قابىلان
قابىلان — سۇتقورەكتىلەر كلاسى، مىسىق تۇقىمداسىنا جاتاتىن اڭ. افريكا، ورتا ازيا جانە ءۇندىستاندا تارالعان. قازاقستاندا 18-عاسىردىڭ اياعى-19-عاسىردىڭ باسىندا كاسپيي مەن ارال تەڭىزدەرىنىن ارالىعىنداعى ءشولدى ايماقتا تىرشىلىك ەتكەن. 20-عاسىردىڭ 50-جىلدارى سيرەك بولسا دا، ءۇستىرت پەن ماڭعىستاۋ تۇبەگىندە كەزدەسىپ قالىپ ءجۇردى. قابىلاننىڭ دەنە ءبىتىمى ۇزىنشا، تۇرقى 120-150 سم، قۇيرىعىنىڭ ۇزىندىعى 60-75 سم. قالىڭ، قىسقا، سارعىلت ءتۇستى تۇگىنىڭ ۇستىندە قارا داقتار بولادى. قابىلان تروپيكتىك جانە سۋبتروپيكتىك ايماقتارداعى ورمانداردا، تاۋ بەتكەيلەرىندە، جازىق دالالار مەن ساۆاننادا، وزەن بويىنداعى توعايلاردا تىرشىلىك ەتەدى. اعاش باسىنا، جارتاستارعا تەز ورمەلەپ شىعادى. قابىلان تۇياقتى اڭداردى (گازەل، ارقار، ت.ب.) قۋىپ ءجۇرىپ (جىلدامدىعى 110 كم/ساع-قا دەيىن جەتەدى) اۋلايدى. جەلتوقسان-قاڭتار ايلارىندا ۇيىعىپ، 90-95 كۇننەن كەيىن 2-4 كۇشىك تابادى. قابىلاندار قولعا تەز ۇيرەنەتىن جىرتقىش، سوندىقتان حايۋاناتتار ساياباعىندا ۇستاۋعا بەيىم اڭ. تەرىسى باعالى، كەزىندە وتە كوپ اۋلانعان.
ءقازىر قابىلاندار جىلدان-جىلعا سانىنىڭ ازايۋىنا بايلانىستى قورعاۋعا الىنىپ، حالىقارالىق تابيعات قورعاۋ وداعى مەن قازاقستاننىڭ "قىزىل كىتابىنا" ەنگىزىلگەن.
وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:
ايۋ
جولبارىستار
You Might Also Like
-
ماحمۇت قاشقاري (XI عاسىر) — اسا كورنەكتى عالىم، فيلولوگ. قاراحاندار مەملەكەتىنىڭ بيلەۋشىلەرى اۋلەتىنەن شىققان. قاشقار قالاسىندا العان ءبىلىمىن بۇحار مەن نيشاپۋردا جالعاستىرعان. ماحمۇت جاس كەزى...
