مەتالدار تاراۋىن قايتالاۋ 9 سىنىپ
تاقىرىبى: مەتالدار تاراۋىن قايتالاۋ. 9 - سىنىپ
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردا مەتالداردىڭ ماڭىزى، قوسىلىستارى، قولدانىلۋى مەن كەن ورىندارى تۋرالى ماعلۇمات بەرە وتىرىپ تاراۋدى قورىتىندىلاۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ حيميالىق قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاۋىن قاداعالاپ، حيميالىق رەاكتيۆتەرمەن جۇمىس جاساۋ داعدىسىن دامىتۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ؛
كورنەكىلىگى: سلايد، رەاكتيۆتەر مەن قۇرال - جابدىقتار
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ، وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ
ءى."عاجايىپ جەتىلىك". 7 ۇياشىق بەرىلەدى. وقۋشىلار ۇياشىقتارداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ ۇپاي جينايدى.
1 - ۇياشىق. مەتالداردىڭ ورتاق قاسيەتتەرى قانداي، سيپاتتاما بەرىڭدەر.
2 - ۇياشىق. قارا مەتالدار توبىنا جاتاتىن ەلەمەنت.
3 - ۇياشىق. ءتۇستى مەتالداردى اتاڭدار.
4 - ۇياشىق. سيرەك كەزدەسەتىن مەتالداردى اتاڭدار. (Li، Rb، Cs، Be، Mo، W، Zr، Nb، Ta)
5 - ۇياشىق. اليۋمينيي مەن قوسىلىستارى قازاقستاننىڭ قاي ايماعىندا كەزدەسەدى؟
6 - ۇياشىق. مەتالداردىڭ ەلەكتروحيميالىق كەرنەۋ قاتارىن كىم ۇسىندى؟
7 - ۇياشىق. جەمىرىلۋ قانداي قۇبىلىس؟
ءىى. "تاپقىرلىق". وقۋشىلارعا مەتالدىڭ فيزيكالىق جانە حيميالىق قاسيەتى، قولدانىلۋى بەرىلەدى. سول ارقىلى وقۋشىلار جاسىرىلعان مەتالدى تاۋىپ، سول مەتالعا قاتىستى ماقال - ماتەلدى ايتۋى كەرەك.
تەمىر
• ماگنيتتىك قاسيەتكە يە
• ءىى جانە ءىىى ۆالەنتتى
• 26 پروتون بار
اعاش كەسسەڭ ۇزىن كەس، قىسقارتۋىڭ وڭاي
تەمىر كەسسەڭ قىسقا كەس، ۇزارتۋىڭ وڭاي
التىن
• باعالى، شىرىمەيدى
• 197 س. ا. م
• جىلتىر
التىن - كۇمىس تاس ەكەن،
ارپا - بيداي اس ەكەن
تەمىر
• گەموگلوبين
• گەماتيت
• تات باسادى
ەسكى ماتا ءبوز بولماس،
ەسكى تەمىر ءبىز بولماس
كۇمىس
• باعالى، قۇندى
• اشەكەي بۇيىم
• باكتەريانى جويادى
تاعاسىنىڭ كۇمىسىنە ماقتانبا،
اتىڭنىڭ جۇرىسىنە ماقتان
مىس
• قىزعىلت ءتۇستى جىلتىر
• ەلەكتر توگىن وتكىزەدى
• قولا
پالەن جەردە التىن بار
بارساڭ مىس تا جوق
التىن
• شىرىمەس
• قارايماس
• بۇزىلماس
• ىرىمەس
جىلتىراعاننىڭ ءبارى التىن ەمەس
ءىىى. "ارتىعىن تاپ".
1. ليتيي. ----- 2. مىس. --------- 3. ماگنيي. ------- 4. تيتان
ناتريي. ------- التىن. ---------- مىرىش. --------- يود
كاليي. -------- حلور. ------------ سەزيي. ------------ رۋبيديي
كالسيي. ----- كۇمىس. ----------- كۇكىرت. ------------ سترونسيي
وتتەك. -------- اليۋمينيي. ----- باريي. ----------- ناتريي
IV. "قاسيەتىمدى تانى". وقۋشىلارعا تەمىر، اليۋمينيي، مىس جانە قىشقىلدارى بەرىلەدى. وسى ارقىلى مەتالداردىڭ قاسيەتتەرى تۇسىندىرىلەدى.
