مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ۇزدىك 9 ولەڭى
9 اقپان – قازاقتىڭ اقيىن اقىنى مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ تۋعان كۇنى. قازاق پوەزياسىندا ۇلكەن قولتاڭبا قالدىرعان ماقاتايەۆتىڭ ولەڭدەرىن بىلمەيتىن قازاق جوق شىعار، ءسىرا؟! اقىننىڭ تۋعان كۇنى قارساڭىندا نازارلارىڭىزعا ءمۇقاعاليدىڭ ەل اراسىنداعى ەڭ تانىمال 9 شىعارماسىن ۇسىنامىز.
عاشىقپىن
عاشىقپىن! شىن عاشىقپىن سول ادامعا!
مەن بولماسام، بولمايىن. سول امان با؟!
و، ءتاڭىرىم! نەتكەن جان قايرىلمايتىن!
جۇرەگى ەتتەن بە الدە قولادان با؟!
عاشىقپىن. ءقايتىپ ونى جاسىرا الام،
ءبىر التىن ونىڭ ءار تال شاشى ماعان.
ساعىنايىن، تاۋسىلا ساعىنايىن،
ساعىنىشقا جارالعان عاشىق ادام.
شارىقتاپ، قولىم جەتپەس كوكتە كۇنگە،
اق قانات قۇسىم مەنىڭ كەتكەنىڭ بە؟
شارق ۇرىپ بار عالامدى شىر اينالىپ،
ماڭگىلىك سەنى ىزدەۋمەن وتكەنىم بە؟
سارعايعان ساعىنىشتى باسىپ تولىق
بار ءۇمىت، بار سەنىمدى شاشىپ بولىپ
وتەرمىن ءسىرا دا مەن بۇل ومىردەن
ماڭگىلىك قالارمىن مەن عاشىق بولىپ.
فاريزاعا
فاريزا!
فاريزاجان، فاريزا-قىز،
ومىردە اقىنداردىڭ ءبارى جالعىز.
شىداي-شىداي اقىرى جالىعارمىز،
بىرىمىزدەن ءبىرىمىز ارىلارمىز.
بىزدەردى دە جوقتايتىن جان بولسا ەگەر،
شاڭ باسقان ارحيۆتەردەن تابىلارمىز.
سەن مەنى بىلەسىڭ بە، بىلەسىڭ بە؟
جارالماعان جان ەكەم كۇرەسۋگە.
جىلاي ءجۇرىپ، وتىرىك كۇلەسىڭ دە،
جۇرەسىڭ دە قوياسىڭ، جۇرەسىڭ دە.
ءبىرى يتەرىپ كەۋدەمنەن، ءبىرى شالىپ،
تاستاعىسى كەلەدى كۇرەسىنگە.
فاريزاجان، سەن سونى بىلەسىڭ بە؟…
جانارىمدى تۇمانمەن تۇمشالادىم،
…سەرىپپەسى ءۇزىلىپ تۇر ساداعىم.
جىگىتىنەن قازاقتىڭ دوس تابا الماي،
قىز دا بولساڭ مەن ساعان مۇڭ شاعامىن.
اۋىرلار دەپ ويلاپ پا ەم مۇنشا ءحالىم…
اقىن بولىپ نەسىنە جاراتىلدىم،
اراسىندا قاپ قويماي قارا ءتۇننىڭ.
قاسيەتىن سەزەم دەپ انا ءتىلدىڭ،
قاۋىرسىنى قالمادى قاناتىمنىڭ.
قۋ تىرلىككە قۇل بولىپ، اياڭ باسىپ،
قۇلاشىمدى جايا الماي باراتىرمىن.
مومىن ەدىم، جاقسى ەدىم، ۇياڭ ەدىم،
اتتاپ ءوتتىم ولاردىڭ قيا بەلىن.
ەندى، مىنە، قاۋقارسىز قۇر اشۋدى،
جيا بەرگىم كەلەدى، جيا بەرگىم.
ماڭدايىمنان سيپاعان ءبىر جان بولسا،
ەندى قالعان ءومىرىمدى قيار ەدىم.
بىلمەيمىن، بۇزىقپىن با، جىندىمىن با؟!
