مىنەز پەرىشتەنىڭ وقيعاسى
— و، مادام، مۇمكىن بولسا سىزبەنەن ءبىر اۋىز تىلدەسۋگە بولار ما ەكەن؟
ەدنانىڭ مۇنىسى ساندىراق سەكىلدى بولىپ كورىنۋى دە مۇمكىن ەدى، ويتكەنى ول، ميسس مارپلدىڭ قىزمەتشىسى-تىن. سوسىن باسقا بىرەۋ ەمەس ميسس مارپلدىڭ وزىمەن سويلەسىپ تۇرعان بولاتىن.
تانىس ءۇندى ەستىسىمەن ميسس مارپل ىزىنشە: «ارينە، ەدنا. ىشكە كىر دە ەسىكتى جاپ. نە ايتايىن دەپ ەدىڭ؟» —دەدى.
ايتقانىن ەكى قىلماي ەسىكتى جاۋىپ، ەدنا ىشكە قاراي جىلجىدى. الجاپقىشىنىڭ ءبىر ۇشىن ساۋساقتارىمەن بۇكتەپ، بىر-ەكى رەت جۇتىنىپ قويدى.
— ءيا، نە ايتپاقشى ەدىڭ، ەدنا؟—دەدى ميسس مارپل جىگەرلەندىرە.
— و، مادام، راحىم وتىنەمىن. نەمەرە ءسىڭلىم گلەديستىڭ جايى ەدى. جۇمىسىنان ايىرىلىپ قالىپتى ول.
— قويشى، راس پا؟ ونىسى قيىن بولعان ەكەن. ول قىز انا وۋلد حوللدا تۇراتىن سكيننەرلەردىڭ قىزمەتشىسى ەمەس پە ەدى؟
— ءيا، مادام، دۇرىس ايتاسىز. گلەديس بايعۇس ابىرجىپ، قاتتى قامىعىپ ءجۇر.
— بۇدان بۇرىن دا گلەديس ءجيى ورىن اۋىستىرىپ ءجۇردى عوي، سولاي ەمەس پە؟
— ءدال سولاي، مادام، ورىن اۋىستىرعانعا اۋەس-اق. ءبىر جەرگە تۇراقتاپ ىستەي المايدى. ءبىراق ءبىر قىزىعى، وسىعان دەيىن ول ءوز ەركىمەن كەتىپ جۇرگەن!
— ال بۇل جولى شە، كەرىسىنشە مە؟— دەدى ميسس مارپل سالقىنداۋ سويلەپ.
— ءيا، مادام، سوسىن عوي ونىڭ قاتتى رەنجىپ وتىرعانى.
ميسس مارپل ەپتەپ تاڭدانىپ قالدى. اندا-ساندا قىز قولى بوس كەزىندە شاي ىشۋگە كەلىپ-كەتىپ تۇراتىن. تولىق كەلگەن، مىنەزى اۋىر، كۇلىمسىرەپ جۇرەتىن.
ەدنا ءسوزىن جالعاستىرىپ: «مادام، بۇل انا ميسس سكيننەردەن بولىپ وتىر»،— دەدى.
— سوندا قالاي،— دەدى ميسس مارپل اسىقپاي،— ميسس سكيننەرگە نەسى جاقپاي قالىپتى؟
بۇل جولى ەدنا بىلەتىنىن باستان-اياق بايانداپ شىقتى.
— و، مادام گلەديسكە بۇل وتە اۋىر ءتيىپ وتىر. ميسس ەميليدىڭ ءساندى تۇيرەۋىشتەرىنىڭ ءبىرى جوعالىپ، بۇرىن-سوڭدى بولماعان ۇلكەن ايقاي-شۋ كوتەرىلىپتى. مۇندايدى ەشكىم دە قالامايدى، ارينە، ۇيات نارسە عوي. گلەديس تە كومەگىن بەرىپ، بارلىق جەردى ءتىنتىپ شىعىپتى. ميسس لاۆينيا پوليسياعا بارىپ ايتپاقشى بولعان ەكەن. سويتسە جاڭاعى تۇيرەۋىش تابىلىپتى. بىرەۋ ونى تۋالەت بۇيىمدارىن قوياتىن ستولدىڭ تارتپاسىنىڭ تۇبىنە تىعا سالىپتى. گلەديس قاتتى قۋانعان كورىنەدى.
— ءدال سونىڭ ەرتەسىنە ءبىر تارەلكا سىنسا، ميسس لاۆينيا جۇگىرىپ شىعىپ، گلەديسكە ءبىر ايدان سوڭ ورىندى بوسات دەپتى. گلەديستىڭ بايقاۋىنشا، تارەلكانىڭ سىنعانىن جاي جەلەۋ ەتىپ وتىرسا كەرەك. ال شىندىعىندا، ول الگى ءساندى تۇيرەۋىشتى ۇرلاعان دا، سوسىن پوليسيا كەلەدى دەگەندى ەستىپ، ورنىنا قايتا قويعان دا گلەديس دەپ ويلايتىن كورىنەدى. گلەديس ولاي ەتپەيدى، وندايعا ەش قاشان بارمايدى دا. وسەك تاراپ ەل ءسوز قىلادى دەپ قىنجىلادى ول. قىز بالاعا مۇنىڭ قيىن ەكەنىن تۇسىنەسىز عوي، مادام؟
ميسس مارپل باسىن يزەدى. ول مەنمەندەۋ، تولىقشا كەلگەن گلەديستى اسا جاقسى كورمەسە دە تابيعي تازالىعىنا كۇماندانبايتىن. سوندىقتان دا مىنا جاعدايدىڭ قىزدىڭ بەتىنە سالىق بولعانىن ول وتە جاقسى سەزدى.
ەدنا جابىرقاۋ ۇنمەن: «بايقاۋىمشا، ءسىز ەش نارسە دە ىستەي المايسىز عوي، مادام؟» — دەدى.
— اقىماق بولماسىن دە وعان،— دەدى ميسس مارپل قاباعىن شىتىڭقىراپ.— ەگەر تۇيرەۋىشتى الماعان بولسا — الماعاندىعىنا مەنىڭ كوزىم جەتەدى — وندا ابىرجيتىن ءجونى جوق قوي.
— وسەك تارايدى عوي،— دەدى ەدنا تۇنەرىپ.
ميسس مارپل: «مەن... ە... تۇستەن كەيىن سولاي قاراي بارامىن. ميسس سكيننەرگە ءبىر اۋىز ايتارمىن»،— دەدى.
— ۇلكەن راحمەت، مادام،— دەدى ەدنا قۋانىشى قوينىنا سىيماي.
