
پايداسى عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەنگەن نووتروپتار
كوپشىلىك ادامدار نووتروپتىق قۇرالداردى فارماكولوگيالىق كوزبوياعىش قۇرالداردىڭ ءبىرى، ولاردىڭ ادام اعزاسى ءۇشىن ەش پايداسى جوق دەپ بىلەدى. الايدا عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەنگەن پايدالى نووتروپتار بار.
نووتروپتى قاراپايىم تىلمەن ايتقان كەزدە، دارىلىك قۇرال بولىپ تابىلمايتىن، تاعامعا قوسىلاتىن بيولوگيالىق بەلسەندى قوسپا. سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا ەڭ پايدالى نووتروپتاردى ۇسىنامىز.
1. كوفەين
كوفە جانە ءشاي — ەڭ تانىمال نووتروپتاردىڭ قاتارىندا. الايدا كوفەيننىڭ پايداسى مەن زيانى تۋرالى كوپتەگەن قاراما-قايشى پىكىرلەر بار.
نووتروپتىق اسەرى
ناقتى ءبىر ايتاتىن جايت كوفەين پسيحيكاعا اسەر ەتۋدى ىنتالاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
كوفەيننىڭ اسەر ەتۋى ونى قابىلداعاننان كەيىن بىرنەشە مينۋتتان كەيىن ءبىلىنىپ جانە ونىڭ كۇشى 20 مينۋتتان باستاپ بىرنەشە ساعاتقا سوزىلادى. كوفە ىشكەن ادام ءوزىن سەرگەك سەزىنىپ، جۇمىس جاساۋ قابىلەتى ارتادى، كونسەنتراسيا جوعارلايدى. ەگەر ءبىر كەسە كوفەين اسەرى سەزىلمەسە، وندا ونىڭ مولشەرىن كوتەرۋ قاجەت. بۇل اسىرەسە ءشايعا قاتىستى، كوفەيننىڭ مولشەرى ءشايدا كوفەگە قاراعانداي ايتارلىقتاي از.
كوفەيننىڭ اسەرى بىتكەننەن كەيىن ادام دەل-سال كۇيدە بولادى، كۇشى ءبىتىپ قالعانداي اسەر بەرەدى. كوفەنى تۇراقتى تۇتىنۋدىڭ زيانى مەن پايداسى پايدالى ءتۇرلى پىكىرلەر ايتىلسا دا، ەشكىم ءالى دە توق ەتەرىن ايتار ەمەس.
ول گورماندى جۇيە قىزمەتتەرىنە تىكەلەي جانە جىلدام اسەر ەتەدى – بۇل كوپتەگەن ەسىرتكى زاتتارىنىڭ اسەر ەتۋ قاعيداتى بولىپ سانالادى.
كوفەنى تۇراقتى تۇتىنۋ اعزادا ەڭ اۋىر ەسىرتكى زاتى بولىپ تابىلاتىن امفەتامينگە قاتىستى تولەرانتتىلىقتى دامىتادى، بۇل عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەنگەن.
2. گليسين
گليسين ەڭ ءقاۋىپسىز جانە كەڭ تارالعان نووتروپ بولىپ تابىلادى. بۇل ءبىز تاعامدار ارقىلى قابىلدايتىن امين قىشقىلى جانە مەديسينالىق زەرتتەۋلەر ونىڭ پايدالى زات ەكەندىگىن دالەلدەپ شىقتى.
نووتروپتىق اسەرى
گليسين ميعا بارىپ تۇسكەن كەزدە گامك — تەجەگىشتىك نەيرومەدياتوردىڭ شاشىراۋىنا تۇرتكى بولادى. گليسيننىڭ ءوزى ورتالىق جۇيكە جۇيسەسىنە بەلسەندى اسەر بەرەدى. كوپشىلىك ادامدار ونىڭ ءدارىحانالىق مولشەرلەمەنىڭ اسەرىن سەزىنبەي جاتادى. ەگەر ءبىر ءسىز ءبىر تابلەتكانىڭ ورنىنا ونداعان تابلەتكە ىشسەڭىز، جارتى ساعاتتان كەيىن دەنەڭىز بوساپ، ۇيقى قىساتىن بولادى. تولىق قاناعاتتانۋ ءۇشىن تاجىريبە جاساۋدا مەديسينالىق مولشەرلەمەنى ۇلعايتىپ پايدالانۋدان قورقۋدىڭ قاجەتى جوق، ويتكەنى گليسيندى كوپ مولشەردە تۇتىنۋ ادام اعزاسى ءۇشىن ءقاۋىپسىز بولاتىندىعى دالەلدەنگەن.
