مۇقاننىڭ كورشىسى
مۇقان ءۇيىنىڭ اۋلاسىنا كەلگەندە، بالالارى سىرتتا ويناپ ءجۇر ەكەن. ون جاسار ءاليى كورشى بالا تيمۋرمەن بىرگە قاسىنا جۇگىرىپ جەتتى.
— ناعاشى اجەڭ قايدا؟
— اجە ۇيدە. انە تەرەزەدەن قاراپ تۇر.
— اجەڭدى نەگە جالعىز قالدىردىڭ؟ قاسىندا وتىرا تۇرمادىڭ با؟
— ويناۋعا بولا ما دەگەندە ءوزى رۇقسات بەردى عوي.
— جارايدى. ويناي بەرىڭدەر.
ۇيگە كىرگەندە ەنەسى اس ۇيدە شاي قويىپ ءجۇر ەكەن. مۇقاندى كورە سالا اڭگىمەنىڭ تيەگىن اعىتتى:
— بالام-اۋ، ازاننان كەشكە دەيىن ءۇي بەتىن كورمەيتىن جۇمىستارىڭ نەتكەن اۋىر ەدى. زاۋرەگە تەلەفون سوقسام، «ەندى، ءبىر ساعاتتان كەيىن شىعامىن» دەيدى. اۋلاعا شىعىپ ءبىراز وتىردىم. كورشىلەرىڭ ءبارى ورىسشا سويلەيدى عوي، ءوزى. بالالار ءوز بەتىمەن اسىر سالىپ ءجۇر. قايتسىن ەندى، وينايتىن جاستا عوي، ۇشەۋى دە. بالالار وينايتىن الاڭدارىڭ ءتاۋىر ەكەن. ءوزىم قاتارلى ءبىرلى-جارىم كەمپىرمەن شۇيىركەلەسە قويايىن دەسەم، ورىسشا بىردەمە-بىردەمە دەيدى. تۇرلەرىنە قاراسام، ءبارى دە ءوزىمىزدىڭ قارا كوز قازاقتار سياقتى. قالادا قازاقشا سويلەۋگە تيىم سالعان بىرەۋ بار ما؟ و، نەسى-ەي! ولاردىڭ شۇلدىرلەگەندەرىن مەن قايدان تۇسىنەم. قوي، ەرتەڭ مەنى اۋىلعا جەتكىزىپ تاستا، بالام. شالدىڭ قان قىسىمى كوتەرىلىپ، جاتىپ قالىپ جۇرەر.
— ونىڭىز نە، اپا! اۋىلداعىلار ءۇش كۇننەن كەيىن قايتا جەتىپ بارعانىڭىزدى ءسوز قىلىپ جۇرەر. كۇيەۋبالاسى تىرجىڭداپ جاقتىرماعان ەكەن دەر. ءالى دە ءبىراز جاتىڭىز. قىز وزىڭىزدىكى. كەلىننىڭ قاس-قاباعىنا قارايمىن دەمەيسىز. اۋناپ-قۋاناپ جاتپايسىز با ءبىر كەلگەندە. اۋىل قايدا قاشادى دەيسىز. ەكى اپتادان كەيىن ءوزىم جەتكىزىپ سالايىن.
— ەشكىم سوكپەيدى، قاراعىم! سەنىڭ قاباعىڭ اشىق ەكەنى ءبىر قۇدايعا ءمالىم عوي. ءىش پىسىپ، وتىرا الار ەمەسپىن. قالاڭ وزدەرىڭە، اۋىلىما جەتەر جەر قايدا؟ دەمالىس كۇندەرى وزدەرىڭ كەلىپ تۇرساڭدار بولدى عوي. بالالار دا اياقتارىن جازىپ، ەمىن-ەركىن زىر جۇگىرىپ، ويناپ، ءبىر جاساپ قالسىن.