***
وۋلد حولل ۆيكتوريا1 ۇلگىسىمەن سالىنعان، اينالاسىن جاسىل جەلەك ب ا ق قورشاعان ۇلكەن ءۇي بولاتىن. ءدال سول كۇيىندە جالعا بەرۋگە دە، ساتۋعا دا بولمايتىندىقتان، ءبىر ىسكەر الىپ-ساتار ونى ءتورت پاتەرگە ءبولىپ، ىستىق سۋمەن جىليتىن ورتالىق جۇيە ورناتىپتى. پاتەر جالداۋشىلار جەردى ورتاقتاسىپ پايدالاناتىن بولسا كەرەك. بۇل تاجىريبە ءوزىن اقتاپتى. ءبىر پاتەردى اقىماقتاۋ باي ايەل قىزمەتشىسى ەكەۋى جالداپ الىپتى. قارت ايەل قۇستارعا قۇمار ەكەن، كۇندەلىكتى ەرمەگى قۇسى بارلاردى قوناققا شاقىرىپ، سولاردى كۇتەتىن كورىنەدى. ەكىنشى پاتەردى جۇمىسىن قويعان ينديالىق سوت پەن ايەلى، ءۇشىنشى پاتەردى جاقىندا عانا ۇيلەنگەن ءبىر جاس سەميا، ال ءتورتىنشىسىن وسىدان ەكى اي بۇرىن ءاپالى-سىڭلىلى ءالى ەرگە شىقپاعان سكيننەر دەيتىندەر جالعا الىپتى. پاتەر جالداۋشى ءتورت جۇپ بىر-بىرىنە قاتىناسپايدى ەكەن، سەبەبى ولاردىڭ باستارىن قوساتىنداي ورتاق ەشنارسە بولماسا كەرەك. ءۇي قوجاسىنا كەرەگىنىڭ ءوزى دە سول كورىنەدى. ويتكەنى دوس ادامدار سۋىسسا، وزىنە كەلىپ ءبىرىنىڭ ۇستىنەن ءبىرى شاعىم ايتادى دەپ قورقاتىن ءتارىزدى.
ميسس مارپل پاتەر جالداۋشىلاردىڭ ءبىر دە ءبىرىن جاقسى بىلمەسە دە، ولارمەن تانىس بولاتىن. سكيننەرلەردىڭ ەڭبەككە جارامدىسى تەك ۇلكەنى، ميسس لاۆينيا عانا بولاتىن. ميسس ەميلي، كىشىسى، اۋرۋشاڭ ەدى. ءبىراق سانكت مەري مييد سەلوسىنىڭ تۇرعىندارى ونىڭ اۋرۋى جاساندى، قىپ-قىزىل وتىرىك دەپ سەنبەيتىن. تەك ميسس لاۆينيا عانا ءسىڭلىسىن شىنىمەن ازاپ شەگىپ ءجۇر دەپ ەسەپتەپ، ونىڭ استى-ۇستىنە ءتۇسىپ، ايتقانىن ىستەپ، بىردەمەلەردى ىزدەپ شارق ۇرىپ جۇرگەنى.
سانكت مەري مييدتەگى جۇرت ميسس ەميليدىڭ الىپ بارا جاتقان اۋرۋى جوق، ايتپەسە، ول الدەقاشان دارىگەر حەيدوكتى شاقىرتار ەدى دەگەن ويدا بولاتىن. وسىنى بىرەۋلەر وعان جۇقالاپ سەزدىرىپتى دە. سويتسە، ميسس ەميلي كىرپىكتەرىن زورعا قيمىلداتىپ، قاسىن كەرىپ، ناۋقاسىنىڭ ءجاي ناۋقاس ەمەستىگىن، ءتىپتى لوندونداعى ەڭ جاقسى دەگەن مامانداردىڭ دا قولىنان ەشنارسە كەلمەي، ەندى ءبىر اسا مىقتى ەمشىگە تاپ بولىپ، كوز كورىپ قۇلاق ەستىمەگەن جاڭا ەم قابىلداپ جاتقانىن جانە دەنساۋلىعى سول ەمنەن تۇزەلۋى مۇمكىن دەپ شىنىمەن ۇمىتتەنەتىنىن ايتىپتى. اناۋ-مىناۋ دارىگەر ونىڭ اۋرۋىن تۇسىنبەيتىن بولسا كەرەك.
ويىنا كەلگەنىن بۇكپەي اشىق ايتاتىن ميسس حارتنەلل بىلاي دەپتى: «مەنىڭشە، ميسس ەميليدىڭ دارىگەردى شاقىرتپاعانى ۇلكەن اقىل بولعان. ءبىزدىڭ دارىگەر حەيدوكقا سالساڭ، ءوزىنىڭ جەلپىلدەك مىنەزىنە باسىپ، «ەشتەمە دە جوق، تۇرىپ جۇرە بەرىڭىز، قورقاتىن دىم جوق!» دەپ قولىن ءبىر-اق سىلتەر ەدى.
ونداي ەمدى مەنسىنبەي، ميسس ەميلي ديۆاندا جاتا بەرەدى ەكەن. جان-جاعىنا دارى-دارمەكتىڭ نەشە ءتۇرىن ءۇيىپ قويىپ، وزىنە ارناپ جاساعان تاماقتىڭ ءبىرىن دە تاتپاي، تابىلۋى قيىن، قولعا وڭايشىلىقپەن تۇسپەيتىن نارسەلەردى سۇرايدى ەكەن.
***
ميسس مارپلعا ەسىكتى گلەديس اشتى. ونىڭ ءوڭى ميسس مارپل مولشەرلەگەننەن دە جابىرقاۋ كورىندى. قوناق كۇتەتىن بولمەدە (بۇل و باستاعى قوناق كۇتەتىن ۇلكەن بولمەنىڭ شيرەگى عانا بولاتىن، سەبەبى الگى ۇلكەن بولمەنى كەيىن اس ىشەتىن، قوناق كۇتەتىن، ۆاننا جانە ىدىس-اياق قوياتىن بولمەلەرگە اينالدىرىپ جىبەرگەن. ميسس مارپلدى ميسس لاۆينيا ورنىنان تۇرىپ قارسى الدى.
لاۆينيا سكيننەر بويى بيىك، ارىقتاۋ، سۇيەگى ءىرى؛ جاسى ەلۋلەرگە كەلگەن، داۋسى جۋانداۋ، مىنەز-قۇلقى تىك ايەل ەكەن.
— قوش كەلدىڭىز،— دەدى ول.— ەميلي اۋىرىپ جاتىر، بۇگىن بايعۇستىڭ جاعدايى ونشا ەمەس. سىزبەن سويلەسسە، كوڭىلى كوتەرىلىپ قالار ەدى، ءبىراق كەيدە كىسىمەن ديدارلاسۋعا دا مۇرشاسى كەلمەي قالادى. بيشارانى قويساڭىزشى، شىدامدى بولعاندا كەرەمەت يت جاندى عوي.
