مۇحاممەد حايدار دۋلات
مۇحاممەد حايدار دۋلات (دۋگلاتي) (XVI عاسىر) — اسا كورنەكتى تاريحشى، اقىن، مەملەكەت قايراتكەرى جانە اسكەرباسى. بەلگىلى دۋلات رۋىنان شىققان. ءوز زامانىنا ساي جوعارى مۇسىلماندىق ءبىلىم العان. ول تۇرىك، اراب جانە پارسى تىلدەرىن جەتىك بىلگەن. ولەڭ جازىپ، سۋرەت سالۋمەن دە اينالىسقان. قولونەر كاسىبىنىڭ شەبەرى بولعان: اعاشتان ويۋ ويعان، اسىل زاتگار، جەبە مەن ساداق، پىشاق جاساعان، قۇرىلىسپەن اينالىسقان، ويۋ-ورنەك سالعان، ت.ب. جەتىك بىلگەن.
ۇلكەن مەملەكەتتىك جانە اسكەري قىزمەتتەردە بولىپ، ۇزاق جىلدار بويى موعولستاننىڭ (قاشعار حاندىعى) حانى سايدتىڭ ۇلىنىڭ تاربيەشىسى بولىپ قىزمەت اتكارادى. ءوزى بيلىك قۇرعان ءۇندىستاننىڭ كاشمير قالاسىندا قايتىس بولعان.
قازاقستان، ورتا ازيا، شىعىس تۇرىكمەنستان جانە ءۇندىستان جەرلەرىندە وتكەن كوپتەگەن وقيعالاردىڭ كۋاگەرى ءارى ولارعا قاتىسۋشى رەتىندە حايدار دۋلات باعا جەتپەس تاريحي ەڭبەك («تاريح-ي راشيدي») جازادى. وندا قازاقتاردىڭ، وزبەكتەردىڭ، قىرعىزداردىڭ تاريحى، مادەنيەتى، شارۋاشىلىعى، تۇرمىىسى، ءسالت-داستۇرى جونىندە ماڭىزدى دەرەكتەر كەلتىرەدى. ونىڭ كىتابى قازاق حاندىعىنىڭ تاريحى بويىنشا اسا قۇندى ەڭبەك بولىپ تابىلادى. وسىلايشا حايدار دۋلات تۇڭعىش رەت قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلعان مەرزىمى جانە جانىبەك پەن كەرەيدىڭ تۇڭعىش قازاق حاندارى بولعانى تۋرالى حاباردار ەتەدى.
وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:
مۇحاممەد حايدار ءدۋلاتيدىڭ ناقىل سوزدەرى
You Might Also Like
-
قابانباي باتىر (1703-1781) — جوڭعار باسقىنشىلارىنا قارسى كۇرەستى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى، قازاقتىڭ بىرىككەن قولىنىڭ باس قولباسشىسى، جەكپە-جەكتە جەڭىلىپ كورمەگەن حالىق قاھارمانى. شىققان تەگى ...
-
قازاقتىڭ كونە جازبا ادەبيەتتەرىندە، جازبا شەجىرەلەرىندە جىل ەسەبى ھيجرا (قيجرا — اراب كۇنتىزبەسى) بويىنشا بەرىلىپ وتىرعان. يسلام ءدىنىن ۇستانعان حالىقتاردىڭ كەيبىرىندە ھيجرا بويىنشا جىل ساناۋ ...