— اپا، انا ءبىزدىڭ ۇلمەن ويناپ جۇرەتىن تيمۋر دەگەن بالانىڭ سىزبەن جاستى ناعاشى اجەسى بار. سول كىسىمەن تانىستىرايىق. اڭگىمەلەرىڭىز جاراسادى. قىزى مەن جيەنى ورىسشا شۇلدىرلەگەنى بولماسا، ول كىسىنىڭ قازاقشاسى جاقسى. ەرتەرەكتە اۋىلدا تۇرعان كورىنەدى.
— اۋىرە بولماي-اق قوي، قاراعىم. اۋىلداعى كورشىم زەينەپپەن بىرگە وتىرىپ ءشاي ىشكەنگە جەتەر دەيمىسىڭ...
— جوعا، كورشى اپا جاقسى كىسى.
ايەلى كەلگەن سوڭ كەشكى اس ۇستىندە مۇقان كورشى اپانى قوناققا شاقىرىپ، ەنەسىمەن تانىستىرۋدى ءجون كورەتىنىن ايتتى. زايىبى دا ونى دەرەۋ قولداي كەتتى. سونىمەن ەرتەڭگىسىن كەشكە قوناق ەتۋگە كەلىسىپ، ايەلى بارىپ كورشىگە حابارلاپ كەلدى. تيمۋردىڭ اجەسى كەلەتىنىن ايتىپتى.
ەرلى-زايىپتىلار قارتتارعا اس-سۋىن ازىرلەپ بەرگەن سوڭ ايەلى ءشاي قۇيۋعا قالدى دا، مۇقان بالالاردى ساياباققا اپارۋعا الىپ كەتتى. ەكى كەمپىر جايلاپ وتىرىپ، ۇزاق اڭگىمەلەستى.
اڭگىمەنىڭ كوپ بولىگى قالا كەمپىرىنە تيەسىلى بولدى. اۋىلدان كەلگەن اجە ءۇشىن ءبارى قىزىق ءارى ۇيىنە بارعان سوڭ زەينەپ قۇربىسىنا جىر عىپ ايتاتىن بىردەمەلەر تاعى كەرەك قوي.
— تىم ەرتە جەسىر قالعان ەكەنسىز. قولىڭىزداعى قىزىڭىزدان وزگە بالا-شاعا جوق پا ەدى؟
— ۇلىم بار.
— بولەك تۇرا ما؟
— ماسكەۋدە تۇرادى.
— نەمەرەلەر بار عوي؟
— ەكى قىز بار.
— سوندا، ۇلىڭىزدىڭ قولىندا تۇرماي... نەگە..؟
— وي، سول ۇلدىڭ نەسىن ايتاسىڭ. كەتتى عوي، ءبىر قاتىننىڭ سوڭىندا. كەرى باققاندا كەلىنىم ورىس ۇلتىنان. ار جاعى بەلگىلى عوي.
— ا، ول نەسى-ەي!
— ءدام بۇيرىق سولاي بولعان شىعار. مىنە، باقانداي ون بەس جىل ءوتتى. تۋعان ەلىنە ات ءىزىن سالعان جوق. اندا-ساندا تەلەفون شالىپ تۇرۋشى ەدى. سوڭعى كەزدە ونىسى دا سيرەپ بارادى. قۇدايدىڭ راقاتىن قىزىمنان كورىپ وتىرمىن. بار كوز قۋانىشىم جالعىز قىزىم عانا. جامان جيەنىم مەن قىزىم باردا ولمەسپىن.
— كۇيەۋبالاڭىز شە؟
— ونداي جوق، بىزدە!
— سوندا قالاي؟
— قالاي دەيتىندەي نەسى بار؟ قىزىم انا تيمۋردى ءوزى ءۇشىن تاۋىپ العان.