ميسس مارپل ىزەتپەن جاۋاپ قاتتى. سانكت مەري مييدتە ءسوز كوبىنەسە قىزمەتشىلەر جايىندا بولاتىن. سوندىقتان دا اڭگىمەنى سولاي قاراي بۇرىپ جىبەرۋ وعان قيىنعا تۇسكەن جوق. ول الگى سۇيكىمدى قىز — گلەديس حولمزدىڭ جۇمىستان كەتپەكشى بولىپ جۇرگەنى جايلى ەستىگەنىن ايتا باستادى.
ميسس لاۆينيا باسىن يزەپ: «ءبىر جۇمادان كەيىن كەتەدى. ىدىس-اياق سىندىرادى. مۇندايدى جانىم سۇيمەيدى»،— دەدى.
ميسس مارپل كۇرسىنىپ: «ءقازىر بارىنە دە كونۋگە تۋرا كەلەدى. سەلولىق جەرلەرگە قىزداردى كەلتىرۋ قيىنداپ كەتتى عوي. ميسس سكيننەر وسى جاعىن ەسكەرسىن، گلەديسپەن قوشتاسقاندى دۇرىس دەي الار ما ەكەن؟»،— دەدى.
— جالشى تابۋ قيىن ەكەنىن بىلەمىن،— دەدى ميسس لاۆينيا قۇپتاپ.— ديەۆەريۋكستەر ادام تابا الماي ءجۇر، ءبىراق وعان تاڭداناتىن تۇك تە جوق. ىلعي جانجال، ءتۇنى بويى ۋ-دۋ، كەز كەلگەن ۋاقىتتا اس دايارلاۋ قاجەت، ونىڭ ۇستىنە انا جالشى قىز ءۇي شارۋاسىنا مۇلدەم جوق ەكەن دەيدى عوي. وعان كەزدەسكەن كۇيەۋدىڭ سورى دا! سوسىن لاركيندەردىڭ قىزمەتشىسى دە كەتىپ قالدى. ارينە، سوتتىڭ مىنەزىنە شىداۋ قيىن، ونىڭ قۇلقىن سارىدە تاماق ىشەتىنى بار، سوسىن ايەلىنىڭ سىركەسى سۋ كوتەرمەيدى. بۇعان دا تاڭدانبايمىن. گارميحاەل حانىمنىڭ جانەتى تۇراقتى مۇندا، ءبىراق مەن بىلسەم، ول بارىپ تۇرعان سۇيكىمسىز ايەل. انا قارت حانىمدى ابدەن بيلەپ العان.
— ولاي بولسا گلەديس تۋرالى قايتا ويلانىپ كورەرسىز. ول — شىنىندا دا جاقسى قىز. مەن ونىڭ ءۇي-ىشىن تۇگەل بىلەمىن. وتە ادال، جاقسى ادامدار.
ميسس لاۆينيا باسىن شايقاپ: «مەنىڭ ءوز ەسەبىم بار»،— دەدى پاڭدانىپ.
ميسس مارپل كۇبىرلەپ: «تۇيرەۋىشىڭىزدى جوعالتىپ الىپسىز عوي، بىلەم...»،— دەدى.
— ونى كىم ايتىپ ءجۇر. انا قىز عوي ءسىرا. شىنىن ايتسام، سول قىزدان كورەمىن. قورىققانىنان ورنىنا قايتا قويا سالعان. ءبىراق كوز جەتپەگەن سوڭ ەشتەڭە ايتا المايسىڭ،— دەدى ول. سوسىن اڭگىمەنى باسقا جاققا اۋدارىپ:— ءجۇرىڭىز، ەميليدى كورىڭىز، ميسس مارپل. ءسوز جوق ونىڭ كوڭىلى كوتەرىلىپ قالادى،— دەدى.
ميسس مارپل ميسس لاۆينيانىڭ سوڭىنان ءجۇردى. ەسىكتى قاعىپ، رۇقسات العان سوڭ، ول قوناقتى الگى پاتەردەگى ەڭ ءتاۋىر سانالاتىن، پەردەلەرى جارتىلاي جابىق قاراكولەڭكە بولمەگە الىپ كىردى. ميسس ەميلي توسەگىندە جاتىر ەكەن. كۇڭگىرتتىك پەن بەلگىسىز ازاپتىڭ قۇشاعىندا سەكىلدى. قاراكولەڭكەدە ول ارىق، جاسقانشاق ادام سياقتى بولىپ كورىندى. قالىڭ اق شالعان سارى شاشىن باسىنا بەيبەرەكەت وراي سالىپتى. بۇيرالارى قوبىراپ، كادىمگى قۇستىڭ ۇياسىن ەلەستەتەدى. قۇس ەكەش قۇس تا مۇنداي ۇيانى مەنسىنە قويماس. بولمە ىشىندە ءاتىر، كوگەرگەن پەچەنە مەن زىعىر مايىنىڭ ءيىسى شىعادى.
كوزىن ولىمسىرەي اشىپ، جىڭىشكە، ءالجۋاز داۋىسپەن ەميلي سكيننەر بۇگىن اۋىر كۇندەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتى.
— اۋرۋدىڭ ەڭ قيىن جەرى،— دەدى ميسس ەميلي سولعىن داۋىسپەن،— ءوزىنىڭ باسقاعا ماسىل ەكەنىڭدى ءتۇسىنۋ ەكەن. لاۆينيا ماعان سونداي جاقسى قارايدى. اپاتايىم-اي، مازاڭدى الدىم-اۋ! گرەلكامنىڭ سۋىن ىقشامداپ بەرمەيسىڭ بە؟ تەك شاقتاپ قانا. تىم كوپ بولسا، زىلدەي بولىپ كەتەدى، تىم ورتالاپ جىبەرسە، لەزدە سۋىپ قالادى.
— كەشىر، قالقام، بەرى بەرشى، ەپتەپ سۋىن ازايتايىن.
— ولاي بولسا، سۋىن دا اۋىستىرىپ بەرەرسىڭ. ۇيدە كەپتىرىلگەن قاتتى نان جوق بولار، ءسىرا. ءجا، مەيلى ەشتەڭە ەتپەس. كەرەگى جوق. سۇيىقتاۋ شاي مەن ءبىر ءتىلىم ليمون بولسا... ليمون دا جوق قوي دەيمىن؟ جوق، ليمونسىز شاي ىشە الماسپىن. بۇگىن تاڭەرتەڭ ءسۇت ەپتەپ اشىپ قالعان ەكەن، ەندى سۇتتەن دە بەتىم قايتىپ قالدى. ەشنارسە ەتپەس. شاي ىشپەسەم دە بولار. تەك السىرەپ تۇرعانىم. ەستۋىمشە، شايان بالىق ءنارلى بولادى دەيدى. سودان جەپ كورسەم قالاي بولار ەدى. جو، جوق، كۇن كەش بوپ قالدى، ول وڭايلىقپەن قولعا تۇسپەس. ەرتەڭگە دەيىن ورازا ۇستارمىن.