كەپ تۇرادى تىلەگىم مۇڭدى-مۇڭعا.
ەندى قالعان ءومىردىڭ قۇردىمىندا،
ولتىرسە دە كومبەيمىن جىردى قۇمعا!
ءنول بولادى دەپ ايتام، جالتارمايمىن،
كوبەيتسەڭ دە قانشاما مىندى-مىڭعا…
اينالاعا قارايىق انىق بارلاپ،
(ءتۇن كەتكەسىن، كۇن شىعىپ، جارىق بولماق)،
He تۋرالى جىرلاساق، فاريزا-قىز،
باعىشتايىق ءبارىن دە حالىققا ارناپ.
فاريزا، فاريزاجان، فاريزا-قىز،
بىرىمىزدەن ءبىرىمىز ارىلارمىز.
توم-توم بولىپ دۇكەندە تۇرماساق تا،
پودۆالداعى ارحيۆتەن تابىلارمىز…
ءۇش باقىتىم
ەڭ ءبىرىنشى باقىتىم – حالقىم مەنىڭ،
سوعان بەرەم ويىمنىڭ التىن كەنىن.
ول بار بولسا، مەن بارمىن، قور بولمايمىن،
قىمباتىراق التىننان نارقىم مەنىڭ.
ال ەكىنشى باقىتىم – ءتىلىم مەنىڭ،
تاس جۇرەكتى تىلىممەن تىلىمدەدىم.
كەي – كەيدە دۇنيەدەن تۇڭىلسەم دە،
قاسيەتتى تىلىمنەن تۇڭىلمەدىم.
باقىتىم بار ءۇشىنشى – وتان دەگەن،
قۇداي دەگەن كىم دەسە، وتان دەر ەم!
… وتى سونگەن جالعاندا جان بارسىڭ با؟
ويلانباي – اق كەل داعى وت ال مەنەن.
ءتۇتىن تۇتەت،
ءوس، ءوربى، كوگەرە بەر،
نەمەرەلەر كوبەيسىن، شوبەرەلەر.
جادىڭدا ۇستا :
جاقسىلىق كۇتپەگەيسىڭ!
وت ەمەس، وق سۇراساڭ مەنەن ەگەر!
ءۇش بىردەي باقىتىم بار الاقاندا،
(مەنى مۇنداي باقىتتى جاراتار ما؟!)
ءۇش كۇن نۇرىن توگەدى اسپانىمنان،
اتىراۋ، التاي، ارقا، الاتاۋعا!!!
ايەلدەر-اي
ايەلدەر-اي!
ايەلدەر!
قاندايسىڭ؟!
ادەمى بوپ كەتىپسىڭ عوي ءارقايسىڭ.
بىرەۋ جەرىپ تۇرسا-داعى قالمايسىڭ،
بىرەۋ ءسۇيىپ تۇرسا-داعى بارمايسىڭ.
ايەلدەر-اي!
ءايايلار-اي، قاندايسىڭ؟!
ايەلدەر-اي!
ءايايلار-اي، قۋلار-اي،
جانارلاردىڭ جاۋىن الىپ تۇرعانى-اي!
بىلە تۇرا بۇيرەكتەرىڭ بۇلك ەتىپ،
كەتەسىڭدەر تىڭداي تۇرا، تىڭداماي.
ايەلدەر-اي!
ءايايلار-اي، قۋلار-اي!
…ايەلدەردى ەركەكتەردەن كوپ دەيدى.
ويباي،
ويباي!..
بولا بەرسىن كوپ، مەيلى!
ايەل دەگەن ادەمى عوي، ادەمى،
ادەمىلىك بىزگە كوپتىك ەتپەيدى…
سەنىڭ كوزىڭ
سەنىڭ كوزىڭ ءتۇپسىز تەرەڭ تۇڭعيىقتان جارالعان،
سوندا جاتىر مەندە جۇرگەن ورىندالماس بار ارمان.
سەنىڭ ءجۇزىڭ كوكتە كۇننەن، جەردە گۇلدەن ءنار العان،
شاشىڭ سەنىڭ – جان باسپاعان جاپانداعى قارا ورمان.
