مودەلدەردى سيپاتتاۋ ادىستەرى، مودەلدەر قاسيەتى، تۇرلەرى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مودەلدەردى سيپاتتاۋ ادىستەرى، مودەلدەر قاسيەتى، تۇرلەرى
ماقساتى: 1. پروگراممانىڭ نەگىزگى مۇمكىندىكتەرى تۋرالى ايتۋ جانە قوسىمشا
اقپاراتپەن بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
2. جەكە جۇمىس جاساۋعا، جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنە بىلۋگە، ناتيجەگە جەتۋگە ۇمتىلۋعا، وزىنشە ىزدەنىمپازدىققا تاربيەلەۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ جانە زەيىندىك قابىلەتتەرىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ادىستەرى: پراكتيكۋم، بايانداۋ ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىكتەر: كومپيۋتەر، وقۋلىق، تاقتا.
مىندەتتەرى: 1. لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتا وتىرىپ، ءبىلىم بىلىك داعدىلارىن
قالىپتاستىرۋ.
2. وقۋشىنىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋى، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلاردى ساباققا دايىنداۋ، تۇگەندەۋ
ءا) ۇقىپتى، ىنتالى بولۋعا ۇيرەتۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ءىىى. جاڭا ساباق
مودەل دەگەنىمىز - ناقتى وبەكتىنى، پروسەسستى نەمەسە قۇبىلىستى ىقشام ءارى شاعىن تۇردە بەينەلەپ كورسەتۋ.
مودەلدەۋ – وبەكتىلەردى، پروسەسستەردى نەمەسە قۇبىلىستاردى زەرتتەۋ ماقساتىندا ولاردىڭ مودەلىن (ماكەتىن) قۇرۋ.
ءبىزدىڭ ومىرىمىزدەگى مودەلدەر:
مودەل – كورنەكى تۇردە جازباشا جوسپار، سىزبا رەتىندە جاسالۋى مۇمكىن. مۇنداي مودەل بارلىق ۋاقىتتا ءبىزدىڭ ويىمىزدا بەينەلەنەتىن پروتوتيپ پايدا بولعانعا دەيىن جاسالادى. ءبىر وبەكت ءۇشىن ءار ءتۇرلى مودەل جاسالۋى مۇمكىن. مودەلدىڭ جاسالۋى زەرتتەۋ ماقساتىنا جانە پروتوتيپ جونىندە جيناقتالعان مالىمەتتەردىڭ كولەمىنە تاۋەلدى بولادى.
مودەلدەردى قاسيەتتەرىنە قاراي مىناداي توپتارعا جىكتەيدى:
1. قولدانۋ ايماعى.
2. مودەلدە ۋاقىت فاكتورىن ەسكەرۋ.
3. ءبىلىم سالاسىنا قاراي توپتاۋ.
4. مودەلدى كورسەتۋ تاسىلىنە قاراي توپتاۋ.
قولدانۋ ايماعىنا قاراي مودەل نە ءۇشىن جانە قانداي ماقساتقا قولدانىلادى دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ماقساتىندا وقۋ، تاجىريبەلىك، عىلىمي - تەحنيكالىق، ويىن، يميتاسيالىق ءتارىزدى توپتارعا جىكتەلەدى.
وقۋ مودەلى – كورنەكى وقۋ قۇرالدارى، ءار ءتۇرلى ماشىقتاندىرۋشى، ۇيرەتۋشى پروگراممالار تۇرىندە بولۋى مۇمكىن.
تاجىريبەلىك مودەل – جوبالاۋ وبەكتىسىنىڭ كىشىرەيتىلگەن نەمەسە وتە مايدا وبەكتىلەر ءۇشىن ولاردىڭ ۇلكەيتىلگەن كوشىرمەسى بولىپ تابىلادى.