لاۆينيا ۆەلوسيپەدپەن سەلونى ارالاپ قايتۋ كەرەك دەگەندەي تۇسىنىكسىز بىردەمەنى مىڭگىرلەدى دە، بولمەدەن شىعىپ كەتتى.
ميسس ەميلي قوناققا بولماشى عانا كۇلىمسىرەپ، كىسىنىڭ مازاسىن العاندى سونداي جانى سۇيمەيتىنىن ايتتى.
سول كۇنى كەشكە قاراي ەدناعا ميسس مارپل ىستەگەن تىرلىگىنەن تۇك تە شىقپاعانىن ءتۇسىندىردى.
گلەديستىڭ ادال ەمەستىگى جايلى وسەكتىڭ سەلوعا تاراپ ۇلگىرگەنىنە ميسس مارپل قاتتى قاپا بولدى.
پوچتادا ميسس بەتەربي ونى ۇستاي الىپ: «دجەين، بار عوي، ولار ەدناعا جازباشا، ىنتالى، اقىلدى، ىزەتتى دەپ مىنەزدەمە بەرىپتى، ءبىراق ادالدىق جايلى ءبىر اۋىز ءسوز جوق دەيدى وندا. مەنىڭشە، ەڭ كەرەگى ادالدىق قوي! ەستۋىمشە، تۇيرەۋىشكە بايلانىستى ءبىر وسەك بار، سوعان قىزدىڭ قاتىسى بولسا كەرەك. ايتپەسە، ءوزىڭ بىلەسىڭ عوي، وسى كۇنى اسىپ كەتكەن سوراقى بولماسا، جالشىسىن ەشكىم دە جىبەرە سالمايدى. ەندى ولارعا باسقا كىسى تابۋ وڭايعا تۇسپەيدى. بۇدان بىلاي قىزدار وۋلد حوللعا مۇلدە جولاماي قويادى. بوس كۇندەرى ۇيلەرىنە بارعان كەزدە ولاردىڭ مازاسى جوق دەيدى. كورەسىڭ ءالى، الگى سكيننەرلەر باسقا ەشكىمدى دە تابا المايدى. ەندى، مۇمكىن، انا ءبىر جەكسۇرىن ناۋقاسشاڭ ءسىڭلىسىنىڭ ءوزى تۇرىپ ءبىر نارسە ىستەيتىن بولار!
ءاپالى-سىڭلىلى سكيننەرلەر ەلگە پايدالى قىزمەت كورسەتەتىن بيۋرونىڭ ءبىر بولىمشەسىنەن جانە ءبىر جالشى قىز تاۋىپ الىپتى، ونىسى ناعىز پەرىشتەنىڭ ءوزى ەكەن دەگەن قاۋەسەت تاراعاندا سەلو جۇرتى قاتتى ىزا بولدى.
«ءۇش جىلعى مىنەزدەمەسى ءتاپ-تاۋىر، ءوزى سەلونى ۇناتادى ەكەن، سوسىن جالاقىنى گلەديسكە قاراعاندا از سۇرايدى. جولىمىزدىڭ بولعانىنا قاتتى قۋانىپ ءجۇرمىن» دەگەن اڭگىمەنى ميسس مارپل بالىق ساتاتىن دۇكەننىڭ ىشىندە ميسس لاۆينيانىڭ ءوز اۋزىنان ەستىپ: «ايتاتىنى جوق، تىم ءتاۋىر كورىنەدى. تەك اتىنا زاتى ساي بولسا»،— دەگەن بولاتىن.
سوسىن سانكت مەري مييدتەگى جۇرت جاڭاعى پەرىشتەنى تۇبىندە اينىپ قالىپ، كەلمەيدى دەستى.
ءبىراق الگى ايتقانداردىڭ ءبىرى دە بولماي، جۇرت سەلونىڭ قاق ورتاسىمەن وۋلد حولل جاققا ريد تاكسيىمەن كەتىپ بارا جاتقان، ءۇي شارۋاسىنىڭ مايتالمان شەبەرى، مەري حيگينز دەيتىندى ءوز كوزدەرىمەن كوردى. سۇلۋلىعىن مويىنداماۋعا بولمادى. تىم كەلبەتتى، جاراسىمدى كيىنگەن ايەل ەكەن.
كەلەسى جولى، جەرگىلىكتى سۆياششەننيك ۇيىمداستىرعان جارمەڭكەگە بارعان كەزدە، ميسس مارپل وۋلد حوللعا تاعى دا سوعا كەتكەن بولاتىن. ەسىكتى مەري حيگينز اشتى. جالشى ايەل شىنىندا دا وتە كورىكتى ەكەن. شامامەن جاسى قىرىقتاردا، جيناقى، قارا شاشتى، ەكى بەتى الماداي. تولىقشا دەنەسىنە ۇيلەسىمدى قارا كويلەك پەن اق الجاپقىش جاراسىپ-اق تۇر. باسىنا ءۇي قىزمەتىندەگى ايەلدەردىڭ قالپاعىن كيىپ الىپتى. «كادىمگى باياعى زامانداعى سۇيكىمدى جالشى ايەلدەردىڭ ءبىرى دەرسىڭ. ءوزىنىڭ جاعىمدى دا باسەڭ ءارى ىزەتتى ءۇنى گلەديستىڭ تاماعىنان شىعاتىن زور داۋسىنا مۇلدە ۇقسامايدى»، — دەدى ميسس مارپل.
ميسس لاۆينيانىڭ وڭىنەن بۇرىنعىداي قاتتى شارشامايتىندىعى بايقالادى. سىڭلىسىنەن قولى تيمەي، جارمەڭكەگە بارا الماي قالعانىنا وكىنسە دە ول شىركەۋگە اجەپتاۋىر اقشالاي ۇلەس قوسىپتى. كەلەسى جولى جارمەڭكەگە قالامۇش تازالايتىن بۇيىم مەن جاس نارەستەلەردىڭ اياعىنا كيەتىن شۇلىق توقىپ اپاراتىن بولىپتى.
ميسس مارپل وعان ءارىنىڭ كىرىپ قالعانىن ايتسا، ميسس لاۆينيا: «مۇنىڭ ءبارى دە مەريدىڭ ارقاسى. ونىڭ الدىنداعى قىزدان قۇتىلعانىما سونداي ريزامىن. مەريگە باعا جەتپەيدى. تاماقتى سونداي ادەمى پىسىرەدى، داستارقاننىڭ ءسانىن قالاي كەلتىرەدى دەسەڭىزشى. كىشكەنتاي پاتەرىمىزدى مۇنتازداي تازا ۇستايدى، توسەنىشتەردى كۇن سايىن اۋىستىرىپ قاعادى. ەميليگە سونداي جاقسى قارايدى» — دەپتى.
