مىڭ ءبىر ماقال (سايىس)
تاقىرىبى: «مىڭ ءبىر ماقال» سايىسى.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى حالقىمىزدىڭ اسىل سوزدەرى ماقال - ماتەلدەردى جاتتاي بىلۋگە، ونى كۇندەلىكتى اۋىزەكى سويلەۋ تىلدەرىنە قولدانا بىلۋگە باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى شاپشاڭدىققا، ەپتىلىككە توسەلدىرۋ، ءتىل بايلىق - تارىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تۋعان ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: جارىس ساباق.
كورنەكىلىگى: شەشەندىك سوزدەر، ماقال - ماتەلدەر جازىلعان سلايدتار، 10 بالدىق جيتوندار.
جوسپارى:
1 - تۋر كىم جىلدام
2 - تۋر جالعاسىن تاپ
3 - تۋر ماعىناسىن ءتۇسىندىر
4 - تۋر ءۇي تاپسىرماسى
5 - تۋر اۋدارىپ كور
6 - تۋر قورىتىندىلاۋ
I. كىرىسپە.
قۇرمەتتى قۋشىلار، ۇستازدار، قوناقتار، ويىنعا قاتىسۋشىلار! بۇگىنگى ءبىزدىڭ ويىنىمىز «مىڭ ءبىر ماقال» - دەپ اتالادى. ويىنىمىز 6 تۋردان تۇرادى. ويىنعا قاتىسۋشىلاردى ويىننىڭ ماقساتىمەن، جوسپارىمەن تانىستىرىپ وتەمىن.
ماقال - ماتەلدەر حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر سالاسى. ماقالدار وي دالدىگىمەن، تەرەڭدىگىمەن، ىقشامدىلىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. وندا حالىق تاريحى، ونىڭ الەۋمەتتىك تىرشىلىگى، اقىل - ونەگەسى مول كورىنىس تاپقان.
II. نەگىزگى ءبولىم.
وقۋشىلار ەكى توپقا بولىنەدى. ءار توپ ءوز اتتارىن، ۇراندارىن تانىستىرىپ وتەدى.
1 - تۋر. «كىم جىلدام» - دەپ اتالادى. بۇل تۋردا ءار توپتان ءبىر وقۋشىدان شىعىپ، تاڭداعان تاقىرىپتارى بويىنشا ماقال ايتادى. ءار ماقالعا 10 ۇپايدان بەرىلەدى.
2 - تۋر «جالعاسىن تاپ». ماقالدىڭ جالعاسىن تابۋ، ءار دۇرىس جاۋاپقا 10 ۇپايدان بەرىلەدى.
1. كوزى سوقىردان قورىقپا،
...(كوڭىلى سوقىردان قورىق).
2. ادەپتى بالا - ارلى بالا
...(ادەپسىز بالا – سورلى بالا).
3. ەڭبەك ەتپەسەڭ، ەلگە وكپەلەمە،
...(ەگىن ەكپەسەڭ، جەرگە وكپەلەمە).
4. ات جامانى جولدا قالدىرار،
...(جولداسى جاماندى قولدا قالدىرار).
5. اتادان جاقسى ۇل تۋسا،
ەلىنىڭ قامىن جەيدى:
...(اتادان جامان ۇل تۋسا،
ەلىنىڭ مالىن جەيدى).
6. ادەپتىلىك، ار - ۇيات،-
ادامدىقتىڭ بەلگىسى.
...(تۇرپايى مىنەز، تاعى، جات -
ناداندىقتىڭ بەلگىسى).
3 تۋر. ماعىناسىن ءتۇسىندىر. بۇل تۋردا ءار كوماندا وزىنە بەرىلگەن ماقالداردىڭ ماعىناسىن اشىپ، ءتۇسىندىرىپ بەرۋلەرى كەرەك.
1. جاستا وقىعان وقۋىڭ، تاسقا جازعان سوزبەن تەڭ
قارتايعاندا وقىعان وقۋىڭ مۇزعا جازعان سوزبەن تەڭ.
2. جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل.
3. ەڭبەككە بەيىم بولساڭ،
قاتارىڭنان كەيىن بولماسسىڭ.
4. بالاپان ۇيادا نەنى كورسە، ۇشقاندا سونى الادى.
4 تۋر. ءۇي تاپسىرماسى.
سۋرەتتەردە بەينەلەنگەن زاتتارعا بايلانىستى ماقال ايتۋ.
ءار كوماندا قارسى كوماندانىڭ سالعان سۋرەتىمەن جۇمىس جاسايدى.
5 تۋر. اۋدارىپ كور. بۇل تۋردا ورىس تىلىندە وقىلعان ماقالدىڭ قازاقشا بالاماسىن تابۋ. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 10 بالدان بەرىلەدى.
1. كتو مولوكو ۋكرال – توت سپاسسيا،
كتو چاشكۋ وبليزال – پوپالسيا.
2. دۆە گولوۆى بارانىح سەليكوم،
نە ۋمەششايۋتسيا ۆ كوتلە ودنوم.
3. ۆ رودنوي دولينە لۋچشە پراحوم بىت،
چەم نا چۋجبينە پاديسشاحوم بىت.
4. داجە مىشكا، چتو جيۆا،
لۋچشە مورتۆوگو لۆا.
