InfoHub Logo

«مىسىق پەن مىسىقايلار» كارتيناسىنا اڭگىمە قۇراستىرۋ تاقىرىبىنا اشىق ساباق كونسپەكتىسى

ءبىلىم بەرۋ سالاسى: قاتىناس
ءبولىمى: ءتىل دامىتۋ
تاقىرىبى: مىسىق پەن مىسىقايلار
ماقساتى: شىعارماشىلىقتى اڭگىمە قۇراستىرۋدى جەتىلدىرۋ.
باعد. مازمۇنى: 1. كارتينادا ناقتى نىسانانى ءبولىپ الۋدى جانە وعان ات قويا ءبىلۋدى ۇيرەتۋ. جۇمباق مازمۇنىن اشا ءبىلۋدى ۇيرەتۋ.
2. ءبولىنىپ الىنعان نىساداردى سىزبا ارقىلى قوسۋدى، ولار جايىندا شىعارماشىلىقتى اڭگىمە قۇراستىرۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ. زات ەسىمدەردى سيپاتتاۋدى جاتتىقتىرۋ. زەيىندەرىن، ەستەرىن، بايقاعىشتىقتارىن، شىعارماشىلىقتارىن، قيالدارىن دامىتۋ.
3. دوستىققا، ءبىر - ءبىرىن تىڭداۋعا، ۇلكەن ءسوزىن بولمەۋگە تاربيەلەۋ. ءوز ويلارىن تولىق ايتىپ، ءوز كوزقاراسىمەن دۇرىس بولىسۋگە تاربيەلەۋ.
قۇرالدار: «مىسىق پەن مىسىقايلار» كارتيناسى، اق قاعازدا سالىنعان مىسىقتىڭ قاڭقاسى، «سيقىرلى» فلوماستەرلەر، نىسانداردىڭ ۇلگىلەرى، مەدالوندار، سيقىرشىلار سۋرەتتەرى، سيقىرلى تاياقشا، مولبەرت.

سوزدىك جۇمىس: مىسىقايلار، ۇلپىلدەك، الاشا، ويىنقۇمار
بيلينگۆالدى كومپونەنتتەر:
مىسىق – كوشكا
مىسىقايلار – كوتياتا
ۇلپىلدەك – پۋشيستىي
ءجۇن – شەرست
مەيىرىمدى – دوبرىي