ميسس مارپل ودان دەرەۋ ەميليدىڭ جاعدايىن سۇراستىردى.
— بەيشارانى قويساڭىزشى، كەيىنگى كەزدە تىم ناشارلاپ كەتتى عوي. ادەيى ىستەمەيدى عوي، ارينە، ءبىراق كەيدە قاتتى قينالامىن. كوڭىلى قالاعان سوڭ بىردەمەلەردى ءپىسىرىپ، دايىنداپ الدىنا قويساڭ، مەزگىلىندە ىشپەي قويادى دا، جارتى ساعاتتان سوڭ قايتا سۇرايدى. ول كەزدە تاماق سۋىپ، ءدامى كەتىپ قالادى. ەندى ونى قايتا جاساۋعا تۋرا كەلەدى. مۇنىڭ ءبارى كوپ جۇمىس، ءبىراق باقىتىمىزعا قاراي مەري مۇلدە رەنجىمەيدى. «جارىمجان ادامداردى كۇتۋگە ەتىم ۇيرەنگەن، ولاردى تۇسىنەمىن»،— دەيدى. مۇنىسى قانداي جەڭىلدىك دەسەڭىزشى.
— و نە دەگەنىڭىز،— دەدى ميسس مارپل،—ءسىز باقىتتى ادام ەكەنسىز.
— ايتاتىنى جوق. جالبارىنعانىمىز قۇدايدىڭ قۇلاعىنا شالىنىپ، مەريدى تاپ قىلدى عوي بىزگە.
— سوندا دا كۇدىگىم بار، — دەدى ميسس مارپل، — جاقسىسى جاقسى-اۋ. لايىم سولاي-اق بولعاي، ءبىراق مەن ءسىزدىڭ ورنىڭىزدا بولسام، از دا بولسا ويلانعان بولار ەدىم.
لاۆينيا سكيننەر بۇل ءسوزدىڭ ءتۇيىنىن تۇسىنبەدى. «و نە دەگەنىڭىز، ول ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن دە جاسايمىن، بۇعان سەنىڭىز. ەگەر كەتىپ قالسا، نە بولاتىنىن بىلمەيمىن»، — دەدى.
— مەنىڭ بىلۋىمشە، دايىندىق جاساپ الماي تۇرىپ، ول كەتە قويمايدى، — دەدى ميسس مارپل پاتەر يەسىنە تەسىلە قاراپ.
ميسس لاۆينيا: «ءۇي شارۋاسى مازاسىن الماعان ادامداردىڭ دۇنيەسى تۇگەل عوي، سولاي ەمەس پە، ميسس مارپل؟ الگى كىشكەنتاي ەدناڭىز قالاي؟» — دەدى.
— ونىڭ جاعدايى جاقسى. ءسىزدىڭ مەريدەي ەمەس، ارينە. ءبىراق ەدنانى مەن بۇگە-شىگەسىنە دەيىن جاقسى بىلەمىن، سەبەبى ول وسى سەلونىڭ قىزى عوي.
ميسس مارپل دالىزگە شىعىپ بارا جاتىپ، ناۋقاس ايەلدىڭ كەيىگەن ءۇنىن قۇلاعى شالىپ قالدى. «مىنا ءبىر كومپرەسس مۇلدەم قۇرعاپ كەتتى. ونەبويى دىمقىل بولىپ تۇرۋى كەرەك دەپ دارىگەر اللەرتون باسا ايتىپ ەدى عوي. ءجا، ءجا، تاستا ونى. ماعان ءبىر كەسە شاي مەن ءبىر جۇمىرتقا اكەلىپ بەرشى. جۇمىرتقا ءۇش جارىم مينۋتتان ارتىق قايناماسىن، ۇمىتىپ كەتپە. سوسىن ميسس لاۆينيانى ماعان جىبەرە سالشى».
پىسىق مەري اۋرۋ جاتقان بولمەدەن شىعىپ، ميسس لاۆينياعا: «ءسىزدى ميسس ەميلي شاقىرىپ جاتىر مادام»— دەدى دە، توقتاماستان ميسس مارپلعا ەسىك اشىپ بەرمەكشى بولىپ، سول جاققا جىلجىدى. ىزەت كورسەتىپ، پالتوسىن كيگىزىپ، قولىنا قولشاتىرىن ۇستاتتى.
ميسس مارپل قولشاتىرىن ۇستاي بەرىپ، جەرگە ءتۇسىرىپ الدى. ەندى ونى كوتەرمەكشى بولىپ ەڭكەيە بەرىپ ەدى، قولعا ۇستاعان سۋمكاسى قوسا ءتۇسىپ كەتتى. اۋزى اشىلىپ كەتىپ، ىشىندەگىسى اقتارىلىپ قالدى. مەري شاشىلىپ قالعان بۇيىمداردى ۇقىپتىلىقپەن جيناي باستادى: بەت opامال، كەرەكتى نارسەلەردى جازىپ قوياتىن قويىن داپتەر، ەسكى ۇلگىمەن جاسالعان بىلعارى ءاميان، ەكى شيللينگ ءۇش پەنني اقشا جانە ءبىر تال قاتتى كامپيت.
ميسس مارپل كامپيتتى الىپ جاتىپ، ۇيالعاننان كىبىرتىكتەپ قالدى.
— قاپ، ەندى ءقايتتىم. كلەمەنت حانىمنىڭ كىشكەنتاي ۇلىنان كەلدى بۇل. كامپيتتى سول سورىپ جۇرگەن. سۋمكامدى الىپ ويناپ وتىرعانىن كورىپ ەدىم. سول سالىپ جىبەرگەن عوي!— دەدى ول.
— مەن الا سالايىن با، مادام؟
— ە، سويتسەڭ سويتە قويشى. ۇلكەن راحمەت.
مەري ەڭكەيىپ، ەڭ سوڭعى بۇيىمدى جەردەن كوتەرىپ الىپ بەردى. كىشكەنتاي اينانى قايتا سالىپ جاتىپ، ميسس مارپل: «سىنباعانى وڭدى بولدى»، — دەپ قۋانا داۋىستاپ جىبەردى.
كەلەسى ساتتە ميسس مارپل قوش ايتىسىپ شىعىپ كەتتى. ىزەتپەن ەسىك اشقان مەري، كامپيتتى ۇستاعان كۇيى بەتى بۇلك ەتپەي قالا بەردى.