اۋىلدىڭ كەمپىرى بۇل ءسوزدىڭ ءمانىن ۇقپاي قالعانىن، اۋزى اشىلىپ، تاڭدانا قاراعانىن بىردەن اڭعارعان قالالىق كەمپىر اڭگىمەسىن ارى قاراي جالعاستىردى:
— قىزىم وقۋ بىتىرگەن سوڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكە تۇردى. ازاننان كەشكە دەيىن جۇمىس-جۇمىس دەپ، قىزمەت بابىمەن ءجۇردى. تاڭ سارىدە كەتەدى، ءتۇن اۋعاندا كەلەدى. كەيدە سەنبى، جەكسەنبى كۇندەرى دە جۇمىستان باس الماي وتىرعانى. نەگە بۇلاي ءولىپ-تالىپ ۇيقى-كۇلكىسىز جۇمىسقا بەرىلەتىنىن ءوزىم دە ۇقپايتىنمىن. سويتسەم، كارەرا قۋۋ دەگەن بىردەمەسى بار ەكەن عوي.
— ونىسى نە پالە تاعى؟
— قىزمەتى ءوسىپ، باستىق بولۋ دەگەنى عوي.
— ە، قۇداي-اي! ايەل ادامعا كەرەك پە، سول؟ اتام قازاق «بايتال شاۋىپ بايگە المايدى» دەپ كەتكەن جوق پا ەدى.
— كورشى-اۋ، ول زامان باياعىدا ءوتىپ كەتتى عوي. سونىمەن نە كەرەك، قىزمەتى ءوستى، تۇرمىسىمىز جاقساردى. ءبىراق، قىزىم قاتارلاستارىنان قالىپ، وتىرىپ قالدى. ءسىز ايتقانداي بۇرىنعىلاردىڭ ايتىپ كەتكەن «وتىرعان قىز ورنىن تابادى» دەگەن ءسوزى ادىرەم قالعان سەكىلدى عوي. تاپپايدى ەكەن، ورنىن. ونىڭ ۇستىنە ورىسشا وقىعان، قازاقشادان جۇردايلىعى دا تۇرمىسقا شىعۋىنا تۇساۋ بولدى-اۋ دەيمىن. ءبىزدىڭ زاماندا بالانى ورىسشا وقىتپاساڭ ورگە باسپايدى دەيتىن ەدى عوي، ءوزىڭ بىلەسىڭ. قازاقى تاربيەدەن الشاق، قالادا تۋىپ-وسكەن، ءمانسابى جوعارى، مىنەزى تىك قىزعا قانداي جىگىت سويلەسەر دەيسىڭ. ءتانىس-بىلىس اۋىلداستار بار، الىس-جاقىن قۇدا-قۇداندالى جەكجات-جۇراعاتتار بار، بىرەۋلەرمەن تانىستىرىپ تا كوردىك. جايباسار، موجانتوپاي، جارلى-جابىقايلارىن قىزىم ءوزى قالامادى. ءجىبى تۇزۋلەرى تانىسقاننان كەيىن-اق ات ءىزىن سالماي وزدەرى اۋلاق كەتتى. سونىمەن نە كەرەك، جاسى وتىزدىڭ جۋان ورتاسىنان اسقاندا وتباسىلى، بالالى-شاعالى وزىمەن قىزمەتتەس ءبىر ەركەكپەن كوڭىل جاراستىرىپ جۇرگەنىن، سودان ءوزى ءۇشىن بالا تاۋىپ الماقشى ەكەنىن ايتتى.
