InfoHub Logo

ادام ومىرىندەگى ەڭ ماڭىزدى قادامداردىڭ ءبىرى – بولاشاق ماماندىقتى تاڭداۋ. باستاپقىدا، ءبىز بۇل تاڭداۋدىڭ زور ماندىلىگىن تۇسىنبەيمىز، ءبىراق تا، ول تەك الداعى وقۋىمىزبەن شەكتەلمەيدى. ءومىرىمىزدىڭ ءبىر بولىگى جۇمىسپەن وتەدى، سوندىقتان، تاڭداعان جۇمىسىمىزدى ءبىز جاقسى كورۋگە ءتيىسپىز. مەنىڭ ويىمشا، ەگەر ادام كۇلىمسىرەپ ويانىپ، الداعى جۇمىس كۇنىن اسىعا كۇتسە، ول قانداي عاجايىپ، كەرەمەت سەزىمگە بولەنەدى! ءار كۇن باقىتقا تولى بولا ما، ادام جەتىستىككە جەتە الا ما، مانساپ ساتىسىمەن كوتەرىلە مە، دارىندىلىعىمەن وزگەلەردەن ەرەكشەلەنە مە، ءوز سالاسىنىڭ كاسىپقويى بولا الا ما، ءارى ۇلگى بولا الادى ما، وسىنىڭ ءبارى دۇرىس تاڭدالعان ماماندىققا بايلانىستى بولادى.

مەنىڭ جاستىق شاعىمنان، باستاۋىش سىنىپتاردا وقىعان كەزىمنەن قالعان، اڭساپ جۇرگەن ارمانىم، ول – ءمۇعالىم بولۋ. ءمۇعالىم ماماندىعىنا قىزىعۋشىلىقتى مەن ءبىرىنشى سىنىپتا تانىتتىم. ۇستازىمنىڭ جاساعان ءىس-قيمىلدارىن، ايتقان سوزدەرىن قايتالاپ، ول سەكىلدى بولۋعا تىرىستىم. قىزدارمەن «مەكتەپتى» ويناپ، ءوزىمدى ءمۇعالىمنىڭ رولىندە ەلەستەتكەن كەزدەرىم ەسكە ءتۇستى. ال جوعارعى سىنىپتاردا، جاڭا مۇعالىمدەرمەن تانىسۋ ارقىلى ءبىر ءپاننىڭ وزىمە قالاي ۇناپ قالعانى دا، ەسىمدە جوق. بۇل ءپان - ماتەماتيكا. ءوز ماتەماتيكا ءمۇعالىمىنىڭ قالاي ساباق جۇرگىزەتىنىن، قالاي بىزگە جاڭا تاقىرىپتاردى تۇسىندىرەتىنىن، ءوز ءپانىن قالاي سۇيەتىنىن كورىپ، وسى كىسىدەن ۇلگى  الىپ، «ماتەماتيكا ءمۇعالىمى» دەگەن ماماندىقتى تاڭدادىم.

 ءمۇعالىم – جەر بەتىندەگى ەڭ ماڭىزدى ماماندىقتاردىڭ ءبىرى دەپ ويلايمىن. سەبەبى، «مەكتەپ – ءبىزدىڭ ەكىنشى ءۇيىمىز» دەپ تەككە ايتىلماعان. اتا-انالار سياقتى، مۇعالىمدەر دە ءبىزدى تاربيەلەپ، كەرەك بولعان كەزدە كومەكتەسىپ، قيىن جاعدايعا تاپ بولعاندا، ءبىز ءۇشىن الاڭدايدى. ال كەڭەس الۋ ءۇشىن كىمگە بارامىز؟ ارينە، بىرەۋلەرى اتا-اناسىمەن سويلەسەدى. ءبىراق، رەنجىگەن وقۋشىلاردىڭ ەڭ الدىمەن مۇعالىمگە جۇگىرىپ باراتىنىن بىرنەشە رەت كورگەن ساتتەرىم بار. سول كەزدە ءمۇعالىم جۇباتىپ، كەڭەس بەرەتىن. عابيدەن قوجاحمەتتىڭ «شاكىرتكە توگەدى ىلعي جان شۋاعىن» ولەڭىندە:

ءبىلىمنىڭ توگىلتەدى ءنار بۇلاعىن،
جاۋاپسىز قالا قويماس ءار سۇراعىڭ.
بىلەدى قوعامى ءار كەز مۇنداي جاندى -
قاستەرلى، قاسيەتتى ول - ءمۇعالىم... -

دەپ ايتىلعانداي، ءمۇعالىم – مەيىرىمدىلىك پەن شىدامدىلىقتىڭ ۇلگىسى، وقۋشىلاردى العا باعىتتاۋشى.