سونداي-اق گليسين جادى جۇمىسىنا جاۋاپ بەرەتىن NMDA-رەسەپتورلارى قىزمەتىن بەلسەندىرەدى. گليسيننىڭ تىنىشتاندىرۋ اسەرىمەن بىرگە ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا قابىلەتتىلىكتى ارتتىرۋعا دا تيگىزەر پايداسى مول.
3. تاۋرين
تاۋرين كوپشىلىككە ەنەرگەتيكالىق سۋسىن رەتىندە جاقسى تانىس. ونى گازيروۆكادان عانا ەمەس بارلىق ءتىرى اعزالار ءۇشىن زاتتاردان الۋعا بولادى.
نووتروپتىق اسەرى
تاۋرين ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنە تەجەۋىشتىك جاعدايمەن اسەر ەتەدى. ءتاۋريننىڭ پايدالى تۇسى ول كوپشىلىك جاعدايدا ءبىزدىڭ كوگنيتيۆ قابىلەتىمىزدى، اسىرەسە جادىمىزدى انىقتايتىن گيپپوكامپەدەگى جاسۋشالاردىڭ بەلسەندىگىنە اسەر ەتەدى.
4. گوتۋ كولا
گوتۋ كولا نەمەسە ازياتتىق سەنتەللا — تروپيكالىق ەلدەردە وسەتىن وسىمدىك. ونىڭ قۇرامىندا اسەتيلحولين شىعارىندىلارىن ىنتىلاندىراتىن، سيناپتيكالىق بولىكتەردەگى سيگنالداردى بەرۋ جىلدامدىعىن رەتتەيتىن زاتتار بار. وسىمدىكتى ءبىزدىڭ كليماتتىق بەلدەۋدە كەزدەستىرۋ قيىن، الايدا ولاردى ازياتتىق سەنتەلل سىعىندىسى رەتىندە ءدارىحانالاردان الۋعا بولادى.
نووتروپتىق اسەرى
ەجەلگى شىعىس مەديسيناسى ازياتتىق سەنتەلل ۇزاق ۋاقىت تۇتىنۋ جادى جۇمىسىن جاقسارتىپ جانە قابىلەتتىلىكتى ارتتىرادى دەپ بىلگەن. ونىڭ عىلىمي نەگىزدەمەلەرى دە بار. ونى تۇتىنعاننان كەيىن جاندۇنيەڭىز تىنىشتانىپ، سەداتيۆتىك اسەردى سەزىنە الاسىز.
5. دۆۋلوپاستى گينكگو
قاتاڭ تابيعات ورتاسىندا دا تىرشىلىك ەتە الاتىن وسىمدىك ءتۇرى. ولار پاراگيتتەرمەن جانە ءتۇرلى اۋىرۋلارمەن كۇرەسا الاتىن، سۋىققا ءتوزىمدى، قۇنارلى ەمەس توپىراقتا دا تامىر جايا بەرەدى. گينكگو جۇڭگو اۋماعىندا كوپ وسەدى.
نووتروپتىق اسەرى
گينكگو ادام اعزاسىن قالىپقا كەلتىرۋشى قابىلەتكە يە. ەگەر ادامدا ونى قابىلداعانعا دەيىن كونسەنتراسيامەن، كوڭىل-كۇيمەن، جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىمەن قانداي دا ءبىر پروبلەمالار بولعان كەزدە، ونىڭ اسەرى بىردەن بىلىنەدى. گينكگو اقىل ەستىڭ دامۋىنىڭ تەجەلۋى جانە باسقا دا مي اۋىرۋلارىن ەمدەۋ ءۇشىن قولدانىلادى. جادى جۇمىسىن دا جاقسارتاتىندىعى عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەنگەن.