— استاپىراللا، ونىسى نەسى، نەكەسىز، قاتىنى بار ەركەكتەن، ويناستان با؟
— ءيا، ءيا. نەسىن سۇرايسىڭ! وعان قىزىم ءوزى سولاي قالادى. ءقازىر قالادا ءجىبى ءتۇزۋ باي تابۋ وڭاي ەمەس! ءوزىڭ ويلاشى! وزىمەن جاس شاماسى قاتارلاستارىنىڭ ءبارى باس قۇراپ كەتتى. قاتىنى ولگەن شال-شاۋقان تاۋىپ تيسە تيەر ەدى. ءبىراق، ونىڭ دا اۋىرەسى كوپ قوي. ولاردىڭ ارتىندا قالعان بالا-شاعاسى، كەلىنى تاعى بىردەمەلەرى بولادى. ۋىلجىپ تۇرعان جاس قىز ەمەس. بارعان جەرىنە تاستاي باتىپ، سۋداي ءسىڭىپ كەتۋى دە نەعايبىل. ال، الپىس اتا، قىرىق جەزدەسى جوق بىرەۋ تابىلعاننىڭ وزىندە وندايلاردىڭ كىم بولىپ شىعاتىنىن قايدان بىلەسىڭ؟ ءقازىر نەشە ءتۇرلى الاياق ايلاكەرلەر، ماسكۇنەمدەر، كەرى جالقاۋ ماسىلدار، قۇمار ويىننىڭ سوڭىنا تۇسكەندەر كوپ. قىزىمنىڭ شاقشاداي باسىن شاراداي قىلاتىن سان ءتۇرلى پالەلەردەن اۋلاق جۇرگەنى ابزال ەمەس پە؟! ونىڭ ۇستىنە مەن بارمىن، جالعىز انامدى قايدا تاستايمىن دەپ تە ويلاعان شىعار-اۋ. اقىرى، سوقا باسى قاشانعى سوپيىپ ءجۇرسىن. ءسويتىپ، امالى قۇرىعاننان انا تيمكانى دۇنيەگە اكەلدى. باسىندا مەن دە ەل-جۇرتتىڭ الدىندا قارا بەت بولدىق دەپ، ءبىراز موڭكىپ-تۋلاعانمىن. ەندى، ويلاسام ءبىر ەسەپتەن دۇرىس تا بولعان سەكىلدى. ءقازىر قىزمەتىنەن تىس جالعىز الدانىشى وسى بالا. ونسىز قيىن عوي، راسىندا.
— ال، جيەنىڭىز اكەسىنىڭ كىم ەكەنىن بىلە مە؟
— جوق. بىلمەيدى.
— نەگە؟
— تيمۋر تۋعاننان كەيىن الگى ەركەك وتباسىمەن شەتەلگە شىعىپ كەتتى. سونىسى دا وڭدى بولدى، ءپاتشاعاردىڭ. ەگەر مۇندا بولعاندا نەشە ءتۇرلى كيكىلجىڭ تۋىپ، قىزىمنىڭ باسى قاتاتىن ەدى. سولاي قاراسىن باتىرعانىنا ءوزىم دە ىشتەي قۋانامىن. قىزىمنىڭ تابىسى مول. اجەپتاۋىر ءبىر باسقارمانىڭ بىلدەي باستىعى. جالعىز شيكى وكپەنى وسىرۋگە شاما-شارقى ارتىعىمەن جەتەدى عوي. ونىڭ ۇستىنە وكىمەتتىڭ ايەلدەردىڭ زەينەتكە شىعۋ جاسىن 63-كە بەلگىلەپ قويعانى دا وڭدى بولدى. كوڭىلى قىزمەتكە ءبولىنىپ، جالعىزسىرامايدى. ايتپەسە ۇيگە سىيۋ قيىن عوي.
— و، نە دەگەنىڭىز، كورشى-اۋ! ايەلدەردىڭ زەينەتكە كەش شىعاتىنى ءمۇعالىم، دارىگەر، اۋىر جۇمىس ىستەيتىن ايەلدەرگە قيىن بولدى عوي. جەر ورتاسىنان اسقانشا جۇمىسقا جەگىلۋ قانشا قىرىق جاندى بولسا دا وڭاي ەمەس قوي.
— ە، ونىسىن قايدان بىلەيىن. مەن ءۇشىن قىزىم ەلۋ جاسىندا زەينەتكە شىعىپ كەتىپ، ۇيگە قامالماسا بولدى. سونى ويلاعاندا ءتۇن ۇيقىم ءتورت بولىنەتىن. ول مىنا قىزمەتسىز ءبىر كۇن دە ءومىر سۇرە المايدى. ەندى، ءوزىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جوعارعى قىزمەتتەگى ايەلدەردىڭ ءبارى زەينەتكەرلىككە شىققان سوڭ دا سول مەكەمەلەرىندە قالا بەرەتىن كورىنەدى. قايسى ءبىرى دەپۋتات بولىپ ءجۇر. قالادا قىزمەتى بولماسا ولارعا قيىن عوي. ءتورت قابىرعا كۇزەتىپ قاشانعى وتىرادى؟ جىندانىپ كەتەتىن شىعار.
