InfoHub Logo

I. ساباقتىڭ تاقىرىبى: مۇحتار اۋەزوۆ «اقىن قوناقتار»
II. ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: مۇحتار اۋەزوۆ تۋرالى دەرەكتەر، اباي شىعارماشىلىعىنا توقتالۋ، مۇحتار مەن اباي
ساباقتاستىعىن ءتۇسىندىرۋ، شىعارمانىڭ مازمۇنىن مەڭگەرتۋ
تاربيەلىلىك: ونەر ادامىنا، ەلىنە، تاريحىنا، تابيعاتىنا، تىلگە دەگەن وقۋشىنىڭ سەزىمىن وياتۋ، ۇلتتىق سالت - ءداستۇردى دارىپتەۋ.
دامىتۋشىلىق: لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق
بەلسەندىلىگىن شىڭداۋ، مانەرلەپ وقىتۋ، ماتىنمەن جۇمىس ىستەۋىن دامىتۋ
III. ءتۇرى: ءداستۇرلى ەمەس ساباق
IV. ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ماتىنمەن جۇمىس
V. كورنەكى قۇرالدار: اباي، مۇحتار پورترەتتەرى، «اباي جولى» رومان -
ەپوپەياسىنىڭ تومدىق جيناعى، اباي ەنسيكلوپەدياسى،
مۋلتيمەديالىق سلايدتار
VI. ساباق بارىسى:
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
- وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
- وقۋ - قۇرالدارىن تەكسەرۋ

II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ:
1. ەرتەگىلەر تۋرالى تۇسىنىك
2. «ەرتەدە جەتىم بالا بولىپتى...» دەپ باستالاتىن ەرتەگى قۇرىپ كەلۋ.
VII. زىمىران سۇراقتار:
1. ەرتەگىلەردە نەلەر باياندالادى؟
2. ەرتەگىلەر بىزگە قالاي جەتكەن؟
3. ەرتەگىلەردىڭ قانشا ءتۇرى بار؟
4. حايۋاناتتار تۋرالى ەرتەگىلەر دەگەن نە؟
5. قيال – عاجايىپ ەرتەگىلەر دەگەن نە؟
6. شىنشىل ەرتەگىلەر دەگەن نە؟
7. ەرتەگىلەردىڭ تاربيەلىك ءمانى قانداي؟
8. ەرتەگىلەردىڭ قۇرىلىسى قالاي بولىپ كەلەدى؟
وقۋشىلاردىڭ ويدان جازىپ كەلگەن جەتىم تۋرالى ەرتەگىلەرىن وقىتامىن.
- جەتىم دەمەكشى، وقۋشىلار، جەتىم تۋرالى قانداي اڭگىمە، شىعارمالار، ماقال - ماتەلدەر بىلەسىڭدەر. قانە، كىم ايتادى؟
- جەتىم كورسەڭ، جەبەي ءجۇر.
ەگىلمەگەن جەر جەتىم،
ەلىنەن ايىرىلعان ەر جەتىم.
اكەسىز جەتىم جارىم جەتىم،
شەشەسىز جەتىم ناعىز جەتىم.
قۇس قونباعان كول جەتىم،
ەل قونباعان جەر جەتىم
- وتە جاقسى، ال ەندى قانداي اڭگىمە بىلەمىز؟
- ءبىز 4 - سىنىپتا «جەتىم» اڭگىمەسىن وقىدىق.
- دۇرىس، ول اڭگىمەنىڭ اۆتورى كىم ەدى؟
- م. اۋەزوۆ
- ولاي بولسا، ءبىز بۇگىن م. اۋەزوۆ ومىرىمەن جانە «اقىن قوناقتار» اڭگىمەسىمەن تانىسامىز.

III. جاڭا ساباققا دايىندىق
1. مۇحتار اۋەزوۆ تۋرالى دەرەكتەردى ءتۇسىندىرۋ.
2. «اباي جولى» ەپوپەياسى تۋرالى
3. اباي تۋرالى مالىمەتتى تولىقتىرۋ
4. «اقىن قوناقتار» اڭگىمەسىنە توقتالۋ

م. اۋەزوۆ 1987 جىلى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ سەمەي ءوڭىرى، شىڭعىستاۋ باۋىرىندا، اباي اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. مۇحتار اتاسى اۋەزدىڭ تاربيەسىندە بولادى. اۋەز اتاسى نەمەرەسىنىڭ العىرلىعىن، زەرەكتىگىن بايقاعان بويدا، اباي ولەڭدەرىن جاتتاتىپ، ءسوز ءقادىرىن ۇيرەتەدى. ءسويتىپ بالا مۇحتار اباي رۋحىمەن ەرجەتەدى.