قاس-كىرپىگىڭ قارلىعاشتىڭ قاناتىنداي قاپ-قارا،
ۇلبىرەگەن ءجۇزىڭ سەنىڭ اق جىبەك پە، ماقتا ما؟!
اسەم-باسىڭ اپ-ادەمى، مۇسىنىڭە شاق قانا،
شيەدەيىن ەرىندەرىڭ قىزارىپ تۇر شوقتانا.
تولىقسىعان تۇلا بويىڭ شىبىق پا ەكەن، تال ما ەكەن،
بەينەڭ سەنىڭ باياۋ اتقان جازعى شۇعىلا تاڭ با ەكەن،
كۇلكىڭ سەنىڭ شاشىلعان نۇر، سەزىڭ كاۋسار، بال ما ەكەن،
بۇل عالامدا سەنەن ارتقان، ءسىرا، بىرەۋ بار ما ەكەن!؟
بۇل عالامدا سەنەن ارتقان جان بار دەۋگە سەپبەيمىن،
سەن سولايسىڭ، ءلايلىم مەنىڭ، سەنبە ماعان، سەن مەيلىڭ.
بۇل عالامدا سەنەن ارتقان ءبىر جان بولسا ەگەردە،
ءوز كوزىمدى ءوزىم ويام، ونى ماڭگى كورمەيمىن.
ءزامزام سۋى سەنەن ارزان، تاتا الماعان كاۋسارىم،
سەنىڭ اسەم ءمۇسىنىڭدى سوزبەن قالاي تاۋسامىن؟!
مىڭ ءماجنۇن مەندەي، ءسىرا، تەبىرەنبەگەن شىعار-اۋ،
اپپاق قۇسىم، قايداسىڭ سەن؟ اڭسادىم-اۋ، اڭسادىم…
بۇگىن مەنىڭ تۋعان كۇنىم
بۇگىن مەنىڭ تۋعان كۇنىم.
وي، بالە-اي!
مىنا ادامدار نەگە جاتىر تويلاماي؟!
بانكەت جاساپ بەرەر ەدىم ءوزىم-اق،
ءتاڭىردىڭ ءبىر جارىتپاي-اق قويعانى-اي.
مىنا دۇنيە نەگە جاتىر ۇندەمەي؟!
الاۋلاتىپ تويدىڭ شوعىن ۇرلەمەي.
قۇشاق-قۇشاق گۇل شوقتارىن لاقتىرىپ،
«مىناۋ – شاپان، مىناۋ – اتىڭ، ءمىن»،- دەمەي.
مىنا جۇرتقا جاقپادى ما الدەنەم؟!
بەكەر ءومىر سۇرگەنمىن بە، الدە مەن؟
حالقىم، سەنىڭ قاسيەتىڭدى بىلەم دەپ،
بوسقا ءومىرىم ءوتتى مە ەكەن اۋرەمەن؟!
ايتامىن دەپ قۋانىشىڭ، مۇڭىندى،
باسقا ارناعا بۇردىم با الدە جىرىمدى؟!
مەن، ءبارىبىر، وزىڭمەنەن ءبىر بولام،
وزەگىنە تەپسەڭ-داعى ۇلىڭدى.
…تويلانباسا تويلانباسىن، He ەتەيىن.
توي كورمەي-اق، سىي كورمەي-اق وتەيىن.
قالامىمدى بەرشى ماعان، بايبىشە،
بولاشاققا ارىز جازىپ كەتەيىن…
اكە
اكە، سەنىڭ جاسىڭنان اسىپ بارام.
كەزى-كەزى كەلگەندە تاسىپ تا الام،
كەزى-كەزى كەلگەندە جاسىپ قالام،
مىنا ومىرگە، ءبارىبىر، عاشىق بالاڭ.
قۇرى الاقان ەمەسپىن قۋانىشتان،
قۋانىشتار الدىمدا قۇراق ۇشقان.
ءبىر ارىس تان ومىردەن وتكەنىمەن،
ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى ءتىرى ارىستان.
وكىنبە، اكە، وتىڭ بار سونبەيتۇعىن،
ول ماڭگىلىك جانادى كورمەي تىنىم.
