InfoHub Logo

بۇگىنگى تاڭداعى ەڭ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى جاستاردىڭ ەسىرتكىگە تاۋەلدى بولۋى. نەگىزىنەن ەسىرتكىنى ب.ز.ب. 3 مىڭ جىل بۇرىن جۇڭگو يمپەراتورى ەمشى شەن-نۋن ەسىرتكىنى ىشەك،سكلەروز،ۇمىتشاقتىق،جوتەل اۋرۋلارىن ەمدەۋگە ۇسىنعان. كەيىننەن ادامداردىڭ ەسىرتكىگە تاۋەلدى بولا باستاۋى بەلگىلى بولعان.  ەڭ  العاش ەسىرتكىگە پەرعاۋىننىڭ قىزى تاۋەلدى بولعان.

ەسىرتكى - گرەك تىلىندەگى "narke” ءسوزى «ۇيقى» ماعىناسىن، اعىلشىنشا "narkotik”  ءسوزى «ۇيىقتاتۋ»، «جانسىزداندىرۋ»، «سەزىمسىزدەندىرۋ» دەگەن ماعىنا بەرەدى ەكەن.  ەندەشە، ءوزى اتى ايتىپ تۇرعانداي، «سەزىمسىزدەندىرەتىن» زاتقا نەگە سونشا ءۇيىر بولۋشىلار سانى كۇن ساناپ وسۋدە؟

سەزىمسىز بولۋ – كەۋدەسىندە تىنىمسىز سوعىپ تۇرار جۇرەگى بار اقىل-وي، پاراسات يەسىنە جات نارسە، داۋاسىز ىندەت ەمەس پە؟ ءتىپتى، قاي جانۋاردى الىپ قاراساق تا، ولار جۇبىمەن ءومىر سۇرەدى جانە ءوز وتباسىنا جاناشىرلىق تانىتادى. وسىعان قاراپ،  جان-جانۋاردا سەزىم جوق دەپ ايتۋعا اۋىز بارمايدى.

ەسىرتكى اعىمىنىڭ ماقساتى – مەملەكەتتى ۇلتتىق  ساناسىنان ايىرىپ، ەسىرتكىگە تاۋەلدى،ياعني، وتارعا اينالدىرۋ. ەسىرتكىنىڭ اسەرىنەن مەملەكەت ىشىندە كوپتەگەن قىلمىستار ورىن الۋى مۇمكىن.ولارعا:  جەزوكشەلىك، پاراقورلىق، قۇمارلىق، زورلىق-زومبىلىق،ادام ءولتىرۋ،سۋيسيد جانە تاعى باسقالارى جاتادى. ۇياتسىزدىق،ساناسىزدىق دەگەن جامان اعىمداردى قولدايتىن، ءارتۇرلى يدەولوگيا تاراتىپ، مەملەكەتتىڭ مەنتاليتەتتىك، مادەني قۇندىلىقتاردان الىستاتاتىن، جاستاردى توپتارعا ءبولىپ، ولاردى بىر-بىرىنە قارسى قويىپ، ارازداستىراتىن، جاستاردى جانۋارلار قاتارىنا، ءتىپتى، ودان تومەنگى دەڭگەيگە دەيىن تۇسىرەتىن مادەنيەت – ەسىرتكى مادەنيەتى دەپ اتالادى. قازىرگى ۋاقىتتا ەسىرتكى اينالىمىنا بارلىق ەلدەردە شەكتەۋ قويىلعان. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە ەسىرتكىنى پايدالانۋعا قاتاڭ تۇردە تىيىم سالىنعان. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 1998 جىلعى 9 ناۋرىزداعى №186 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن تىزىمىنە مەديسينالىق ماقساتتا پايدالانۋعا تىيىم سالىنعان ەسىرتكى زاتتاردىڭ 72 اتاۋى كورسەتىلگەن. ولارعا: گاشيش، اناشا، گەروين، كوكاين، كاننابيس، اپيىن جانە تاعى دا باسقا زاتتار جاتادى.

ەسىرتكىنىڭ قۇرىعىنا قالاي ءتۇسىپ قالعانىڭدى دا سەزبەي قالۋىڭ مۇمكىن.

جاس دوس، مىنانى ەسىڭە ۇستا:

- دوستارىڭنىڭ ادال، جامان ادەتتەن اۋلاق بولۋىن قاداعالا؛

- مودا ەكەن دەپ اينالاداعى ادامدارعا ەلىكتەمە؛

- ءبىر رەت كورەيىن، سوسىن تاستارمىن دەگەن ويدى ويلاۋشى دا بولما؛

- ەسىرتكىنىڭ قانشالىقتى ءقاۋىپتى ەكەنىن ەسىڭنەن شىعارما.

اباي اتامىز ايتقانداي، قاشىق بولاتىن ادەتتەرىمىزدىڭ سانى بەسەۋمەن ەمەس، ونمەن تولىقتى دەسەم دە بولادى. ولاردىڭ قاتارىن  ناشاقورلىق، تەمەكى، اراق، تەرىس اعىم جانە تەررروريزم تولىقتىرۋدا. 

ايتسە دە، بەس اسىل ءىسىمىزدى، ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى بارىنشا دارىپتەپ، اتا-بابا  ءۇمىتىن اقتاپ، قازاقستانىمىزدىڭ بولاشاعىن جارقىن قىلايىق. 

ەسىرتكىمەن كۇرەسۋ ادامزات ۇرپاعىنىڭ بۇگىنگى تاڭداعى  كوكەيتەستى باستى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى ەكەندىگى داۋسىز. سوندىقتان ونىمەن كۇرەسۋ، ودان ساقتانۋ، ادامزات بويىن ەسىرتكىدەن اۋلاق ۇستاۋ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ – ادامزات ۇرپاعىنىڭ كەلەشەككە جەتەلەيتىن ۇستانىمى.

ەسىرتكى – ەلىمىزدىڭ دامۋىنا وراسان زور كەدەرگى كەلتىرەتىن ىندەت، سوندىقتان ءبىز وسى ىندەتپەن تاباندى تۇردە ەلىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن ايانباي كۇرەسۋىمىز كەرەك.   

#ۋپندپكزو
ميرامبەكوۆا مەدينا ميرامبەك قىزى
قىزىلوردا وبلىسى قارماقشى اۋدانى بايقوڭىر قالاسى
№277  مەكتەپ – ليسەيىنىڭ 8 «ب» سىنىپ وقۋشىسى        

---