عىلىمي - تەحنيكالىق مودەلدەر – پروسەسستەر مەن قۇبىلىستاردى زەرتتەۋ ماقساتىندا قۇرىلادى. وعان مىسال رەتىندە ەلەكترونداردىڭ جىلدامدىعىن ۇدەتكىش – سينحروترون، نايزاعايدىڭ رازريادىن باقىلاۋشى قۇرال جانە تەلەديدار تەكسەرۋگە ارنالعان ستەندتەردى ايتۋعا بولادى.
ويىن مودەلدەرىنە - اسكەري، ەكونوميكالىق، سپورتتىق ويىندار جاتادى. بۇل مودەلدەر ءار ءتۇرلى جاعدايدا وبەكتىنى باقىلاۋعا جاتتىقتىرادى. ويىن مودەلدەرى ادامدارعا ءار ءتۇرلى جاعدايدا پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتەدى.
يميتاسيالىق مودەل – شىن مانىندەگى ناقتى وبەكتىنى وتە جوعارى دالدىكپەن بەينەلەي الادى. تاجىريبە ناقتى وبەكتىنى زەرتتەۋ، باعالاۋ ماقساتىندا بىرنەشە رەت قايتالانادى نەمەسە ءبىر مەزگىلدە ءار ءتۇرلى جاعدايدا بىرنەشە ۇقساس وبەكتىلەرمەن قاتار جۇرگىزىلەدى. دۇرىس شەشىم تاڭداۋدىڭ مۇنداي ءتاسىلى بايقاۋ جانە قاتەنىڭ ءادىسى دەپ اتالادى.
مودەلدى ۋاقىت فاكتورىنا بايلانىستى ديناميكالىق جانە ستاتيستيكالىق دەپ ەكى توپقا جىكتەۋگە بولادى.
ستاتيستيكالىق مودەل دەپ وبەكت جونىندە الىنعان اقپاراتتىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىت بولىگىندەگى ءۇزىندىسىن ايتۋعا بولادى.
ديناميكالىق مودەل – ۋاقىت بارىسىنداعى وبەكتىنىڭ قاسيەتتەرىنىڭ وزگەرىسىن كورسەتۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى.
مودەلدەردى كورسەتىلۋ ادىسىنە قاراي ماتەريالدىق جانە اقپاراتتىق بولىپ ەكى توپقا جىكتەلەدى.
ماتەريالدىق مودەلدى باسقا سوزبەن زاتتىق نەمەسە فيزيكالىق دەپ ايتۋعا بولادى. ولار ءتۇپنۇسقانىڭ گەومەتريالىق جانە فيزيكالىق قاسيەتتەرىن كورسەتەدى. ماتەريالدىق مودەلدەردىڭ قاراپايىم مىسالدارىنا بالالار ويىنشىقتارىن الۋعا بولادى.
اقپاراتتىق مودەلدى قولمەن ۇستاپ، كوزبەن كورە المايمىز. سەبەبى، ولار تەك اقپاراتتارعا عانا قۇرىلادى. مۇنداي مودەلدەر قورشاعان ورتانى اقپاراتتىق جاعىنان زەرتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. اقپاراتتىق مودەل دەگەنىمىز – وبەكتىنىڭ، پروسەسستىڭ، قۇبىلىستىڭ قاسيەتتەرى مەن كۇيىن سيپاتتايتىن اقپارات جيىنتىعىن جانە سىرتقى الەممەن ءوزارا بايلانىس بولىپ تابىلادى.
اقپاراتتىق مودەلگە ۆەربالدىك مودەل جاتادى. ۆەربالدىك مودەل دەگەنىمىز – ويشا نەمەسە اڭگىمە تۇرىندە جاسالعان اقپاراتتىق مودەل.
تاڭبالىق مودەل دەپ ارنايى تاڭبالارمەن، ياعني كەز كەلگەن جاساندى ءتىل قۇرالدارىمەن كورسەتىلگەن اقپاراتتىق مودەلدى ايتادى.
گەومەتريالىق مودەل – گرافيكالىق پىشىندەر مەن كولەمدى كونسترۋكسيالار.
اۋىزشا مودەل – يلليۋستراسيانى پايدالانىپ، اۋىزشا جانە جازباشا سيپاتتاۋلار.
