مۇحتار ءماعاۋيننىڭ «ءبىر اتانىڭ بالالارى» حيكاياتى
ساباق تاقىرىبى: م. ءماعاۋيننىڭ «ءبىر اتانىڭ بالالارى» حيكاياتى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ ءماتىندى تولىق وقىپ، مەڭگەرگەندەرىن تەكسەرە وتىرىپ، حيكاياتتاعى كەيىپكەرلەر تۋرالى وزىندىك پىكىرلەرىن قالىپتاستىرۋ، وزىندىك ويلاۋ، ەستەتيكالىق كوزقاراسى قالىپتاسقان وقىرمان دايىنداۋ.
دامىتۋشىلىق:ءتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى بالالاردىڭ بايقاعىشتىق، تاپقىرلىق، ءسوز استارىن ءتۇسىنۋ، ءوز ويىن جازباشا دا، اۋىزشا دا جۇيەلى ايتۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. شىعارماشىلىققا باۋلۋ. ادەبي شىعارما يدەياسىن تانۋعا ۇيرەتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
تاربيەلىك:شىعارما يدەياسى نەگىزىندە وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، مەيىرىمدىلىككە، باۋىرمالدىققا تاربيەلەۋ. ەلجاندىلىق پەن ۇلتجاندىلىق سەزىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى:قورىتىندى ساباق
تاسىلدەرى: توپتىق جۇمىس، پروبلەمالىق سيتۋاسيا تۋدىرۋ، دامىتا وقىتۋ ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ، سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق جۇمىس، ادەبي پىكىرتالاس.
ءپانارالىق بايلانىس:تاريح، ادەبيەت تەورياسى، مۋزىكا، قازاق ءتىلى.
كورنەكىلىگى: كەستەلەر، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار مەن سۋرەتتەر، مەملەكەتتىك رامىزدەر.
ساباقتىڭ بارىسى:ساباقتىڭ ماقساتى مەن ەرەكشەلىگىنە، تاقىرىبىنا توقتالىپ، تۇسىندىرىلگەننەن سوڭ، وقۋشىلار توپقا بولىنەدى. توپتاستىرۋدىڭ ءار ءتۇرلى تاسىلەرى بار. مەن بۇل ساباقتا سوعىس تاقىرىبىنا جازعان قازاق اقىن - جازۋشىلارىنىڭ اتى - ءجونىن، شىعارمالارىن جازباشا الۋ ءتاسىلىن قولداندىم. سونىڭ ناتيجەسىندە ءبىر جازۋشىنى نەمەسە ءبىر شىعارمانى اتاعان وقۋشىلار ءبىر توپقا توپتاستىرىلدى.
1 تاپسىرما. ءۇي جۇمىسىن قايتالاۋ.
ا) ماتىندە كەزدەسكەن قيىن سوزدەردىڭ انىقتاماسىن تاقتاعا جازىڭدار.
گيمناستەركا - اسكەري سىرت كويلەك.
پروتەز – ادامنىڭ جوق مۇشەسىنىڭ ورنىنا ىڭعايلاپ جاسالعان جاساندى مۇشە.
لوبوگرەيكا – ەگىن شاباتىن ماشينا.
ايىل – ەر توقىمدى جىلجىمايتىنداي ۇستاپ تۇراتىن جالپاق قايىس تارتپا.
ءا) زيگفريدتىڭ زەكەن بولىپ قالىپتاسۋ سەبەبى (تولىقتىر، پىكىر قوس)
زيگفريد ۆاگنەر دەپ ايتۋعا ءتىلى كەلمەگەن احمەت شال ونى قازاقشالاپ زەكەن دەپ اتادى. بار بالاسىن سوعىسقا اتتاندىرىپ، قارا قاعاز الىپ، شاڭىراعىم شايقالىپ، وتىم وشەدى دەپ وتىرعان احمەتتىڭ زەكەن ءۇمىت شىراعىن جاقتى. وزىندەگى بار مەيىرىمىن، ۇلتتىق قاسيەتىن وسى زەكەن بويىنا سىڭىرۋگە تىرىستى. سوندىقتان زەكەن بىردەن ءوزىنىڭ تۋعان ۇيىنە تاپ كەلگەندەي سەزىندى. بوتەنسىمەي، ءسىڭىپ كەتتى. اكە مەن انانىڭ ىستىق قۇشاعى، جۇمساق الاقانى، ماحابباتى زەكەندى قازاق ۇلى ەتىپ جىبەردى.