***
سانكت مەري مييد جانە ون كۇن بويى ميسس لاۆينيا مەن ميسس ەميليدىڭ جاڭادان قابىلداعان جالشىسى تۋرالى نەشە ءتۇرلى ماداقتاۋ ءسوزدى ەستىپ جاتقان بولاتىن.
ون ءبىرىنشى كۇنى سەلو كۇتپەگەن جاڭالىقتان شوشىپ وياندى.
مەري، الگى ءمىنسىز پەرىشتە، جوعالىپ كەتىپتى! توسەگى جيۋلى قالپىندا، سىرتقى ەسىك اشىلعان كۇيىندە قالىپتى. تۇندەلەتىپ ەشكىمگە سەزدىرمەي سىتىلىپ كەتكەن بولسا كەرەك.
جوعالىپ كەتكەن تەك جالعىز مەري بولماي شىقتى! ميسس لاۆينيانىڭ ەكى ادەمى تۇيرەۋىشى مەن بەس ساقيناسى، ميسس ەميليدىڭ ءۇش ساقيناسى، القاسى، بىلەزىگى جانە ءتورت ءساندى تۇيرەۋىشى قوسا جوق بولىپ شىقتى!
بۇل ماسقارانىڭ تەك باسى عانا بولاتىن.
جاس كەلىنشەك ديەۆەريۋكستىڭ قۇلىپتانبايتىن تارتپاعا سالىپ قويعان بريلليانتتارى مەن ۇيلەنۋ تويلارىندا سىيلاعان باعالى ەلتىرىلەرىنەن ايىرىلىپ قالىپتى. الگى سوت پەن ايەلىنىڭ باعالى اسىل تاستارى مەن ءبىراز اقشاسى دا قوسا الىنىپتى. ەڭ قاتتى سورلاعان گارميحاەل حانىم بوپ شىقتى. ول باعالى اسىل تاستارىنان عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ۇيىنە ساقتاپ جۇرگەن كوپ اقشاسىنان دا قوسا ايرىلىپ قالدى. بۇل كەشتە جانەت دەمالىستا بولاتىن، ال گارميحاەل حانىم كەشكىسىن، ادەتتەگىسىنشە، باقتىڭ ىشىندە قۇستاردى اينالدىرىپ، سولارعا ناننىڭ قوقىمىن شاشىپ سەرۋەن قۇرىپ جۇرگەن بولاتىن.
ءمىنسىز قىزمەتشى، مەري پەرىشتەنىڭ قولىندا بارلىق پاتەردىڭ ەسىگىن اشاتىن كىلت بولعانىنا ەشكىم دە كۇماندانبادى.
شىنىن ايتۋ كەرەك. سانكت مەري مييد سەلوسىنداعى جۇرتتىڭ ءبىرازى تابالاعانداي، ساۋاپ بولدى دەپ بوپ ءجۇردى. ويتكەنى، ميسس لاۆينيا ءوزىنىڭ جالشىسى، مەريدى جەر-كوككە سيعىزباي ءجيى ماقتايتىن.
— سۇمدىق-اي، ءومىر بويى ءۇيدى ۇپتەپ جۇرگەن ناعىز ۇرىنىڭ ءوزى ەكەن عوي!
تاعى ءبىر جاڭالىقتىڭ بەتى اشىلدى. مەريدىڭ ءوزى عانا ءىز-تۇزسىز جوعالىپ كەتپەدى. ماسقارا بولعاندا، مەري حيگينزگە جولداما بەرگەن، كۋالىك قاعازدارىنا كەپىلدىك ەتكەن، ارىزىن قابىلداپ، مىنەزدەمەسىمەن اينالىسقان الگى مەكەمەنىڭ، شىن مانىندە، ەش ۋاقىتتا دا بولماعانى انىقتالدى. مەري حيگينز دەگەن ءبىر شىركەۋدىڭ دەكانىنىڭ قارىنداسىمەن بىرگە تۇراتىن جالشى ايەلدىڭ ەسىمى بولىپ شىقتى. ول ءبىراق كورنۋولل2 جاقتاعى ءبىر جەردە ساۋ-سالەمات ءومىر ءسۇرىپ جاتسا كەرەك.
— باستان-اياق اقىلمەن ىستەلگەن، — دەدى ينسپەكتور سلەك مويىنداۋعا ءماجبۇر بولىپ.— كەرەك دەسەڭىز، الگى ايەل گانگستەرلەرمەن سىبايلاس. بىلتىر نورتۋمبەرلەند3 جاقتا دا ءدال وسىنداي ءبىر قىلمىس جاسالعان. ۇرلانعان زاتتار ءىزىن تاپتىرماي كەتكەن. ايەلدى دە ۇستاي الماي قالعان بولاتىن. ءبىراق بۇل جولى بىزدەن قۇتىلا المايدى!
ينسپەكتور سلەك ءارقاشان سەنىمدى سويلەيتىن ادام بولاتىن.
ارادا بىرنەشە اپتا ءوتتى، ءبىراق مەري حيگينز دۇنيەنى بەلدەن باسىپ، ءالى ەركىندىكتە جۇرگەن بولاتىن. ينسپەكتور سلەك قانشا تىرىسقانىمەن تۇك شىعارا المادى.
ميسس لاۆينيا جىلاپ-سىقتادى. ميسس ەميلي قاتتى ابىرجىپ، مازاسى بولماعان سوڭ، دارىگەر حەيدوكتى شاقىرۋعا ءماجبۇر بولدى.
بۇكىل سەلو ميسس ەميليدىڭ سىرقاتى جونىندە دارىگەر نە ويلايدى ەكەن دەپ، سونى بىلۋگە قاتتى ىنتىزار بولدى، ءبىراق دارىگەردەن باتىپ ەشنارسە سۇراي المادى.
دەگەنمەن بۇل جونىندە ءدارىحانانىڭ باستىعىنىڭ كومەكشىسى مييك مىرزادان ءبىر جاقسى حاباردىڭ شەتى شىعىپ قالدى. مييك مىرزا پرايس-ريدلي حانىمنىڭ جالشى قىزى كلارامەن ءدارىحانادان سىرتقا بىرگە شىعىپتى. اڭگىمە ۇستىندە دارىگەر حەيدوكتىڭ تىرىسپا اۋرۋىنا قارسى ءبىر سۇيىق ءدارى مەن ۆالەريانكا جازىپ بەرگەنى بەلگىلى بولىپ قالدى. مييك مىرزانىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جاڭاعى دارىلەر ارميادا وتىرىك اۋىرعاندارعا بەرىلەتىن بولسا كەرەك.