سودان بارلىق ءومىرىن ابايعا ارنادى. ياعني «اباي جولى» رومانىن جازىپ، قازاق حالقىن، ونىڭ بيىك رۋحىن، مادەنيەتىن، سالت - ءداستۇر، تۇرمىس - تىرشىلىگىن تانىتتى. م. اۋەزوۆتىڭ «اباي جولىن» وقىعان ادام تەبىرەنبەي قويمايدى. ءسويتىپ جيىرماسىنشى عاسىردىڭ ۇلى شىعارماسى تۋرالى جەر ءجۇزىنىڭ جازۋشىلارى تاڭدانىپ، تاڭداي قاعىستى.

“مۇحتار اۋەزوۆ – اقىن. ول ءوزىنىڭ دالالارى مەن تاۋلارىن، ادامدارىن ۇلكەن ەپيك اقىنشا اسقان سۋرەتكەرلىكپەن بەينەلەدى. اۋەزوۆتەي كىسى جىرلاعان حالىق شىنىمەن باقىتتى عوي” بەرجەرون (فرانسۋز جازۋشىسى)

“ءوز باسىم وزگە ەلگە ساپارعا شىعىپ، وزگە جۇرتتىڭ تابالدىرىعىن اتتاي قالسام، ءارقاشان قاسيەت تۇتىپ، وزىممەن بىرگە الا جۇرەتىن ەكى ءتۇرلى ۇلتتىق اسىلىم بار: ءبىرى – “ماناس”، ءبىرى – مۇحتار اۋەزوۆتىڭ “اباي جولى”” شىڭعىس ايتماتوۆ.

سونىمەن بۇگىن وزدەرىڭمەن جاسى قارايلاس اباي مىنەزىن تانىپ، ۇلگى الىپ، اناسى ۇلجان مەن اجەسى زەرەنىڭ انالىق مەيىرىمدەرىن، بارلاس پەن بايكوكشە اقىندارعا حالىقتىڭ ىقىلاس پەيىلىن، اقىن قوناقتارىن ريزا عىپ اتتاندىرعان اناسىنا ابايدىڭ قۋانۋى نانىمدى، تابيعي سۋرەتتەلگەنىن كورەمىز.

اڭگىمەنىڭ تولىق مازمۇنىمەن تانىسۋ ءۇشىن وقۋشىلارعا ۇيدەن وقىپ كەلۋ تاپسىرىلعان ەدى. سوندىقتان مىنا جوسپار بويىنشا جۇمىستانامىز:
جوسپار:
1. ون ۇشتەگى ابايدىڭ ناۋقاس كۇيى
2. اڭگىمەشىل انالار
3. اقىن قوناقتار
4. دەرتكە تابىلعان ەم
5. اقىندارعا بەرىلگەن سىي

VIII. وي قوزعاۋ: تومەندەگى جەتەكشى سۇراقتار ارقىلى ءماتىن مازمۇنىن
وقۋشىلارمەن بىرگە اشامىن.

1. ماتىندە ابايدىڭ سىرتقى كەلبەتى قالاي سۋرەتتەلگەن؟
2. ول وزىنە ەرمەككە كىمدى تاپتى؟
3. اسىرەسە ەرتەگىنى كىمنەن سۇرايدى، ول قالاي دەپ باستاۋشى ەدى؟
4. ال اجەسى شارشاسا، كىمنەن اڭگىمە، ەرتەگى ايتۋىن وتىنەتىن ەدى؟
5. اباي قوس اناعا نە وقىپ بەرۋشى ەدى؟
6. كۇندەردىڭ كۇنىندە ابايدىڭ ۇيىنە كىمدەر كەلدى؟
7. بارلاستىڭ سيپاتىن ايت جانە ول نەسىمەن ابايعا ۇنادى؟
8. بارلاس بايكوكشەگە نە دەپ ايتتى؟
9. اقىن قوناقتاردىڭ كەلۋى ابايدىڭ اۋرۋىنا ەم بولدى ما؟
سونىمەن وسى اڭگىمەدەن بولاشاق اقىننىڭ، ياعني ابايدىڭ ءوز حالقىنىڭ ەرتەگى - جىرلارىنىڭ، ونەرلى اقىندارىنىڭ، ابزال انالارىنىڭ ادەمى اڭگىمەلەرىنىڭ جىلى اسەرىنەن، رۋحاني قۋاتىنان ءنار الىپ وسكەنىن وقىپ بىلدىك.