6 تۋر. قورىتىندى. ساباق سوڭىندا ءار كوماندانىڭ جيناعان جەتوندارى سانالىپ، قورىتىندىلانادى. ۇپايدى كوپ جيناعان كوماندا ماراپاتتالا
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى حالقىمىزدىڭ اسىل سوزدەرى ماقال - ماتەلدەردى جاتتاي بىلۋگە، ونى كۇندەلىكتى اۋىزەكى سويلەۋ تىلدەرىنە قولدانا بىلۋگە باۋلۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى شاپشاڭدىققا، ەپتىلىككە توسەلدىرۋ، ءتىل بايلىق - تارىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تۋعان ەلىن، جەرىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ءتۇرى: جارىس ساباق.
كورنەكىلىگى: شەشەندىك سوزدەر، ماقال - ماتەلدەر جازىلعان سلايدتار، 10 بالدىق جيتوندار.
جوسپارى:
1 - تۋر كىم جىلدام
2 - تۋر جالعاسىن تاپ
3 - تۋر ماعىناسىن ءتۇسىندىر
4 - تۋر ءۇي تاپسىرماسى
5 - تۋر اۋدارىپ كور
6 - تۋر قورىتىندىلاۋ
I. كىرىسپە.
قۇرمەتتى قۋشىلار، ۇستازدار، قوناقتار، ويىنعا قاتىسۋشىلار! بۇگىنگى ءبىزدىڭ ويىنىمىز «مىڭ ءبىر ماقال» - دەپ اتالادى. ويىنىمىز 6 تۋردان تۇرادى. ويىنعا قاتىسۋشىلاردى ويىننىڭ ماقساتىمەن، جوسپارىمەن تانىستىرىپ وتەمىن.
ماقال - ماتەلدەر حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر سالاسى. ماقالدار وي دالدىگىمەن، تەرەڭدىگىمەن، ىقشامدىلىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. وندا حالىق تاريحى، ونىڭ الەۋمەتتىك تىرشىلىگى، اقىل - ونەگەسى مول كورىنىس تاپقان.
II. نەگىزگى ءبولىم.
وقۋشىلار ەكى توپقا بولىنەدى. ءار توپ ءوز اتتارىن، ۇراندارىن تانىستىرىپ وتەدى.
1 - تۋر. «كىم جىلدام» - دەپ اتالادى. بۇل تۋردا ءار توپتان ءبىر وقۋشىدان شىعىپ، تاڭداعان تاقىرىپتارى بويىنشا ماقال ايتادى. ءار ماقالعا 10 ۇپايدان بەرىلەدى.
2 - تۋر «جالعاسىن تاپ». ماقالدىڭ جالعاسىن تابۋ، ءار دۇرىس جاۋاپقا 10 ۇپايدان بەرىلەدى.
1. كوزى سوقىردان قورىقپا،
...(كوڭىلى سوقىردان قورىق).
2. ادەپتى بالا - ارلى بالا
...(ادەپسىز بالا – سورلى بالا).
3. ەڭبەك ەتپەسەڭ، ەلگە وكپەلەمە،
...(ەگىن ەكپەسەڭ، جەرگە وكپەلەمە).
4. ات جامانى جولدا قالدىرار،
...(جولداسى جاماندى قولدا قالدىرار).
5. اتادان جاقسى ۇل تۋسا،
ەلىنىڭ قامىن جەيدى:
...(اتادان جامان ۇل تۋسا،
ەلىنىڭ مالىن جەيدى).
6. ادەپتىلىك، ار - ۇيات،-
ادامدىقتىڭ بەلگىسى.
...(تۇرپايى مىنەز، تاعى، جات -
ناداندىقتىڭ بەلگىسى).
3 تۋر. ماعىناسىن ءتۇسىندىر. بۇل تۋردا ءار كوماندا وزىنە بەرىلگەن ماقالداردىڭ ماعىناسىن اشىپ، ءتۇسىندىرىپ بەرۋلەرى كەرەك.
1. جاستا وقىعان وقۋىڭ، تاسقا جازعان سوزبەن تەڭ
قارتايعاندا وقىعان وقۋىڭ مۇزعا جازعان سوزبەن تەڭ.
2. جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل.
3. ەڭبەككە بەيىم بولساڭ،
قاتارىڭنان كەيىن بولماسسىڭ.
4. بالاپان ۇيادا نەنى كورسە، ۇشقاندا سونى الادى.
4 تۋر. ءۇي تاپسىرماسى.
سۋرەتتەردە بەينەلەنگەن زاتتارعا بايلانىستى ماقال ايتۋ.
ءار كوماندا قارسى كوماندانىڭ سالعان سۋرەتىمەن جۇمىس جاسايدى.
5 تۋر. اۋدارىپ كور. بۇل تۋردا ورىس تىلىندە وقىلعان ماقالدىڭ قازاقشا بالاماسىن تابۋ. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 10 بالدان بەرىلەدى.
1. كتو مولوكو ۋكرال – توت سپاسسيا،
كتو چاشكۋ وبليزال – پوپالسيا.
2. دۆە گولوۆى بارانىح سەليكوم،
نە ۋمەششايۋتسيا ۆ كوتلە ودنوم.
3. ۆ رودنوي دولينە لۋچشە پراحوم بىت،
چەم نا چۋجبينە پاديسشاحوم بىت.
4. داجە مىشكا، چتو جيۆا،
لۋچشە مورتۆوگو لۆا.
6 تۋر. قورىتىندى. ساباق سوڭىندا ءار كوماندانىڭ جيناعان جەتوندارى سانالىپ، قورىتىندىلانادى. ۇپايدى كوپ جيناعان كوماندا ماراپاتتالا
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: «ناتيجەگە باعىتتالعان ءبىلىم - تۇلعانىڭ رۋحانيلىعىن بايىتۋدىڭ نەگىزى»