ب) زەكەن اكە ءۇمىتىن اقتاي الا ما؟ (پىكىر ايت)
ءيا، زەكەن احمەت اتانىڭ تۋعان ۇلىنداي بولىپ كەتتى. سەبەبى زەكەن اقىلدى بالا. اكەسى ونى وگەيسىتپەيدى، جەتىمدىك كورسەتپەدى. سوندىقتان زەكەن ءوسىپ، ءوزىنىڭ كىم ەكەنىن انىق بىلگەندە دە احمەت ۇلى بولىپ قالا بەردى. قارت اكە - شەشەسىن اسىرادى.
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندى ءسوزى: ءيا، ادامگەرشىلىگى مول، مەيىرىمدى، جاقسى ادام بولۋ ءۇشىن ەشقانداي شەكارانىڭ، ءناسىلدىڭ، ۇلتتىڭ، ءبىلىمنىڭ قاجەتى جوق. جۇرەك جىلۋى بولسا جەتكىلىكتى ەكەن. نەگىزگىسى - اتانىڭ ەمەس، ادامنىڭ ۇلى بولا ءبىل.
جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى تاقتاعا جازىلادى. ءار توپقا تاپسىرما بەرىلەدى.
ا) ماتىننەن داۋرەنبەكتىڭ سوزدەرىن بەلگىلەڭدەر، ماعىناسىن اشىڭدار.
ءا) احمەتتىڭ سوزدەرىن بەلگىلەڭدەر.
ب) نارتاي مەن ەرتاي ولىمىنە كىم كىنالى؟
وقۋشىلاردىڭ جاۋابى تىڭدالادى، توپتاعى وقۋشىلار جاۋاپ بەرگەن وقۋشىنى تولىقتىرىپ وتىرادى. داۋرەنبەكتىڭ «جاۋدى اياعان جارالى»، «ساقالىڭنىڭ اعىندا جاڭساق ىسكە باستىڭ» دەگەن سوزدەرى ايىپتالادى. احمەتتىڭ «اينالايىن، ۇيگە ءجۇر. اپاڭ كۇتىپ وتىر. جۇرتتىڭ ءسوزىن ۇرعانىڭ بار ما»، «سىرتقى ءتۇر - پەندە، ءىشىن ايت»،- دەگەن سوزدەرىنەن مارتتىك، العان بەتىنەن قايتپايتىن قايسارلىق، تاماشا ادامگەرشىلىك سەزىلەتىنىن ايتادى. نارتاي مەن ەرتايدىڭ تاعدىرىنا اسىراپ العان اكە - شەشەسىن كىنالاعاندار دا بولدى، سوڭىندا ءبارى «وعان كىنالى - سوعىس» دەگەن توقتامعا كەلدى.
ۆ) جازباشا مىنەزدەمە بەرىڭدەر.
1. داۋرەنبەكە
2. احمەتكە
3. ۆەنن دياگرامماسى بويىنشا نەگىزگى ەكى كەيىپكەرگە سالىستىرما مىنەزدەمە بەرىڭدەر.
گ) ەكى توپقا «سوعىس»، «بەيبىتشىلىك» دەپ جازىلعان ۇلكەن پاراقتار بەرىلدى. كۇن ساۋلەسى ءتارىزدى سىزىقشالار تاراتا وتىرىپ، بۇل ەكى ءسوز قانداي ۇعىمداردى ەلەستەتەتىندەرىن جازۋ تاپسىرىلدى.
وقۋشىلاردىڭ جاۋابى: بەيبىتشىلىك
كۇلكى
قۋانىش
توي - دۋمان
باقىت
ءبىلىم
تىنىش ۇيقى
اشىق اسپان
سوعىس
ءولىم
جەتىمدەر
ورتەنگەن قالا
جىلاۋ - سىقتاۋ
بوسقان حالىق
مۇگەدەكتەر
قايعى
ءۇشىنشى توپقا «مەن سوعىستى ايىپتايمىن» اتتى اۋىزشا وي - تولعاۋ ايتۋ تاپسىرىلدى.
ساباقتىڭ قورىتىندى ءبولىمى: «بەيبىتشىلىك – حالىق ارمانى ەكەنىن، باۋىرمالدىق قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگى ەكەنىن ەلىمىزدىڭ رامىزدەرىنەن كورۋگە بولا ما؟» دەگەن سۇراق قويىلادى.
ءار توپقا جەكە رامىزدەر تاراتىلىپ، قازاق حالقىنىڭ بەيبىتشىلىكتى اڭساعان ارمانىنىڭ كورىنىسى رامىزدەر بويىنان تابىلىپ، تاراتىلىپ ايتىلدى.
سىنىپ وقۋشىلارى ساباقتان ۇيرەنگەنىن، تۇسىنگەنىن قول ۇستاسىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ جۇزىنە قاراپ ايتۋ ارقىلى قورىتتى.
