى قازالى»، بۇگىنگى «قازالى» گازەتى) باسىلىپ شىعاتىن. نۇعىمان اعايدىڭ ءوزى دە بالالارىنىڭ بارىنە اقىن-جازۋشىلاردىڭ ەسىمىن قويا بەرگەن كىسى. ءتىپتى ءبىر ۇلىنا ەسىمىن قويۋعا رۇقسات سۇراپ الماتىداعى ءسابيت مۇقانوۆقا حات جازعان ەكەن. 60-جىلداردىڭ باسىندا الماتىداعى اتاقتى جازۋشىدان اۋىل ۇستازىنا حات كەلۋى تالاي كوڭىلدەرگە اسەرىن بەرگەن وقيعا بولعان. نۇعىمان اعايدىڭ ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسىپ اڭگىمەلەسەيىن دەۋىنىڭ وزىندە دە ۇستازعا ءتان زيالىلىق مىنەز جاتىر ەدى. ويتكەنى نۇعىمان اعايدىڭ بۇل كەزدە قاتتى ناۋقاستانىپ جاتقان كەزى ەدى. كەيىن ول كىسى دۇنيەدەن ءوتىپ كەتتى. سوندا ستۋدەنت قىزدار ۇستەل ۇستىنە داپتەرلەرىن جايىپ تاستاپ نۇعىمان اعايدىڭ اۋزىنان شىققان ءسوزدى جازىپ الىپ جاتقاندا، ۇستاز ەكى يىنىنەن ازەر دەمالىپ سويلەپ وتىردى.
ءجاندىلدا اعاي ستۋدەنتتەردى جادىراڭقى قاباقپەن قارسى الدى. «كەلىڭدەر، بالالار، «تاڭعى استى تاستاما...» دەگەن بار عوي»، – دەدى ءجاندىلدا اعاي.
ۇستاز ءجاندىلدا سۇندەتوۆتىڭ ءوزى دە ءبىر كەزدە وسى ستۋدەنتتەر سەكىلدى قىزىلوردا پەدينستيتۋتىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ماماندىعىندا وقىعان كىسى عوي. ۇزاق جىلدار №25 مەكتەپتە وسى پاننەن ساباق بەرىپ، زەينەت دەمالىسىنا 1994 جىلى شىقتى. 1994 جىلى قازان ايىندا، مۇعالىمدەر كۇنى مەرەكەسىندە ۇستاز ءجاندىلدا سۇندەتوۆتى جانە №25 مەكتەپتە ۇزاق جىلدار ديرەكتوردىڭ وقۋ ءىسى جونىندەگى ورىنباسارى بولعان ۇستاز، فيزيكا مامانى ءسابيت جالعاسبايەۆتى قۇرمەتتى دەمالىسقا شىعارىپ سالۋ ءراسىمى وتكەن ەدى. وعان قازالى اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى كەلىپ قاتىسىپ، قۇتتىقتاۋ تىلەگىن ايتتى. ءجاندىلدا اعاي سودان كەيىن دە مەكتەپتە ەكى توقسان ساباق بەرىپ زەينەت دەمالىسىنا شىقتى.
داستارقان باسىندا ۇستاز فولكلورلىق تاجىريبەنىڭ ماقساتىمەنەن ۇيلەرىنەن جىراق جۇرگەن توپتاعى ستۋدەنت قىز-جىگىتتەردى ءبىر سەرپىلتىپ العىسى كەلدى مە، ءبىر اڭگىمەنى باستاي بەردى:
– وسى كۇنى دىنگە دەگەن سۇرانىس ويانىپ جاتىر عوي. ءبىر كۇنى ءبىر اۋىلدىڭ كلۋبىنا اڭعال ەلگە ءدىن ۇيرەتەم دەپ ءبىر دۇمشە لەكتور كەلەدى. دىنگە سۋساپ وتىرعان حالىق كلۋبقا لىقا تولادى. لەكتور مىنبەرگە كوتەرىلىپ الىپ حالىققا:
– اسسالاۋماعالايكۇم دەگەن ءسوزدىڭ نە ماعىنا بەرەتىنىن بىلەسىڭدەر مە؟ – دەيدى.
حالىق بىر-بىرىنە قارايدى.
– ءاي، سونى بىلمەيدى ەكەنبىز. ءوزىڭىز ايتپاساڭىز...
– ەندەشە ءبىلىپ قويىڭدار، – دەيدى لەكتور الدىنداعى سۋدان ءبىر ۇرتتاپ قويىپ. – اسسالاۋماعالايكۇم دەگەن ءسوزدىڭ بەرەتىن ماعىناسى – «مەنى تانيسىڭ با؟» دەگەن ءسوز.
حالىق اڭ-تاڭ. «ءاي، بۇل بىلىمسىزدىك دەگەندى قويسايشى. ءدىني ساۋاتىمىز ەندى اشىلدى-اۋ».
– ال ۋاعالايكۇماسسالام ءسوزىنىڭ نە ماعىنا بەرەتىنىن بىلەسىڭدەر مە؟ – دەيدى لەكتور تاعى دا حالىققا.
– اسسالاۋماعالايكۇمنىڭ نە ماعىنا بەرەتىنىن بىلمەي وتىرعاندا، ۋاعالايكۇماسسالامنىڭ نە ماعىنا بەرەتىنىن قايدان بىلەيىك؟ ءوزىڭىز ايتىڭىز، عۇلامام.
– وندا بىلمەسەڭدەر، ءبىلىپ قويىڭدار، – دەيدى لەكتور تاعى دا الدىنداعى سۋدان ءبىر ۇرتتاپ قويىپ. – ۋاعالايكۇماسسالام ءسوزىنىڭ بەرەتىن ماعىناسى – «جوق، تانىمايمىن» دەگەن ءسوز.
حالىق قىران-توپان. «ءاي، بۇل بىلمەستىك دەگەندى قويسايشى. بولماسا وسى سوزدەردى اۋىلدا بىر-بىرىمىزگە كۇندە ايتىپ جۇرگەن جوقپىز با؟»
ستۋدەنتتەر دە لەكتور ايتتى دەگەن سوزگە كۇلىپ جاتىر. ءجاندىلدا اعاي جاستاردى وسىلاي ءبىر سەرپىلتىپ الىپ:
– ال، بالالار، تۇرايىق، نوكەڭ ۇيىندە كۇتىپ وتىرعان شىعار، – دەپ اس قايىرۋ ءۇشىن الاقانىن جايا بەردى.
You Might Also Like
-
الماتى وبلىسى، ەڭبەكشىقازاق اۋدانى، بايتەرەك اۋىلى ءال-فارابي ورتا مەكتەبى 10 «ءا» سىنىپ وقۋشىسى: نۇستايەۆا اردانا ءوزىن-وزى تانۋ ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى: رىسكۋلوۆا تۋرسىنحان ايداروۆنا
-
كوپشىلىك ادامدار نووتروپتىق قۇرالداردى فارماكولوگيالىق كوزبوياعىش قۇرالداردىڭ ءبىرى، ولاردىڭ ادام اعزاسى ءۇشىن ەش پايداسى جوق دەپ بىلەدى. الايدا عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەنگەن پايدالى نووتروپتار بار.
