مەن ساعان ەسىرتكى جايلى ايتىپ بەرەمىن
ەسىرتكى – ەستىگەندە جانىڭ تۇرشىگىپ، اتىنان-اق قورقا باستايتىن الەم دەرتىنە اينالعان ۋدى قولدانۋشىلار اراسىنداعى «جۇقپالى اۋرۋ» دەر ەدىم. ءبىر ادامدى عانا ۋلاپ قويماي، بۇتىندەي وتباسىنىڭ شىرقىن بۇزاتىن زياندى نارسەگە نەگە ەكەنى بەلگىسىز كەي ازاماتتار تاۋەلدەنىپ، ادام تانىماستاي وزگەرەدى. وتباسى، اتا-انا، بالا-شاعا، دوستارىن ۋلى زاتقا ايىرباستاۋعا دايىن تۇرادى.
ءوزىمىز ءبىلىپ، ەستىپ جۇرگەندەي، ەسىرتكى – ادام ومىرىندەگى ەڭ ءقاۋىپتى نارسە. ادام بالاسىن ەسسىزدىككە اكەلىپ، جولىنان تايدىرادى. سوندىقتان دا ەسىرتكى قازىرگى تاڭدا وزەكتى ماسەلە بولىپ كەلەدى.
ەسىرتكىنىڭ تارالۋى 1840 جىلى انگليا ەلىنىڭ الكوگولگە تىيىم سالۋ زاڭىمەن بايلانىستى. ياعني، الكوگولدىڭ ورنىنا وپيۋم تابلەتكالارى ساتىلىمعا شىقتى. كەيىن بۇل وركەندەپ، ساتىلىم كوبەيە باستادى. سول كەزدە شامامەن انگليانىڭ 5 پايىزى سول تابلەتكالاردى تۇراقتى قولدانعان. الايدا، حالىق ەكى توپقا ءبولىندى. بىرەۋى بۇنى قولداسا، ال ەكىنشىسى قارسى بولدى.
ەسىرتكىلىك زاتتارعا داعدىلانعاندار ناشاقورلىق-ناركومانيا اۋرۋىنا تاپ بولادى. كوبىنەسە بۇل اۋرۋمەن جاسوسپىرىمدەر اۋىرادى. ارينە، تەك جاسوسپىرىمدەر ەمەس، سونىمەن قاتار ەرەسەك ادامدار دا بۇل قاتاردا بار. ەسىرتكىگە تاۋەلدىلىك بىردەن باستالىپ كەتپەيدى. ونى العاش قولدانعاننان كەيىن پسيحيكالىق تاۋەلدىلىك پايدا بولا باستايدى. ال، كەيىن فيزيكالىق تاۋەلدىلىك تۋىنداپ، ادام تۇبەگەيلى «ەسسىز ەسىرتكىگە» قۇل بولادى.
بۇل نارسەگە اۋەستەنۋ ءبىر عانا سەبەپتەن بولا قويمايدى. وندا كوپتەگەن سەبەپتەر مەن سالدار بولۋى مۇمكىن. كوبىنە الدانىپ نەمەسە ەلىكتەپ نەمەسە قورىققاننان تۇتىنىپ كەتەتىندىكتەن، جاسوسپىرىمدەرگە ءقاۋىپ كوبىرەك تونەدى.
جاسوسپىرىمدەر بولسا ءالى الەمنىڭ قانداي ەكەنىن بىلمەيتىنى ءسوزسىز. بىرەۋگە ەلىكتەپ نە ءومىردىڭ وڭ-سولىن اجىراتىپ ۇيرەنبەگەندىكتەن، وسىنداي «بۇرالاڭ» جولعا تۇسەدى. الدىمەن ولار ءجاي ءدامىن كورۋگە جانە نە ەكەنىن بىلۋگە قولدانادى. ءبىراق، كەيىننەن بۇل ۇلكەن تاۋەلدىلىك پەن ەسسىزدىككە اكەلەدى.
ويلانىپ قاراساق، ادام ءوز اقشاسىن ءوزىنىڭ باستى بايلىعى – دەنساۋلىعىن قۇرتۋعا جۇمسايدى.
جاسوسپىرىمدەردىڭ بۇل جولعا ءتۇسۋىنىڭ تاعى ءبىر سەبەبى – اتا-انانىڭ ۋاقىتىلى كوڭىل ءبولىپ، تاربيە بەرمەگەنىنەن دە بولادى. بالا پسيحيكاسىندا وزىنە دەگەن سەنىمسىزدىك پەن وزگەنىڭ قامقورلىعىنا مۇقتاجدىعى كورىنىس تابۋى دا عاجاپ ەمەس. ەگەر دە اتا-انا دۇرىس تاربيە بەرمەسە، نە بالانىڭ ءومىرىن قاداعالاماسا بالا وسىنداي ارەكەتكە بارارى ءسوزسىز. تاعى دا ءبىر سەبەبى – بالانىڭ ورتاسى، دوستارى. ناشار ورتا ەسىرتكىگە يتەرمەلەپ، بىرەۋدىڭ ءومىرىن قۇرتۋى مۇمكىن. ەسىرتكىنىڭ زياندى جاقتارىن ايتپاسا دا بەلگىلى.
بۇل ماسەلەنىڭ الدىن الۋ جولدارىنا توقتالا كەتەيىك. ەڭ باستىسى، ەسىرتكى ومىرگە ەشقانداي جاقسىلىق اكەلمەيتىنىن، دەنساۋلىقتى قۇرتاتىنىن ءتۇسىنۋ. ەگەر دە بالا ءتۇرلى ۇيىرمەلەرگە قاتىسىپ، ويىن بولسە، وندا ونىڭ بۇنداي جامان نارسەگە تۇسۋگە ويى دا، ۋاقىتى دا بولمايدى. جانە دە ەڭ باستىسى – سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ. دەنساۋلىق – باستى بايلىعىمىز. سول بايلىعىمىزدى زياندى ارەكەتتەردى پايدالانۋ ارقىلى قۇرتۋ دۇرىس ەمەس. ودان كەيىن ونى قالپىنا كەلتىرۋ قيىن بولادى نەمەسە ءتىپتى قالپىنا كەلتىرە دە الماي قالۋ مۇمكىندىگى بار. سوندىقتان دا، ءار ادام وزىنەن، ءوز وتباسىنان باستاپ «ەسىرتكىگە جول جوق!» ۇستانىمىن ۇستانسا، يگى ءىستىڭ باستاماسى بولار ەدى.
#ۋپندپكزو
وتانبايەۆا انەل بولاتبەككىزى
قارماقشى اۋدانى، بايقوڭىر قالاسى
№273 ورتا مەكتەپتىڭ 9 «ا» سىنىپ وقۋشىسى
You Might Also Like