ساباق سوڭى «اق كەپتەرلەر» انىمەن اياقتالدى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ ءماتىندى تولىق وقىپ، مەڭگەرگەندەرىن تەكسەرە وتىرىپ، حيكاياتتاعى كەيىپكەرلەر تۋرالى وزىندىك پىكىرلەرىن قالىپتاستىرۋ، وزىندىك ويلاۋ، ەستەتيكالىق كوزقاراسى قالىپتاسقان وقىرمان دايىنداۋ.
دامىتۋشىلىق:ءتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى بالالاردىڭ بايقاعىشتىق، تاپقىرلىق، ءسوز استارىن ءتۇسىنۋ، ءوز ويىن جازباشا دا، اۋىزشا دا جۇيەلى ايتۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. شىعارماشىلىققا باۋلۋ. ادەبي شىعارما يدەياسىن تانۋعا ۇيرەتۋ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
تاربيەلىك:شىعارما يدەياسى نەگىزىندە وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، مەيىرىمدىلىككە، باۋىرمالدىققا تاربيەلەۋ. ەلجاندىلىق پەن ۇلتجاندىلىق سەزىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى:قورىتىندى ساباق
تاسىلدەرى: توپتىق جۇمىس، پروبلەمالىق سيتۋاسيا تۋدىرۋ، دامىتا وقىتۋ ەلەمەنتتەرىن پايدالانۋ، سۇراق - جاۋاپ، شىعارماشىلىق جۇمىس، ادەبي پىكىرتالاس.
ءپانارالىق بايلانىس:تاريح، ادەبيەت تەورياسى، مۋزىكا، قازاق ءتىلى.
كورنەكىلىگى: كەستەلەر، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار مەن سۋرەتتەر، مەملەكەتتىك رامىزدەر.
ساباقتىڭ بارىسى:ساباقتىڭ ماقساتى مەن ەرەكشەلىگىنە، تاقىرىبىنا توقتالىپ، تۇسىندىرىلگەننەن سوڭ، وقۋشىلار توپقا بولىنەدى. توپتاستىرۋدىڭ ءار ءتۇرلى تاسىلەرى بار. مەن بۇل ساباقتا سوعىس تاقىرىبىنا جازعان قازاق اقىن - جازۋشىلارىنىڭ اتى - ءجونىن، شىعارمالارىن جازباشا الۋ ءتاسىلىن قولداندىم. سونىڭ ناتيجەسىندە ءبىر جازۋشىنى نەمەسە ءبىر شىعارمانى اتاعان وقۋشىلار ءبىر توپقا توپتاستىرىلدى.
1 تاپسىرما. ءۇي جۇمىسىن قايتالاۋ.
ا) ماتىندە كەزدەسكەن قيىن سوزدەردىڭ انىقتاماسىن تاقتاعا جازىڭدار.
گيمناستەركا - اسكەري سىرت كويلەك.
پروتەز – ادامنىڭ جوق مۇشەسىنىڭ ورنىنا ىڭعايلاپ جاسالعان جاساندى مۇشە.
لوبوگرەيكا – ەگىن شاباتىن ماشينا.
ايىل – ەر توقىمدى جىلجىمايتىنداي ۇستاپ تۇراتىن جالپاق قايىس تارتپا.
ءا) زيگفريدتىڭ زەكەن بولىپ قالىپتاسۋ سەبەبى (تولىقتىر، پىكىر قوس)
زيگفريد ۆاگنەر دەپ ايتۋعا ءتىلى كەلمەگەن احمەت شال ونى قازاقشالاپ زەكەن دەپ اتادى. بار بالاسىن سوعىسقا اتتاندىرىپ، قارا قاعاز الىپ، شاڭىراعىم شايقالىپ، وتىم وشەدى دەپ وتىرعان احمەتتىڭ زەكەن ءۇمىت شىراعىن جاقتى. وزىندەگى بار مەيىرىمىن، ۇلتتىق قاسيەتىن وسى زەكەن بويىنا سىڭىرۋگە تىرىستى. سوندىقتان زەكەن بىردەن ءوزىنىڭ تۋعان ۇيىنە تاپ كەلگەندەي سەزىندى. بوتەنسىمەي، ءسىڭىپ كەتتى. اكە مەن انانىڭ ىستىق قۇشاعى، جۇمساق الاقانى، ماحابباتى زەكەندى قازاق ۇلى ەتىپ جىبەردى.
ب) زەكەن اكە ءۇمىتىن اقتاي الا ما؟ (پىكىر ايت)
ءيا، زەكەن احمەت اتانىڭ تۋعان ۇلىنداي بولىپ كەتتى. سەبەبى زەكەن اقىلدى بالا. اكەسى ونى وگەيسىتپەيدى، جەتىمدىك كورسەتپەدى. سوندىقتان زەكەن ءوسىپ، ءوزىنىڭ كىم ەكەنىن انىق بىلگەندە دە احمەت ۇلى بولىپ قالا بەردى. قارت اكە - شەشەسىن اسىرادى.