ماتەماتيكالىق مودەل – وبەكت نەمەسە پروسەسستىڭ ءار ءتۇرلى پارامەترلەرىنىڭ بايلانىسىن كورسەتەتىن ماتەماتيكالىق فورمۋلالار.
قۇرىلىمدىق مودەلدەر – سحەما، گرافيكتەر مەن كەستەلەر ت. ب.
لوگيكالىق مودەل – وي قورىتىندىسى مەن شارتتاردى تالداۋ نەگىزگە الىنعان ءىس - ارەكەتتەردى تاڭداۋدىڭ ءار ءتۇرلى نۇسقالارى كورسەتىلگەن مودەلدەر.
ارنايى مودەلدەر – نوتالار، حيميالىق فورمۋلالار.
كەز كەلگەن جۇمىستى قولعا الماس بۇرىن، بەرىلگەنى مەن سوڭعى ناتيجە جانە ورىندالاتىن ءىس - ارەكەت كەزەڭدەرىن ايقىنداپ الۋ قاجەت. مودەلدەۋ كەزىندە باستاپقى زەرتتەلەتىن وبەكت – پروتوتيپ بولادى. مودەلدەۋدىڭ سوڭعى كەزەڭى شەشىم قابىلداۋ بولىپ تابىلادى. مودەلدەۋ ارقىلى زەرتتەلگەن مودەلدىڭ جاڭا وبەكتىسىن قۇرۋعا، بار وبەكتىنى جاقسارتۋعا نەمەسە قوسىمشا اقپارات الۋعا بولادى. مودەلدەۋدىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرى ەسەپتىڭ قويىلۋ شارتى مەن ماقساتىنا قاراي انىقتالادى.
ءىۇ. ساباقتى بەكىتۋ:
ءۇ. باعالاۋ: وقۋشىلاردى بىلىمىنە ساي باعالاۋ.
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما: مودەلدەردى سيپاتتاۋ ادىستەرى، مودەلدەر قاسيەتى، تۇرلەرى
ماقساتى: 1. پروگراممانىڭ نەگىزگى مۇمكىندىكتەرى تۋرالى ايتۋ جانە قوسىمشا
اقپاراتپەن بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ.
2. جەكە جۇمىس جاساۋعا، جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنە بىلۋگە، ناتيجەگە جەتۋگە ۇمتىلۋعا، وزىنشە ىزدەنىمپازدىققا تاربيەلەۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ ەستە ساقتاۋ جانە زەيىندىك قابىلەتتەرىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ادىستەرى: پراكتيكۋم، بايانداۋ ارقىلى ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىكتەر: كومپيۋتەر، وقۋلىق، تاقتا.
مىندەتتەرى: 1. لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتا وتىرىپ، ءبىلىم بىلىك داعدىلارىن
قالىپتاستىرۋ.
2. وقۋشىنىڭ ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋى، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلاردى ساباققا دايىنداۋ، تۇگەندەۋ
ءا) ۇقىپتى، ىنتالى بولۋعا ۇيرەتۋ
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
ءىىى. جاڭا ساباق
مودەل دەگەنىمىز - ناقتى وبەكتىنى، پروسەسستى نەمەسە قۇبىلىستى ىقشام ءارى شاعىن تۇردە بەينەلەپ كورسەتۋ.
مودەلدەۋ – وبەكتىلەردى، پروسەسستەردى نەمەسە قۇبىلىستاردى زەرتتەۋ ماقساتىندا ولاردىڭ مودەلىن (ماكەتىن) قۇرۋ.
ءبىزدىڭ ومىرىمىزدەگى مودەلدەر:
مودەل – كورنەكى تۇردە جازباشا جوسپار، سىزبا رەتىندە جاسالۋى مۇمكىن. مۇنداي مودەل بارلىق ۋاقىتتا ءبىزدىڭ ويىمىزدا بەينەلەنەتىن پروتوتيپ پايدا بولعانعا دەيىن جاسالادى. ءبىر وبەكت ءۇشىن ءار ءتۇرلى مودەل جاسالۋى مۇمكىن. مودەلدىڭ جاسالۋى زەرتتەۋ ماقساتىنا جانە پروتوتيپ جونىندە جيناقتالعان مالىمەتتەردىڭ كولەمىنە تاۋەلدى بولادى.