— ل جاعى دا بار ەكەن-اۋ. شىنىمەن دە، سيىر ساۋىپ، ماي شايقايمىن، كوكونىس ەگىپ، ارام ءشوپ جۇلامىن دەيتىن ەمەس. بۇل قالاڭ دا ءىش پىستىراتىن پالە عوي.
— سونى ايتامىن. جاس كەزىندەگىدەي ەمەس. ءقازىر قىزىمنىڭ لاۋازىمى جوعارى بولعان سوڭ جۇمىسى اجەپتاۋىر جەڭىلدەگەن.
— سوندا قالاي؟ قىزمەتى جوعارىلاعان سايىن جاۋاپكەرشىلىگى ارتپاي ما، جۇمىسى ودان ارى اۋىرلاي تۇسپەي مە ەكەن؟ – دەپ، وسى تۇستا باعانادان بەرى شاي قۇيىپ ءۇنسىز وتىرعان مۇقاننىڭ كەلىنشەگى اڭگىمەگە ارالاستى.
— وي، قىزىم-اي! العاشىندا مەن دە ءدال سەن سەكىلدى ويلاعانمىن. ءتۇن ورتاسىندا كەلەتىن ەدى عوي، جاي قىزمەتكەر كەزىندە. ەندى، باستىق بولعاننان كەيىن قونا جاتىپ ەڭبەكتەنەتىن شىعار دەپ قاتتى الاڭداعانمىن. سويتسەم، كەرىسىنشە ەكەن.
— قالاي سوندا، اپا؟ – دەدى، جاس كەلىنشەك كوزىن باقىرايتىپ.
— مىنا مەملەكەتتىك قىزمەتتە بار عوي، سەنىڭ ءمانسابىڭ كوتەرىلگەن سايىن ىستەيتىن شارۋاڭ ودان ارى جەڭىلدەپ، الاتىن ەڭبەكاقىڭ وسە تۇسەدى ەكەن.
— قويىڭىزشى، اپا! ولاي بولمايتىن سەكىلدى.
— قۇي سەن، قۇي سەنبە، شىنىمەن سولاي ەكەن. سەن باستىق بولعان سوڭ بارلىق شارۋانى تومەنگىلەرگە ارتىپ قويادى ەكەنسىڭ دە، ءوزىڭ تەك قانا باقىلاپ، دايار قاعازعا قول قويىپ وتىرا بەرەدى ەكەنسىڭ.
— شىنىمەن دە، كورشى، ءسىز قىزىڭىزبەن بىرگە سول قىزمەت ورنىنا بارىپ جۇرگەن جوقسىز عوي. ءدال ولاي ەمەس شىعار، قايدان بىلەسىز؟ – دەپ، مۇقاننىڭ ەنەسى دە كۇمان كەلتىردى.
— ءمان-جايدى قىزىمنان ەستيمىن جانە كورىپ تە ءجۇرمىن. باستىق بولعالى قىزىم الدە ءبىر جينالىس بىردەمە بولىپ قالماسا، تاڭەرتەڭ ۇيقىسىن ابدەن قاندىرىپ، اسىقپاي شاي-سۋانىن ىشكەن سوڭ ساعات ون جارىمدا عانا شوپىرىن شاقىرادى. بۇرىن ءۇي بەتىن كورمەيتىن. باس كوتەرتپەيتىن جۇمىسباستىلىقتان ەڭسەسى ءتۇسىپ، كەڭسەدەن ۇزاپ شىعا المايتىن ەدى. ەندى، ۇنەمى تۇسكى اسقا كەلەدى. تاماقتانىپ العان سوڭ ەكى ساعات ۇيىقتاپ تىنىعادى. ساعات ۇشتەن تورتكە قاراي كەتكەندە قىزمەتتىك كولىگى كەلىپ الىپ كەتەدى. ال، سەنبى، جەكسەنبى كۇندەرى قوناققا، تويلارعا بارادى. قولى قالت ەتسە، سپورت كلۋبتار، ءسان سالوندارى، باسسەين، ساۋنا دەيسىڭ بە، دەمالىپ تىنىعاتىن ورىنداردىڭ ءبارىن تۇگەندەپ شىعادى عوي. بۇرىنعىداي باس الماي قينالىپ، قاعاز كەمىرىپ وتىراتىن زامانى ءوتىپ كەتكەن سياقتى. باستىق بولۋدىڭ راقاتىن ءبىر كىسىدەي كورىپ-اق ءجۇر عوي...