V. "مەتالدار تۇرمىستا". مەتالداردىڭ تۇرمىستا قولدانىلۋىن تۇسىندىرىڭدەر
VI. "ەسەپ شىعارۋ". 1. ماسساسى 32گ تەمىر (ءىىى) وكسيدىن توتىقسىزداندىرۋ ءۇشىن قانشا اليۋمينيي قاجەت؟ ج: 10، 8گ
2. ماسساسى 18گ مىس پەن تەمىردەن تۇراتىن قوسپا 8، 415ل حلورمەن ارەكەتتەسسە، باستاپقى قوسپانىڭ قۇرامى قانداي؟ ج: تەمىر 8، 46گ، مىس 9، 54گ
VII. ۇيگە تاپسىرما. مەتالدار تاراۋىن قايتالاۋ
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردا مەتالداردىڭ ماڭىزى، قوسىلىستارى، قولدانىلۋى مەن كەن ورىندارى تۋرالى ماعلۇمات بەرە وتىرىپ تاراۋدى قورىتىندىلاۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ حيميالىق قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاۋىن قاداعالاپ، حيميالىق رەاكتيۆتەرمەن جۇمىس جاساۋ داعدىسىن دامىتۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ؛
كورنەكىلىگى: سلايد، رەاكتيۆتەر مەن قۇرال - جابدىقتار
ساباقتىڭ ءتۇرى: قايتالاۋ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ، وقۋشىلاردى تۇگەلدەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ
ءى."عاجايىپ جەتىلىك". 7 ۇياشىق بەرىلەدى. وقۋشىلار ۇياشىقتارداعى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىپ ۇپاي جينايدى.
1 - ۇياشىق. مەتالداردىڭ ورتاق قاسيەتتەرى قانداي، سيپاتتاما بەرىڭدەر.
2 - ۇياشىق. قارا مەتالدار توبىنا جاتاتىن ەلەمەنت.
3 - ۇياشىق. ءتۇستى مەتالداردى اتاڭدار.
4 - ۇياشىق. سيرەك كەزدەسەتىن مەتالداردى اتاڭدار. (Li، Rb، Cs، Be، Mo، W، Zr، Nb، Ta)
5 - ۇياشىق. اليۋمينيي مەن قوسىلىستارى قازاقستاننىڭ قاي ايماعىندا كەزدەسەدى؟
6 - ۇياشىق. مەتالداردىڭ ەلەكتروحيميالىق كەرنەۋ قاتارىن كىم ۇسىندى؟
7 - ۇياشىق. جەمىرىلۋ قانداي قۇبىلىس؟
ءىى. "تاپقىرلىق". وقۋشىلارعا مەتالدىڭ فيزيكالىق جانە حيميالىق قاسيەتى، قولدانىلۋى بەرىلەدى. سول ارقىلى وقۋشىلار جاسىرىلعان مەتالدى تاۋىپ، سول مەتالعا قاتىستى ماقال - ماتەلدى ايتۋى كەرەك.
تەمىر
• ماگنيتتىك قاسيەتكە يە
• ءىى جانە ءىىى ۆالەنتتى
• 26 پروتون بار
اعاش كەسسەڭ ۇزىن كەس، قىسقارتۋىڭ وڭاي
تەمىر كەسسەڭ قىسقا كەس، ۇزارتۋىڭ وڭاي
التىن
• باعالى، شىرىمەيدى
• 197 س. ا. م
• جىلتىر
التىن - كۇمىس تاس ەكەن،
ارپا - بيداي اس ەكەن
تەمىر
• گەموگلوبين
• گەماتيت
• تات باسادى
ەسكى ماتا ءبوز بولماس،
ەسكى تەمىر ءبىز بولماس
كۇمىس
• باعالى، قۇندى
• اشەكەي بۇيىم
• باكتەريانى جويادى
تاعاسىنىڭ كۇمىسىنە ماقتانبا،
اتىڭنىڭ جۇرىسىنە ماقتان
مىس
• قىزعىلت ءتۇستى جىلتىر
• ەلەكتر توگىن وتكىزەدى
• قولا
پالەن جەردە التىن بار
بارساڭ مىس تا جوق
التىن
• شىرىمەس
• قارايماس
• بۇزىلماس
• ىرىمەس
جىلتىراعاننىڭ ءبارى التىن ەمەس
ءىىى. "ارتىعىن تاپ".
1. ليتيي. ----- 2. مىس. --------- 3. ماگنيي. ------- 4. تيتان
ناتريي. ------- التىن. ---------- مىرىش. --------- يود
كاليي. -------- حلور. ------------ سەزيي. ------------ رۋبيديي
كالسيي. ----- كۇمىس. ----------- كۇكىرت. ------------ سترونسيي
وتتەك. -------- اليۋمينيي. ----- باريي. ----------- ناتريي
IV. "قاسيەتىمدى تانى". وقۋشىلارعا تەمىر، اليۋمينيي، مىس جانە قىشقىلدارى بەرىلەدى. وسى ارقىلى مەتالداردىڭ قاسيەتتەرى تۇسىندىرىلەدى.
V. "مەتالدار تۇرمىستا". مەتالداردىڭ تۇرمىستا قولدانىلۋىن تۇسىندىرىڭدەر
VI. "ەسەپ شىعارۋ". 1. ماسساسى 32گ تەمىر (ءىىى) وكسيدىن توتىقسىزداندىرۋ ءۇشىن قانشا اليۋمينيي قاجەت؟ ج: 10، 8گ
2. ماسساسى 18گ مىس پەن تەمىردەن تۇراتىن قوسپا 8، 415ل حلورمەن ارەكەتتەسسە، باستاپقى قوسپانىڭ قۇرامى قانداي؟ ج: تەمىر 8، 46گ، مىس 9، 54گ
VII. ۇيگە تاپسىرما. مەتالدار تاراۋىن قايتالاۋ
You Might Also Like