مودەلدەردى قاسيەتتەرىنە قاراي مىناداي توپتارعا جىكتەيدى:
1. قولدانۋ ايماعى.
2. مودەلدە ۋاقىت فاكتورىن ەسكەرۋ.
3. ءبىلىم سالاسىنا قاراي توپتاۋ.
4. مودەلدى كورسەتۋ تاسىلىنە قاراي توپتاۋ.
قولدانۋ ايماعىنا قاراي مودەل نە ءۇشىن جانە قانداي ماقساتقا قولدانىلادى دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ماقساتىندا وقۋ، تاجىريبەلىك، عىلىمي - تەحنيكالىق، ويىن، يميتاسيالىق ءتارىزدى توپتارعا جىكتەلەدى.
وقۋ مودەلى – كورنەكى وقۋ قۇرالدارى، ءار ءتۇرلى ماشىقتاندىرۋشى، ۇيرەتۋشى پروگراممالار تۇرىندە بولۋى مۇمكىن.
تاجىريبەلىك مودەل – جوبالاۋ وبەكتىسىنىڭ كىشىرەيتىلگەن نەمەسە وتە مايدا وبەكتىلەر ءۇشىن ولاردىڭ ۇلكەيتىلگەن كوشىرمەسى بولىپ تابىلادى.
عىلىمي - تەحنيكالىق مودەلدەر – پروسەسستەر مەن قۇبىلىستاردى زەرتتەۋ ماقساتىندا قۇرىلادى. وعان مىسال رەتىندە ەلەكترونداردىڭ جىلدامدىعىن ۇدەتكىش – سينحروترون، نايزاعايدىڭ رازريادىن باقىلاۋشى قۇرال جانە تەلەديدار تەكسەرۋگە ارنالعان ستەندتەردى ايتۋعا بولادى.
ويىن مودەلدەرىنە - اسكەري، ەكونوميكالىق، سپورتتىق ويىندار جاتادى. بۇل مودەلدەر ءار ءتۇرلى جاعدايدا وبەكتىنى باقىلاۋعا جاتتىقتىرادى. ويىن مودەلدەرى ادامدارعا ءار ءتۇرلى جاعدايدا پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتەدى.
يميتاسيالىق مودەل – شىن مانىندەگى ناقتى وبەكتىنى وتە جوعارى دالدىكپەن بەينەلەي الادى. تاجىريبە ناقتى وبەكتىنى زەرتتەۋ، باعالاۋ ماقساتىندا بىرنەشە رەت قايتالانادى نەمەسە ءبىر مەزگىلدە ءار ءتۇرلى جاعدايدا بىرنەشە ۇقساس وبەكتىلەرمەن قاتار جۇرگىزىلەدى. دۇرىس شەشىم تاڭداۋدىڭ مۇنداي ءتاسىلى بايقاۋ جانە قاتەنىڭ ءادىسى دەپ اتالادى.
مودەلدى ۋاقىت فاكتورىنا بايلانىستى ديناميكالىق جانە ستاتيستيكالىق دەپ ەكى توپقا جىكتەۋگە بولادى.
ستاتيستيكالىق مودەل دەپ وبەكت جونىندە الىنعان اقپاراتتىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىت بولىگىندەگى ءۇزىندىسىن ايتۋعا بولادى.
ديناميكالىق مودەل – ۋاقىت بارىسىنداعى وبەكتىنىڭ قاسيەتتەرىنىڭ وزگەرىسىن كورسەتۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى.
مودەلدەردى كورسەتىلۋ ادىسىنە قاراي ماتەريالدىق جانە اقپاراتتىق بولىپ ەكى توپقا جىكتەلەدى.