كوپ ۇزاماي ميسس ەميليا جەرگىلىكتى دارىگەردىڭ جاساعان ەمىنە كوڭىلى تولمايدى ەكەن، دەنساۋلىعىنىڭ قازىرگى جايىنا بايلانىستى لوڭدوندا تۇراتىن، اۋرۋىنىڭ ەمىن بىلەتىن مامان دارىگەرگە بارۋدى ءجون كورەدى ەكەن، تەك لاۆينيانىڭ قامىن ويلاعاندىقتان عانا سولاي ەتپەكشى ەكەن دەگەن سوزدەر دە ،ەلدىڭ قۇلاعىنا شالىنا باستادى.
ولاردىڭ پاتەرى باسقا بىرەۋگە جالعا بەرىلەتىن بوپتى.
وسىدان ءبىراز كۇن وتكەن سوڭ ميسس مارپل ەكى بەتى قىزارىپ، اسىپ-ساسىپ پوليسياعا كەلدى دە، ينسپەكتور سلەكتى سۇرادى.
ينسپەكتور سلەك ميسس مارپلدى ۇناتپايتىن. ءبىراق باس كونستەبل، پولكوۆنيك مەلچەتتىڭ ميسس مارپلعا باسقاشا قارايتىنىن ول بىلەتىن. سوندىقتان دا ونشا جاقتىرىڭقىراماي قابىلداپ: «ەسەنسىز بە، ميسس مارپل، ماعان نە جۇمىسپەن كەلدىڭىز؟»— دەدى.
— قاپ اتتەگەن-اي، —دەدى ميسس مارپل، — بايقاۋىمشا، اسىعىس ەكەنسىز عوي.
— جۇمىس باستان اسادى،— دەدى ينسپەكتور سلەك،— ءبىراق ەكى-ۇش مينۋت ۋاقىت تابۋعا بولادى.
— قاپ، — دەدى ميسس مارپل، — ويىمداعىنى دۇرىستاپ جەتكىزىپ ۇلگىرسەم ءتاۋىر بولار ەدى. ويىڭدى جەتكىزۋدەن قيىنى جوق. بىلەسىز بە، جاڭاشا وقىپ، ءبىلىم الماعان سوڭ، ءجاي وقىتۋشىنى قويساڭىزشى. انگليا كورولدارىنىڭ ءومىرباياندارى مەن جالپى ماعلۇمات بەرگەننەن باسقا نە بىلەدى دەيسىز. ءتىپتى ءبىرازىنىڭ ارى-بەرىدەن سوڭ كەرەگى جوق. بۇل ناقتى ءبىلىم بەرۋ ەمەس ءار نارسەنىڭ باسىن شاتۋ دەگەن ءسوز عوي. مەن دە سولاي ەتكەلى تۇرمىن. ايتايىن دەگەنىم، ميسس سكيننەردىڭ قىزمەتشىسى گلەديستىڭ جايى ەدى.
— مەري حيگينز، — دەدى ينسپەكتور سلەك.
— ءيا، ول ەكىنشىسى. ءبىراق مەنىڭ ايتىپ تۇرعانىم گلەديس حولمز. وجەت، وركوكىرەك قىز. ءبىراق وتە ادال. وسى ادالدىعىنا ەلدىڭ ەندى كوزىن جەتكىزۋ قاجەت. ماسەلە سوندا.
— مەنىڭ بىلۋىمشە، وعان تاعىلعان ايىپ جوق قوي،— دەدى ينسپەكتور.
— ايىپ تاعىلماعانىن بىلەمىن. ءبىراق بۇل ايىپ تاققاننان دا جامان، سەبەبى ەل ءالى وسەك ايتۋىن توقتاتقان جوق. قاپ، اتتەگەن-اي، ساسقالاقتاپ تۇرعانىمدى قاراشى. مەنىڭ ەڭ نەگىزگى ايتايىن دەگەنىم — مەري حيگينزدى تابۋ كەرەك.
— ارينە، تابۋ كەرەك، — دەدى ينسپەكتور سلەك. — ول جونىندە ەش نارسە بىلەسىز بە؟
— ءيا، بىلەمىن — دەدى ميسس مارپل. — سىزدەن ءبىر سۇراق سۇراۋعا بولا ما؟ ساۋساق تاڭباسىنىڭ سىزگە پايداسى بولار ما ەكەن؟
— ە-ە، — دەدى ينسپەكتور سلەك، — بۇل جونىنەن ول بىزدەن قۋلىعىن اسىرىپ كەتتى. قولىنا رەزينا قولعاپ نەمەسە جالشى ايەلدىڭ قولعابىن كيىپ الىپ بىتىرگەن بولۋ كەرەك جۇمىسىنىڭ كوپشىلىگىن. وتە ساق ىستەگەن. ۇيىقتايتىن بولمەسى مەن ىدىس-اياق جۋاتىن جەردەگى زاتتاردىڭ ءبىرىن قالدىرماي ءسۇرتىپ كەتىپتى. پاتەردەن ءبىر ساۋساقتىڭ دا ءىزىن تابا المادىم!
— ەگەر تابىلسا كومەگى بولار ما ەدى؟
— ارينە، بولار ەدى، مادام. سكوتلەند-يارد ءبىلۋى مۇمكىن ول تاڭبالاردى. بۇل ونىڭ ءبىرىنشى قىلمىسى ەمەس، ايتپاقشى!
ميسس مارپل باسىن يزەپ، جادىراپ سالا بەردى. ول سۋمكاسىن اشىپ، كىشكەنتاي ءبىر كارتون قوراپتى شىعاردى. ونىڭ ىشىنەن جۇمساق ماتاعا ورالعان اينا كورىندى.
— قول سۋمكاعا سالىپ الىپ كەلدىم، — دەدى ميسس مارپل. — الگى جالشى ايەلدىڭ ساۋساقتارىنىڭ تاڭباسى بار وندا. مەنىڭشە، وندى بولۋعا ءتيىستى، ويتكەنى اينانى الاردىڭ ءدال الدىندا ول وتە ءبىر جابىسقاق زات ۇستاعان بولاتىن.
ينسپەكتور سلەك تەسىلە قاراپ: «ونىڭ ساۋساق تاڭبالارىن ادەيى الدىڭىز با؟» — دەدى.
— ارينە، سولاي.
— ەندەشە، ءسىز ودان سەزىكتەنىپ قالعانسىز عوي؟
— قالاي دەسەم ەكەن، مەن ونىڭ اتىنا زاتى ساي ەمەستىگىن سەزگەنمىن. مۇنى ميسس لاۆينياعا ايتتىم دا. ءبىراق ول مەنىڭ ايتقانىمدى قۇلاعىنا دا قىستىرعان جوق! جامان جەرىم، بىلسەڭىز، ينسپەكتور مىرزا، ءمىنسىز پەرىشتەلەرگە سەنبەيمىن. ءبارىمىزدىڭ دە كەمشىلىگىمىز بار، ال ءۇي شارۋاسى ول كەمشىلىكتەردى بىردەن كورسەتەدى!
