InfoHub Logo

تاڭەرتەڭگىلىك مەزگىل ەسكى دۇكەن ەسىگى جايلاپ سىقىرلاپ كەلە جاتىپ، شالقاسىنان اشىلعاندا، توزىعى جەتكەن كىتاپتار قالانىپ تۇرعان اعاش سورەلەرگە كۇن ساۋلەسى قۇلادى. ادەتتە، سىرتتان كىرگەن جۇرت كوزىنە ءبىرىنشى كونەرگەن قولجازبالار، جورنالدار، باسىلىمدار، شاقىرۋ قاعازدارى، فوتو-البومدار، سوسىن، قارا باقىر تيىندار، مەرەيتوي كۇندەرىنە ارنالىپ شىعارىلعان تەڭگەلەر، پوشتا اشىق-حاتتارى تۇسەتىن.

ول قۇلىپتى تەمىر تورعا ءىلىپ، قايىرا بۇراپ جاپتى دا، تابالدىرىقتان ىشكە اتتادى. قاسقىر قۇيرىق قاراعايلار شىلدە ايىنىڭ ىستىعىندا بەيمەزگىل ماۋجىراپ، ەڭسەلى عيمارات ءۇي ىرگەسىنە، جىبەك ەسپە، قوڭىر سالقىن سامال قاماپ، قاۋمالاپ، بۋلۆارلاردىڭ، كوشەلەردىڭ، داڭعىلداردىڭ ءبىر ءسات تىنىسىن اشادى.

ەندى ءقازىر — اعاش سورەلەر، نەگىزىنەن، قاپتاپ — بوس تۇر. جاس كەزىنەن تياناقتاپ، ۇقىپتاپ جيناعان قالىڭ داۋلەت، قازىنا-مۇلىك، دۇنيە-جيھاز كۇن سايىن شەتىنەن جەلىنىپ ساتىلىپ جاتىر. قۇشاقتاپ سىپىرىپ العاندا، ويىلىپ تۇسەدى. اربىرەۋى جۇرەگىنىڭ ءبىر-بىر بولشەگى ەدى. ول بەتىنە قونعان شاڭىن شۇبەرەكپەن مۇقيات ءسۇرتىپ جاتىپ كوزىنە جاس الدى. عۇمىرى زايا كەتتى، بۇكىل قىزمەتى ءراسۋا بولدى، ال بۇرىنعى ءومىرى قانداي ەدى. تاۋ جاقتان سارقىراپ اعىپ كەلىپ جاتقان ارىقتار شاھارعا كىرگەن بويدا، توسىن، قاپەلىمدە شۋىن، شۋىلىن كوبەيتىپ، دىبىسىن، كۇبىرىن ۇدەتىپ، كوشەدەن كوشە جاعالاپ، الما باعى، جاسىل جەلەك جامىلعان قالا تىرشىلىگىن قاق جارىپ، تومەن قاراي جان ۇشىرىپ، تاسقىنداپ، ارناسىن قۋالاپ جۇيتكىپ كەتە باراتىن. ەلدىڭ باس قونىسى الماتى قالاسى، ەكەۋى، شىركىن، ءبىر مەزگىلدە، قاتار ويانىپ، تاڭەرتەڭگىلىك، جازعى تىنىشتىقتا، كوفەنى قۋىرىپ، جان-جاعىنا، توڭىرەگىنە، قوش ءيىسىن، جۇپارىن اڭقىتىپ، بۇرقىراتىپ، بىرگە قامداپ، ءىشىپ، راقاتقا باتىپ، سوسىن، تروتۋاردى جاعالاپ، جول ۇستىندە، جۇمىسىنا قاراي، اسقاق كۇي، كوتەرىڭكى كوڭىل، باقىتتى سەزىمدە، اسىقپاي، اپتىقپاي، بايسالدى قالپى، جايباراقات باياۋ، قوزعالاتىن.