پسيحوجاتتىعۋ «شاتتىق شەڭبەرى»
- بالالار ءبىز ءقازىر ادەمى شەڭبەر قۇرىپ بۇگىنگى كۇنگە العىسىمىزدى ءبىلدىرىپ، ءبىر – بىرىمىزگە جىلى لەبىزدەر ايتىپ، شاتتىق سىيلايتىن بولامىز، ءسويتىپ كوڭىل – كۇيىمىزدى ءبىر كوتەرىپ الامىز.
تاربيەشى بۇگىنگى بولاتىن جايتتاردىڭ، ساباقتىڭ سيقىرلى بولاتىنىن اتاپ وتەدى.
- سونىمەن سيقىر باستالدى. بالالار، ءبىز ءقازىر ادەمى سيقىرلى سوزدەرمەن سۋرەتتەپ، مىنا الدارىڭدا تۇرعان مىسىقتىڭ سۋرەتىن سالىپ شىعامىز. (تاقتادا اق قاعازعا سالىنعان مىسىقتىڭ جاي دەنەسى، باسى بولادى). كانە ادەمى سوزدەرىڭدى اياماي، مىسىقتى سۋرەتتەڭدەر.
- مىسىقتىڭ ادەمى كوزدەرى بار (مىسىققا كوزدەر سالىنادى)
- مىسىقتىڭ ۇزىن مامىق قۇيرىعى بار (قۇيرىعى سالىنادى)
- مىسىقتىڭ تىكىرەيگەن ەكى قۇلاعى بار (قۇلاقتارى سالىنادى)
- مىسىقتىڭ مايىسقان ادەمى مۇرتتارى بار (مۇرتى سالىنادى)
- مىسىقتىڭ ويماقتاي اۋىزى بار (اۋىزى سالىنادى)
- مىسىقتىڭ ۇلپا جۇندەرى بار (جۇندەرى سالىنادى)
- مىسىقتىڭ مىقتى ءتورت اياعى بار (4 اياعى سالىنادى)
ءسويتىپ، مىسىق سۋرەتتەلەدى، قانداي سۋرەت شىققانىن وزدەرى بايقايدى. مىنە ءبىز وسىنداي ادەمى سوزدەرمەن كەرەمەت سۋرەت سالىپ شىقتىق.
«جاقسى، جامان» ويىنى
- بالالار، مىسىقتىڭ جاقسى جاعى قانداي؟ (تىشقان ۇستايدى، اۋىرعان جەرىڭدى باسادى، بالا بولىپ وينايدى، ەركەلەيدى)
- جامان جاعى قانداي؟ (تىرنايدى، ءسۇت كوپ ىشەدى، ءيىرىمدى تارقاتادى).
- دۇرىس، سوندا ءبىز مىسىقتى كوبىنە مەيىرىمدى، نازىك دەپ ايتامىز.
- ەندى بۇگىنگى ساباقتا وسى سۋرەتىمىزدى سيقىرلاپ جىبەرسەك قايتەدى. ول ءۇشىن بىزگە «سيقىرلى تاياقشا» كەرەك. سەندەر كوزدەرىڭدى جۇمىڭدار، ال مەن سيقىرلايمىن.
- سيقىر – سيقىر بولادى، عاجايىپقا كەنەلتەدى. (تاياقشامەن اۋادا يرەكتەر جاسالادى).
(بالالاردىڭ كوزدەرى جۇمۋلى تۇرعاندا، تەز ارادا مولبەرتتى تەرىس قاراتىپ، ارتىنداعى ۇلكەن كارتينانى بۇرا قويامىز).
- مىنە كەرەمەت، بالالار، سيقىر دەگەن قانداي ەكەن. مىناۋ نە؟ كارتينا. وندا نە سالىنعان «مىسىق پەن مىسىقايلار» سالىنىپتى.

ەندى ويىن وينايمىز. ويىننىڭ اتى «ءدۇربى».
تاربيەشى سيقىرلى تاياقشاسىمەن دۇربىلەردى جاناپ وتەدى، سوندا ولار سيقىرلىعا اينالادى. ەندى الاقانىمىزدى دومالاتىن جاساعان دۇربىمىزبەن ءبىز ءقازىر كارتينانى قاراستىراتىن بولامىز. ەندەشە بىزگە كومەككە «ءبارىن ءبول» سيقىرشىسى كەلەدى. ول ءقازىر ءبارىن جەكە – جەكە ءبولىپ تاستايدى. (بالالار نىسانداردى اتاپ، ءبىر – بىردەن كارتينادان ءبولىپ الا باستايدى، ال تاربيەشى ولاردى تاقتاعا ىلەدى).
ويىن «شەڭبەردە نە تۇرادى؟»
تاربيەشى تاقتاداعى نىسانداردى سۇرايدى، مىنا شەڭبەردە نە تۇرادى ەكەن؟ مىنادا شە؟
- مىسىق تۇرادى.
- ول قانداي؟
- ۇلكەن.
- تاعى نە بار؟
- مىسىقايلار.
- ولار نەشەۋ؟
- ۇشەۋ.
- مىسىق نە ىستەپ جاتىر؟
- ەشتەڭە، ول بالالارىنا قاراپ جاتىر.
- ولار قانداي جانۋارلار؟
- ءۇي جانۋارلارى.
- ءبىز تەز باعدارلاۋ ءۇشىن، ەندەشە وسى مىسىق پەن مىسىقايلارعا ات قويايىق. مىسالى، ۇلكەن مىسىق – باعلان بولسىن، كىشكەنە سارى مىسىقاي – التىناي، سۇر مىسىقاي – ەركەتاي، قارا الاسى – تومپاق. ەندى ءبىز سۋرەتتى قاراستىرعاندا مىسىقتاردى اتىمەن اتايتىن بولامىز.
- بالالار، بىزگە تاعى ءبىر قوناق كەلىپ قاپتى، ونىڭ اتى «ءبارىن قوس» دەگەن سيقىرشى ەكەن. بۇل سيقىرشى بارلىعىن ءبىر – بىرىنە قوسىپ جۇرەدى ەكەن. ەندەشە ءقازىر سەندەرمەن تاعى ءبىر ويىن وينايمىز.
ويىننىڭ اتى «دوس ىزدەيمىن».
- ءقازىر مىنا تاقتاداعى شەڭبەر ىشىندە تۇرعان نىسانداردى ءبىز ءبىر – بىرلەرىنە قوسامىز. ول ءۇشىن بىزگە «سيقىرلى فلوماستەر» كەرەك. سيقىرلى فلوماستەر شەڭبەر ىشىندەگى زاتتاردى ءبىر – بىرلەرىمەن دوستاستىرادى.
(بالالار نىسانداردى ءوزارا قوسا باستايدى)
- نەگە مىسىقتى الاشامەن قوستىڭ؟
- ويتكەنى ول الاشا ۇستىندە جاتىر.
- نەگە باعلاندى ەركەتايمەن قوستىڭ؟
- ويتكەنى ول ونىڭ بالاسى.
- نەگە التىنايدى سۇتپەن قوستىڭ؟
- ويتكەنى ول ءسۇت ءىشىپ جاتىر.