— سونىمەن، — دەدى ينسپەكتور سلەك وزىنە-وزى ەندى كەلىپ، — مەن سىزگە شىنىمەنەن قارىزدارمىن؛ مىنالاردى سكوتلەند-ياردقا جىبەرەمىز. ولار اق پەن قاراسىن ايتۋعا ءتيىستى.
سلەك ءسوزىن اياقتاعاندا ميسس مارپل باسىن ءبىر جاعىنا ەپتەپ قيسايتىپ، وعان مۇقيات ءمان بەرە قاراپ وتىرعان بولاتىن.
— شاماسى ۇيگە جاقىنىراق وسى توڭىرەكتەن ىزدەۋ كەرەكتىگىن ويلانباعان بولدىڭىز عوي، ينسپەكتور؟
— ميسس مارپل، وسى ءسىزدىڭ نە ايتقىڭىز كەلىپ وتىر؟
— مۇنى ءتۇسىندىرۋ قيىن، قيسىنسىز نارسەگە تاپ بولساڭ كوبىنە ول تۇككە تۇرمايتىن ۇساق-تۇيەك بولۋى دا مۇمكىن. سەنسەڭىز، مەن مۇنى كوپتەن بايقاعانمىن. الگى گلەديس پەن تۇيرەۋىشتى ايتامىن. ول وتە ادال قىز، تۇيرەۋىشتى العان جوق. ولاي بولسا ميسس سكيننەر نەگە ول قىزدان كورەدى؟ ميسس سكيننەر اقىماق ەمەس، شارۋاسىن بىلەتىن ايەل! جالشى تابۋدىڭ كيىن ەكەنىن بىلە تۇرا، ول جاپ-جاقسى قىزدى بوساتىپ جىبەرۋگە سونشا نەگە اسىقتى؟— بۇل ويلاندىراتىن نارسە، بىلسەڭىز. سوندىقتان دا مەن ويلاندىم. كوپ ويلاندىم. سوسىن تاعى ءبىر نارسەنى بايقادىم! ميسس ەميلي ناۋقاسشاڭ ايەل، ءبىراق اۋرۋشاڭ ادامنىڭ ەشبىر دارىگەردى شاقىرتپاعانىن ءبىرىنشى رەت كەزدەستىرىپ وتىرمىن. دىمكاس ادامدار ادەتتە دارىگەرشىل بولۋشى ەدى. ميسس ەميلي ونداي ەمەس!
— بۇنىمەن نە ايتپاقسىز، ميسس مارپل؟
— مەنىڭ ايتايىن دەپ وتىرعانىم، بىلسەڭىز، ميسس لاۆينيا مەن ميسس ەميلي ەرەكشە جاندار. ميسس ەميلي ۋاقىتىنىڭ كوبىن قاراڭعى بولمەدە وتكىزەدى. انا شاشى جاساندى بولماسا... مەن قۇلاعىمدى كەسىپ بەرەيىن. ايتايىن دەگەنىم، انا اشاڭ، اققۇباشا، سۇرعىلت شاشتى، دىمكاس ايەل مەن قارا شاشتى، قىزىل شىرايلى، تولىقشا ايەلدىڭ ءبىر ادام بولۋى ابدەن ىقتيمال. سوسىن ميسس ەميلي مەن مەري حيگينزدى ءبىر مەزگىلدە كورگەن ادامدى كەزدەستىرە المادىم مەن.
كىلت بىتكەننىڭ ۇلگىسىن ءتۇسىرىپ الۋعا دا، پاتەر يەلەرىنىڭ قىر-سىرىن، نەسى بار — نەسى جوعىن بىلۋگە دە ۋاقىت ابدەن جەتكىلىكتى بولدى. ەندى جەرگىلىكتى جالشى قىزدان قۇتىلادى دا، ميسس ەميلي سەلودان جاياۋ تارتىپ كەتەدى. كەلەسى كۇنى ول ميسس مەري حيگينزدىڭ كەيپىنە ەنىپ، ۆوكزالعا قايتا كەلىپ تۇسەدى. سوسىن شارۋاسىن بىتىرگەن كەزدە، مەري حيگينز زىم-زيا جوق بولادى. ونىڭ سوڭىندا ۋلاپ-شۋلاپ، وپىق جەگەن ەل قالادى.
ونى قايدان تاباتىنىڭىزدى مەن سىزگە ايتايىن، ينسپەكتور. ميسس ەميليدى سكيننەردىڭ ديۆانىنان تاباسىز! ماعان نانباساڭىز ساۋساقتارىنىڭ تاڭباسىن الىپ كورىڭىز، ءبىراق مەنىكى دۇرىس ەكەنىنە كوزىڭىز جەتەدى! سكيننەرلەر — ايلاكەر ۇرىلار، جانە، ءسوز جوق، ولار زاڭسىز ساۋدا جاسايتىن الىپ-ساتارلارمەن سىبايلاس. ءبىراق بۇل جولى ولجالارىن الىپ كەتە المايدى! مەن ولارعا جەرگىلىكتى ءبىر قىزىمىزدىڭ ارىن تاپتاتىپ قويا المايمىن! گلەديس حولمز — ادال قىز، ارى تازا، ەلدىڭ ءبارى مۇنى بىلەتىن بولادى ءالى! ساۋ بولىڭىز، ينسپەكتور!
ينسپەكتور سلەك ەسىن جيعانشا، ميسس مارپل اياعىن نىق باسىپ شىعىپ كەتتى.
— مىنە، كەرەك بولسا، — دەدى ول مىڭگىرلەپ. — ال ەگەر وسىنىكى دۇرىس بولسا شە؟
كوپ ۋاقىت وتپەي-اق ميسس مارپلدىڭ ءسوزىنىڭ دۇرىستىعىنا كوزى جەتتى.
پولكوۆنيك مەلچەتت سلەكتى ۇلكەن تابىسىمەن قۇتتىقتادى. ال ميسس مارپل بولسا، گلەديستى ەدنامەن قوسا شايعا شاقىرىپ، وعان ءبىر دۇرىس جەردەن جۇمىس تابىلسا، سوندا تۇراقتاپ تۇبەگەيلى قالۋعا اقىل قوستى.
You Might Also Like
-
قازاقستاندا وقۋشىلاردىڭ كورۋ قابىلەتى تومەندەپ بارادى. الماتى قالاسى قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتى جۇرگىزگەن ارنايى ساۋالنامانىڭ قورىتىندىسى وسىنداي، دەپ «حابار 24» تەلەارناسىن...
-
ءبىز، جاس تالاپ ادەبيەت اۋەسقويلارى، تالانتىنا تابىنىپ، پip تۇتاتىن قاسىم اقىن قاتتى سىرقات.