— ە، ول دا ءجون شىعار. ءبىراق، قاسىندا بايى بولعانعا نە جەتسىن. وتىز ۇلىڭ بولعانشا...
اڭگىمە وسى جەرگە كەلگەندە، بالالارى ۋلاپ-شۋلاپ، سىرتتان مۇقان دا كىردى. تيمۋر ولارمەن بىرگە قىدىرىپ كەلگەن ەدى:
— اجەكە، دوموي! – دەپ، ول كىرە سالا كورشى كەمپىردى سۇيرەلەدى.
قوناقجاي شاڭىراققا العىس ايتىپ، باتاسىن بەرگەن كورشى:
— ال، كەلىنجان! ماماڭمەن بىرگە وزدەرىڭ دە ەرتەڭ كەشكە ءبىزدىڭ ۇيدە قوناق بولىڭدار! – دەپ ارنايى شاقىرىپ، جيەنىن ەرتىپ شىعىپ كەتتى.
كورشىنىڭ ۇيىنە مۇقاننان باسقالارى بارىپ قوناق بولىپ قايتتى. كەلەسى كۇنى كورشى تاعى دا كەلىپ، كەشكى استى ءبىزدىڭ ۇيدەن ءىش دەپ، مۇقاننىڭ ەنەسىن ەرتىپ كەتكەن. اڭگىمە-دۇكەن قۇرىپ ۇزاق وتىردى-اۋ دەيمىن، جاتاردا ءبىراق كەلدى.
مۇقان قارتتاردى تانىستىرىپ، ءتىل تابىستىرعانىنا ءماز. ەندى، ءبىر اپتا بولاتىن شىعار دەپ ويلاعان. ءبىراق، ەنەسى ەكى كۇننەن كەيىن جەتكىزىپ سال دەپ بولمادى. اۋىل مەن قالا اراسى ەلۋ-اق شاقىرىم جەر. جۇمىستان كەيىن ەنەسىن اۋىلعا جەتكىزۋگە جولعا شىقتى. جول-جونەكەي اڭگىمە اراسىندا:
— ءبىزدىڭ كورشى اپامەن اجەپتاۋىر اڭگىمەڭىز جاراسقان سەكىلدى ەدىڭىز. نەگە جاتا تۇرمادىڭىز؟ – دەپ، مۇقان ەنەسىن سوزگە تارتتى.
— اڭگىمەمىز جاراسىپ تا قارىق بولعانىمىز شامالى. ءبىرتۇرلى ادام سەكىلدى كورىندى. تىم ماقتانشاق پا، الدە، سانا-سالتىمىز بولەك پە، كوڭىلدەگىدەي بولمادى. ءوزىنىڭ جانە قىزىنىڭ ءبىر-بىر تەمىر سەيفى بولادى ەكەن. اركىم باعالى زاتتارىن، جيعان-تەرگەن بۋما-بۋما اقشالارىن سونىسىندا ساقتايدى ەكەن. ءوزىنىڭ سەيفىن اشىپ كورسەتىپ قويادى، ماعان. كەرەك ەدى، سونىڭ اقشاسى مەن التىن-جابىسى...
— نەگە؟ ءبىزدىڭ كورشى اپا قازاقى كىسى عوي.