(وسىلاي تاقتاداعى نىساندار ءوزارا شىم – شىتىرىق بولىپ قوسىلىپ جاتادى).

ەندى دەم الايىق. كىمنىڭ ۇيىندە مىسىق بار، سەندەردى مىسىقتى قالاي ەركەلەتەسىڭدەر؟
سەرگىتۋ ءساتى
- ماي بەرەيىن، قۇرت بەرەيىن،
- قۇيرىعىڭدى بۇلعاڭداتشى (قيمىلمەن كورسەتىلەدى، مىسىقتىڭ قۇيرىعىن سيپايمىز).
- بالالار، بىزگە قوناققا «ءبارىن ەستىپ تۇرمىن»، «ءبارىن قولىممەن سيپايمىن» سيقىرشىلارى كەلىپتى. ولار ءبىزدى كارتينانىڭ ىشىنە شاقىرىپ جاتىر. بارامىز با؟ ەندەشە تاعى دا كوزىمىزدى جۇمامىز. مەن سيقىرلى تاياقشامەن سەرمەيىن. (كوز جۇمىلىپ، تاياقشا سەرمەلەدى).
ويىن «كارتيناعا ەنۋ»
- بالالار، مىنە كارتيناعا ەندىك، ەندى مىسىقتار وتباسىن شوشىتىپ الماۋ ءۇشىن، تىنىش جۇرەمىز. كانە «ءبارىن ەستيمىن» سيقىرشىسى بىردەڭە ايتقىسى كەلەدى ەكەن. ول: مەن مىسىقتىڭ پىرىلىن ەستىدىم – دەيدى. سەندەر نە ەستىپ تۇرسىڭدار؟
- مەن التىنايدىڭ ءسۇت ىشكەنىن ەستىدىم، ول ەركە ەكەن.
- مەن ەركەتايدىڭ جىپپەن ويناعانىن ەستىدىم. تىرناقتارى قىشىپ تۇرعان سوڭ، ءجىپتى تارقاتتى.
- مەن تومپاقتىڭ مياۋلاعانىن ەستىدىم. ول اناسىنىڭ جانىنان شىقپايدى.
- مەن سەبەتتىڭ قۇلاعانىن ەستىدىم. (وسىنداي بولجامدار ايتىلادى) ۇستەل ۇستىندە تۇرعان سەبەت اۋىر.
- ەندى «ءبارىن قولىممەن سيپايمىن» دەگەن سيقىرشىمىز بىردەڭە دەيدى. ول: «مەن الاشانى سيپادىم، ول قاتتى ەكەن» دەدى. سەندەر شە؟
- مەن سەبەتتى سيپادىم، ول بۇدىر.
- مەن باعلاندى سيپادىم، ول جۇمساق ەكەن.
- مەن ەركەتايدى سيپادىم، ول كىشكەنتاي، نازىك ەكەن. (ت. س. س. شاعىن اڭگىمەلەر قۇراستىرا بەرۋگە بولادى).
- ەندى كوزىمىزدى قايتادان جۇمايىق، كارتينادان شىعىپ، توبىمىزعا قايتايىق. سيقىرلى تاياقشامەن سەرمەيىن.