6. روديولا
تاعى دا ءبىر ەجەلگى شىعىس وسىمدىكتەرىنىڭ ءبىر. روديولانىڭ پايداسى شاش ەتەكتەن، ول قىسىمدى قالىپقا كەلتىرۋگە، جۇرەك جۇمىسىن جاقسارتادى جانە تابەتتى اشۋعا ىقپال ەتە الادى. ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنىڭ دە جۇمىسىن دا رەتكە كەلتىرەدى.
نووتروپتىق اسەرى
عالىمدار روديولا جالپى ادام اعزاسىنىڭ جالپى قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا اسەر ەتە الادى دەگەن تۇجىرىم جاسايدى. روديولدى قابىلداعاننان كەيىن ءسىز بىردەن ءوزىڭىزدىڭ شارشاعاندىعىڭىزدى بىلەسىز. سونداي-اق روديولا سەروتونيندى شىعارادى. وسىمدىك گورماندار سانىن قالپىنا كەلتىرۋ قابىلەتىنە يە، الايدا ولار گورمانداردى ارتىق بولۋىن ىنتالاندىرمايدى.
7. L-تيانين
كوفەدەن باسقا، كوك ءشايدا بولاتىن تاعى ءبىر نووتروپتىق زات. ءبىز ءبىر كەسە نووتروپتىق سۋسىندى ىشكەننەن كەيىن بىردەن سەرگەكتىكتى سەزىنە قويمايسىز. ءبىراق ونىڭ مولشەرىن ارتتىرۋعا بولادى. كونسەنتريراسيالانعان Lء-تيانيندى ءدارىحانادان ساتىپ الۋعا بولادى.
نووتروپتىق اسەرى
L-تيانين مولشەرلى بولىگىن قابىلداعاننان كەيىن ادام اعزاسى تىنىشتالىپ، قالىپتى كۇيگە تۇسەدى، الايدا ول نازار اۋدارۋ قابىلەتىن ناشارلاتپايدى.
L-تيانين ميداعى الفا-بەلسەندىلىكتى جوعارلاتادى. ياعني اداماردىڭ كۇيزەلىسكە قارسى جۇمىس جاساۋ قابىلەتى ارتاتىن بولادى. بۇل رەتتە سەداتيۆتىك اسەرى بايقالمايدى. ونىڭ ۇستىنە L-تيانين كوفەينمەن ونىڭ نەگاتيۆتى اسەرلەرىن دەڭگەيلەستىرە وتىرىپ ونىمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس جاسايدى.
8. ليەۆزەيا (مارالتامىر)
ليەۆزەيا — ءار نارسەگە كۇمانمەن قاراۋشىلار ءۇشىن ناقتى جاۋاپ. ەگەر ءسىز نووتروپتىق اسەردى بىردەن سەزىنگىڭىز كەلسە، وندا ءسىز ليەۆزەيانى تاڭداڭىز. وسىمدىك تامىرىن ءدارىحانادان الۋعا بولادى، ول زيانسىز ءونىم، ال ونىڭ اسەرىن بىردەن سەزىنەسىز.
نووتروپتىق اسەرى
ليەۆزەيانى سپورتشىلار سەرگىتكىشتىك قۇرال رەتىندە ءجيى پايدالانادى. ول دەنەدەگى اۋىرلىقتى ءتۇسىرىپ، ورتالىق جۇيكە جۇيەسىنىڭ بەلسەندى جۇمىس جاساۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. ەگەۋقۇيرىققا جاسالعان زەرتتەۋ قورىتىندىسىنا سايكەس ليەۆزەيازدى پايدالانۋ ينتەللەكتۋالدىق قابىلەتتىڭ دە دامۋىنا دا وڭ اسەرىن تيگىزگەن.