ماتەريالدىق مودەلدى باسقا سوزبەن زاتتىق نەمەسە فيزيكالىق دەپ ايتۋعا بولادى. ولار ءتۇپنۇسقانىڭ گەومەتريالىق جانە فيزيكالىق قاسيەتتەرىن كورسەتەدى. ماتەريالدىق مودەلدەردىڭ قاراپايىم مىسالدارىنا بالالار ويىنشىقتارىن الۋعا بولادى.
اقپاراتتىق مودەلدى قولمەن ۇستاپ، كوزبەن كورە المايمىز. سەبەبى، ولار تەك اقپاراتتارعا عانا قۇرىلادى. مۇنداي مودەلدەر قورشاعان ورتانى اقپاراتتىق جاعىنان زەرتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. اقپاراتتىق مودەل دەگەنىمىز – وبەكتىنىڭ، پروسەسستىڭ، قۇبىلىستىڭ قاسيەتتەرى مەن كۇيىن سيپاتتايتىن اقپارات جيىنتىعىن جانە سىرتقى الەممەن ءوزارا بايلانىس بولىپ تابىلادى.
اقپاراتتىق مودەلگە ۆەربالدىك مودەل جاتادى. ۆەربالدىك مودەل دەگەنىمىز – ويشا نەمەسە اڭگىمە تۇرىندە جاسالعان اقپاراتتىق مودەل.
تاڭبالىق مودەل دەپ ارنايى تاڭبالارمەن، ياعني كەز كەلگەن جاساندى ءتىل قۇرالدارىمەن كورسەتىلگەن اقپاراتتىق مودەلدى ايتادى.
گەومەتريالىق مودەل – گرافيكالىق پىشىندەر مەن كولەمدى كونسترۋكسيالار.
اۋىزشا مودەل – يلليۋستراسيانى پايدالانىپ، اۋىزشا جانە جازباشا سيپاتتاۋلار.
ماتەماتيكالىق مودەل – وبەكت نەمەسە پروسەسستىڭ ءار ءتۇرلى پارامەترلەرىنىڭ بايلانىسىن كورسەتەتىن ماتەماتيكالىق فورمۋلالار.
قۇرىلىمدىق مودەلدەر – سحەما، گرافيكتەر مەن كەستەلەر ت. ب.
لوگيكالىق مودەل – وي قورىتىندىسى مەن شارتتاردى تالداۋ نەگىزگە الىنعان ءىس - ارەكەتتەردى تاڭداۋدىڭ ءار ءتۇرلى نۇسقالارى كورسەتىلگەن مودەلدەر.
ارنايى مودەلدەر – نوتالار، حيميالىق فورمۋلالار.
كەز كەلگەن جۇمىستى قولعا الماس بۇرىن، بەرىلگەنى مەن سوڭعى ناتيجە جانە ورىندالاتىن ءىس - ارەكەت كەزەڭدەرىن ايقىنداپ الۋ قاجەت. مودەلدەۋ كەزىندە باستاپقى زەرتتەلەتىن وبەكت – پروتوتيپ بولادى. مودەلدەۋدىڭ سوڭعى كەزەڭى شەشىم قابىلداۋ بولىپ تابىلادى. مودەلدەۋ ارقىلى زەرتتەلگەن مودەلدىڭ جاڭا وبەكتىسىن قۇرۋعا، بار وبەكتىنى جاقسارتۋعا نەمەسە قوسىمشا اقپارات الۋعا بولادى. مودەلدەۋدىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرى ەسەپتىڭ قويىلۋ شارتى مەن ماقساتىنا قاراي انىقتالادى.
ءىۇ. ساباقتى بەكىتۋ:
ءۇ. باعالاۋ: وقۋشىلاردى بىلىمىنە ساي باعالاۋ.
ءۇى. ۇيگە تاپسىرما: مودەلدەردى سيپاتتاۋ ادىستەرى، مودەلدەر قاسيەتى، تۇرلەرى
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: Paint گرافيكالىق رەداكتورىمەن جۇمىس ىستەۋ