زاڭعار فولكنەر، گيۋگو، بالزاك، تولستوي، مەلۆيلل، ستەندال، لوندون ەسىمدەرىن قازقاتار تىزىلگەن كىتاپ تۇپتەرىنەن وقىپ تۇرىپ كوزىنە جاس الدى. دۋبلين، بەرلين، شارل گرانە ارحيتەكتۋرالىق جوباسى، ۇلگىسى بويىنشا تۇرعىزىلعان ۇلى ءپاريجدىڭ “كافە دە لا پە”، سوسىن، “كلوزەري دە ليلا”، “روتوندا” ءتارىزدى، ءساندى، سالتاناتتى، سال-سەرىلەر كافەلەرىن كەزىپ، قىدىرىپ ءجۇرىپ، مودەرنيست اتانعان ەرنەست حەمينگۋەي، دجەيمس دجويس، فرانس كافكا، مارسەل پرۋست، دوس پاسسوس، فرەنسيس سكوتت فيسدجەرالد، توماس ەليوت، سيمونا دە بوۆۋار سەكىلدى اقىن-جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارىن كورىپ، رومان-پوۆەستەرىن ەسىنە ءتۇسىرىپ جاتىپ كوزىنە جاس الدى. كوبىسىنىڭ مۇقابالارى ەسكىرگەن، ۇستالا-ۇستالا قاپتاما قاعازدارى توزىپ، پاراقتارى سارعايا باستاعان... وقىعانى ەسىندە، پاريج وپەراسىنا سەرىك، اتاقتى «كافە دە لا پە» تابالدىرىعىن اتتاعان قالامگەر، ونەرپازدار ىشىندە ەميل زوليا، گي دە موپاسسان، اندەرى دە، انشىلىك ونەرى دە تانىمال يۆ مونتان، موريس شيەۆالە، انري سالۆادور بار ەدى. ەل بۇگىن جاقسى ەسىمدەردى ۇمىتتى. ءتىپتى، شەتەلدىك مەيمانداردان — پەتر يليچ چايكوۆسكيي قوناقتا بولعان دەسەدى.

مارسەل پرۋست، دجەيمس دجويس، فرانس كافكا ءتارىزدى مودەرنيست جازۋشىلاردان سوڭ، ءپالساپاسىن ايتىپ ەكزيستەنسياليستىك ويشىلدار كەلدى، بلەز پاسكال مەن سەرەن اابە كەركەگوردى ونەگە تۇتقان، مارتين حايدەگگەر، كارل ياسپەرس، گابريەل مارسەل، البەر كاميۋ، جان-پول سارتر، سيمونا دە بوۆۋار توپتاستىرعان، ءبىر شوعىر جۇرت ەلۋىنشى جىلدارى جاڭا رومانشىلارعا ورىن بەردى، الپىسىنشىدا — ەركىن ءومىردى ۇلگى كورگەن دجەك كەرۋاك ادامزات اقىل-ويىن بيلەپ-توستەمەك بولدى، سوسىن، ميلوراد پاۆيچ، ۋمبەرتو ەكولار ساحناعا شىقتى. كوكجيەكتەن يوزەف شمۋەل اگنون كورىندى.

بۇرىن قولعا وتكەن، ساتىلعان نارسەلەرى، نەگىزىنەن، ەكى-ۇش جىلدان سوڭ، قايتا اينالىپ، دۇكەنىنە قايتىپ كەلىپ جاتاتىن. ول ساعىنىسىپ كورىسەتىن. كورگەن بەتتە، جانارىندا جاس تولقىپ، قايتا-قايتا ءسۇيىپ، قايتقان دۇنيەنى دۇركىن-دۇركىن ماڭدايىنا باساتىن. ساعىنىشى تەرەڭ ەدى. اكەسى يااكوۆتا كىتاپ ساتقان-دى. ءتىپتى، اكەسىنىڭ اكەسى، ونىڭ اتاسى، پولشادان قونىس اۋدارعان ساۋداگەر، ەۆەر، ۆەرنىي قالاسىندا كىتاپ دۇكەنىن اشقان العاشقى بەلسەندىلەردىڭ ءبىرى، ءوز زامانىندا كىتاپ ساۋداسىنان بايىعان ياھۋدەي ەكەن دەسەدى. اۆراام جاقسى ءومىر ءسۇردى، سارادان پەرزەنت ءسۇيدى، قايىڭ اتاسى نارەستەنى كوشپەلى كونە جۇرتتاردى قوسقان دانەكەر كورىپ، ەسىمىن ادام قويدى، كەيىن ۇيلەندىردى، جاس وتباسى وداق ىدىراعاندا، تۋعان ەلىندە تۇراقتاماي، جاڭا باقىت ىزدەپ، ورىس ءتىلدى حايفا قالاسىنا كوشتى، ءبىراق، اكەسى ەكەۋى ەۆەر اتاسى جەتكەن بايلىققا جەتە المادى. بوگەت كوپ بولدى. ءبىراق، يااكوۆ بالاسىنا جاقسى مۇرا قالدىردى. ونى اۆراام كىرەبەرىس بوساعانىڭ قوس قاپتالىنا، شىنى استىنا سالىپ، كەلتە عۇمىرىندا ءبىر كولەڭكە تۇسىرتپەي، التىندايىن جارقىراتىپ ۇستادى. قىزىققان جۇرتقا، الايدا، گيۋر اۆراام، اكەسىنىڭ قولى تيگەن، تەرى سىڭگەن، ءيىسى جۇققان، سوناۋ بالا كەزىنەن باستاپ باۋىر باسقان، كوزى ۇيرەنگەن، كونە-كوسكى نارسەلەرىن، كۇندە ءبىر قاراپ، زەر تاستاپ قوياتىن ادەتىنە، داعدىسىنا اينالعان قازىناسىن، جىل سايىن قۇنى ارتىپ، باعاسى وسكەن ەسكى-قۇسقى زاتتارىن قيمادى. ءتۇرلى قولجازبالار، تەمىر-تەرسەك، اعاش بۇيىمدارى، قۇراندى شۇبەرەكتەر، تورعىن جىبەك قيىندىلارى، ءبارى بەينە ءبىر تابىس كىلتىندەي، باق-بەرەكە كەپىلى، جالعاسىپ كەلە جاتقان جاقسى ءسالت-داستۇر بەلگىسىندەي، ەسكىلىكتىڭ كوزى، كوشپەلى جۇرت موينىنا ىلگەن قاسيەتتى تۇمارداي، ءتىپتى، قارا شاڭىراق، بايىرعى اۋلەت، كەرەگەلى وتباسى كوتەرگەن بايراقتى تۋداي، التىن بوساعاسىنا ماڭگىلىككە بايلاندى.