— قازاقشا سويلەگەنىمەن، ناعىز قالانىڭ ادامى باسقا بولادى ەكەن.
— ءسىزدى ەكى رەت قوناق قىلدى. سىيلاعانى عوي، ول كىسىنىڭ.
— سىيلاعانى بار بولسىن. سوڭعى بارعانىمدا، قايداعى ءبىر وپادالاپ پا، بىردەمەلەرىن جايىپ سالىپ، ساتىپ ال دەپ الەك سالدى. اۋىلعا اپارىپ سونداعى ايەلدەرگە ساتىپ، وتكىزىپ بەر دەپ قولقا سالعانىن قايتەرسىڭ. ەندى، جەتپەگەنى سول ەدى. ەكى جاستىڭ بىرىنە كەلگەندە، الىپساتار بولىپ جۇرەيىن بە؟
— ا، ونىسى جەلىلىك ماركەتينگ دەگەن نارسە عوي. قالادا ونىمەن اينالىساتىندار كوپ. كوبىنەسە، تۇرمىسى ناشار، جالاقىلارى تومەن ايەلدەر اينالىساتىن شارۋا عوي. ءبىراق، كورشى اپانىڭ قىزى باستىق. ءوزىنىڭ دە جيعان-تەرگەنى كوپ بولسا كەرەك. نە جەتپەي بارادى ەكەن، ول كىسىگە؟
— ءال-اۋقاتى مىقتى، باي اداممىن دەگەندى مەڭزەپ ماقتانىپ تا الدى عوي. سوندا دا، جۇمىرتقادان ءجۇن قىرقۋعا قۇمارتاتىن جان با دەپ قالدىم.
— ونىسىن بىلمەيدى ەكەنبىز.
— بىزگە سول اۋىلىمىزدان ارتىعى جوق ەكەن. قالانىڭ ادامدارى ءبىرتۇرلى بولىپ كەتەدى ەكەن عوي. جاقىن تارتىپ تۇرعانداي بولىپ كورىنگەنىمەن ىشكى باقاي ەسەبى دە بولاتىن سەكىلدى. ە، نە دەيىن، سەندەرگە جايلى بولىپ تۇرسا بولدى عوي. كەڭ تىنىستاپ دەمالا دا المايتىن سەكىلدى بولا بەرەسىڭ. اينالاداعى ماشينانىڭ شۋى دا باس اينالدىرىپ جىبەرەتىندەي كورىنەدى. ءبىز ەسكىنىڭ ادامدارىمىز عوي. بالكىم، «ءيتتىڭ ىشىنە سارى ماي جاقپايدى» دەگەننىڭ كەرى شىعار.
— قالاعا اۋىلداعى ۇيلەرىن ساتىپ كەلىپ جاتقان قاريالار دا كوپ قوي. ۇيرەنىپ كەتەتىن سەكىلدى كورىنەدى.
— مەن ۇيرەنە الماسپىن. اۋىلىم امان بولسىن. قول قۋسىرىپ وتىرىپ تاڭ اتقىزىپ، كۇن باتىرۋ دەگەن اقىلىما قونبايدى. ال، كورشى اپالارىڭ سول جان تىنىشتىعىن ماقتانىش ەتىپ قويمايدى عوي، تۇگە. ءبىزدى ءبىر توزاقتا جۇرگەندەي-اق كورەدى. ولاي ەمەس قوي، اۋىلدىڭ دا ءوز قىزىعى وزىندە...
مۇقاننىڭ ەنەسى اۋىلعا كەتكەن سوڭ ەكى كۇننەن كەيىن كورشى اپا ەسىك قاعىپ تۇر:
— -كىرىڭىز اپا، تورلەتىڭىز!
— ەنەڭ ۇيدە مە؟
— جوق. ول كىسى ەكى كۇن بۇرىن اۋىلىنا كەتىپ قالعان.
— قاپ اتتەگەن-اي-ا!
— نە بولدى، اپا؟
— ءبىر ىڭعايسىز جاعداي بوپ تۇرعانى...