مەن دە سونداي بولعىم كەلەدى. بالالارعا كومەكتەسىپ، ءبىلىم بەرىپ، ولار ءۇشىن جاڭا، تاماشا الەمدى اشقىم كەلەدى. بۇل – مەنىڭ تاعدىرىم، بۇل ءۇشىن كۇنى-تۇنى ەڭبەك ەتۋگە دايىن ەكەنىمدى سەزەمىن. ال ءمۇعالىم بولۋ وڭاي ما؟ ارينە، وڭاي ەمەس. ويتكەنى، بىرىنشىدەن، مەن مەكتەپتىڭ وقۋ باعدارلاماسىن جەتىك ءبىلۋىم كەرەك. ەگەر مەن بىلمەسەم، بىرەۋگە ءبىر نارسەنى قالاي ۇيرەتە الامىن؟ ەكىنشىدەن، بۇل ماماندىق وڭاي بولىپ كورىنگەنىنە قاراماستان، ول ونداي ەمەس. ءاربىر ساباقتىڭ الدىندا دايىندىق جاساپ، جوسپار قۇرىپ، وقۋشىلارعا تۇسىنىكتى بولۋى ءۇشىن  قىزىقتى نارسەلەردى ويلاستىرۋىم قاجەت. ءبىراق، مەن ماتەماتيكا ءمۇعالىمى ماماندىعىن تاڭداعان كەزدە، ونىڭ جاقسى مەن جامان جاقتارىن قاراستىرىپ، وسى ماماندىقتىڭ، ءپاننىڭ مەن ءۇشىن قانشالىقتى قىمبات ەكەنىن ءتۇسىندىم، ال بۇل – ءوز بولاشاق ماماندىعىن تاڭداعان كەزدەگى ەڭ باستىسى دەپ ويلايمىن.  

كەيبىر ماماندىقتار سۇرانىسقا يە بولا بەرمەيدى، كەيبىرەۋلەرى ءتىپتى جويىلىپ جاتىر، ءبىراق، مەنىڭ ويىمشا، ءمۇعالىم ماماندىعى ءاردايىم قاجەت بولادى. ويتكەنى، ءمۇعالىم ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعى بولاتىن سانالى، ساۋاتتى ۇرپاقتى،  ازاماتتاردى تاربيەلەيدى.

قازىرگى زامان – كوپتەگەن قىزىقتى جانە دە ءالۋان-تۇرلى ماماندىقتارعا تولى زامان. جىلدان جىلعا جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ: ينستيتۋتتاردىڭ، ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ، اكادەميالاردىڭ سانى ارتىپ، ءبىلىمنىڭ ءتۇرلى سالالارىندا جوعارى بىلىكتى مامانداردى دايارلايدى. ارينە، اركىم ءوزىنىڭ ۇمتىلىسىنا، اۋەسقويلىعىنا، قابىلەتتەرىنە سايكەس ماماندىقتى تاڭداۋى كەرەك. مەنىڭ پىكىرىمشە، وسىعان بايلانىستى تاڭدالعان ماماندىقتى «دۇرىس تاڭدالعان ماماندىق» دەپ اتاۋعا بولادى. ەڭ باستىسى، كىم بولعىڭىز كەلەتىنىن انىقتاۋ جانە ءوز ماقساتىنا تاباندىلىقپەن جەتۋگە تىرىسۋ! ەگەر ءبىرىنشى رەتتەن شىقپاسا دا، وزىڭىزدەن اسىپ، ءوز دەگەنىنە جەتۋگە ىنتالانۋ. ءومىردىڭ قاي سالاسىندا جەتىستىككە جەتۋدى قالاساڭىز دا، ءوز جولىنداعى قيىنشىلىقتاردى جەڭە وتىرىپ، بۇكىل قوعامنىڭ يگىلىگى ءۇشىن ادال ەڭبەك ەتۋ. ەگەر بىردەڭە شىقپاسا، بەزەك قاقپاۋ. اينالما جول ىزدەۋ. وسىنىڭ بارلىعىن مەن امەريكاندىق فيزيك-عالىم البەرت ەينشتەيننىڭ ءومىربايانىن، عىلىمي قىزمەتى تۋرالى دەرەكتەرىن وقىپ، ءوزىم ءۇشىن ءتۇيىن رەتىندە شىعاردىم. ول قانشاما قيىندىقتاردى: كەدەيلىك، اۋرۋ، ساتسىزدىك، تۇسىنبەۋشىلىك كەزدەستىرسە دە، جالىقپاي، ءبارىن جەڭىپ، اتاقتى عالىمداردىڭ بىرىنە اينالدى. شىنىمدى ايتسام، بۇل مەنى جاڭا شىڭداردى باعىندىرۋعا شابىتتاندىرادى.

قازاقستاننىڭ بولاشاعى بولاتىن جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىندا وتانسۇيگىشتىك سەزىمدەرىن تاربيەلەۋگە ۇمتىلىسىم بار. سوندىقتان، مەنىڭ بولاشاق ماماندىعىم – ءمۇعالىم، مەن وسى ماماندىقتى تاڭداعانىما قۋانىشتىمىن!

---