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندى ءسوزى: ءيا، ادامگەرشىلىگى مول، مەيىرىمدى، جاقسى ادام بولۋ ءۇشىن ەشقانداي شەكارانىڭ، ءناسىلدىڭ، ۇلتتىڭ، ءبىلىمنىڭ قاجەتى جوق. جۇرەك جىلۋى بولسا جەتكىلىكتى ەكەن. نەگىزگىسى - اتانىڭ ەمەس، ادامنىڭ ۇلى بولا ءبىل.
جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبى تاقتاعا جازىلادى. ءار توپقا تاپسىرما بەرىلەدى.
ا) ماتىننەن داۋرەنبەكتىڭ سوزدەرىن بەلگىلەڭدەر، ماعىناسىن اشىڭدار.
ءا) احمەتتىڭ سوزدەرىن بەلگىلەڭدەر.
ب) نارتاي مەن ەرتاي ولىمىنە كىم كىنالى؟
وقۋشىلاردىڭ جاۋابى تىڭدالادى، توپتاعى وقۋشىلار جاۋاپ بەرگەن وقۋشىنى تولىقتىرىپ وتىرادى. داۋرەنبەكتىڭ «جاۋدى اياعان جارالى»، «ساقالىڭنىڭ اعىندا جاڭساق ىسكە باستىڭ» دەگەن سوزدەرى ايىپتالادى. احمەتتىڭ «اينالايىن، ۇيگە ءجۇر. اپاڭ كۇتىپ وتىر. جۇرتتىڭ ءسوزىن ۇرعانىڭ بار ما»، «سىرتقى ءتۇر - پەندە، ءىشىن ايت»،- دەگەن سوزدەرىنەن مارتتىك، العان بەتىنەن قايتپايتىن قايسارلىق، تاماشا ادامگەرشىلىك سەزىلەتىنىن ايتادى. نارتاي مەن ەرتايدىڭ تاعدىرىنا اسىراپ العان اكە - شەشەسىن كىنالاعاندار دا بولدى، سوڭىندا ءبارى «وعان كىنالى - سوعىس» دەگەن توقتامعا كەلدى.
ۆ) جازباشا مىنەزدەمە بەرىڭدەر.
1. داۋرەنبەكە
2. احمەتكە
3. ۆەنن دياگرامماسى بويىنشا نەگىزگى ەكى كەيىپكەرگە سالىستىرما مىنەزدەمە بەرىڭدەر.
گ) ەكى توپقا «سوعىس»، «بەيبىتشىلىك» دەپ جازىلعان ۇلكەن پاراقتار بەرىلدى. كۇن ساۋلەسى ءتارىزدى سىزىقشالار تاراتا وتىرىپ، بۇل ەكى ءسوز قانداي ۇعىمداردى ەلەستەتەتىندەرىن جازۋ تاپسىرىلدى.
وقۋشىلاردىڭ جاۋابى: بەيبىتشىلىك
كۇلكى
قۋانىش
توي - دۋمان
باقىت
ءبىلىم
تىنىش ۇيقى
اشىق اسپان
سوعىس
ءولىم
جەتىمدەر
ورتەنگەن قالا
جىلاۋ - سىقتاۋ
بوسقان حالىق
مۇگەدەكتەر
قايعى
ءۇشىنشى توپقا «مەن سوعىستى ايىپتايمىن» اتتى اۋىزشا وي - تولعاۋ ايتۋ تاپسىرىلدى.
ساباقتىڭ قورىتىندى ءبولىمى: «بەيبىتشىلىك – حالىق ارمانى ەكەنىن، باۋىرمالدىق قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگى ەكەنىن ەلىمىزدىڭ رامىزدەرىنەن كورۋگە بولا ما؟» دەگەن سۇراق قويىلادى.
ءار توپقا جەكە رامىزدەر تاراتىلىپ، قازاق حالقىنىڭ بەيبىتشىلىكتى اڭساعان ارمانىنىڭ كورىنىسى رامىزدەر بويىنان تابىلىپ، تاراتىلىپ ايتىلدى.
سىنىپ وقۋشىلارى ساباقتان ۇيرەنگەنىن، تۇسىنگەنىن قول ۇستاسىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ جۇزىنە قاراپ ايتۋ ارقىلى قورىتتى.
ساباق سوڭى «اق كەپتەرلەر» انىمەن اياقتالدى.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءار قۇستىڭ ءوز تۇمسىعى قاجەت ساباقتىڭ ماقساتى: 1. قۇستاردىڭ تۇمسىعىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرۋ جانە ولار ءۇشىن
