InfoHub Logo

مۋزەي – ەل تاريحى، ۇلتتىڭ مادەنيەتىنەن حابار بەرەتىن تاريحتىڭ  قاينار كوزى.  مۋزەيدە ساقتالعان ءاربىر قۇندىلىقتان سول جەكە مۇرا تاريحىن عانا ەمەس، سول مۇراعا بايلانىستى كەزەڭدى، ونى جاساعان حالىقتىڭ مادەني دەڭگەيىن، تاريحىن كورۋگە بولادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ: «ەگەمەن ەلىمىزدىڭ مادەني ومىرىندە مۋزەيلەردىڭ ورنى ايرىقشا. تاريحىمىزدى تەرەڭ زەرتتەپ، ونىڭ تاجىريبەسىنەن تاعلىم الۋ – قازاقستاندا ءپاتريوتيزمدى قالىپتاستىرۋدىڭ، وتاننىڭ لايىقتى ازاماتتارىن تاربيەلەۋدىڭ باستى شارتتارىنىڭ ءبىرى...»– دەگەن سوزدەرى قازىرگى وتاندىق مۋزەي ءىسىنىڭ باعىتىن انىقتاۋى كەرەك. مۇراجاي  ءىسى  –  قوعامداعى  وزگەرىستەرمەن،   قوعام   دامۋىمەن   تىعىزبايلانىستاعى ەرەكشە سالا. مۋزەي – عىلىمنىڭ، ءبىلىمنىڭ، مادەنيەتتىڭ  قالىپتاسۋىناتىكەلەي  اسەر  ەتەتىن  عىلىمي  مەكەمە.بۇگىنگى تاڭدا«مۋزەي ءىسى جانە ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ» ماماندىعىنا تۇسۋشىلەر سانى جىل سايىن ارتا تۇسۋدە.

قازاقستاندا بۇل ماماندىق بويىنشا كادرلاردى دايىندايتىن جوعارعى وقۋ ورىندارى سانى - ۇشەۋ. سونىڭ ءبىرى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى تاريح ارحەولوگيا جانە ەتنولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ارحەولوگيا، ەتنولوگيا جانە مۋزەولوگيا كافەدراسى. تاريح ارحەولوگيا جانە ەتنولوگيا فاكۋلتەتى ءوز تاريحىندا كوپتەگەن ءبىلىمدى،باسەكەگە قابىلەتتى مامانداردى دايىنداعان،ىرگە تاسى ەرتە قالانعان ارداگەر فاكۋلتتەرىمىزدىڭ ءبىرى. قازاقستانداعى مۇراجاي ءىسى جاس ماماندىق بولعاندىقتان قاجىرلى ەڭبەك پەن بىلىكتى ماماندارعا ءزارۋ.بۇل ورايدا،ءوز ەلىنىڭ تاريحىنا بەي-جاي قارامايتىن،رۋحاني-مادەني قۇندىلىقتارىن،جادىگەرلەرىن دارىپتەۋگە،قورعاۋعا تالپىناتىن جاس مامانداردىڭ كۇن ساناپ ارتۋى قۋاندىراتىن ءجايت. ەل باسىمىزدىڭ باستاماسىمەن «مادەني مۇرا»، «رۋحاني جاڭعىرۋ»باعدارلامالارى اياسىندا مادەنيەتىمىزدى تانىپ-بىلۋگە جول اشۋدا.سوڭعى جىلداردا قازاقستان بويىنشا  جاڭا تەحنولوگيامەن جابدىقتالعان،ءىرى مۋزەيلەر اشىلىپ،ەسكىلەرى جاڭا قولايلى ورىندارعا كوشىرىلۋدە.مۇراجايلار ارتەفاكتىلەردى ساقتاۋ قويماسىنان عىلىمي-زەرتتەۋشىلىك،الەۋمەتتىك قىزمەت فورماسىن بىرىكتىرەتىن مادەني ورتالىقتارعا اينالۋدا.بۇل رەتتە «مۇراجاي ءىسى جانە ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ» ماماندىعىن اياقتاعان جاس ماماندار تولقىنىنا ۇلكەن مۇمكىندىكتەر ەسىگى اشىلماق.مىنە سوندىقتان دا ارحەولوگيا، ەتنولوگيا جانە مۋزەولوگيا كافەدراسى مادەني مۇرالارىمىزدى قورعاۋ مەن ساقتاۋ، ولاردى قولدانۋعا بايلانىستى زاڭدىق-قۇقىقتىق نەگىزدەر تۋرالى ءبىلىم بەرە وتىرىپ،قازاقستانداعى مۋزەي ءىسىنىڭ بىلىكتى ماماندارىن دايارلاپ شىعارادى. مۇندا ستۋدەنتتەر وندىرىستىك تاجىريبەلەرىن ق ر موم، ءا. قاستەيەۆ اتىنداعى ونەر مۋزەيى، ىقىلاس اتىنداعى ساز اسپاپتار مۋزەيى، «ەسىك» مراجاي-قورىعى سياقتى قازاقستاننىڭ ءىرى مۋزەيلەرىندە وتەدى. اعىلشىن ءتىلىن جەتىك مەڭگەرگەن ستۋدەنتتەرگە اكادەميالىق ۇتقىرلىق جانە قوس ديپلوم الۋ باعىتتارى بويىنشا شەتەلدە ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىك جاسالعان. 

تاعى ءبىر قۋانارلىق جاعداي، اتالمىش ماماندىق بويىنشا وسى ۋاقىتقا دەيىن باكالاۆريات جانە ماگيستراتۋرا دەڭگەيلەرى بويىنشا وقىتىلسا، 2017 جىلدان باستاپ «مۋزەي ءىسى جانە ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ» ماماندىعى بويىنشاكافەدرادا دوكتورانتۋرا اشىلدى. 
وسىعان بايلانىستى وركەنيەتتىلىكتىڭ ءمانى مادەنيەت پەن ءبىلىم بەرۋدىڭ ءوزارا تىعىز قارىم-قاتىناسىندا دەپ ايتساق بولادى. مۋزەي ءبىر جاعىنان قوعامنىڭ سۇرانىسىنا قاراي مادەنيەت پەن ونەردى يگەرۋدىڭ دەلدالى جانە قۇرالى بولسا، ەكىنشى جاعىنان ول تاجىربيەلىك داعدىسى بار ماماندى دايارلاۋدى تالاپ ەتەدى. وسى ورايدا، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق قلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ارحەولوگيا، ەتنولوگيا جانە مۋزەولوگيا كافەدراسىنىڭ اتقارىپ وتىرعان قىزمەتىنىڭ ماڭىزى وراسان زور.

ماقالا جەتەكشىسى: م.ق.ەگىزبايەۆا – ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، ارحەولوگيا، ەتنولوگيا جانە مۋزەولوگيا كافەدراسىنىڭ  
دوسەنتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى

ءادىل داۋلەت تاريح، ارحەولوگيا جانە ەتنولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ 4-كۋرس ستۋدەنتى

---