قايران زامان، قايتەمىز، ۋاقىتى كەلدى، ساحنادان كەتتى، دەپ ويلادى اۆراام. جاڭاردى، الماستى، ۇرپاق اۋىستى. ونى، تەگى، نيەت وزگەرىپ، پەيىل تارىلىپ، جاقسىلىق ازايىپ بارا جاتقاننان بايقايمىز. ءيا، نيەت وزگەردى. ەندى ءقازىر — اعاش سورەلەر، نەگىزىنەن، قاپتاپ — بوس تۇر.

كوشەدەن اۆتوموبيلدەر دىبىسى قۇمىعىپ جەتەدى. ول كەزىندە كۇشتى كىتاپ دۇكەنىن ۇستادى. ءوزى وقىپ-توقىعان، ۇيرەنگەن بەس-التى تىلدە كىتاپ ساتتى. كۇنىنە ونداعان، ءتىپتى، جۇزدەگەن كىتاپ ساتاتىن ەدى. ەندى ءقازىر — اعاش سورەلەر، نەگىزىنەن، قاپتاپ — بوس تۇر. وتكەن عاسىردىڭ ەلۋ ءبىرىنشى جىلىنا دەيىنگى جاريالانىمدار، باسىلىمدار تەگىس جىلدام ساتىلىپ كەتتى. انتيكۆارياتتار سوڭىنان، كۇمىس جۇزىكتەر، بىلەزىكتەر، التىن القالار، ءتۇرلى اشەكەي بۇيىمدار ساۋداعا ءتۇستى. تاقاۋدا دۇكەن تولىق بوسايتىن شىعار. ءقازىردىڭ وزىندە بولمەلەر، بۇرىشتار، بۇرىلىستار، قاتارلار، قالتارىستار — جارتىلاي بوس. كۇن ساناپ، اپتا ساناپ، تاۋارلار بوتەن قولعا وتەدى، بەيتانىس جاندارعا ۇلەستىرىلەدى، بەلگىسىز ءبىر مەكەن-جايلارعا جونەلتىلەدى. بوساعان سايىن بۋكينيستىڭ دە جان دۇنيەسى بوساپ بارا جاتقانداي كورىنەدى. ءار تاۋار ساتىلعاندا، جانى دا كەسكىلەنىپ، ساتىپ الۋشى شەتىنەن شاۋىپ، ءبولىپ العانداي، جۇرەگى اۋىرادى. قۇداي قالاسا، بىرەر كۇندە بارلىق نارسەدەن اۆراامنىڭ، شىنىمەن، قولى بوسايدى. ءبىرجولا. تولىق. ماڭگىلىك. ول ءبىرىنشى رەت جۇمىسقا بارمايتىن بولادى. سول كەزدە كونەتوز كوك بەلسەبەدكە وتىرىپ، بالالىق شاعىنان بەرى ات ءىزىن سالماي كەتكەن وزەنگە، بالىق اۋلاۋعا، ەلەڭ-الاڭدا، تاڭ اتا، جەرگە كۇننىڭ العاشقى ساۋلەسى تۇسكەندە، جالعىز ءوزى، قاسىندا ەشكىم جوق، اتتاناتىن شىعار. ەگەر وزەن تارتىلىپ قالماسا...

— اتا، — دەدى بىرەۋ.

ويى ءۇزىلدى. تانىس داۋىستان قيال-ەستەلىكتەر تاسقىنى قالت توقتادى. ەسكى الماتى، شىركىن، ەسىنە ورالعاندا، جۇرەگى قوزعالادى. كوڭىل تۇكپىرىندە جاتقان ساعىنىشى قايتا ويانىپ، كوز الدىنا كەشەگى جارقىن، جايدارى، جايلى عۇمىرى كەلە قالادى. شۇبەرەگىن تاستاپ، ول سورەلەر اراسىنان شىقتى دا، بوساعا جاققا موينىن سوزدى.