— ايتىڭىز، نە بولعانىن...
— ەنەڭ سوڭعى كەلگەننەن كەيىن اقشام جوعالىپ...
— قانداي اقشا؟
— بىلاي عوي. كيىم ىلگىشتەگى كۋرتقامنىڭ قالتاسىندا 100 مىڭ تەڭگە بولعان. سونى بۇگىن الايىن دەپ قاراسام جوق. ەنەڭنەن باسقا ءبىزدىڭ ۇيگە كەلگەن بوتەن ادام ...
— اپا، سوندا ءسىز مەنىڭ ەنەمدى ۇرلىق جاسادى دەگەلى تۇرعاننان ساۋمىسىز؟
— ەندى، ءدال سولاي دەپ تە تۇرعان جوقپىن. ءبىراق...
— ۇيىڭىزدە ەكى بىردەي بەرىك قۇلىبى بار تەمىر سەيفتەر تۇرعاندا سونشاما كوپ اقشانى كۋرتكانىڭ قالتاسىنا سالىپ ەسىكتىڭ كوزىنە قوياتىنىڭىزدى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
— سەن ءبىزدىڭ ۇيدە سەيف بارىن قايدان بىلەسىڭ؟
— مەن جەتى قابىرعانىڭ ار جاعىنداعىنى كورىپ قوياتىنىم بار. كوزىم سونداي وتكىر! سوسىن، تاعى ادامداردىڭ ىشكى ويلارىن دا وقىپ تاستايتىنىم تاعى بار. جازىقسىز ادامعا جالا جاپقانشا، «ەندى، سەندەرمەن جاقىن ارالاسپايمىن، بىر-بىرىمىزدەن اۋلاق جۇرىسەيىك» دەپ تۋراسىن نەگە ايتپايسىز؟!
— ويباي، كوتەك! مىنا بالا نە دەيدى؟
— نە ەستىسەڭىز، ايتىپ تۇرعانىم سول. ءدال توبەدەن ءتۇستىم بە؟ ءۇش كۇننەن كەيىن اقشاڭىز جوعالادى، ونى ۇيىڭىزگە كىرىپ، شىققان اۋىلدىڭ جازىقسىز ادامىنان كورەسىز. پوليسيا شاقىرىڭىز، تەكسەرتىڭىز! ءىس قوزعاتىڭىز!
— جوعا، مەن ول كىسى الدى دەپ تە تۇرعان جوقپىن عوي...جاي انشەيىن ءمان-جايدى بىلۋگە... جارايدى...قۇرىسىنشى...ءبىر جەرگە قويىپ ۇمىتقان شىعارمىن...ەنەڭە، كەلىنگە ەشتەڭە دەيمەي-اق قوي، قۇرىسىن.
مۇقاننىڭ كورشىسى كىلت بۇرىلىپ، ءوز پاتەرىنە قاراي زىتتى. مۇقان تەرەڭ ءبىر كۇرسىنىپ، تەرەزەدەن سىرتقا كوز تاستادى. اۋلادا ءالي مەن تيمۋر ەش الاڭىز اسىر سالىپ ويناپ ءجۇر.
You Might Also Like
-
ءبىر زاماندارى عالىمدار مەن اقىندار «ۇنسىزدەر ءماجىلىسى» اتتى بىرلەستىك قۇرادى. مۇشەلەر سانى وتىز ادامنان تۇراتىن جانە وتىزدان اسىرمايتىن. مۇشەلىكتىڭ شارتى كوپ ويلانۋ جانە از سويلەۋ، حيكم...
-
تاڭەرتەڭگىلىك مەزگىل ەسكى دۇكەن ەسىگى جايلاپ سىقىرلاپ كەلە جاتىپ، شالقاسىنان اشىلعاندا، توزىعى جەتكەن كىتاپتار قالانىپ تۇرعان اعاش سورەلەرگە كۇن ساۋلەسى قۇلادى. ادەتتە، سىرتتان كىرگەن جۇرت كوزىنە ب...