ۇرپاعىڭ بار، ەل مەنەن ەر نامىسىن،
ءتىرى تۇرسا، قولىنان بەرمەيتۇعىن.
ەي، ءومىر
دۇنيەنىڭ اعىن دا، قاراسىن دا،
مىڭق ەتپەيسىڭ، قابىلداپ الاسىڭ دا.
قاراسىمەن شاماڭ جوق تالاسۋعا،
ەي، ءومىرىم، زىمىراپ باراسىڭ با؟
جەر مەن كوكتىڭ جەلپىنىپ اراسىندا،
جەلىگەسىڭ، تۇسەسىڭ قارا سۋعا.
قۇيىن قۋعان قاڭباقتاي الاسۇرا،
ەي، ءومىرىم، زىمىراپ باراسىڭ با؟
مەن وتىرمىن تەڭىزدىڭ جاعاسىندا،
بەرەسىم دە جوق وعان، الاسىم دا.
مەنى تاستاپ، تولقىندار، اعاسىڭ با؟
تولقىندانىپ، ءومىرىم، باراسىڭ با؟
شاڭ شىعارىپ ىزىنەن قۇيىنداعان،
باراسىڭ با، ءومىرىم، قيىنداعان؟
سىيىن ماعان،
ەي، ءومىر، سىيىن ماعان،
سىيىڭدى الام مەن سەنىڭ بۇيىرماعان
ءومىر سۇرەيىك الماسىپ/ جاس قايىڭ
جاپىراق-جۇرەك جاس قايىڭ!
جانىمدى ايىرباستايىن.
سەن ادام بولا باستاساڭ
مەن قايىڭ، بولا باستايىن.
كەلىسەسىڭ بە، جاس قايىڭ؟
كورىنەر،مۇمكىن، كىمگە ەرسى…
ءومىرىڭدى ماعان ءبىر بەرشى!
دۇربەلەڭ مىنا دۇنيەنى،
ادام كوزىمەن ءبىر كورشى.
قايىڭ بوپ مەن دە باعايىن،
ورماننان ورنىم تابايىن.
بەيمالىم ماعان ومىرگە،
قايىڭ كوزىمەن قارايىن.
سەن-داعى جەردەن ءنار الدىڭ،
مەن-داعى جەردەن ءنار الدىم.
بىرەۋدەن سەن دە جارالدىڭ،
بىرەۋدەن مەن دە جارالدىم.
ءتىلىڭ جوق، جاندى قايىڭ سەن،
ايىرماشىلىعىم – اداممىن.
مەندەگى بارى ءبىر جۇرەك،
بەرىپتى جۇرەك ساعان مىڭ.
سوندىقتان ۇزاق جاسايسىڭ
– قۇرداسى كەلەر زاماننىڭ.
بار-جوعى مەندە ءبىر جۇرەك،
ول ولسە ماڭگى كەتكەنىم.
سەندەگى: سەمسە مىڭ جۇرەك،
كەلگەندە جاسىل كوكتەمىن،
تىرىلەر قايتا دۇركىرەپ.
جاپىراق-جۇرەك، جاس قايىڭ!
جانىمىزدى ايىرباستايىق؟
ادام بوپ جۇرسەڭ قاسقايىپ،
قايىڭ بوپ تۇرام قاسقايىپ،
تاۋەكەل، ايىرباستايىق.
ومىرگە-ومىر جالعاسىپ،
انامىز جەرگە جارماسىپ،
بىردە ادام، بىردە قايىڭ بوپ،
سۇرەيىك ءومىر الماسىپ…
نازار اۋدار:
اقىننىڭ باسقا دا ولەڭدەرى
You Might Also Like
-
باتتال دينارا انۋاروۆنا "تاران اۋدانى اكىمدىگىنىڭ ءبىلىم ءبولىمىنىڭ اپانوۆ نەگىزگى مەكتەبى" مم باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
-
«قىزىلوردا وپد ەققىقب تاراپىنان جاريالانعان سايىسىنا» ۋرازوۆتار وتباسىنان قىزىلوردا وبلىسى، قارماقشى اۋدانى، بايقوڭىر قالاسى