— ادام بالاسى، ەتو تى؟

— ءيا، مەن.

— بەرى ءجۇر.

— كومپيۋتەرلەردى تۇسىرە بەرەيىن بە؟

— ماشينا كەلدى مە؟

— ەسىك الدىندا تۇر.

— كىرگىز.

بالا جىگىت شىعىپ كەتتى. جوق، ول بالىققا دا بارمايدى، بەلسەبەد تە تەپپەيدى، كوشە دە قىدىرمايدى. اۆراام ۇيدە جاتادى. ول بۇل جالعاندا ادامزاتقا ءبىر ادامداي قىزمەت ەتتى. ۇيدە جاتىپ، بار ءومىرىن ەسكە تۇسىرەدى، بۇكىل وقىعان، ساتقان، ساتىپ العان كىتاپتارىن ويلايدى. مۇمكىن، ءتىزىمىن جاسايدى. قايسى قايدا كەتتى، كىمنىڭ قولىنا ءتيدى، قاي جەردە ساقتاپ وتىر. كادىمگى امبەباپ كاتالوگ. ول، ادەتتە، دۇكەنگە تۇسكەن كىتاپتى، ەڭ اۋەلى، قالىپتاسقان ءداستۇر، ورناعان ءتارتىپ بويىنشا، ءوزى وقىپ شىعاتىن، سوندا، بۋكينيست وقىپ ۇلگەرگەن جاڭا كىتاپتار تەز ساتىلاتىن ەدى. بۇ دۇنيەدە، ءسىرا، ءپىرادار اۆراام ءبىلىپ جاساعان، جات قىلىق، الدە كۇنا، مۇمكىن، ايىپ-قاتەلىك، تەزگە سالسا، شىن مانىسىندە، جوق شىعار، ال بىلمەستىكتەن قاي بەيباق تەرىس جولعا تۇسپەيدى، كىم جاڭساق باسپايدى. كىتاپ ساۋداسىمەن اينالىستى، سوسىن، تاۋار قۇنىنا ۇستەمە باعا قوستى، ادال ەڭبەگىنىڭ اقىسى، ءوسىمقورلىققا بوي الدىرعان جوق. تەگى، اۆراام ۇلى جازۋشىلاردىڭ عۇلاما كىتاپتارىن ساتپاي، كوپشىلىك سۇرانىسىن وتەمەي، جۇرت سۇراعان سيرەك باسىلىمداردى ەلگە تاۋىپ بەرمەي، شىتىرمان جەلىسىن بىلمەي، شىن ماعىناسىن تۇسىنبەي، ۋاقيعاسىن تالقىعا سالماي، ءاسىلى، قاراكەتىنەن راقات كورىپ، باقىتتى ءومىر سۇرە الماس ەدى.

كىتاپتىڭ قۋانىشى كوپ ەدى. اۆراام كىتاپقا عاشىق بولدى، كىتاپ دۇكەنىن ۇستاعاندى اسا قاتتى ءقادىر تۇتتى، قاستەرلى بەينەتقور كىتاپشىل حالىقتى ءسۇيدى. ول، راس، تۋعاندا ەسىمى كىتاپقا جازىلدى، كىتاپپەن عۇمىر كەشتى، ەندى، مىنە، كىتاپ سوڭىنان ولەدى. سوندىقتان، اتا-بابالارى سونفاۋ كونە زامانداردان بەرى كەرۋەن ءتىزىپ، كىرە تارتقان، كوش تۇزەپ، كىتاپ-قاعاز تاسىعان، دارقان مىنەزدى ءدىندارمان اۆراام بۇل نەعايبىل، ءدۇدامال تىرشىلىكتە بىلمەستىكپەن جاساعان كۇناسى بولسا، قۇداي تاعالا كەشىرىپ، جۇماققا جىبەرەتىنىنە كامىل سەنەدى.

ءبىراق، اۆراام، ەرتەڭ، جاس ۇرپاق ىزدەگەن كەزىندە، نەنىڭ قايدا جاتقانىن، جىلدام ءارى وڭاي، قالا بەردى، اداسپاي تابۋىنا قاجەت، امبەباپ كاتالوگىن تەز ارادا دايىنداپ قويۋى ءتيىس. كىم بىلەدى، اجال اياق استىنان، قازا كۇتپەگەن جەردەن. ول توسىن ويىنا قۋانىپ كەتتى. بالا كەزىنەن باستاپ، بۇگىنگى كۇنگە دەيىن، كوپ جىلدار بويى جاساعان ەڭبەگى وشپەسىنە ونىڭ ەندى ەش كۇمانى جوق.

---