ويىن «ءيا - جوق»
تاقتاعا ءبىر جۇرگىزۋشى بالا شىعادى. ول تاربيەشىگە كارتينا ىشىنەن قانداي زاتتى جاسىرعانىن ايتادى. بالالار ونى باعدارلاۋ ارقىلى تاۋىپ العا تىرىسادى
- ول سول جاقتا ما؟ (ءيا نە جوق دەيدى)
- باعلاننىڭ قاسىندا ما؟
- سەبەتتىڭ الدىندا ما؟
- جەرگە جاقىن با؟ (ت. ب. بالالار سۇراق قويا بەرەدى، ال جۇرگىزۋشى دۇرىس تابىلسا، جاۋابىن اتايدى).
ويىن «كەيىپكەرگە اينال»
- بالالار ءقازىر مەن سەندەرگە مىنا مەدالونداردى كيگىزەمىن، سوسىن سيقىرلى تاياقشاممەن سيقىرلايمىن. سەندەر سول مەدالونداعى كەيىپكەرلەرگە اينالىپ كەتەسىڭدەر.
مەدالوندار: سەبەت، ۇستەل، باعلان، ءسۇت، تارەلكە، الاشا، ەركەتاي، تومپاق، التىناي.
كەيىپكەرگە اينالعان بالالار ءوز اتىنان اڭگىمە ايتادى:
- مەن باعلانمىن، ۇلكەنمىن، بالالارىمدى جاقسى كورەمىن. ولار ەركە. ءسۇت ىشكەندى ۇناتادى.
- مەن ەركەتايمىن. اتىما ساي ەركەمىن. ءسۇت ءتاتتى بولعان سوڭ ونى ىشكىم كەلە بەرەدى.
- مەن تومپاقپىن. كىشكەنتايمىن، كوبىنەسە انامنىڭ جانىندا ۇيىقتاعاندى جاقسى كورەمىن.
- مەن ۇستەلمىن. قاتتىمىن، مەنى اعاشتان جاسايدى. مەنىڭ ۇستىمە كوپ زاتتار قويىلادى.
- مەن الاشامىن. ت. ب.
(اڭگىمە قۇراستىرىلادى)
- بالالار سونىمەن كارتينانى قاراستىرعان قىزىق بولدى ما؟ ءبىز ونى ءالى باسقا قوناقتارمەن قاراستىراتىن بولامىز. ەندى وسى كارتينا بويىنشا شاعىن اڭگىمە قۇراستىرىپ كورەيىكشى. اڭگىمەنىڭ باسى، ورتاسى، اياعى بولاتىنىن بارلىعىڭ بىلەسىڭدەر عوي. سۋرەتتە نەلەر بار ەكەن؟ ولار نە ىستەپ جاتىر؟ (1 - 2 بالانى تاقتاعا شاقىرىپ اڭگىمە قۇراستىرىلادى).

قورىتىندى
- بالالار ماعان سەندەردىڭ اڭگىمەلەرىڭ وتە ۇنادى.
- قالاي ويلايسىڭدار، سوزبەن كىم ادەمى سۋرەتتەدى؟ كىم سۋرەتشى ەكەن؟
- ءۇي تاپسىرماسى: ۇيدە وسى ايتىلعان اڭگىمەگە بايلانىستى سۋرەتتى وزدەرىڭ اق قاعازعا بوياۋمەن سالىپ كەلەسىڭدەر. كەلەسى جولى سول سۋرەتتەردى قاراستىرامىز.
- سۋرەتكە قانداي ات قويساق ەكەن؟ كىم ويلاپ تابادى؟
-«مىسىقتار»، «مىسىقتار وتباسى»، «مىسىقايلار ويناپ ءجۇر»، «مىسىق پەن مىسىقايلار». بارلىق قويىلعان اتتارىڭ تاماشا. نەگىزى بۇل كارتينانىڭ سۋرەتشى قويعان اتاۋى «مىسىق پەن مىسىقايلار».