اباي – اقىن، سازگەر، اۋدارماشى، داستانشى، عۇلاما - ويشىل، گۋمانيست، اعارتۋشى.
- ابايدىڭ قانداي ولەڭدەرى مەن اندەرىن بىلەسىزدەر؟
- قىس، كۇز، جازعىتۇرى، عىلىم تاپپاي ماقتانبا، اسەمپاز بولما ارنەگە ت. ب.
بىلەتىن ولەڭدەرىنەن قىسقاشا ايتقىزامىن.
- سونىمەن، اباي سازگەر ەكەن، ال ەندەشە، قانداي ءانىن بىلەسىزدەر؟
- "كوزىمنىڭ قاراسى"، "جەلسىز تۇندە جارىق اي" ت. ب
ءانىن بىلەتىن ءبىر وقۋشى ايتادى.
- «اقىن قوناقتار» اڭگىمەسىندە سىزدەر تۇسىنبەيتىن سوزدەر بار، سوندىقتان سوزدىكپەن جۇمىس جاسايمىز.

IX. سوزدىكپەن جۇمىس:
1. ءتاۋىر بولۋ - جازىلا باستاۋ
2. ەلدىڭ شابىسى – ەل ىشىندەگى داۋ-داماي، قاقتىعىس
3. قاجىماي – شارشاماي
4. قوش الۋ - كەلىسۋ
5. قان بازارداي - وتە كوپ ادامدار
6. تەرمەلەۋ – بەلگىلى ءبىر ماقامعا الىپ ورىنداۋ
7. ۇعىمتال – تۇسىنىكتى
8. سۇلە ناۋقاس – سوزىلمالى دەرت، اۋرۋ
9. قۇلان تازا بولىپ ارىلۋ - تولىق جازىلۋ
10. ىرىم بايلاۋ – قۇرمەت كورسەتۋ
11. جەتەككە الۋ – جىلقىلاردى جەتەكتەپ كەتۋ
12. ءدان ريزا – قاتتى رازى بولۋ
X. ادەبي - تەوريالىق ۇعىم:
كوركەم ادەبيەتتە ادامنىڭ سىرت ءبىتىمىن، كەسكىن - كەيپىن، ءجۇرىس - تۇرىسىن سۋرەتتەۋدى پورترەت دەيدى.

XI. وقۋلىقپەن جۇمىس:
اباي مەن بارلاستىڭ پورترەتىن تاۋىپ وقيدى.

XII. سەمانتيكالىق كارتامەن جۇمىس:
يەسىن تاپ:
№ كەيىپكەرلەر سوزىنەن ۇزىندىلەر -----------------------------زەرە------ ۇلجان ------اباي ----- بارلاس ----- بايكوكشە
1 ە - ە، بۇلدىر - بۇلدىر كۇن وتكەن...
2 ال، بالام، اڭگىمە - جىردىڭ دۇكەنى جاڭا كەلدى...
3 شەشەنىڭ سۋداي توگىلگەن، تىڭداۋشىڭ بورداي ەگىلگەن...
4 جاقسى قىپ تۇرىپ سىي بەرىپ اتتاندىرشى...
5 شىراعىم، ەر جەتەرسىڭ...
6 كەلگەن ساپارلارىڭا ازىراق ىرىم بايلاتتىم...

XIII. بەكىتۋ:
1) كەيىپكەرلەر الەمىنە شولۋ:
م. اۋەزوۆ «اباي جولى»
2) تالاپ قىل، ىجداعاتپەن باس قادامدى:
1. اجەسى زەرەنىڭ ايتقاندارى:
ەرتەگى، اڭىزدار باسىنان كەشكەندەرى
2. اناسى ۇلجاننىڭ ايتقاندارى:
ولەڭدى سوزدەر
3. اقىن قوناقتاردىڭ ايتقاندارى:
جىر باتا - تىلەك

XIV. ۇيگە تاپسىرما:
1. “اقىن قوناقتار” اڭگىمەسىنە سەناريي قۇرۋ.
2. تۇسىنىك ايتۋ
3. سوزدىكپەن جۇمىستى داپتەرگە جازۋ.
4. پورترەت انىقتاماسىن جاتتاۋ
XV. باعالاۋ